Ilse klinkt minder country dan ooit Filmmuseum overzomert met Robert de Niro Concert at Sea 25 Dertig jaar woensdag 5 juli 2006 Als je in New York tijdens een regenbui een museum of warenhuis binnengaat zal ie mand je een plastic tas aanbie den om je paraplu in te doen. De eerste keer dat me dit over kwam dacht ik dat het eeh bril jante vondst was van het mu seum waar ik mij bevond, maar later die dag, na voor de derde keer zo'n hoes te hebben gekre gen (ditmaal parapluvormig, met het woord 'Bloomingdale's' er op), realiseerde ik mij dat de ze behandeling de plaatselijke variant was van een paraplu- bak, en een stuk practischer. Het bracht mij een bezoek aan de Galleria Doria Pamphilj in de herinnering, in Rome, ook met regen. Water uit mijn para plu droop op de parketvloer en de man achter de balie gebaarde mij vriendelijk naar een heel nest van paraplu's die in een hoek stonden te kleumen, alle maal verschillend van vorm en kleur. Ik wrikte de mijne er tus sen, hij zonk naar beneden zo dat alleen het handvat zicht baar bleef, en daarna begon ik langs de schilderijen te wande len. Over een uur had ik een lunchafspraak met iemand die ik in dertig jaar niet gezien had; het museumbezoek was een van die arrangementen die je met je zelf maakt: eerst cultuur, dan vertier. Ik had zijn naam teruggevon den in het telefoonboek van Rome, het nummer gebeld en een boodschap achtergelaten: dit alles in een soort roes, zon der er goed bij stil te staan dat zich een levend mens achter die specificaties verborg. Straks, na de rondgang in het museum, zou ik hem weerzien en teruggaan in de tijd, misschien om iemand te vinden aan wie ik niets te zeg gen zou hebben. Het vooruitzicht maakte dat ik de schilderijen beter bekeek dan ik schilderijen eerder ooit beke ken heb. De verpletterende Inno- centius X van Velasquez in zijn nauwe kamer, de onbeholpen fi guurtjes in de wondermooie Ro meinse landschappen van Clau de Lorrain, en de blote voeten van Jozef op vreemde grond, ge spannen boven op elkaar, naast zijn reisbagage en naast de blan ke benen van een engel, op de Vlucht naar Egypte van Cara- vaggiö. Er hingen hier en daar Vlaam se schilderijen tussen de an dere: nu ik zo lang in Holland heb gewoond springen ze er uit, bekend en vertrouwd. Maar wat ik werkelijk wilde zien waren de Fransen die naar Rome wa ren gegaan en er gebleven, zoals Claude Lorrain en Poussin, ver van huis. Er was geen Poussin in deze Galerie, maar ik had wel al zijn graf gezien in de kerk van San Lorenzo. Het graf van een idool is op zichzelf al een emotie, een Franse grafsteen in een Romeinse kerk nog des te meer. Poussin bracht het groot ste deel van zijn leven in Rome door. Ook de man die ik ging zien had zijn land verlaten. Amerika in dit geval. Hoe anders zou alles zijn geweest als we thuis waren gebleven, we zouden iemand on voorstelbaar anders zijn 'ge weest. En dan zou ik zeker mijn paraplu niet in de Galleria Do ria Pamphilj hebben achtergela ten, want dat deed ik. Ik die al tijd zo trouw aan mijn paraplu denk - en aan andersmans plu's, en aan hun tasjes en handschoe nen: uitgerekend ik liet mijn pa raplu staan tussen al die andere toen ik naar mijn afspraak ver trok. De volgende dag was een donderdag, de dag waarop het museum gesloten was, en op vrij dag ging ik terug. Waar praat je over met ie mand die je in geen dertig jaar gezien hebt? Niet over wat ik verwacht had, dat is het enige wat zeker is. Ik was vergeten hoe het was om bij hem te zijn; na korte tijd wist ik het weer, de vervlogen tijd kwam overijld te rug. Maar in verwarring, tussen verleden en heden, Parijs en Ro me, het jongere ik en het oudere, en allebei waren we nu ouders. Het feit van de ontmoeting zelf werd belangrijker dan wat we el kaar te zeggen hadden. 