Ik moet gewoon die
Dikke Toren zien
waakvlammetje
lij vijftigplussers brandt altijd nog een
25
Faas de Baas
Seks voor
gevorderden
zaterdag 8 juli 2006
Van de F-jes bij zijn duppie
Zierikzee tot aan de meest
stoere kerels uit de stad hebben
ze ontzag voor hem. Faas' woord
is wet. Misschien, denkt hij zelf,
nog wel het meest afgedwongen
door zijn harde stem en niets ver
hullende lichaamstaal,. „Ik heb
nog nooit m'n jasje voor iemand
hoeven uit te trekken. Voor ik de
poort uit ben op mijn scooter,
ben ik al tien keer gestopt. Een
echte Zierikzeeënaar zal nooit
vergeten te groeten."
Hoewel zijn doopnaam anders
doet vermoeden, is Faas beslist
geen heilig boontje. De kans dat hij
bij Dokkum wordt vermoord, is net zo
klein. Want met geen tien paarden is
de Zierikzeeënaar in hart en nieren
uit zijn geliefde stad te trekken. Dat
hij in Gouda is geboren, was slechts
een speling van het lot, ingegeven
door de nadagen van de Tweede We
reldoorlog. Vader (uit Nispen afkom
stig) was door de Duitse bezetters te
werk gesteld in de Schouwse duinen,
vertelt Faas. Hij reed met een kleine
locomotief zandladingen af en aan.
De loc kantelde, de oude De Bruijn
brak zijn been en belandde in het zie
kenhuis. Daar kreeg pa kennis aan
een Zierikzeese, met wie hij na zijn
ontslag uit het hospitaal de wijk nam
naar familie in Gouda.
Na de bevrijding keerde het jonge ge
zin terug naar de bakermat van hun
geluk. Vader De Bruijn kreeg een
baan bij het waterschap. Tot zijn acht
ste jaar woonde Faas in één van de
vijf (inmiddels gesloopte) kleine arbei
dershuisjes op het Jannewekken, toen
nog de buitenste rand van de stad.
„Bij het Slingerbos houdt Zierikzee
voor mij nog steeds op. Die nieuwe
wijken buiten de grachten zijn het bij
groeisel van een spruitenplant. Daar
heb ik helemaal niks mee."
Omdat het gezin De Bruijn groeide
('we waren met z'n achten thuis')
werd de boedel verhuisd naar een iets
ruimere woning in het havenkwartier.
„Een eigen slaapkamer was er niet
bij. In die tijd sliepen alle kinderen sa
men op zolder. Matras op de grond, de
ken er over en klaar. We hadden het
thuis niet breed, vandaar ook dat ik
direct na de lagere school aan de slag
moest. Op de laatste schooldag na
half vier moest ik me melden aan de
veerhaven van Zijpe voor bestratings-
werk. Zes uur de volgende morgen
mocht ik pas weer naar huis. Dat had
mijn vader zo geregeld. Het was een
tijd van halen en brengen, wat dat be
treft is er weinig veranderd. Maar ik
heb beslist een goede jeugd gehad. Ge
woon een kwestie van zelf er het beste
van proberen te maken."
Plots veert Faas op van de bank en
twinkelen zijn ogen wanneer hij zich
een nieuw glansrijk moment herin
nert. „Ik was een volle neef van Nico
Haak, de zanger. Hij was de zoon van
mijn tante Sjaan, een zus van m'n va
der, en ome Rinus. Met hem heb ik
wat kachelhoutjes gekapt in die tijd!
Hij hield het stratenmakersvak drie
jaar vol, werkte onder andere samen
met zijn huidige buurman uit de Gra
venstraat, Tinus de Orgeldraaier. Op
z'n zestiende verkoos Faas de vaart en
kreeg hij een baan bij het scheepsber-
gings- en sloopbedrijf Van de Marei in
Viane. „Eén van mijn bazen waar ik
met veel plezier naar toe ging. Ik kon
met die man lezen en schrijven." Na
een langdurige uitstap naar de binnen
vaart, keerde Faas terug op het slo
persnest, maar dan bij Berrevoets op
de wal. Veel historische gebouwen
werden door hem rigoureus onder han
den genomen. „Het binnenwerk, heb
ik het dan over. De voorgevels moes
ten altijd blijven staan. Lastig slopen
is dat."
Ongeluk
Tien jaar geleden werd Faas slachtof
fer van een ongeluk op de arbeids-
vloer. Onderweg naar een nieuwe klus
voor een zandstraalbedrijf, kwamen
ze langs een kotter waarop brand was
uitgebroken. „Eén van de opvarenden
was nog beneden aan het werk en had
kennelijk niet in de gaten dat de boel
boven hem vol met rook stond. Ik ben
hem gaan halen. Daarbij heb ik een
blauwzuurgasvergiftiging en een
scheurtje in mijn long opgelopen.
