Behandeling voorkomt botbreuk
PZC
E
Training met levensechte pop
moet veiligheid gaan vergroten
Krachtdutje voor goede slapers
PZC
Fusie kan nodig
tegenwicht bieden
Poli voor de opsporing van broze botten heeft toekomst door de vergrijzing
Botdichtheid
lagnose
Test voorspelt autisme eerder
Seks zorgt voor latere bevalling
Seks-behoefte is genetisch bepaal
u
Geheugen onthoudt ook onbewus „d
Hartschade jeugd door zwaarte
12 juni 1956
maandag 12 juni 2006
door AnnetToonen
TWENTE - Een goede medische
behandeling van patiënten met
broze botten, kan de kans op
nieuwe botbreuken met de helft
verminderen. Dat stelt de Twent
se chirurg-traumatoloog Han
Hegeman, grondlegger van de
osteoporoseklinieken in Neder
land.
Hegeman heeft net een grote
operatie achter de rug. Onver
wacht werd hij weggeroepen.
„Een heupfractuur", verduide
lijkt hij, „als gevolg van osteo
porose." Botontkalking heet dat
in de volksmond en komt vooral
voor bij ouderen. De botten zijn
dan zo poreus geworden dat ze
gemakkelijk breken. „Als ie
mand met hoge snelheid tegen
een boom rijdt, allicht dat hij
iets breekt. Maar als je struikelt
over een kleedje en dan met een
botbreuk in het ziekenhuis be
landt, is dat niet zo normaal."
Hegeman heeft er toch vaak
mee te maken. Te vaak, vindt hi]
zelf. Want als mensen met osteo
porose goed worden behandeld,
dan neemt de kans op botbreu
ken af.
Bij 51 procent van de vrouwen
ouder dan vijftig jaar die een
pols breken, is sprake van osteo
porose. Mensen die een bot bre
ken lopen bovendien een veel
grotere kans weer iets te bre
ken, blijkt uit eerder onderzoek
van Hegeman.
Inmiddels is hij ook te weten ge
komen dat tijdige opsporing en
een goede behandeling van de
aandoening de kans op nieuwe
breuken met de helft vermin
dert.
Hegeman richtte samen met col
lega's de eerste osteoporosepoli-
klinieken op, in Groningen en
Almelo. Inmiddels hebben 37
ziekenhuizen een osteoporosekli-
niek en gebruiken 17 de door He
geman ontwikkelde software.
Alle vijftigplussers die iets ge
broken hebben worden in die
ziekenhuizen verwezen naar de
poli.
Daar worden ze dan onderzocht
met een botscan, waarbij de bot-
dichtheid wordt bepaald. Zo
botten, en vaak ook een slechte
conditie. Dat is hun biologische
toestand. Zo'n ernstige bot
breuk is dan net te veel voor ze.
Met een speciale poli en een goe
de behandeling kun je het mo
ment waarop mensen iets bre
ken uitstellen. Dat is winst."
Hegeman ziet een goede toe
komst voor de osteoporosepoli-
klinieken. „Die zijn niet meer
weg te denken uit het zieken
huis. De bevolking vergrijst, en
dus zal het aantal botbreuken
toenemen." Hijzelf zal zich de
komende tijd inzetten voor een
betere samenwerking met huis
artsen en hun praktijkondersteu
ners. „Nu is het zo dat mensen
in de poli worden geholpen en
daar na een half jaar terugko
men voor een controle. Sommi
gen komen na een jaar nog een
keer terug, maar verder zien we
ze niet meer. Voor een goed re
sultaat is het belangrijk dat pa
tiënten hun medicijnen langere
tijd gebruiken. Zoals bekend
slikken patiënten niet altijd
even trouw hun geneesmidde
len." Hij verwacht dat een goe
de begeleiding en controle van
uit de huisartsenpraktijk daar
een positief effect op zal heb
ben. GPD
De Twentse chirurg-traumatoloog Han Hegeman is de grondlegger van de osteoporoseklinieken in Nederland. Inmiddels hebben 37 zieken
huizen een speciale afdeling voor botontkalking. foto George Nusmeijer/GPD
kunnen de artsen vaststellen of
er sprake is van botontkalking.
Zo ja, dan volgt een behande-
ling.