'Ze bel de mij op na dertig jaar', zei hij tegen de mensen in het restau rant, en ze lachten en schudden mijn hand. Op een zeker moment herinner de ik me mijn paraplu, maar al- 1 Zoek en les was nu op een of andere ma nier op een hoger plan geraakt en ik zei er niets van. Maar ik maakte me er wel zorgen over, vooral toen ik me realiseerde dat het museum de volgende dag dicht zou zijn. Het was geen dure of zelfs mooie paraplu; ik wilde hem alleen maar niet ver geten hebben. Ik voelde me on beschermd, het volgende dat zou verdwijnen was mijn pas, en daarna mijn retourbiljet. De lunch was voorbij, het had niet lang geduurd: het was het laatste hoofdstuk in een boek, losse einden aan elkaar ge knoopt, oude bekoringen afge schreven; mensen waren veran derd, of meer geworden wat zij geweest waren. De hele volgen de dag, denkend aan het verle den en wat er van geworden was, dacht ik aan mijn paraplu daar op die parketvloer, alleen of mischien samen met andere paraplu's, vergeten om simpeler redenen dan de mijne. Die vrij dagochtend haastte ik mij terug naar de Galleria Doria Pamp hilj, vloog de trappen op en daar was alles weer: de zaal, de man achter de balie, de paraplu's. Het regende niet, dus het waren er niet zoveel. 'II mio paraplü', zei ik tegen de vriendelijke man achter de balie. We bekeken ze samen: daar was de mijne, pre cies waar ik hem had achtergela ten, half open maar kurkdroog, veilig na twee nachtjes tussen de schilderijen, klaar om weer te worden meegenomen naar huis. Sarah Hart Robert de Niro (1943) is volgens sommi ge, Engelstalige critici 'de beste acteur jfran zijn generatie'. De man die het method .acting vervolmaakte. Befaamd om zijn gang- oertypes in de films van Martin Scorsese, fvertolkte hij daarnaast een brede diversiteit ;aan rollen. Het Filmmuseum in Amsterdam 'Iwijdt deze zomer een groot retrospectief .aan zijn oeuvre. ;>De bijzondere, altijd druk bezochte, zomer programmering van het Filmmuseum be steedde in voorgaande jaren al aandacht aan het oeuvre van Europese acteurs als Marcello Mastroianni, Catherine Deneuve Jeanne Moreau. Het retrospectief 'Robert •de Niro' van dit jaar omvat zo'n dertig .films. Van de minder bekende titels uit het 'prille begin van zijn carrière - Bloody Ma ma (1970) en Bang The Drum Slowly (1973) - tot meer recente films als Analyze This (1999) en Shark Tale (2004). En natuurlijk ontbreken de klassiekers niet: Taxi Driver (1976), The Deer Hunter (1978), Raging Buil (1980) en Bertolucci's meesterwerk Novecen- to (1976), waarvanJiet Filmmuseum deze zo mer een nieuwe kopie uitbrengt. In het programma is tevens opgenomen De Niro's regiedebuut uit 1993 A Bronx Tale. Als mede-eigenaar van het filmproductiebe drijf Tribeca Productions en (mede-) oprich ter van het Tribeca Film Institute (2002) be perkt zijn filmwerk zich de laatste jaren niet meer tot acteren alleen. Met zes Oscarnominaties, waarvan er twee verzilverd werden, is De Niro naar Hol- lywood-maatstaven zeker een van de meest succesvolle acteurs van zijn tijd, al behoor de hij nooit tot de topcategorie van 'bank able' acteurs als Harrison Ford en Arnold Schwarzenegger. Bij De Niro draait het nu eenmaal minder om ongecompliceerde actie dan om psychologische confrontatie. Zijn in breng in een speelfilm is allerminst een ga rantie voor een ontspannen avondje uit, waar het de meeste filmliefhebbers uiteinde lijk toch om te doen is. De regisseur die als geen ander De Niro's carrière mede heeft vormgegeven is Martin Scorsese, met wie hij acht films maakte. Een samenwerking die vroeg begon met Mean Streets (1973) en via Taxi Driver (1976), Raging Buil (1980) en Goodfellas (1990) doorliep tot Casino (1995). Beiden afstammend van Italiaanse voorou ders en opgegroeid in de wijk Little Italy in New York, staan ze voor een ander soort ci nema dan Hollywood. De stad New York is hun culturele domein, met een afwijkend fil misch idioom als gevolg. Scorsese en De Ni ro zijn als communicerende vaten die het beste in elkaar naar boven halen. De films van Scorsese waarin De Niro niet meedoet maken dan ook