Proces zonder hoofdverdachten
PZC
De geur van teer als medicijn
PZC
De aangeklaagden
Legionellabacterie
gedijt uitstekend
in stilstaand water
'vST6MMÉN KöSlWj
Rusland elimineert
staatsvijand no. 1
Mladic en Karadzic grote afwezigen bij berechting daders Srebrenica
fim pié
11 juli 1956
dinsdag 11 juli 2006
door Carel Goseling
Radovan Karadzic, oud-presi
dent van Bosnisch-Servië,
Ratko Mladic, stafchef van het
Bosnisch-Servische leger en
Zdravko Tolimir, diens plaats
vervangend commandant. Het
monsterproces tegen zeven aan
geklaagden wegens hun aan
deel in het Srebrenica-drama
uit 1995, dat vrijdag bij het Joe-
goslavië-tribunaal in Den Haag
begint, gaat niet zozeer 0111 de
aanwezigen alswel om de afwe
zigen, onder wie bovengenoemd
drietal.
Elf jaar nadat duizenden - in de
aanklacht wordt gesproken over
meer dan zevenduizend - mos
lims uit Srebrenica door de
Bosnische Serviërs (leden van
de Zvornik-brigade en het Dri-
na-korps) omgebracht werden,
staan de zeven terecht. Door
hun zaken te bundelen tracht
hoofdaanklaagster Carla del
Ponte niet alleen maximaal pu
blicitair effect te verkrijgen, zij
hoopt tevens op een snelle ver
oordeling. Alleen dan kan zij
haar werk, tenminste voor de
buitenwacht, nog enigszins suc
cesvol afsluiten.
Het feit dat de drie hoofdver
dachten er niet zijn, legt een
zware hypotheek op de rechts
gang. In de aanklacht worden
Karadzic en Mladic immers als
de aanstichters beschouwd van
de operatie, die het ontdoen van
de regio Srebrenica van mos
lims tot doel had.
Een actie die als volkerenmoord
te boek staat, en gepaard ging
met gerichte en willekeurige
moorden, deportatie, gedwon
gen vertrek en willekeurige ver
volging. Er was niet alleen spra
ke van een criminele onderne
ming, de betrokkenen zijn ook
individueel verantwoordelijk.
De moslims uit Srebrenica wer
den naar Bratunac gevoerd om
vandaaruit elders in de omge
ving te worden omgebracht. Dat
gebeurde gewoon langs de weg
of langs een rivier, maar ook in
een fabriekshal, in scholen, op
een boerderij, in een cultureel
centrum en zelfs in een zieken
huis. Soms met meer dan dui
zend mensen tegelijk, verdeeld
over hoogstens twee dagen. Wie
de aantallen vermoorden in de
aanklacht optelt, komt tot 7623.
Dat aantal acht de aanklager be
wezen.
Opvallend is dat ook 29 wille
keurige moorden worden ver
meld, die plaatsvonden bij het
kamp van de VN-vredestroepen
in Potocari/Srebrenica, waar de
Nederlandse blauwhelmen van
Dutchbat zaten.
De zeven aangeklaagden in het
Srebrenica-proces zijn:
-Vinko Pandurevic (47), luite
nant-kolonel in de Zvor-
nik-brigade/Drina-korps van
het Bosnisch-Servische leger;
-Radivoje Miletic (58), chef ope
raties van het Bosnisch-Servi
sche leger;
-Milan Guero (68), lid staf van
het Bosnisch-Servische leger, as
sistent van generaal Ratko Mla
dic;
-Ljubisa Beara (67), lid staf van
het Bosnisch-Seiwische leger, as
sistent van Zdravko Tolimir;
-Vujadin Popovic (49), plaatsver
vangend commandant van het
In Amsterdam is een man
overleden aan de veteranen-
ziekte. In enkele dagen tijd
werd de ziekte geconstateerd
bij zeventien Amsterdammers
en twee inwoners uit
Noord-Holland die in Amster
dam zijn geweest. Wat houdt
de ziekte in en waar moeten
burgers op letten?
door Jacqueline Steenwijk
Wat is de veteranenziek-
te? Dit is een ernstige
longaandoening die veroor
zaakt wordt door de legionel
labacterie. De ziekte werd in
1976 voor het eerst geconsta
teerd in de Verenigde Staten,
onder veteranen. Zij liepen
de ziekte op doordat de bacte
rie zich in een luchtcirculatie-
systeem had genesteld.