Eerst had ik nog niks in de gaten. Ik
heb die dag gewoon verder gewerkt.
Maar toen ik thuis op de bank zat,
Naam
Bonefatius (Faas) Antonius de Bruijn
Geboren
7 april 1944 in Gouda
Woonplaats
Zierikzee
Opleiding
Rooms-katholieke lagere school
in Zierikzee
Vervolgopleiding
de praktijk van alledag
Huidig beroep
geen, in de wao beland
na een werkongeval
Hobby
voetbalvereniging Zierikzee
Burgerlijke staat
19 jaar geleden getrouwd
met Roelofke ten Hoeve
Kinderen
1 samen, 5 uit een eerder huwelijk en
2 aangenomen uit het vorige huwelijk
van Roelofke; 10 kleinkinderen
was het net alsof de wereld om me
heen heel klein werd, alsof de hele we
reld in de televisie moest worden ge
propt, zo leek het. Benauwd dat ik het
kreeg! Alles kwam op me af, opgeslo
ten in het donker. Je weet niet wat je
meemaakt."
Faas verloor het bewustzijn. Het vol
gende wat hij zich van het voorval her
innert, is dat hij wakker werd in het
ziekenhuis en de dokter eigenlijk geen
raad met hem wist. „Ik dank mijn le
ven aan een verpleegster,
Bertha. Als zij er niet voor mij was ge
weest, had ik het niet gered. Daar ben
ik heilig van overtuigd. Ze is niet
meer van m'n bed geweken en heeft
me constant water gegeven om de
boel van binnen maar zo goed moge
lijk te zuiveren. Bertha was een goede
vriendin van me. Ze kwam uit een
streng gereformeerd gezin. Haar eer
ste televisie had ze van mij, weggebor
gen in een kast. Want televisiekijken
doe je niet in die kringen. Zeker toen
niet."
Faas gaat voor naar de aanbouw ach
ter zijn huis, waar keuken en badka
mer verrijzen. Het platte dak is gelegd
door 'een stel jonge gasten'. „Zodra ze
hoorden dat ik daar mee bezig was,
stonden ze spontaan voor de deur. Ze
zeiden: 'daar kom jij niet op'. Dat is
goud! Dat zijn de mensen op wie je
kunt vertrouwen. En andersom ook,
laat dat duidelijk zijn!
Dat brengt het gesprek op autoriteit.
Faas heeft zich door de jaren heen een
machtspositie verworven in uiteenlo
pende 'kringen' in Zierikzee. Wanneer
hij vindt dat iemand te veel praat te
gen een politie-agent bij een schuur-
brandje, dan doet de man er na inmen
ging van Faas het zwijgen toe. „Ik
denk dat hij de boodschap dan goed
heeft begrepen..." En als hij zijn
mond niet had gehouden? „Dan was
ik de volgende dag even bij hem langs
gegaan om te vragen waar hij mee be
zig was. Na dat gesprek moet het ook
afgelopen zijn. Volgens mij is dat ge
woon een kwestie van zeggen waar
het op staat. Zo moet het gebeuren,
klaar. En verder niet te kinderachtig
zijn. Ik heb nog nooit klappen gehad.
Ze zeggen wel eens dat mijn stem
dwingt wanneer ik kwaad ben. Dat
kan best. Ik heb daar op dat moment
zelf geen erg in. Alles heeft met verant
woordelijkheid te maken. Wanneer er
bij het eerste elftal van Zierikzee na
de training nog maar zeven van de vijf
tien ballen over zijn, word ik boos.
Dat kost de vereniging geld."
Bij de voetbalclub ligt zijn hart. „Wan
neer je dat openmaakt, is het
rood-zwart. Zonder twijfel." Het sym
boliseert voor hem waar zijn stad
mooi in is. Faas zal Zierikzee nimmer
in de steek laten, of het moet hem dus
danig teleurstellen dat hij geen ande
re keus heeft. Na zijn scheiding woon
de hij een tijdje in Rozenburg. „Dat
was het grootste verdriet in mijn le
ven tot nu toe. Als ik zou moeten kie
zen tussen daar wonen of hier sterven,
laat mij dan maar in Zierkzee. Ik
moet gewoon die Dikke Toren zien.
Kijk nou eens naar buiten", wijst hij
schuin omhoog door het achterraam.
De monumentale kolos vult groten
deels het blikveld. „Hoeveel mooier
moet je het nog hebben? Ik ga ook
nooit op vakantie. Hier kan ik mijn
geld ook opmaken."
