chirurgie
blijft
Plastische
groeien
Simpel internet slaat aan
De waarheid over
koelkastmoeders
E
Hersenbloeding
treft gemiddeld
veel Nederlanders
Vaker drinken is niet slecht
Citroenlimonade tegen nierstenen
Muziek is een pijnstiller
Slaap zet een rem op vetzucht
Molecuul pakt kankercel aan
Kritiek minister Hoogervorst past bij imago van specialisten voor ijdeltuiterij
lagnose
Kinderartsen bundelen
kennis van medicijnen
vrijdag 2 juni 2006
KOPENHAGEN - Dat matig alcoholgebruik goed is voor
hart en bloedvaten was bekend. Nieuw is dat voor (oude
re) mannen geldt dat hoe meer dagen per week er matig
alcohol gedronken wordt (maximaal twee glazen) des te
groter het gunstige effect ervan is op hart- en bloedvaten.
Bij (oudere) vrouwen is een dergelijk verband niet aanwe
zig. Dit concludeert J. Tolstrup van het Statens Institut
for Folkesundhed in Kopenhagen in het British Medical
Journal op grond van gegevens van ruim vijftigduizend
vijftigplussers. GPD
ATLANTA - Een lekker medicijn voor mensen met een
hoog risico op nierstenen: (zelfgemaakte) citroenlimona
de (150 ml citroensap aanvullen tot een liter, eventueel
wat kunstmatige zoetstof erbij).
Het citraat in de citroenen, samen met het extra vocht,
gaat de vorming van nierstenen tegen, stelde Y. Nakada
(University of Wisconsin) tijdens een congres van de Ame
rican Urological Association in Atlanta op basis van goe
de resultaten bij twraalf patiënten. GPD
CLEVELAND - Dagelijks een uurtje naar muziek luiste
ren, vermindert bij mensen met chronische pijn de ernst
van de pijn, de depressieve gevoelens en de mate van han
dicap die zij ondervinden door hun pijn.
Dit schrijft S. Siedliecki (Cleveland Clinic) in het vakblad
Journal of Advanced Nursing op grond van een onder
zoek onder zestig patiënten. Het maakt daarbij niet uit
naar welke muziek er geluisterd wordt. GPD
SAN DIEGO - 'Slaap je slank', zo zou de nieuwste rage
kunnen heten. Vrouwen die dagelijks minstens zeven uur
slapen, komen in de loop van de jaren gemiddeld minder
aan dan vrouwen die dagelijks maximaal vijf uur slapen.
Dit stelde S. Patel (Case Western Reserve University, Cle-
valand) tijdens een bijeenkomst van de American Thora
cic Society in San Diego op grond van een zestien jaar du
rend onderzoek onder ruim 68.000 vrouwen. En dat ter
wijl de korte slaapsters dagelijks gemiddeld minder calo
rieën naar binnen werkten dan de lange slaapsters. Een
verklaring voor het verband tussen gewicht en slaap heeft
Patel (nog) niet. GPD
GRONINGEN - Het is onderzoekers van de Rijksuniversi
teit Groningen gelukt een molecuul te maken dat moge
lijk gebruikt kan worden om kankercellen aan te zetten
zichzelf te vernietigen.
Het middel is een variant op een molecuul (Trail ge
noemd) dat van nature in het lichaam voorkomt. Het bij
zondere van het nu ontworpen middel, schrijft A. Van der
Sloot (Rijksuniversiteit Groningen) in het wetenschappe
lijk tijdschrift PNAS, is dat bij het zoeken ernaar succes
vol gebruik is gemaakt van een computerprogramma dat
de eigenschappen van een molecuul kan voorspellen. Het
nieuwe molecuul zal de komende jaren op zijn bruikbaar
heid worden onderzocht. GPD
ne nprij repareren losgerukte ban
ditien, herstellen vreselijke lit
tekens, reconstrueren gezichten
en borsten, gespleten gehemel
tes en snijden deskundig in over
bodig vel. Plastisch chirurgen
icjdoen dat in ziekenhuizen en
ie soms in de privékliniek. Dat
o: laatste steeds vaker, omdat een
ve aantal verrichtingen niet meer
wordt vergoed. Dan wijkt de
uit naar die privékli-
niek, want hij wil toch wel zijn
ie patiënten bedienen, zijn vaar
digheid behouden. En zijn stu
denten breed opleiden.