Wat zijn de symptomen? De
veteranenziekte begint met
een zeer snel opkomende ho
ge koorts, meer dan 39 gra
den. Deze koorts kan binnen
enkele uren tot een dag opko
men. De patiënt begint te
hoesten en is soms kortade
mig. Ook kan er diarree optre
den of hebben patiënten last
van braken.
Wanneer dient een arts be
zocht te ivorden? Mensen die
ineens een zeer hoge koorts
krijgen én hoesten, dienen
naar een arts te gaan. Zeker
als iemand in de afgelopen
weken in Amsterdam is ge
weest. Een arts kan dan met
een controleren of er sprake
is van een longontsteking. Is
dit het geval dan dient er ge
test te worden of de patiënt
de veteranenziekte heeft.
Hoe dodelijk is het? Zo'n 5 tot
25 procent van de patiënten
loopt het risico te overlijden.
De ziekte verergert zeer snel.
Het is daarom van belang om
zo snel mogelijk de juiste anti
biotica te krijgen. Hoe langer
het duurt voordat antibiotica
wordt toegediend, des te gro
ter het risico op overlijden.
Krijgt iedereen die besmet
raakt met deze bacterie de ve
teranenziekte? Nee. De mees
te mensen raken wel besmet,
maar worden hier helemaal
niet ziek van. Een deel van de
besmette mensen krijgt een
milde variant, de zogeheten le-
gionellagriep. Patiënten erva
ren dan lichte griep verschijn
selen zoals koorts, hoofdpijn,
spierpijn en hoesten. Deze va
riant is niet dodelijk omdat
het niet gepaard gaat met een
longonsteking. Vooral oude
ren en mensen met een zwak
ker gestel of longaandoenin
gen, lopen het risico de ernsti
ge variant, de veteranenziek
te te ontwikkelen.
Hoe raakt iemand besmet?
Dat gebeurt door inademing
van besmette nevel. Dit kan
bijvoorbeeld bij een douche,
een fontein, maar ook door zo
geheten koeltorens die op ge
bouwen staan en nevel ver
spreiden. De nevel zakt van
deze koeltorens langzaam
naar de grond en kan over
een kilometer in de lucht blij
ven. De bacterie wordt ge
vaarlijk wanneer deze zich
heeft kunnen vermenigvuldi
gen in stilstaand water bij
een temperatuur tussen de 20
en 45 graden Celsius.
Kan de airconditioning in een
auto of woning ook een bron
van besinetting zijn? In princi
pe niet omdat daar geen nevel
aan te pas komt. De lucht
wordt alleen gekoeld. Wel
kunnen luchtbevochtigingsys-
temen een risico vormen.
Hoe kan een legionellabesmet-
ting voorkomen worden? Om
dat de bacterie alleen maar
gevaarlijk kan worden als de
ze zich langdurig in stil
staand water bevindt, is het
belangrijk regelmatig kranen
door te spoelen. Bij dagelijks
gebruik van kranen is er geen
enkel risico. Wie terugkomt
van vakantie of ten minste
een week lang de kranen niet
gebruikte, doet er wel goed
aan die eerst een minuut met
heet water door te spoelen.
Daarbij moet de douchekop
op de doucheput worden ge
legd om zo goed als mogelijk
te voorkomen dat vernevelde
lucht vrij kan komen. GPD
Negentien lijken werden op 12
juli 1995 ontdekt, twaalf de dag
erna. Elf werden gevonden bij
het zogenoemde 'witte huis', het
pand waar de Bosnische Ser
viërs moslims 'ondervroegen'.
Dutchbat-militairen gingen er
destijds kijken maar constateer
den geen misdaden, verklaarden
zij later. De aanklagers van het
Joegoslavië-tribunaal denken
daar anders over. Met hun aan
klacht tonen zij pijnlijk aan hoe
angsthazig Dutchbat was toen
soldaten de lijken ontdekten. Fo
to's ervan verdwenen op myste
rieuze wijze, hogergeplaatsten
deden niets op het moment dat
ondergeschikten melding maak
ten van hun vondst.
Nu staat alles keurig opgesomd,
zonder spoor van twijfel.
Massagraven
De zeven aangeklaagden moe
ten zich ook verantwoorden
voor het ruimen van vier massa
graven en het herbegraven van
de lijken op dertig andere loka-
ties tussen 1 augustus en 1 no
vember 1995.