Voetbal
In 1954 wandelde hij aan de hand van
opa voor het eerst het voetbalveld op,
zondags na de koffie. „Ik vond het ge
weldig! Toen is opa zo brutaal ge
weest mij lid te maken. Toevallig heb
ik ook één keer een wedstrijd meege-
voetbald. Tegen Zonnemaire. Eerst
moesten de koeien en de stront van
het veld geruimd en moest je je omkle
den in een tochtige schuur. Ik vond er
geen hol aan. Ik heb nog wel een doel
punt gescoord; in eigen doel. Tot zo
ver dus mijn voetbalcarrière."
Faas vond zijn draai in het vrijwilli
gerswerk. Tijdens het seizoen is hij
vrijwel dagelijks op de velden van
sportpark Den Hogen Blok te vinden,
als manusje van alles en kantinebe
heerder. Menig jeugdlid waardeert
zijn gulle buien in de vorm van een
gratis flesje drinken of iets te snoe
pen. In de gang van zijn huis prijkt
prominent een kampioensfoto van de
El-pupillen uit 2005. Het zijn die mo
menten waarop hij zijn emoties niet
meer de baas kan en vol schiet. „Het
is zo mooi te zien hoeveel plezier die
gastjes hebben wanneer ze kampioen
worden. En dat die jongens dan aan
mij denken door zo'n groepsfoto te ge
ven... Daar geniet ik intens van!"
Ontzag en wederzijds respect zijn de
basis van Faas' bestaan. Een doorge
winterde sjacheraar die met een vlotte
babbel altijd wel iets weet te regelen.
Of het nu om een partij doorgedraaide
spruiten gaat (die hij vervolgens ver
deelt over verpleeghuis Cornelia, zorg
centrum Borrendamme en een emmer
die wordt leeggekieperd op de achter
bank van een politiewagen), danwel
een grote hijskraan om bouwmate
riaal voor de aanbouw over zijn huis
te tillen. Hij kent de politie, de politie
kent hem. Met kerst rijdt standaard
een patrouillewagen door de Graven
straat. Ter hoogte van huize De Bruijn
gaat kort het zwaailicht aan. „Bij wij
ze van verjaardagsgroet voor m'n
vrouw. Mooi hè. Voor mij doen ze dat
niet!" Kleinzoon Robin (3) roert zich
en eist opa's aandacht op. „Wat gaan
we straks doen?", repeteert Faas op
nieuw met de dreumes. „IJsje kopen",
klinkt het resoluut. „Waar?", voert
opa het kunstje verder op tot de verte
rende climax in onvervalst Zierikzees
dialect klinkt: „Bij de koaije." Faas
kijkt trots op.
Marcel Modde
foto Mechteld Jansen
Het kan ook het gevoel geven van: we heb
ben iets wezenlijks met elkaar."
Wel moet je daarvoor soms je verwachtin
gen wat bijstellen. En uitgerekend dat valt
voor de babyboomers, die zich nu juist ont
worsteld hebben aan de aloude tradities op
huwelijksgebied, niet mee, „Eén van de val
kuilen in moderne relaties is dat we heel ho
ge eisen stellen. Ook op seksueel gebied."
Hoe dan wel te werk gaan? In het boekje
Hoogstandjes, Seks voor gevorderden geeft
de hoogleraar gezondheidspsychologie een
aantal mogelijkheden om wat meer leven in
de brouwerij te brengen. Daarnaast is er
een selectie opgenomen van de 'ideale vrij-
scenario's', die door een deel van de 5000
deelnemers aan de grote-genietenenquête
werden ingestuurd. De suggesties om de re
latie spannend te houden variëren sterk:
van het nemen van een warm bad tot het ne
men van een minnaar, van het 'ontvoeren'
van de partner naar een luxueus hotel tot
het 'vastketenen' ervan aan de 'strafpaal' in
de speelkamer.
Echt opzienbarend zijn de suggesties, zeker
voor de generatie die al een kleine halve
eeuw beseft dat alles kan en mag, niet echt.
„Maar de rode draad is duidelijk", meent
Van de Wiel. „Als je bereid bent om er een
beetje moeite voor te doen, kun je met ple
zier seksueel oud worden."
Kitty van Gerven
Harry van de Wiel: Hoogstandjes, Seks voor
gevorderden - 9,95.
verlangen bestaan naar bevredigende seks.
Alleen, hoe bereik je die met een partner die
je van haver tot gort kent, van wie je precies
weet wat hij of zij prettig vindt en die dat
ook van jou weet? „Verlangen bestaat alleen
zolang je iets nog niet hebt, maar het wel
graag zou willen hebben. Een Oudhollands
spreekwoord zegt niet voor niets: het bezit
van de zaak is het einde van het vermaak."
