c
Verordening zonder Oranjegevoel
de kaoie
Je zei ook: zwemmen in
weerwoord
namen
Reclameborden
in het landschap
Aanmeren
Na Sint Jan
neemt de zee
geen onweer an
(Sint Jan is 24 juni)
dofaliooti£
Mevrouw Coppoolse
kon niet slapen. De
warmte? Ja, die ook, maar
drie huizen verder was er
een feest in een tuin.. Veel
mensen en muziek. Harde
rotmuziek, die je tegen
woordig overal hoort.
Terwijl mevrouw Coppool
se wakkert ligt, is er gele
genheid om over haar
naam te praten. Hoe dan
ook, zal ze in de laatste zin
in slaap vallen. Zo'n naam
als Coppoolse is een mooi
voorbeeld van een dubbele
naam.
Coppoolse is een combina
tie van Cop of Coppe en
Poolse. Dat Coppe kwam al
in de Middeleeuwen als
voornaam voor, bijvoor
beeld in het verhaal van
Reinaert de Vos. Het is afge
leid van Jacob.
Ze keek op de wekkerradio
- het was al na twaalven -
en dan op zaterdagavond.
Mevrouw Coppoolse was
ook uitgenodigd maar ze
had geen zin. Ja, ze kende
die uitnodigingen wel, als
je komt, kan je niet klagen.
Maar koppig als ze was had
ze bedankt. Die meid van
Murre was er natuurlijk
wel.
Het tweede deel van Me
vrouw Coppoolse - Poolse
dus - is Pauwelse in verkor
te vorm: Paulus, Paulusse,
Paulse, Poolse. Eigenlijk
heeft de slapeloze mevrouw
als achternaam: Jacob Pau
lusse.
Nu hoorde ze zingen, daar
in die tuin. En zij maar woe
len. O jee, gingen ze dansen
en klappen? Ja klappen,
midden in de nacht. Wat
een leven.
Familienamen die van dub
bele voornamen komen,
zijn er meer. Zelfs met Cop
pe. De achternaam van An-
ja bijvoorbeeld, Kopmels:
een combinatie van Coppe
en Mels van Melsedat van
Melisse is afgeleid. Koppe-
jan of Coppejan{s) is er ook
een: in oorsprong moet dat
Coppe Janszoon geweest
zijn.
Mevrouw Coppoolse slaapt
ondertussen.
Lo van Driel
iactie@pzc.nl
31,4460 AA Goes
tié-exploitatie:
n Midden-Zeeland: 0113-315520;
Vlaanderen: 0114-372770;
al: 020-4562500.
ag 20 juni 2006
Ze reageerden eerst ver
baasd, vervolgens boos
en uiteindelijk gelaten, de
organisators van het Hol
land House in Colijnsplaat.
Het bord dat ze hadden
neergezet om voetballiefheb
bers te wijzen op de moge
lijkheid samen met gelijkge
stemden in een vrolijke
sfeer naar de verrichtingen
van het Nederlands elftal te
kijken, was ook medewer
kers van de provincie opge
vallen. Prompt kwam de
waarschuwing binnen. Strij
dig met de provinciale land
schapsverordening. Weg
bord van het Holland House
Colijn. De landschapsveror
dening kent geen Oranjege
voel.
Ook anderen die door mid
del van bord, vlag of span
doek de aandacht willen vesti
gen op een evenement, op aan
trekkelijke aanbiedingen of een
boodschap aan de man willen
brengen, hebben te maken met
het strikte streven van de pro
vincie het Zeeuwse landschap in
dit opzicht van smetten vrij te
houden.
Met het oog op de nadering van
het seizoen waarin schaap
scheerdersfestijnen, mosselda-
gen, braderieën en dergelijke
manifestaties op touw worden
gezet, heeft de provincie de orga
nisators van dit soort evenemen
ten onlangs nog gewaarschuwd.
Dit jaar zal extra worden gelet
op evenementenborden buiten
de bebouwde kom. Ze mogen,
net als vlaggen en spandoeken,
in het buitengebied alleen wor
den neergezet of opgehangen op
de plaats waar het evenement
wordt gehouden. Hooguit twee
weken van te voren; één week
na afloop moeten ze zijn opge
ruimd. Borden en spanboeken
mogen niet hoger zijn dan 2,50
meter. Bedrijfsreclame, bijvoor
beeld van sponsors, is taboe.
De regels zijn scherp, het hand
havingsbeleid strikt. Wie iets
leuks organiseert of iets moois
in de aanbieding heeft, zal mak
kelijk toegeven aan de verlei
ding de landschapsverordening
als pietluttig aan te merken.