Hoe lang het proces gaat duren
is onduidelijk en ook over de
sti'affen valt niet veel te zeggen.
Voor Srebrenica zijn tot nu toe
zes man veroordeeld. Drazen Er-
demovic kwam er het best van
af: hij kreeg vijf jaar cel wegens
zeventig moorden en betrokken
heid bij het ombrengen van nog
eens honderden anderen. Hij is
sinds 2001 vrij man. Het
zwaarst gestraft werd Radoslav
Krstic: 35 jaar cel voor hulp bij
genocide en moord. In een Brit
se cel zit hij zijn tijd uit.
Indien ze worden veroordeeld
zullen de meesten van de zeven
kunnen rekenen op ongeveer
twintig jaar cel. Zij hebben wel
één groot voordeel: zij kunnen
alle verantwoordelijkheid af
schuiven op de afwezige Karad
zic en Mladic - 'ik volgde slechts
orders' - en op de in maart over
leden Servische ex-president
Slobodan Milosevic.
Tijdrekken
Bovendien: op 1 januari 2010
sluit het tribunaal zijn poorten
en moeten alle lopende zaken,
inclusief hoger beroepen, afge
rond zijn. Tijdrekken kan dus lo
nend zijn, en dat weet Del Ponte
ook. Zij zal alles op alles zetten
om de zeven zo snel mogelijk
veroordeeld te krijgen. GPD
Drina-korps van het
Bosnisch-Servische leger;
-Drago Nikolic (48), chef veilig
heid van de Zvornik-brigade, as
sistent van Pandurevic;
-Ljubomir Borovcanin (46),
plaatsvervangend commandant
van politie in Bratunac.
Ook aangeklaagd maar afwezig:
-Momcilo Peresic (62), stafchef
van het Joegoslavische leger,
wordt later afzonderlijk be
recht;
-Milorad Trbic (48), kapitein
van de Zvornik-brigade en assis
tent van Drago Nikolic, wordt
in een ander land berecht. GPD
doorThea van Beek
Voor mensen met de ziekte
van Alzheimer blijft er vaak
weinig andere keuze dan de dag
opvang of het verpleeghuis.
Daar kwijnen veel patiënten
weg. Maar voor oud-agrariërs
en voormalige werkers in de be
roepsvaart gloort er hoop: de
zorgboerderij of het zorgschip.
Op het erf wordt onkruid ge
wied, in de stal krijgen de die
ren hun verzorging, buiten
hangt de was te drogen, de moes
tuin geurt en op het terras schilt
ome Kees de aardappelen. De
huiskamer van zorgboerderij
BuitenGewoon is opvallend
leeg.
De bedrijvigheid op de boerde
rij, onder de rook van Delft,
wordt veroorzaakt door de dage
lijkse bezoekers: ouderen met de
mentie. De meesten waren ooit
boer of tuinder. In plaats van de
reguliere dagopvang van het ver-
zorgings- of verpleeghuis te be
zoeken, brengen zij nu geregeld
een dag op de boerderij door.
Ruim 25 jaar werkte Arjo Buijs
in de zorg met dementerenden.
„Mensen die altijd het buitenle
ven gewend waren, zag ik hele
maal vervreemden van hun om
geving. Hier wordt een appèl ge
daan op wat je nog kunt. Daar
door wordt het gevoel van eigen
waarde groter." Buijs en zijn
vrouw Marinel zijn beiden ver
pleegkundige. Twee jaar gele
den huurden ze de boerderij in
Delfgauw. Sinds een jaar vin
den hier nu dagelijks acht tot
tien mensen met dementie een
zinvolle dagbesteding.
Trend
Het is een trend die sinds een
paar jaar opgang doet in zorg
land. Nederland telt inmiddels
zo'n zeshonderd zorgboerderij
en, waar mensen met een handi
cap of psychische aandoening te
recht kunnen. Een tiental van
deze boerderijen is speciaal be
doeld voor mensen met de ziek
te van Alzheimer.
De meeste zorgboerderijen zijn
nog in vol bedrijf. Het beschik
baar stellen van de boerderij
aan zorgcliënten betekent dan
ook voor veel boeren een aardi
ge aanvulling op het inkomen.