een geamputeerde indruk, net zoals De Niro's vertolkingen in films van andere regisseurs. Diversiteit Met Marlon Brando deed midden jaren vijf tig de method acting, een oorspronkelijk voor theater ontwikkelde acteermethode en -stijl, haar intrede in de filmwereld. De Ni ro geldt als Brando's erfgenaam en degene die deze acteermethode tot de uiterste gren zen vervolmaakte. Method acting is een oor spronkelijk door Stanislavski ontwikkelde methode die in New York door Stella Adler, bij wie zowel Brando als De Niro studeer den, werd gedoceerd. Uitgangspunt is dat de acteur zich totaal 'inleeft' in zijn rol, door een intensieve studie van de eigen schappen en omstandigheden van zijn perso nage. Hij put dus niet zozeer uit zijn eigen persoonlijkheid, maar transformeert zich zelf volledig tot het karakter dat hij moet spelen. Daarom leert De Niro een Siciliaans dialect voor The Godfather, vreet hij zich vol voor Raging Buil en leert hij saxofoon spelen voor New York, New York. De specialisti sche kennis van de psychiatrie, die hij zich eigen maakte voor Awakenings, schijnt zelfs indruk gemaakt te hebben op 'echte' psychiaters. Maar wie hield toen wie voor de gek? In de loop van zijn carrière heeft De Niro een opvallende diversiteit aan personages vertolkt. Maar er is één type dat onmisken baar met zijn persoon verbonden is en hem de grootste faam heeft bezorgd: de licht con tact gestoorde gangster met het Italo-Ameri- kaanse temperament. Denk je aan De Niro dan denk je aan de doordraaiende lone wolf Travis Bickle uit Taxi Driver. Personages die het recht in eigen hand ne men, op een wijze die je tegelijkertijd doet huiveren en glimlachen. Ze personifiëren als geen ander de alledaagse wijze waarop het geweld in de Amerikaanse samenleving verankerd is. Frangois Stienen Retrospectief Robert de Niro in het Filmmuseum Amsterdam, t/m 30 augustus. it is mijn eerste plaat waar nu eens géén gedoe omheen hangt", zegt Ilse De Lange over haar nieuwe album The Great Escape. „Dat vind ik wel fijn eigenlijk. Voor mij persoonlijk is het verhaal ach ter deze plaat dat.er geen an der verhaal is dan mijn ont moeting met producer Pat Leonard. En het samen songs schrijven dat daaruit voort kwam. In vond dat een gewel dige ervaring, al int.eresseert het anderen misschien geen zak." Ilse DeLange. Hoe succesvol haar vorige drie studioal bums ook waren - het debuut World Of Hurt uit 1998 ver kocht zo'n half miljoen exempla ren - de meeste publiciteit ont leende de zangeres toch aan de verhalen rond haar persoon. Het 'Assepoester-verhaal' bijvoor beeld, over de verkoopster bij de Schoenenreus in Almelo die plotseling carrière maakte in de showbiz. Zonder dat iemand zich afvroeg of dat schoenen ver kopen méér was dan pakweg an derhalve week vakantiewerk. De eeuwige 'gasfitter' Joe Cocker heeft immers, zo is alge meen bekend, na zijn ambacht school ook nooit professioneel één pijpje gesoldeerd. Of het verhaal van dat Ameri kaanse 'droomcontract voor ze ven albums' bij Warner Re cords, dat uiteindelijk niets meer dan een volstrekt waarde loze pennestreek bleek. Of het verhaal over haar voormalige management, het circus van 'graantje-meepikkers', dat er door wanbeheer voor zorgde dat haar concerten in uitverkochte theaters meer kostten dan ze op leverden, maar haar uiteindelijk toch weer inspireerde tot haar album Clean Up uit 2003. Inmiddels heeft Ilse - bijna der tig is ze nu - schoon schip ge maakt. Enkele jaren geleden ont moette ze via via de Amerikaan se producer, songschrijver en musicus Pat Leonard, een man die als betrouwbare artistieke en technische katalysator bij ar tiesten als Madonna, Elton John, Jewel en Pink Floyd in de telefoonklapper staat. Eerst vond de Califomiër die sponta ne Nederlandse die plots voor z'n neus stond een beetje vreemd. Maar het klikte. En het was Leonard die ervoor zorgde dat Ilse op The Great Escape minder 'country' klinkt dan ooit. En