Meer algemeen leeft evenwel
het besef dat het provinciale be
leid werkt. In Zeeland is het
woud van ontsierende reclame
borden opgeruimd. Hoe welda
dig dit voor het landschap heeft
uitgepakt, blijkt pas wanneer je
een ritje maakt in provincies
waar de wildgroei van recla
me-uitingen in het buitengebied
nog niet is bestreden. De opeen
volging van borden waarop an
tiekhallen, fotowinkels, pannen
koekhuizen, snuffelmarkten en
makelaars zich aanprijzen,
maakt duidelijk dat er in Zee
land veel verbeterd is.
Toch is het Zeeuwse buitenge-
foto Dirk-Jan Gjeltema
tiefnemers van andere evene
menten weinig begrip daarvoor
bestaat. Het is ook niet makke
lijk uit te leggen. We streven als
provincie naar een vitaal platte
land, we verstrekken subsidie
om dat te bereiken, maar uitin
gen om die vitaliteit te onder
strepen en te versterken zijn
niet toegestaan. Dat wringt. Ge
lukkig bestaat breed waarde
ring voor het resultaat dat met
de strikte handhaving van de
landschapsverordening is be
reikt. Het is alleen jammer dat
sommige gemeenten met hun
bordenbeleid niet aansluiten bij
wat we als provincie doen."
Het is Kramer opgevallen dat
sommige reclameborden van de
wielercomité op nogal kwetsba
re plaatsen aan de rand van de
A58 staan. „We moeten maar
eens kijken of we in overleg
plaatsen kunnen afspreken
waar ze minder kwaad kunnen
en toch voldoende aandacht
trekken." Hij denkt daarbij aan
locaties waar bedrijventerrei
nen of viaducten de achtergrond
vormen, zoals het geval is met
de Bob- en gordelborden langs
de A58. Kramer wil dat ook
langs de provinciale wegen voor
deze borden ter bevordering van
de verkeersveiligheid plaatsen
worden gekozen die uit land
schappelijk oogpunt beter ge
schikt zijn.
Ben Jansen
Het Zeeuwse buitengebied is niet helemaal vrij van borden, maar er gelden wel strikte regels voor de plaatsing ei-van.
bied niet helemaal vrij van bor
den. Bewegwijzering is nodig,
aansporingen dé"autogordels te
gebruiken, een Bob aan te wij
zen en rekening te houden met
snelheidscontroles zijn nuttig
en borden met vermaningen het
vloeken te laten, worden toege
staan omdat ze onder de vrij
heid van meningsuiting vallen.
Af en toe duiken borden op die
op gespannen voet lijken te
staan met de regels en de alge
mene uitzonderingen. In april
verschijnen langs de A58 recla
me-uitingen van sponsors die de
ZLM Tour/Arjaan de Schipper
Trofee financieel mogelijk ma
ken en in september is hetzelfde
het geval in verband met de Del
ta Profronde/Ronde van Mid
den-Zeeland. Kloeke, uit steiger
materiaal opgebouwde construc
ties, waaraan zoveel spandoe
ken van bedrijven zijn bevestigd
dat bijna ontgaat waar dat alle
maal voor bedoeld is. Bovendien
staan die borden langs de auto
snelweg, waarop wielrenners
zelfs in wedstrijdverband door
gaans niet worden gesignaleerd.
„Klopt", zegt gedeputeerde
Thijs Kramer, eerstverantwoor
delijk in het dagelijks provincie
bestuur voor het behoud van het
landschap. „Die borden zijn ze
ker niet als een aanwinst voor
het landschap te beschouwen,
maar er is destijds, bij de aan
pak van de wildgroei van bor-
den, besloten enkele uitzonde
ringen te maken. Dat zijn de
remsporen van het oude beleid.
Daar ga ik niet aan tornen."
De organisators van beide wie
lerwedstrijden - en dat geldt
ook voor die van de Zeeuwse
Dag van het Paai-d - hebben ont
heffing gekregen, omdat ze in
het verleden altijd netjes om toe
stemming vroegen. Kramer: „Ik
kan me voorstellen dat bij initia-
De landschapsverordening kent geen Oranjegevoel.
foto Willem Mieras
Er werden ook bieten per spoor
vervoerd. Daar waar nu dat wei
land is, reed een stoomtreintje.
En in Borssele had je een sta
tionnetje. Die bieten gingen
naar de suikerfabriek in Dintel-
oord."