Want intussen groeit de waag
naar plastische chirurgie, in alle
ecategorieën. Veel sneller dan de
d:ziekenhuizen kunnen bijbenen,
;Dus stijgt het aantal privéklinie-
ken. En wachttijden doen zich
in evengoed overal wel voor.
ju De suggestie van minister Hans
j; Hoogervorst van Volksgezond
heid kortgeleden, dat wachtlijs
ten voor de plastische chirurgie
:oiontstaan doordat chirurgen 'bij
klussen' in die particuliere kli
nieken, klopt dus niet, zeggen
de specialisten. Het beeld dat
Hoogervorst schetst, zo zeggen
de artsen, is populistisch. Het
DfSluit aan bij het imago van het
h;vak onder de gemiddelde bur-
plastische chirurgie is iets
hfvoor ijdeltuiten, flauwekul.
,rNeus
UDr. Hay Winters, plastisch chi-
in het VU medisch centrum
(in Amsterdam en tevens een dag
in de privékliniek
Na een ooglidcorrectie ligt een vrouw met ijs op haar ogen in het Esthetisch Centrum Amsterdam in de Jan van Goyen kliniek.
foto Elsbeth Tijssen/GPD
Jan van Goyen, kan nog begrij
pen dat een gemiddelde burger
niet verder kijkt dan zijn neus
lang is. „Maar dat de minister,
die wordt geacht beter te weten,
dit soort populistische onzin de
wereld instuurt, vind ik erg.
Plastisch chirurgen in ziekenhui
zen hebben te maken met een pa
tiëntengroep bij wie ijdeltuiterij
niet de eerste reden van bezoek
is. Daar komen mensen bij wie
reparaties nodig zijn-van li
chaamsdelen die niet meer of
niet goed functioneren. Mensen
die lelijke littekens hebben, bij
wie een lichaamsdeel is ver
minkt, als gevolg van operaties,
ongeval of ziekte. Dergelijke re
paraties zijn toch wat anders
dan het creëren van een wip
neusje of een iets vollere boe
zem.
Minder sexy
Over liposuctieavonturen lezen
wij tegenwoordig in elk tijd
schrift, maar niet zo gauw dat
30 tot 40 procent van de ingre
pen van plastisch chirurgen aan
handen en polsen zijn. „Het re
pareren van een hand, na een on
geluk of in geval van reuma, zo
dat iemand de vingers weer kan
strekken, is natuurlijk ook een
stuk minder sexy", aldus plas
tisch chirurg Refaat Karim, van
het Amsterdamse Onze Lieve
Vrouwe Gasthuis (OLVG).
Karim, bestuurslid van de Ne
derlandse Vereniging voor Plas
tische Chirurgie, is vooral
kwaad omdat Hoogervorst sug
gereert dat plastisch chirurgen
liever extra werken in privékli-
nieken dan hun wachtlijsten
wegwerken. „Ik mag precies an
derhalve dag in de week opere
ren, meer mag niet van de verze
keraars. Dacht u dat ik niet
meer zou willen doen? We krij
gen gewoon de ruimte niet.
Zelfs na de beperking van het
aantal verrichtingen zijn er
wachtlijsten omdat mensen plas
tische chirurgie nodig hebben.
Plet zijn de ziektekostenverzeke
raars die maar beperkt zorg in
kopen, dus mogen wij niet meer
doen dan we doen. Op die wacht
lijsten staan allemaal mensen
bij wie een ingreep nodig is. En
dan praten we echt niet over
kleine cosmetische correcties."
