Guerrillacellen vormen obstakel
Gips met watermassage
helpt tegen trombose
PZC
i
PZC
De wachtkamer
verdient facelift
Wegsnijden kwaadaardige hersentumor verbetert overlevingsduur nauwelijks
a<jnose
Pas op met stappenteller
maandag 3 juli 2006
door Joop van de Leemput
ROTTERDAM - De uiterst moei
zame bestrijding van gliomen,
de meest voorkomende soort her
sentumor, is te wijten aan on
zichtbare guerrillacellen die na
de behandeling de kanker laten
terugkeren.
Artsen delen gliomen op ver
schillende manieren in, maar
voor de patiënt telt vooral de
kwaadaardigheid: van één (het
minst erg) tot en met vier (het
meest kwaadaardig).
„Helaas komen hooggradige,
kwaadaardige gliomen het
meest voor", vertelt prof. Cees
Avezaat, hoofd Neurochirurgie
van Erasmus Medisch Centrum
in Rotterdam.
De overlevingsduur van mensen
met een glioom is sinds de
komst van de moderne neurochi
rurgie, rond 1900, 'niet wezen-
Gliomen
De meest voorkomende pri
maire hersentumor is een
glioom. Deze term verwijst
naar het woord 'glia'. GJia-
cellen vormen de steuncel-
len van de hersenen.
Andere soorten hersentu
moren dan gliomen gaan
uit van het hersenvlies, of
zijn uitzaaiingen (metasta-
sen), vaak vanuit een tu
mor in de long of borst.
Hersenchirurgen kunnen
de overgang van de tumor
naar gezond hersenweefsel
met het blote oog en zelfs
met een microscoop niet
goed herkennen. De kiem
en glans zijn hetzelfde als
die van gezond weefsel.
Hét probleem van gliomen
is dat ze niet scherp be
grensd zijn. De hersenchi-
rurg kan ze nooit volledig
weghalen. Wel kan de chi
rurg de bulk van de tumor
verwijderen en zo verlam
mingsverschijnselen of ern
stige hoofdpijn voorko-
lijk verbeterd', constateert hij.
„Twee jaar na de diagnose leeft
nog maar één op de tien mensen.
Misschien is de overleving de
laatste jax'en wat beter gewor
den. Maar drie jaar overleven
blijft erg uitzonderlijk."
Avezaat: „De neurochirurg zal
deze hersenaandoening nooit
kunnen genezen. Hij kan de
kern wegsnijden en daarmee de
kwaliteit van leven handhaven
en handicaps voorkomen. Dat
laatste is belangrijk. Als je maar
één tot twee jaar te leven hebt,
dan wil je dat de kwaliteit van
die periode zo hoog mogelijk is.
Maar hersentumoren 'genezen
met het mes' is onmogelijk."
Leermeester
Prof. Avezaat heeft als neurochi
rurg 33 jaar ervaring opge
bouwd in Rotterdam. Hij herin
nert zich dat zijn leermeester
ooit zei: 'Hoe ouder ik word, des
te minder agressief ik opereer'.
Zijn voorganger bedoelde daar
mee dat de levenskwaliteit door
slaggevend moet zijn bij de in
greep. Het gaat immers om iets
wezenlijks: „Bij een tumor in de
borst of been kan je nog denken:
het zit in een lichaamsdeel dat
erbij hangt. Maar je hersenen of
je hart, dat ben je zélf."
Het probleem met gliomen is
dat er geen kapsel (omhulsel) is,
zelfs niet bij de goedaardige ge
zwellen. Veel patiënten denken
dat een tumor een afgegrensd
bolletje is, dat uit de hersenen
kan worden gesneden. In werke
lijkheid haalt de neurochirurg
zoveel mogelijk van de kern
weg, maar weet hij dat zich el
ders in de hersenen guerrillacel
len schuilhouden.
Kleuren
Er bestaan technieken om afwij
kende cellen te kleuren, maar de
fluorescentie legt nooit alle ver
dachte plekken bloot. Daarbij
komt dat de neurochirurg onmo
gelijk alle verdachte gebieden
kan wegsnijden.
Avezaat: „Vroeger verwijderden
chirurgen de helft van de herse
nen waar de tumor zat, met zeer
ernstige handicaps voor de pa
tiënt als gevolg. Ondanks zulke
Röntgenfoto's van een hersentumor.
rigoureuze ingrepen keerde de
kanker terug, in de andere her
senhelft."