Wandelen
Geadviseerd wordt om genoeg
te bewegen, waarbij het lichaam
met het eigen gewicht wordt be
last, zoals wandelen. „Zo blij
ven de botten het sterkst. Bot
ten worden continu afgebroken
en weer opgebouwd", verduide
lijkt de chirurg-traumatoloog.
Wandelen betekent bovendien
zonlicht en onder invloed daar
van maakt het lichaam vitamine
D aan, belangrijk voor de vor
ming van bot. Verder moeten de
patiënten voldoende melk en an
dere calciumhoudende produc
ten nuttigen. Per dag drie gla
zen melk, een boterham met
kaas en een zuiveltoetje vol
staan. Daarnaast krijgen ze het
advies calciumtabletten en vita
mine D te slikken en worden bis-
fosfonaten voorgeschreven, een
medicijn dat botontkalking af
remt. Dat moeten ze één keer
per week innemen. Hegeman
weet als arts hoe erg patiënten
er soms aan toe zijn. Neem nou
die 78-jarige vrouw uit Gronin-
gen die met een polsbreuk in het
ziekenhuis kwam. Hegeman:
„Ze klaagde ook over pijn in
haar rug. Bleek dat ze al een tijd
je met een gebroken rugwervel
rondliep. Toen ze een week of
zes later terugkwam voor een
controle, wees nieuw onderzoek
uit dat ze ondertussen nog een
rugwervel had gebroken. Kijk,
als we dat nou kunnen voorko
men, dat zou mooi zijn", vindt
hij. Hij wijst bovendien op de re
latief hoge sterfte onder patiën
ten die met een heupfractuur in
het ziekenhuis belanden. In
1999 overleed 6,5 procent van
de vrouwen die in het zieken
huis waren opgenomen voor een
heupfractuur en elf procent van
de mannen. Van de patiënten
die 75 jaar of ouder zijn, over
lijdt een kwart in het jaar nadat
ze een gebroken heup hebben op
gelopen. „Het zijn meestal oude
re mensen. Ze hebben slechte
Tot het twintigste levens
jaar wordt bot opgebouwd.
Wie in zijn vroege leven ge
noeg melk heeft gedronken
en voldoende heeft gesport,
komt op een hogere bot
dichtheid uit dan iemand
die dat niet heeft gedaan.
Tussen het twintigste en
vijftigste levensjaar is de
botsterkte stabiel. Daarna
- bij vrouwen vaak na de
menopauze - neemt de bot
dichtheid af. Dat gebeurt
onder invloed van een ver-
andex-ende hormoonhuis
houding. Mannen hebben
daar eveneens last van,
maar dan in mindere mate.
GPD
door Henk van Halteren
Tot voor kort was er in Ne
derland sprake van een
gebudgetteerde gezondheids
zorg. Ziekenhuizen leverden
een vooraf met de verzeke
raar afgesproken prestatie en
als er meer werd gedaan, was
de rekening voor het zieken
huis. De afgelopen jaren
moesten de ziekenhuizen
zelfs twee procent meer pro
ductie leveren met hetzelfde
budget, ondanks de negatie
ve gevolgen van inflatie en
prijsstijging.
liet mag duidelijk zijn dat
een dergelijk systeem rigide
is en niet de mogelijkheid
biedt om in te spelen op nieu
we ontwikkelingen.
En nu introduceert het kabi
net in Nederland een nieuw
zorgsysteem, welke is ontwik
keld om de stijgende kosten
van de gezondheidszorg be
heersbaar te houden. Het is
het poldermodel in optima
forma.
Drie partijen mogen het voor
taan samen uitzoeken. De
drie partijen in het zorgsys
teem zijn de patiënt (de zorg
vrager), de zorgverzekeraar
en de zorgaanbieder. Boven
dien is er een groot blik amb
tenaren opengetrokken dat
toezicht moet gaan houden.
Zalmnorm
Boven dit systeem hangt de
zalmnorm van 47,6 miljard
euro. Duurder mag de gezond
heidszorg niet worden, om
dat anders het besteedbaar
inkomen en de economische
groei in het gedrang komen.
Hoogervorst co hopen dat
ziekenhuizen met elkaar
gaan concurreren en dat dit
kostenbesparend werkt. De
zorgverzekeraar mag met ie
der ziekenhuis apart onder
handelen over de prijs van
een bepaalde behandeling.
