Wraak op de werkvloer heeft een averechts effect
PZC
net eender
zaterdag 8 juli 2006
RUDEN RIEMENS FOTOGRAFIE
Stelen, roddelen, gemene grappen uitha
len, opzettelijk langzaam werken: het
gedrag dat sommige werknemers vertonen
kan bij geen enkele organisatie door de beu
gel. Uit promotieonderzoek van Stefan
Thau (Koblenz, 1979) blijkt dat vooral werk
nemers die er graag bij willen horen en aar
dig gevonden willen worden dit gedrag ver
tonen.
Stelen, roddelen, pesten: ze kunnen in elke
werksituatie voorkomen. Ze zijn vaak een
uiting van wraakgevoelens, denkt de psycho
loog Stefan Thau. „Deze mensen zijn niet
per se kwaadwillend, maar nemen wraak
als ze zich buitengesloten voelen of vinden
dat ze oneerlijk zijn behandeld. Dat geeft
hun waarschijnlijk tijdelijk een beter ge
voel." Thau promoveert maandag in Gronin
gen.
Hij stelt in zijn proefschrift dat het wraak
zuchtige optreden een boemerang-effect
kan krijgen. In plaats van erbij te horen,
blijkt dat de ongelukkige werknemers door
hun gedrag nog meer buiten de groep te
recht komen. Terwijl zij juist niet willen af
wijken en niemand kwaad willen doen. Op
merkelijk is dat zij eerder eerder afwijkend
gedrag vertonen dan anderen.
„Bij de groep willen horen, aardig gevonden
willen worden zijn voorbeelden van de doe
len die werknemers kunnen nastreven. Ie
mand voor wie deze doelen heel erg belang
rijk zijn en die denkt dat een collega of een
leidinggevende hem verhindert zo'n doel te
bereiken, kan afwijkend gedrag gaan verto
nen." Hij kan bijvoorbeeld wraak nemen
door vervelende roddels over een collega te
verspreiden. Of door zijn werk te saboteren.
„Juist mensen die veel waarde hechten aan
goede relaties op het werk zijn hier toe eer
der geneigd dan mensen die een goede rela
tie met collega's minder belangrijk vinden."
„Het trieste is dat deze mensen hun zelfver
trouwen op de korte termijn vergroten door
wraak te nemen, maar dat ze er op de lange
termijn niets aan hebben. Dit gedrag werkt
namelijk als een boemerang: eerst geeft het
hun een goed gevoel, maar al snel merken ze
dat ze door dit gedrag nog veel meer buiten
de groep vallen dan eerst."
Een andere reden om dit soort gedrag te ver
tonen is het gevoel oneerlijk behandeld te
zijn. Thau: „Dan richt het gedrag zich voor
al op de leidinggevende. Een manager die
misprijzende opmerkingen over een werkne
mer maakt, schaadt het zelfvertrouwen van
deze werknemer. Als die toch al een laag
zelfbeeld heeft en gevoelig is voor interper
soonlijke relaties, kan het zo zijn dat hij
zijn manager terug wil pakken."
Dat gebeurt niet zo rechtstreeks als bij colle-
kunnen doen om afwijkend gedrag op de
werkplek te voorkomen. „Als je merkt dat
een werknemer buitengesloten wordt, weet
je dat er iets niet in orde is op de werk
vloer." Zij moeten zich ook realiseren hoe
belangrijk het voor mensen is om bij een
groep te horen. „Dat was in de oertijd al zo:
als je niet bij de groep hoorde, ging je eraan.
Ook de relatie met een manager kun je op
die manier verklaren. Als je baas, degene
Ongelukkige werknemers zoeken compensatie
ga's, omdat een baas natuurlijk meer macht
heeft. „Je ziet dan vaak dat mensen opzette
lijk langzaam gaan werken, zich onnodig
ziek melden of bedrijfsmiddelen stelen. Men
sen hebben dan het gevoel dat ze wraak ne
men. Toch werkt ook dit gedrag averechts:
hun positie binnen het bedrijf en de ver
standhouding met de manager worden er zo
niet beter op."
Managers zouden wat Thau betreft meer
met macht, je niet goed behandelt, schaadt
dat je standing in de groep. Dan gaan al je
alarmbellen rinkelen. Het is dan ook geen
wonder dat mensen manieren zoeken om
hier iets aan te doen."
Louis Burgers
Het proefschrift van Stefan Thau is getiteld
'Workplace Deviance: four studies on em
ployee motives and self-regulation'.
Werknemers vormen een groep; wie erbuiten valt, vertoont vaak afwijkend gedrag en!
tert wraakgevoelens. foto