In het Erasmus Medisch Cen
trum is enkele jaren geleden bij
wijze van experimentele behan
deling een verknutseld verkoud-
heidsvirus in de hersenen gespo
ten. Eerder was bij deze patiën
ten de bulk van de tumor verwij
derd. Dat virus bevatte een gen
dat de tumoreellen gevoelig
moest maken voor een bepaald
medicijn dat daarna werd toege
diend. Het idee achter deze expe
rimentele aanpak was dat het in
gespoten gen alleen zijn werk
zou doen in de tumorcellen (die
zich delen) en de gezonde her
sencellen (die zich niet delen)
met rust zou laten. Zo zouden
Mensen met dodelijk geachte
hersentumoren blijken toch te
kunnen overleven.
Prof. Avezaat noemt als voor
beeld een patiënt van zijn voor
ganger: „Ik zag deze patiënt
op de poli lopen, vele jaren na
Uitzondering
zijn operatie. Ik denk dat het
wel tien jaar geleden was dat
die man was behandeld. Mijn
eerste reactie was er een van
ongeloof. Ik dacht; de
diagnose die toen is gesteld,
kan onmogelijk kloppen. Het
destijds weggenomen weefsel
heb ik opnieuw door de patho
loog laten onderzoeken. De
diagnose bleek wél juist. En
die man liep nog gewoon rond.
Wonderen bestaan, blijk
baar."
Bedrijf zet gratis tekst in braille
GOES - Menukaarten, wenskaarten en documenten iM
vijf pagina's ongeïllustreerde tekst zijn gratis in brail
om te zetten via de website www.braille.nl. De websik;-
van de ondersteuningsorganisatie Bartiméus Sonn
heerdt in Ermelo.
Visueel beperkte werknemers van het productiebediij
van die organisatie voeren het werk uit. Voor particuli|0(
ren zijn kleine opdrachten gratis en de tekst in brails
wordt binnen twee werkdagen thuisgestuurd.
GE
Condooms voorkomen ook kanker^
bel
SEATTLE - Condooms beschermen niet alleen tegiyai
zwangerschap en geslachtsziekten, maar ook tegen baa|0p
moederhalskanker. j0,
Het gebruik van een condoom bij het vrijen verminckjlei
bij vrouwen de kans op besmetting met humaan papilonje
virus (hpv), een virus waarvan enkele typen (hpvUyi
hpvl8) een rol spelen bij het ontstaan van baarmoeder
halskanker, met ongeveer 70 procent. m
Dit constateert R. Winer van de University of Washingfc
in Seattle in het medisch tijdschrift New England Jouin^a
of Medicine op grond van een onderzoek onder 82 jonjpn
vrouwen. GPD
fi]<
foto Marco Hofste/GPD
de laatste plekjes van het ge
zwel worden opgeruimd. Maar
deze werking bleef uit. Het
bleek te moeilijk om het gen bij
de verdachte cellen te krijgen.
Doorbraak
Als er ooit een doorbraak in de
behandeling van hersentumoren
komt, dan zal de basis daarvoor
zijn gelegd door genetici en cel-
biologen, voorspelt Avezaat.