Zorgverzekeraars zijn gebaat
bij lagere prijzen, hun winst
marge neemt toe en ze kun
nen de patiënten voordeliger
polissen aanbieden.
Om de zorg meer transparant
en onderhandelbaar te ma
ken zijn de diagnose-behan-
del-combinaties (DBC's) in
het léven geroepen.
In een dergelijke combinatie
ligt vast welke behandelin
gen bij een bepaalde diag
nose horen en de prijs wordt
bepaald door kosten van per
soneel, gebruikte materialen
en efficiency.
Er schuilt een dikke vette ad
der onder het gras. Een zie
kenhuis kan de kosten druk
ken door goede bedrijfsvoe
ring, maar het daarmee be
spaarde geld valt in het niet
bij de bedragen die opgaan
aan geavanceerde röntgen-
technieken, beter opera
tie-materiaal en duurdere me
dicatie.
Als de zorgverzekeraar
straks mag gaan kiezen voor
het ziekenhuis met de meest
concurrerende prijzen, dan
zal op meer worden bespaard
dan op bedrijfsmatigheid al
leen.
Het is te hopen dat de zorg-
verzekaars deze gang van za-
ken niet op negatieve wijze
gaan beïnvloeden. Het is
maar de vraag of ze medisch
inhoudelijk voldoende ter za
ke kundig zijn om de kwali
teit van een geboden DBC op
waarde te schatten.
Een 'prijzenoorlog' tussen de
Zeeuwse ziekenhuizen dient
daarom te worden voorko
men.
Een verregaande Zeeuwse sa
menwerking, idealiter een fu
sie, kan daartoe het nodige
tegenwicht bieden. De me
disch specialisten van de drie
ziekenhuizen kunnen onder
ling afspreken welke behan
delmethode volgens de inter
nationale richtlijnen de opti
male is en de bedrijfsvoering
bij iedere behandeling
stroomlijnen. De ziekenhui
zen kunnen vervolgens als
één blok onderhandelen met
de zorgverzekeraars, zodat
het hoge peil van de Zeeuwse
gezondheidszorg gehand
haafd blijft.
Dr. Henk van Halteren, is on
coloog in de Oosterscheldezie-
kenhuizen
door Lizette van Neer
VELDHOVEN - Het hoofdje
van de baby is er uit, maar hoe
hard de moeder ook perst, haar
baby kan geen kant op. Hij zit
vast met zijn schouders. De hart
slag van het kindje wordt tra
ger, haast is geboden. Een team
medici van Maxima Medisch
Centrum in Veldhoven bij Eind
hoven werkt koortsachtig sa
men om de bevalling tot een
goed einde te brengen. Er is
vreugde als het lukt, ook al was
het een maar een oefening.
Maxima Medisch Centrum
(MMC) is het eerste ziekenhuis
in Nederland met een medisch
simulatiecentrum. De simulatie
poppen zijn ontwikkeld door de
Technische Universiteit Eindho
ven in samenwerking met de
Universiteit van Florida in de
Verenigde Staten. De poppen zit
ten barstensvol elektronica en
de nieuwste technische snufjes.
Zo kan de moederpop nepbloe-
den en zijn de poppen verbon
den aan een echte monitor waar
op de hartslag van moeder en
kind in de gaten wordt gehou
den. Verloopt de oefening niet
goed, dan kunnen de poppen
sterven. Gynaecoloog professor
G. Oei is de drijvende kracht
achter het trainingscentrum.
Hij ziet de noodzaak van het
trainen dat in MMC wekelijks
gebeurt. „Bij een bevalling zijn
altijd een gynaecoloog, verlos
kundige, verpleegkundige en
kraamverzorgster betrokken.
Zij hebben allemaal een verschil
lende opleiding gehad. Diverse
disciplines komen samen aan
het bed en door te trainen kun
je de interactie en de samenwer
king verbeteren." Het doel is vol
gens Oei om medische fouten te
voorkomen en de veiligheid
voor de patiënt te verhogen,
want ook in Nederland sterven
soms patiënten onnodig. Oei:
„In de luchtvaart is een team
training al lang geaccepteerd.