En dat is nu juist wat de generatie van baby
boomers nooit heeft geaccepteerd. Nu alles
kan en mag, worden ze geconfronteerd met
een wrede paradox: om het verlangen op
een hoog niveau te brengen, moet je de af
stand tussen jou en je partner niet verklei
nen, maar vergroten."
Uiteraard bestaat er altijd de mogelijkheid
om de opwinding en het avontuur bij een an
der te zoeken. Maar het idee van vrijen met
een vreemde zal niet iedereen aanspreken.
Hoe spannend dat misschien ook mag zijn,
het is ook wel prettig om te weten waar je
aan toe bent. Aan de andere kant kun je je
afvragen of voorspelbare seks met de eigen
partner nou wel zo erg is. „Een vrijpartij
hoeft helemaal niet zo spetterend te zijn.
Ze predikten de vrije liefde, dansten top
less in het Kralingse Bos en waren de
terete generatie die dankzij de pil baas
'leef in eigen buik. Maar genieten de huidi-
vijftigers en zestigers nog altijd van de
[ksuele vrijheid die ze in de jaren zestig zo
rijmoedig bevochten, of lijden ze inmid-
lels massaal aan seksuele burn-out? Onder-
iek wijst uit dat het vuur van toen bij veel
'byboomers op de waakvlam staat. Wat te
'oen?
füs er één groep mensen is, die zou moeten
lenieten van de seksuele vrijheid, dan zijn
letwel de babyboomers, de vijftigers en zes-
'gere, die in de jaren zestig braken met alle
toffige tradities op het gebied van huwelijk
nseks. Maar de werkelijkheid is anders,
'e wachtlijsten van relatie- en seksthera
peuten zijn langer dan ooit en het blijken
pist de babyboomers die hun hulp zoeken,
we dat kan? 'Misschien zit het probleem
Pm het feit dat deze generatie van seks
moet genieten', concludeert Harry van de
pel, hoogleraar gezondheidspsychologie
'an de Rijksuniversiteit Groningen in zijn
Wekje Hoogstandjes, Seks voor qevorder-
len.
Immers, zolang de vruchten verboden zijn
jn de honger groot is, is eten geen probleem,
flu we echter collectief in luilekkerland wo-
jen, worden we geconfronteerd met de
ent om zelf vorm te geven aan ingewikkel-
processen als partnerrelaties en seksuali-
waar de huidige jeugd worstelt met het
vinden van een balans tussen eten en
niet-eten, hebben de vijftigers het moeilijk
met relaties. Nu kerk en staat deze niet
meer voorschrijven, maar er wel een plicht
is tot genieten, om er tot op hoge leeftijd sa
men wat van te maken, wordt soms pijnlijk
duidelijk dat niet zozeer het zaaien moeilijk
is, maar het oogsten.
Onderzoek
Uitzonderingen daargelaten branden de
meeste seksuele relaties na verloop van tijd
op een lager pitje, om niet te zeggen op de
waakvlam. Blijkbaar kost het moeite om
een langdurige seksuele relatie boeiend te
houden." Hoewel er boeken vol zijn geschre
ven over mogelijke verstoringen van ons
seksleven, bestaan er niet of nauwelijks
handleidingen die antwoord geven op de
vraag hoe je seks ook op de lange termijn be
vredigend houdt. Om die reden werd in
2004 het initiatief genomen om via een inter-
netenquête op de website www.grotegenie-
ten.nl op zoek te gaan naar 'het ideale vrij-
scenario'. Doel daarvan was te weten te ko
men welke rol dergelijke scenario's spelen
in het leven van mensen met een plezierige,
langdurige seksrelatie, om met die kennis
diegenen te helpen die kampen met een sek
suele bum-out. Die hulp is trouwens hard
nodig, want het aantal 'opgebranden' is vol
gens Van der Wiel niet gering: 'De schattin
gen variëren enigszins, maar grofweg lijkt
zo'n derde deel van ons allen gebukt te gaan
onder deze last."
Genieten de huidige vijftigers en zestigers nog altijd van de seksuele vrijheid die ze in de
jaren zestig zo vrijmoedig bevochten, of lijden ze inmiddels massaal aan seksuele burn-out?
foto GPD
Want dat is het: een last. Al zou je dat op
het eerste gezicht misschien niet zeggen.
Het ligt immers voor de hand om te denken:
wie geen zin heeft om te vrijen, moet het ge
woon laten. Maar dat is volgens Van de
Wiel, die tot 2001 als bijzonder hoogleraar
sexuologie betrokken was bij tal van natio
nale en internationale onderzoeken, toch
wat te kort door de bocht. „Er brandt name
lijk altijd nog wel ergens een waakvlamme
tje van onbewust verlangen." En op sommi
ge momenten kan dit worden aangewak
kerd tot een laaiend vuur.
Zolang dat waakvlammetje er is, zal er ook