tegelijk méér als een Amerikaanse mainstream-pop- zangeres. „We hadden geen plan of con cept toen we samen liedjes be gonnen te schrijven", zegt De- Lange. Intuïtief „Het ging allemaal heel intuï tief. Pat is heel open, hij durft zijn emoties aan de oppervlakte Ilse DeLange Ilse DeLange treedt zaterdag op tijdens het festival Con cert at Sea op de Brouwersdam, dat naar verwachting 60.000 bezoekers zal trekken. Het festivalterrein gaat om 15.00 uur open. Om 17.00 uur verzorgt Eliades Ochoa het eerste optreden, gevolgd door Ilse DeLange (18.00-18.45 uur), Racoon (19.15-20.00 uur) en Novostar (solo, 20.30-21.00 uur). Blof sluit, van 21.15 tot 23.00 uur, het festival af. Voor meer informatie: zie www.concertatsea.nl. te laten komen. En zo zit ik ook in elkaar. Hij speelde dan wat, ik zong daar spontaan iets bij, van het één kwam het ander. En dan hupsaké! Niet dat alle lied jes per se over mijzelf gaan. Maar het zijn wel emoties die ik uit mijn directe omgeving op pik. Ik ben niet zo'n verhalenver teller die een hele song maakt uit een krantenbericht of zo. De rode draad die door alle liedjes loopt, dat ben ik uiteindelijk toch weer zelf." Ze praat gemakkelijk, Ilse De- Lange, die ondanks haar succes in alles 'the girl next door' geble ven is. Maar ze zingt uiteinde lijk nog veel beter dan ze praat. Het is alsof ze al zingend een di mensie aan haar persoon toe voegt. Dat is goed te horen op Dear John, de cd uit 1999 waar op ze liedjes van John Hiatt uit voert en misschien wel haar al lerbeste plaat. Juist omdat de begeleiding op dit live-album zo basaal is - en het repertoire het mooiste dat ze ooit heeft opgeno men - komt haar stem hier maxi maal tot z'n recht. Want The Great Escape is - net als haar drie vorige studiopla ten - weer een volledig Ameri kaans product: Amerikaanse producer, Amerikaanse musici, Amerikaanse studio. „Een heel bewuste keuze", zegt ze. „Ik vind het te gek om in dat land te werken. Die professionaliteit. Het is daar echt een geoliede ma chine. Een producer als Pat Leo nard belt die of die bekende mu zikant en even later staat die dan voor de deur en doet ge woon wat-ie moet doen. Dat soort mensen heeft aan een half woord genoeg. Daar hou ik van. Bij één van mijn vorige Ne derlandse begeleidingsbands is dat wel eens een 'issue' geweest. Maar ik ben daar héél duidelijk in, vanaf het begin al: wij zijn geen band, ik ben een solo-ar tiest. Ik doe het zoals ik het wil." The Great Escape klinkt wat productie betreft heel Ame rikaans. Amerikaanse popmu ziek. Hamburger Vergelijk het maar met een Mc Donald's hamburger: Niets ver rassends - behalve dan voor die genen die Ilse harnekkig als dat 'countrymeisje' blijven zien - maar daar staat vertrouwde en gegarandeerde kwaliteit tegen over. „Nee, daar heb ik niet bewust voor gekozen", zegt DeLange. „Ik rolde door het werken met Pat gewoon van het één in het ander. Het fascineerde mij wel dat hij mij zo duidelijk uit die Nashville-hoek weghaalde." En dus meet Ilse zich anno 2006 even gemakkelijk met Mariah Carey als voorheen met Trisha Yearwood. Ze weet ook voortdu rend dat hyper-hyper-hy per-Amerikaanse drama in haar zang te leggen. En dat terwijl ze, als ze gewoon tegen je praat, de Twentse nuchterheid zelve blijft. Iedereen die haar ooit zag optreden moet het opgevallen zijn. Ze knikt al voordat ze ant woordt. Ze weet het. „Maar het is zoals het is", zegt ze. „En ik kan ook niet iemand anders zijn dan wie ik ben. Er zitten natuur lijk meerdere kanten aan een persoon. Als ik aan een liedje be gin, dan moeten héél even die ogen dicht en dan zit ik er in. Maar als het liedje uit is, dan is het ook meteen weer over. Je moet die muziek ook weer niet te zwaar en te serieus nemen. Het is gewoon leuk!En wat die Schoenenreus betreft: „Dat was wel iets langer dan anderhalve week, hoor." Peter Bruyn foto Wouter Vandenbrink

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2006 | | pagina 47