Arjo Buijs pleit voor een keur
merk met kwaliteitseisen voor
zorgboerderijen. „Vaak weten
agrariërs niet goed waar ze mee
bezig zijn. Zeker met demente
renden moet je op een professio
nele manier omgaan. Het is niet
alleen maar opvang." Over de ef
fecten van deze tak van zorg is
nog vrij weinig bekend. De Til-
burgse hoogleraar chronische
zorg Jos Schols onderzocht de
therapeutische effecten van een
zorgboerderij op dementerende
ouderen. Daaruit bleek dat be
zoekers die eerder gedragspro
blemen vertoonden (zo'n drie
kwart van het totaal) tijdens
hun verblijf op de boerderij in
positieve zin veranderden.
Aandacht
Kleinschaligheid, aandacht
maar zeker ook een vertrouwde
omgeving zijn belangrijk voor
mensen met dementie. Dat
bleek onlangs ook uit de proef
met een zorgschip. Drie weken
De Tsjetsjeense krijgsheer
Sjamil Basajev was ja
renlang de meest gezochte en
gevreesde man van Rusland.
De fundamentalistische strij
der was het brein achter ver
scheidene bloedige gijzelings
acties en aanslagen die de we
reld schokten en dagenlang
de Tsjetsjeense zaak in het
nieuws brachten.
Begin jaren negentig was
Basajev voor veel Tsjetsjenen
nog de held van het verzet te
gen de Russische overheer
sing. Maar de glans van de
strijd van Basajev, volgens
Moskou het equivalent van
Osama Bin Laden, ging er in
de loop der jaren af.
Na de gijzeling in de school in
het Noord-Ossetische Beslan
in september 2004, die aan
331 mensen het leven kostte,
verhoogde de Russische rege
ring de prijs die al op zijn
hoofd stond van 1 naai' 10 mil
joen dollar. Basajev kondigde
vervolgens rustig aan meer
van dergelijke acties te willen
uitvoeren. De frustratie van
Moskou dat hij jarenlang uit
Russische handen wist te blij
ven, was enorm. Nu hij toch
is uitgeschakeld, moet de op
luchting zowel in het Kremlin
als onder de Russische bevol
king groot zijn. De in 1965 ge
boren Basajev had ook voor
Beslan al een lange staat van
dienst als strijder en beden
ker van bloedige acties.
Theater
Hij zat achter de gijzeling in
een Moskous theater in okto
ber 2002, die eindigde met
een bestorming door het leger
en de dood van 129 gijzelaars.
Ook voor de moord in 2004 op
Achmad Kadyrov, de pro-Rus
sische president van Tsjets
jenië, eiste Basajev de verant
woordelijkheid op.
Sjamil Basajev werd geboren
in het Tsjetsjeense bergdorpje
Vedeno. In de jaren tachtig
hield hij zich nog bezig met
de verkoop van computers,
maar vanaf het uiteenvallen
van de Sovjet-Unie in 1991
kwam zijn leven in het teke
te staan van de strijd tegenr»
Russische heerschappij in a
Kaukasus.
Basajev deed voor het eej
van zich spreken met defe.
ping van een Russisch pa$&
giersvliegtuig met 178
sen aan boord. De kaperslif.
ten uiteindelijk alle gijzelaar
vrij, maar Basajev was
slaagd in zijn opzet de at
dacht op de Tsjetsjeense zaa
te vestigen. Dat gebeid
vlak nadat de Tsjetsjeense^
der Dzjochar Doedajev
1991 eenzijdig de onafhanh
lijkheid van de Kaukasische
republiek had uitgeroep
Als persoonlijke lijfwacs
van Doedajev leidde Basa'«
vanaf 1994 de verdedig®
van de Tsjetsjeense hoofdsu;
Grozny tegen het Russische^
ger. Toen Moskou de voll®
in puin geschoten stad
1995 wist in te nemen, v
1965 -2006
se strijd naar Russische k
dem. In juni 1995 viel hij re;
een groep getrouwen
Zuid-Russische stad Boedjo:-
novsk binnen en gijzelde
ca 1500 mensen in het plaats
lijke ziekenhuis. Tijdens a
vier dagen durende g
kwamen ruim honderd bur
gers orp. Basajev en zijn hand
langers kregen uiteindéi
een vrije aftocht. Nog gee:
jaar later leidde Basajev e
groot offensief van Tsjetsjeen
se strijders dat resulteerde:
de herovering van Grozny ra
het Russische leger. Daanrs
dwong hij Moskou om
derhandelingstafel. Sinè
1997 ontpopte Basajev
meer en meer als een islamit
sche fundamentalist en k
meedogenloze terrorist. Bepa
lend voor zijn radicalisern;
was een Russisch bombam-
ment op zijn geboo:
waardoor elf van zijn familie
leden omkwamen. ANP
PRESIDENTSCHAP - Presi
dent Eisenhouwer heeft giste
ren bekendgemaakt dat hij
zich opnieuw kandidaat stelt
voor het presidentschap van
de Verenigde Staten. In het
land bestonden twijfels of Ei
senhouwer zijn kandidatuur
nog wel zou handhaven omdat
hij kortgeleden een zware ope
ratie heeft moeten ondergaan.