Vergelijk het met een training
in de cockpit. Je hebt hier met
professionals te maken voor wie
je de situatie zo levensecht mo
gelijk moet nabootsen. Je moet
het ze zo heftig mogelijk laten
ervaren. Je kunt situaties trai
nen die je in de dagelijkse prak
tijk minder vaak tegenkomt. De
pop voegt alle menselijke inter
acties toe."
Verloskundige W. Weyers: „Af
hankelijk van de trainingsitua
tie wordt de pop van tevoren ge
programmeerd. Zo kan de baby
pop een vertraagde hartslag krij
gen. De medici moeten hier di
rect op anticiperen. Je kunt si
muleren dat de moeder ernstig
ziek is wat voor de kraamver
zorgster belangrijk is. Maar je
moet ook voor een goede sociale
begeleiding van de moeder zor
gen. En het moet vrouwvriende
lijk." Resultaat dat het werkt,'
blijkt uit de eerste onderzoeksre
sultaten uit Bristol in Engeland
waar al vijf jaar met een me
disch simulatiecentrum wordt
gewerkt. Daarbij zijn twintig-
door Arend van Wijngaarden
GRONINGEN - Niet alleen in
wanne landen is een siësta een
goede manier om wat slaap in te
halen. Ook in landen zoals Ne
derland zou het goed zijn om re
gelmatig een middagdutje te
doen, om een chronsich slaapte
kort weg te werken.
de Universiteit van Manchester
in het wetenschappelijke tijd
schrift Neuron.
Slaaponderzoekster dr. Marijke
Gordijn van de Rijksuniversiteit
Groningen ziet een middagdutje
ook als prima middel om slaap
in te halen. Want Nederlanders
gaan door alle elektrische ver
lichting, de televisie en de com
puter steeds later naar bed,
Dat beweren onderzoekers van maar staan wel even vroeg weer
op, waardoor ze een chronisch
slaaptekort opbouwen.
„Als mensen moe zijn kan een
'power nap' (krachtdutje) heel
functioneel zijn", aldus Gor
dijn. „Je moet dan niet te lang
slapen, een half uurtje bijvoor
beeld." Maar het middagdutje
werkt alleen bij gezonde sla
pers, die door externe omstan
digheden te weinig uren slaap
krijgen.
BALTIMORE - Als een kind veertien maanden oud is
met behulp een nieuwe test al met redelijke zekeil
voorspeld worden of het kind later autistisch zal woT
Dit schrijft R. Landa van het Kennedy Krieger Insl
in Baltimore in het vakblad Journal of Child Psychl
and Psychiatry.
De nieuwe test kijkt onder andere naar de spraakontl
keling en de ontwikkeling van de motoriek. Oudere J
zagen pas op driejarige leeftijd verschil bij autistischeQ
deren. Hoe eerder autisme wordt herkend, des te
kan hierop worden ingespeeld. GPD
COLUMBUS - Dat seks in de laatste weken van de zf jezie
gerschap de bevalling bespoedigt en zelfs schadelijk po
zijn voor de baby, blijkt een fabel.
Sterker nog, vrouwen met een probleemloze zwac at ai
schap die nog laat in de zwangerschap seks hebben, de
len zelfs iets later (gemiddeld vier dagen) dan vrot
die geen seks hebben.
Dat constateert J. Schaffir van het Ohio State Unive laat
Medical Center in Columbus in het vakblad Obste oodl
and Gynecology op grond van een onderzoek onda enii
zwangere vrouwen. GPD jje
BEER SHEVA - Mensen met een bepaalde variant
te hebben aan seks. Dit meldt I. Ben Zion van de E
rion universiteit in Beer Sheva in het vakblad Mole neer
Psychiatry op grond van genetisch onderzoek onder
personen.
Ben Zion benadrukt dat verschillen in de behoefte
seks niet volledig verklaard kunnen worden uit de ilgi
schillen in genen. GPD efal
eC
lol
AMSTERDAM - Een bepaald deel van de hersenen I usl;
terste mediane temporale lob) weet feilloos of we ie m
eerder hebben gezien, ook als we ons dat niet bewust
Dit constateert S. Daselaar van de Universiteit van
sterdam in het vakblad The Journal of Neuroscient* ach
grond van proeven.