„Het zal een slim stofje zijn dat
kwaadaardige cellen opzoekt,
herkent, aanvalt en doodt. Of ik
zo'n doorbraak nog zal meema
ken, betwijfel ik. Maar je weet
het nooit zeker." GPD
Kuru steekt na vijftig jaar kop op k
zw
LONDEN - Het kan wel meer dan vijftig jaar duren voorga
dat een besmetting met prionen via het eten van vlees vt'ge
'gekke koeien' leidt tot de dodelijke ziekte van Creubjne
feldt-Jakob. Dit concludeert J. Collinge, van het Universeel
ty College in Londen in het medisch tijdschrift the Larjen
eet, uit gegevens over het voorkomen van kuru, de voityo
van Creutzfeldt-Jakob die voorkomt onder bewoners vagta
Nieuw-Guinea en veroorzaakt wordt door het (sinds I96^e1
verboden) eten van hersenen van overleden mensen. GPffla
P
Slaapregels verminderen migraine;
C
CHAPEL HILL - Mensen met migraine kunnen het aacP
tal aanvallen van migraine en de zwaarte ervan vermindffT
ren door hun slaap te verbeteren. Dit meldde A. Calhou;
van de University of North Carolina in Chapel Hill tijlï
dens een congres van de American Headache Society o:
grond van een studie onder 43 migrainelijders. is'
Zij kregen leefregels voorgeschreven die de slaap moesteju
verbeteren, zoals niet lezen in bed en niet laat eten. Hierda
door daalde de het aantal aanvallen per patiënt gemidstr
deld met 30 procent en de ernst ervan met zo'n 40 pro-mt
cent, aldus Calhoun. GPD ris
no
Mobieltje leidt bliksem lichaam in g°
MIDDLESEX - Wie tijdens een zwaar onweer mobiéln
belt, loopt mogelijk een verhoogde kans om door de bliljte
sem getroffen te worden. Dit oppert S. Esprit van hepli
Northwick Park Hospital in Middlesex in het British Me-stc
dical Journal op grond van het geval van een vijftienjarigen
meisje dat al telefonerend in een park getroffen weriM:
door de bliksem. lei
Volgens Esprit zou het mobieltje de elektrische strooi!ee
van de bliksem gemakkelijker het lichaam in geleiderle
Normaal gaat de elektrische stroom vooral via de huitzr
naar de aarde. GPD Mi
door Rutger Batenburg
Bij binnenkomst wordt er
tegen mij gezegd:
„Neemt u maar plaats in de
wachtkamer, u wordt zo bin
nengeroepen.Ik zocht naar
een tijdschrift en nam plaats
op een veilige afstand van de
andere wachtenden.
Zo verging het mij enige tijd
geleden toen ik onderworpen
moest worden aan een me
disch onderzoek. Het hele
proces heb ik op dat moment
kunnen waarnemen vanuit
een ander perspectief en zelf
was ik nu eens patiënt in
plaats van behandelaar.
Een van de dingen die me
hierbij direct opviel was de
sfeer die de wachtkamerruim
te uitstraalde. Dit gedeelte
van het pand leek eigenlijk
het sluitstuk van de praktijk
te vormen, terwijl het nou
juist misschien wel het visite-
kaaiije zou moeten zijn.
Het uiterlijk van de wacht
ruimte werd gekenmerkt
door verouderd meubilair,
goeddeels versleten vloerbe
dekking en oersaaie wandver
siering met fletse, verschoten
kleuren. Als klapstuk waren
op een tafeltje volstrekt geda
teerde tijdschriften te vinden
met als hoogtepunt een stuk
gelezen Donald Duck, waar
van ook nog de essentiële pa
gina van het stripverhaal ont
brak. Een minimale hoeveel
heid speelgoed trof ik in de
hoek en aan de muur prijkte
ten slotte een vergeelde lijst
met 'betalingsvoorwaarden'.
Eigenlijk merkwaardig dat
er zo'n groot contrast bestaat
tussen de mooi ingerichte
spreekkamer enerzijds en de
saaie, sobere wachtkamer an
derzijds.
Twee scenario's
De Dikke van Dale beschrijft
het woord 'wachtkamer' als:
'kamer waar men kan wach
ten alvorens bij iemand toege
laten te worden'. Maar voor
dat je wordt 'toegelaten' tot
de spreekkamer kan er in
zo'n wachtkamer nog wel
van alles gebeuren. Er zijn
doorgaans twee scenario's
denkbaar. Het is stil in de
wachtkamer en de aanwezi
gen verdiepen zich in de tijd
schriften. In dat geval is het
maar te hopen dat de gelui
den vanuit de behandel- of
spreekkamer de stilte niet
gaan overheersen. Een tand
artsboor, een gesprek dat ei
genlijk niet voor de wachtka
mer is bedoeld of een huilend
kind zijn niet de geluiden
waar je als wachtende op zit
te wachten.
Ook een ander scenario is
denkbaar en misschien uitein
delijk nog veel beroerder.
Daarmee bedoel ik de ge
sprekken die plaatsvinden
tussen de mensen in de wacht
kamer bij een dokter. Het
meest prangend zijn wat dat
betreft wel de beruchte
wachtkamerverhalen'
De ene wachtende patiënt
praat met de ander over de
meest uiteenlopende kwalen.
Wat bezielt mensen toch om
medische verhalen, bij voor
keur met een slecht verloop,
in een wachtkamer aan ande-
x'en te vertellen. Je bent pa
tiënt, je moet nog bij een dok
ter naar binnen en vlak voor
dat je wordt 'toegelaten'
krijg je nog even de nare erva-
ringen mee van een familielid
van een wildvreemde uit de
wachtkamer. Nee, dat is pas
een oppepper!