TOUR - Fredje de Bruyne is be
zig de ster van de huidige Tour
de France en dit wegseizoen te
worden. De winnaar van de
drie grote klassiekers Pa-
rijs-Nice, Milan-Sanremo en
Luik-Bastenaken-Luik kwam
gisteren in de zesde Tour-eto
pe als eerste over de finish!
Lorient. De Belg won eerder;
de tweede etappe.
LUCHTRUIM - De Sqv}5
Unie heeft de Verenigde Sl-
ten gisteren beschuldigd w
het schenden van het kt?
ruim. Amerikaanse vliegtt-
gen zouden boven Mi
Pinsk zijn gesignaleerd.
DIEFSTAL - In de nacht vr
maandag op dinsdag is uitfc
PZEM-gebouw in Westdortt
een grote partij koper
len. De waarde bedraagt zoi
drieduizend gulden.
De Stichting Zorgboerderij Buiten Gewoon in Delfgauw biedt dagopvang aan - onder anderen - dementerenden. Voor oud-boeren met
dementie kan een agrarische omgeving vanwege haar vertrouwde sfeer heilzaam werken. foto Inge van Mill/GPD
voer deze salonboot met vijftien
demente oud-schippers. Terwijl
hun begeleiders doodsbang wa
ren voor ongelukken, liepen de
patiënten zonder problemen
over het smalle gangboord. Ze
leefden op, kregen meer zelfver
trouwen en werden als vanouds
weer schipper. Eén van de pa
tiënten had in zijn eerste week
aan boord nog drie begeleiders
nodig. Daarna schuifelde hij in
zijn eentje van de kajuit naar de
stuurhut en nam het roer over.
Initiatiefnemer Klaas Berghuis
is enthousiast en zet zich onver
minderd in voor de definitieve
komst van een mooi, oud schip.
Zo een die appelleert aan de
oude leefwereld van schippers,
met de geur van turf, teer en
olie. Berghuis: „Wat beleeft een
binnenschipper met dementie
als je hem in de dagopvang zet
met uitzicht op het land? Dan
ziet hij gras of schapen. Maar
zet je hem in een stuurhut, dan
ziet hij water en voelt weer de
wind door zijn haren. Hij rea
geert weer op de oude prikkels
van vroeger." GPD
Hoofdredactie:
Peter Jansen
Dick Bosscher (adjunct)
Arie Leen Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax (0113)315609
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Builenruststraatl 8
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Statïonspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc,nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax (0114)372771
E-mail: redhulsl@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (01111454651
Fax:(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren
Goes. Zierikzee
en Hulst:
Maandag t/m vrijdag
van 8.30 tot 17.00 uur
Uitgeverij I
(abonnemt
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand: 20,55 n.v.t
per kwartaal: 59,75 62,00
per jaar: €229.20 233,30
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mall: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voorhï
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice.
Postbus 314460 AA Goes
Losse nummers per stuk.
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,80
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgeW
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en vd»
de Regelen voor het Advertenliewenc
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16,00 tot 18.00 uur
Tol. (076)5312550
Fax. (076)5312340
Personeelsadvertenties:
Tel: (076)5312240
Fax: (076)5312340
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (076)5312104
Fax. (076)5312340
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax, (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerendgw
Tel: (076)5312277
Fax:(076)5312274
w.pzc.nl/adverteren
rovinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van hot Wegener-concern.
strekte gegevens hebben wij opgenomen in oen bestand dat wordt gebruikt voort®
ntenladmimstratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten W-
de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig
Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit sc
Postbus 314460 AA Goes
ZUiyvuiuiy
elijk melden b'| P"-
Behoorttot WeGeNÖR