De oud-Borsselenaar vertelt
dat er vroeger een eindje verder
op aan de Zeedijk, bij de volgen
de strekdam, nog een haventje
was, een veerhaven. „Ik weet
daar niet zo veel van, dat is van
nog langer geleden. Er was daar
eigenlijk alleen een aanlegstei
ger. De boot naar Terneuzen leg
de daar aan. Volgens mij waren
er toen nog geeneens auto's; het
was een veer voor voetgangers
en fietsen."
Het landbouwhaventje van
Borssele was alleen bereikbaar
bij hoogwater. Op de tekening
ligt dan ook een schip te wach
ten tot het de haven in kan. „De
ingang van de haven was smal,
daarna werd het breder. Op de
dijk stond het café van Kao van
den Kaoie. Ze heette eigenlijk
Wagenaar en haar voornaam
zal wel Kaatje zijn geweest.
Maar dat werd dan Kao 'van de
kaai'. Je zei bijvoorbeeld ook
'zwemmen in de kaoie'. Dat
mocht trouwens niet, dat was te
gevaarlijk zeiden ze. Maar dat
was het niet; er stond daar niet
eens stroming."
In de jaren zeventig van de vori
ge eeuw is het landbouwhaven
tje van Borssele gedempt. Dat
gebeurde in de tijd dat de Zee
dijk verzwaard werd. In de ja
ren daarvoor was het haventje
aan het verpauperen. Op andere
plaatsen werden dit soort haven
tjes jachthavens, maar dat was
bij Borssele niet het geval.
De plek waar vroeger het haven
tje van Borssele was, is nu eigen
lijk niet zoveel bijzonders meer.
Het is wél een mooie plek om te
vertoeven, zeker op een zomerse
dag. Zittend aan een van de
twee picknicktafels, genietend
van de rust en turend over de
Westerschelde...
Carla van de Merbel
Zeeland grossierde vroe
ger in haventjes. Veel zijn
er verdwenen, in onbruik
geraakt of hebben een an
dere bestemming gekre
gen. In de serie Aanmeren
aandacht voor dit mari
tiem erfgoed, met illustra
ties van Adri Karman.
Deze week:
de haven van Borssele.
Het is even zoeken. Het
oude haventje van Borsse
le heeft weinig sporen nagela
ten. In de jaren vijftig van de vo
rige eeuw zag het er nog uit zo
als op de tekening; nu is daar
niets meer van over.
Veel jonge Borsselenaren weten
de weg niet te wijzen naar het
oude haventje. Daarvoor moet
je bij de oudere dorpelingen
zijn. 'Bij minicamping De Kru-
kel, daar moe-je wezen.' De
camping ligt aan de landzijde
van de Zeedijk, bij de Wester
schelde. Daar vlakbij is een weg
de dijk op. Als je deze volgt,
kom je eerst langs een strandje.
Op deze warme doordeweekse
ochtend zwemmen er alleen wat
meeuwen in het Scheldewater.
Iets verder is de plek waar vroe
ger de haven was. Nu is het een
soort pier in de Schelde, drie
hoekig van vorm (de 'punt' in
het water) en bedekt met gras.
Alleen de restanten van de oude
kademuur herinneren aan vroe
ger.
Het haventje van Borssele deed
vooral dienst als landbouwha-
ven, vertelt een oud-Borssele
naar (geb. 1935) die op De Kru-
kel verblijft. „Het werd ge
bruikt om graanproducten af te
voeren, tarwe, gerst en wat heb
ben we nog meer? Dat graan
kwam hier uit de polder en
werd verwerkt bij de Gebroe
ders Duinkerke, de graanhan
del hier verderop, bij die silo's.
Die zijn nu trouwens verkocht;
er staat nog wel te koop op,
maar dat moeten ze nog wegha
len. In het najaar werden van
uit de haven bieten vervoerd.
Die werden hier uit de polder
met kruiwagens naar de sche
pen gebracht. Dat was zwaar
werk, die kruiwagens waren
groot en dan met een kop erop...
Bij hoogwater moest je ermee
omhoog om op het schip te ko
men, dan kruide je je dood. Je
moest dan ook nog opschieten,
want die schepen kwamen met
hoogwater binnen en wilden
weg zijn voor het laagwater
was. En in mijn tijd was het ook
nog eens altijd slecht weer... In
mijn herinnering dan. Die bie
ten gingen per schip naar de
overkant, ik denk naar de sui
kerfabriek van Sas van Gent.