Hierbij kregen mensen achter elkaar twee woordenlij er"
te zien* waarbij ze de tweede keer moesten aangeve tooi
een woord ook op de eerste lijst voorkwam. Het her iee
deel werd bij ieder 'oud' woord actief, ook als de proe' om
soon zich het woord niet herinnerde. GPD
NAPELS - Overgewicht leidt al op jonge leeftijd totsJ
de aan het hart. Bij jongeren, veertien tot twintig jl
met (ernstig) overgewicht is de linkerkamer van heil
in omvang toegenomen. Ook is de pompfunctie vaal
hart minder goed in vergelijking met jongeren zo|
overgewicht.
Dit constateert M. Chinali van de universiteit Napel
het vakblad Journal of the American College of Caij
logy. Dit op grond van een onderzoek onder 460 tieij
met en zonder overgewicht. GPD
iet
VERDUISTERING - Een Goe-
se bankmedewerker heeft giste
ren voor de rechtbank in Mid
delburg bekend een envelop
met vijftigduizend gulden te
hebben verduisterd.
Hij deed dit door op 3 april
1954 de envelop met het geld
te verwisselen voor een enve
lop met waardeloze stukjes pa
pier. De rechtbank veroordeel
de de Goesenaar tot drie jaar
gevangenisstraf.
PRESIDENT - De toestand
van de Amerikaanse president
Eisenhower blijft uitstekend.
Eisenhower werd zaterdag geo
pereerd aan een darmverstop
ping als gevolg van een onts!
king in de overgang van
dunne naar de dikke darm.
Nu de berichten over de pre IA
dent gunstig zijn, wordt isi
Amerikaanse verkiezingsa is!
pagne met volle hevigheid h
vat. Verwacht wordt
senhower zich voorlopig n re
zal uitlaten of hij zich
niet her-kiesbaar zal stellen,'
BRAND - In een linoleur: ire
briek in Krommenie is zalffl
dag brand uitgebroken.
Het vuur ontstond in de
waar linoleum te di
hangt. De schade bet
twee ton.
droj r
redrat
Bevallingen kunnen bij simulatiepoppen tot in de details voorgeprogrammeerd worden.
foto Jurriaan Balke
duizend geboortes geanaly
seerd. Gebleken is dat door de
training het aantal pasgebore
nen met een slechte start of met
hersenschade is gehalveerd.
MMC wil dan ook investeren in
een nieuw te bouwen simulatie
centrum dat bij het eveneens
nieuw te bouwen vrouw-, moe
der- en kindcentrum in Veldho
ven moet komen. Professor Oei:
„Eigenlijk moeten alle zieken
huizen dit gaan doen. Ik ben er
van overtuigd dat de veiligheid
van de zorg erdoor verbetert. De
toekomst is dat je niet zomaar
meer begint met het behandelen
van een patiënt zonder deze trai
ning." GPD
„Als je te moe bent doordat je
slecht slaapt 's nachts, is een
middagdutje juist niet aan te be
velen", zegt Gordijn. „Mensen
die lijden aan slapeloosheid zijn
gebaat bij een strak ritme van
op vaste tijden opstaan en naar
bed gaan. Als die mensen over
dag slaap inhalen, is de kans al
leen maar groter dat ze 's nachts
niet meer goed in slaap kunnen
komen." GPD
Hoofdredactie:
A. L Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax: (0113)315609
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruslstraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax: (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zïerïkzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren
Goes, Zierikzee
en Hulst:
Maandag t/m vrijdag
van 8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand: 20,55 n.v.t
per kwartaal: 59,75 62,00
per jaar: €229.20 233,30
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voortó
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice.
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,80
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgewf
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en vote
de Regelen voor het Advertentiewezen
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (076)5312550
Fax. (076)5312340
Personeelsadvertenties:
Tel: (076)5312240
Fax:(076)5312340
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (076)5312104
Fax. (076)5312340
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerend go*
Tel: (076)5312277
Fax:(076)5312274
Internet: v
iv.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel
aan ons verstrekte gegevens hebben wi| opgenomen in een t
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren c._.
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig gesclecr
de derdon. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk 0
zersservice. Postbus 31,4460 AA Goes
et Wegener-concern. DeW
dt gebruikt voort®
diensten eif
Behoort tot *£z WGGGNGR