Dat het goed is om als behan
delaar af en toe eens als pa
tiënt aan de andere kant te
zitten staat voor mij buiten
kijf. Dat mijn aandacht hier
bij dit keer speciaal werd ge
trokken door de wachtkamer
was voor mij totaal onver
wacht. Veel wachtkamers in
Nederland kunnen venxioede-
lijk wel een facelift gebrui
ken. Een kleine ingreep met
veel effect. Maar de grootste
operatie wordt waarschijn
lijk het uitbannen van de
'wachtkamerverhalen'. Ik
vrees hiervoor een langduxi-
ge therapie.
Rutger Batenburg is kaakchi-
rurg bij de Oosterscheldezie-
kenhuizen en Ziekenhuis Wal
cheren.
door Lindy Jense
TILBURG - Een gipsverband
met ingebouwde watermassage.
Je zou deze uitvinding bijna
voor je plezier laten aanbren
gen. Een fietsband, twee stukjes
tape en wat creativiteit. Meer
heb je eigenlijk niet nodig om
een uitvinding te doen die veel
patiënten met een gipsverband
beter laat genezen.
Hans Scheurwater (47), gipsver-
bandmeester in het Tilburgse
TweeSteden ziekenhuis, is be
hoorlijk trots op de XLerator
die hij heeft ontwikkeld en
waar inmiddels een internatio
naal patent op x-ust.
Drie jaar geleden zat Scheurwa
ter met het volgende probleem:
als een patiënt met een been
breuk wordt gegipst, wordt het
gewricht weliswaar vastgezet,
maar de spieren vex-slappen en
de bloedcirculatie vertraagt.
Dat geeft risico's op complica
ties zoals trombose en botontkal-
king (osteoporose). Voor sommi
ge breuken is loopgips mogelijk,
maar dan wordt tevens het en
kelgewricht vastgezet.
Hoe kun je in zo'n situatie toch
de bloedcirculatie stimuleren?
Op dat moment kwamen de
fietsband en het tape in beeld.
Scheurwater knipte de band
door, vulde de rubber buis en
plakte beide uiteinden af. Als je
zo'n waterkussen tegen het been
houdt voor je gaat gipsen, krijg
je een ingebouwde watermassa-
ge, was Scheuiwater's theorie.
Wereldidee
„Ik ben ermee naar een van on
ze orthopedisch chirurgen ge
gaan. Die vond het vrijwel met
een een wereldidee en stelde
voor er verder wetenschappelijk
onderzoek naar te doen en te
proberen het in productie te ne
men."
De firma Plastifix in Enkhuizen
ontwierp samen met Scheurwa
ter een proefmodel, dat niet
eens zo veel afwijkt van de defi
nitieve XLerator. Het bedrijf
Somas uit Sint Anthonis, gespe
cialiseerd in orthopedische pro
ducten, wilde de waterkous
graag in productie nemen. Ex-
volgde een lange tijd van uitpro
beren. De collega's van de
gipsverbandkamer heten hun be
nen gex-egeld gebruiken voor
Hans Scheurwater legt een gipsverband aan met daarin de waterkous die hij ontworpen heeft. Via een
ventiel wordt er water in de kous gebracht. foto GPD
proefverbanden. Scheurwater:
„Fysiorun uit Nijmegen, on
derdeel van het UMCN, heeft de
waterkous wetenschappelijk ge
test op effectiviteit. Mijn echtge
note was een van de twintig
proefpersonen die meededen."
De test bewees in een latere fase
de hypothese van de gipsver-
bandmeester. Door de wa
terkous, die bij iedex-e stap wa
ter rond de kuit stuwt, vloeit er
bijna 40 procent meer bloed
terug naar het hart. Dat maakt
de kans op de voorkoming van
trombosevorming aanzienlijk
groter dan zonder watergips. Zo
zal wellicht in de toekomst de
XLerator kunnen voorkomen
dat iemand wekenlang antistol-
lingsmiddelen moet slikken.
Uit deze proef is een publicatie
in een Scandinavisch medisch
tijdschrift voortgekomen. De
mogelijke positieve invloed op
het herstel van bot wordt nog
onderzocht. Hans Scheurwater
hoopt de waterkous uiteindelijk
ook te gebruiken bij andere
aandoeningen, zoals bij over-
door Robert Bloemen Bijna driekwart van de goedko
pe metertjes wijkt meer dan 10
procent af van het daadwerke
lijke aantal passen. Regelmatig
komen verschillen van ruim 50
procent voor met de getelde
stappen door betrouwbaardere
dure tellers. In de meeste geval
len worden te veel stappen aan
gegeven. De stappenteller is po
pulair door het advies van ge
zondheidsinstanties om dage
lijks tienduizend stappen te zet
ten. ANP/RTR
GENT - Stappentellers blijken
niet altijd accuraat. Vooral goed
kope apparaatjes, zoals de Step
ping Meter, blijken het aantal
gemaakte stappen niet goed aan
te geven.
Dit blijkt uit een onderzoek van
de universiteit van Gent, dat de
ze maand in het vaktijdschrift
British Journal of Spoxis Medici
ne is gepubliceerd.
belastingletsels. De eerste der
tig patiënten die in het Twee-
Steden ziekenhuis met de wa
terkous zijn gegipst, vertoonden
in elk geval geen nadelige effec
ten.
Blauwe pad
Scheurwater laat zien hoe de
XLerator werkt en gipst een col
lega van de spoedeisende hulp
in. Eerst een kous, dan een laag
watten, dan de langwerpige
blauwe pad onder de voet en te
gen de kuit. Vervolgens draait
de gipsverbandmeester er in een
aanzienlijk tempo een compleet
gipsverband omheen.
Het ventiel van de waterkous
laat hij daarbij natuuxiijk vrij
want daar pompt hij uitein
delijk met een spuit anderhalve
deciliter water in. „Dat is het
maximum. Anders gaat het echt
strak staan en wordt het
pijnlijk. En het moet natuuxiijk
wel comfortabel blijven."
Daar is de ingegipste collega het
mee eens. „Zit niet slecht",
roept hij terwijl hij voorzichtig
een paar stappen zet. „Maar
haal het er maar weer vanaf,
Hans. Ik moet nog werken van
daag." GPD
3 juli 1956
OPSTAND - Volgens reizigers
die terug zijn gekeerd uit Po
len zijn na de opstand in Poz-
nan duizenden mensen opge
pakt. Volgens hen wordt er me-
dogenloos jacht gemaakt op de
leiders van de revolte. Arbei
ders dreigen inmiddels met
een tweede stakingsgolf als er
geen einde komt aan het ter-
reurregiroe,
RITTHEM - De Zandweg tus
sen Ritthem en Oost-Souburg
zal geheel worden bestraat.
Daarvoor zal het Waterschap
Walcheren zorgen, zo kon bur
gemeester Daniëlse medede
len. Een badhuis zal niet wor
den gebouwd in het dorp. Een
enquête leerde dat hieraan wei
nig behoefte is.
HUURKAZERNE - In Madrid
is een oude huurkazerne inge
stort. Tenminste vijftiexx men
sen zijn hierdoor om het leven
gekomen, Enkele tientallen
mensen raakten gewond.
PZEM - De Provinciale Zeeuw
se Elektriciteits Maatschappij
heeft in 1955 een verlies gele
den van 161.000 gulden. Hier
aan waren vooral de gestegen
kolenprijzén debet. De PZEM
produceerde in 1955 24 pro
cent meer stroom dan in 1953.
Hoofdredactie:
Peter Jansen
Dick Bosscher (adjunct)
Arie Leen Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315609
E-mail:,lezersredacteur® pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Teil (0118)493000
Fax:(0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax: (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (01111454651
Fax:(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren
Goes, Zierikzee
en Hulst:
Maandag t/m vrijdag
van 8.30 tot 17.00 uur
(abonnementenladmlnlstratie en om u te (laten) inform
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener a
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u
Postbus 314460 AA Goes.
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mall: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand: 20,55 n.v.t
per kwartaal: 59,75 62,00
per jaar: 229.20 233,30
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v- lezersservice.
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,80
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgevoerd
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en volgens
de Regelen voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (076)5312550
Fax. (076)5312340
Personeelsadvertenties:
Tel: (076)5312240
Fax: (076)5312340
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (076)5312104
Fax. (076)5312340
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax: (0114)372771
Business to Business/Onroerend goed
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: www.pzc.nl/adverteren
in bestand dat wordt gebruikt
weGeNeR