Ziekenhuizen doen de behande
lingen die medisch noodzakelijk
zijn en als zodanig worden ver
goed. De puur cosmetische ingre
pen hebben steeds vaker plaats
in privéklinieken, doorgaans
door patiënten zelf betaald. Vol
gens de nieuwe zorgwet is medi-
>ti
:n
De flaporen, bijna verdwenen
Iluit het straatbeeld, zullen ive
moeer vaker zien. Mensen die
;g(nauwelijks onder hange7ide oog-
kunnen doorkijken ook.
Plastisph chirurgen moeten va
ker nee verkopen. De patiënt
met geld gaat dan naar een pri-
vékliniek. De rest heeft pech. De
beroepsgroep, over wachtlijsten
wzivaar aangevallen in een minis
teriële brief aan de Kamer, is
si met minister Hans Hoogervorst
Volksgezondheid nog niet
klaar.
nsdoor Loes de Fauwe
sche noodzaak ijkpunt voor plas
tische chirurgie, maar over medi
sche noodzaak valt te twisten.
Plastisch chirurgen hebben in
elk geval sinds de invoering van
de nieuwe ziektewet patiënten
die kwamen voor correctie van
flaporen, hangende oogleden of
te ruime buiken de deur moeten
wijzen.
Cosmetisch
Prof. dr. Chantal van der Horst,
hoofd plastische chirurgie in het
AMC, heeft dit jaar drie keer
hangende oogleden hersteld.
Dat waren er vorig jaar ruim
honderd. „Dat zijn toch alle
maal patiënten voor wie vorig
jaar nog een medische noodzaak
gold, maar nu opeens heet het
cosmetisch. Die we niet meer
mogen doen. Mensen die nauwe
lijks meer kunnen kijken. Ik
snap dat niet." Ook het AMC
heeft, net als andere ziekenhui
zen, te maken met door ziekte
kostenverzekeraars opgelegde
beperkingen. „Wij mogen per
jaar één procent groeien. Behan
del je meer, dan wordt het niet
meer betaald."
Volgens gegevens uit de Lande
lijke Medische Registratie
(LMR) werden vorig jaar in Ne
derland bij ruim.drieduizend pa
tiënten flaporen gecorrigeerd.
Ruim 4500 patiënten ondergin
gen een buikwandcorrectie. Als
men de ervaringen van Van der
Horst op deze ingrepen toepast,
dan betekent het dat duizenden
patiënten in 2006 vergeefs bij de
plastisch chirurg aankloppen
met iets dat tot voor kort gold
als een redelijke vraag.
Verharding
Hetzelfde geldt volgens Van der
Horst voor buikwandoperaties:
„Bij iemand die vijftig of zestig
kilo is afgevallen, kunnen enor
me problemen ontstaan met
overtollig vel. Die mogen wij
niet meer helpen. Had die me
vrouw maar niet zo dik moeten
worden. Die kant gaat het op:
had je maar niet moeten spor
ten, niet moeten roken. Ik snap
dat men iets doet tegen ongebrei
delde groei, maar dit is een dui
delijke verharding." GPD
door Frank Visscher
Sommige uitspraken van
professoren blijven je le
venslang bij. Zo was er een
Utrechtse internist die tij
dens college aan zijn medi
sche studenten vaak zei: „De
helft van wat ik u vertel zal
later blijken niet waar te
zijn. Ik weet alleen niet wel
ke helft."
Hij gaf hiermee aan dat veel
van wat artsen denken te we
ten, later niet waar blijkt te
zijn.
Deze professor was wijs en
bescheiden. Ook nu is het
nog zo dat de inzichten in
ziektebeelden vaak wijzigen,
de patiënten en zij die daar
om heen staan verbijsterd
achter zich latend.
Een voorbeeld is de tabak.
Aanvankelijk werd het door
de dokters aangeprezen als
geneesmiddel voor allerlei pa
tiënten, variërend van hoofd
pijnlijders tot drenkelingen.
Pas later bleek dat het roken
van tabak schadelijk was
voor longen en bloedvaten.
Vele oudere rokers zullen in
het verleden aan de sigaret
ten zijn begonnen, zonder dat
ze van de gevaren wisten. Nu
weten we wel beter.
In een hoek
Onlangs werd ik nog eens ge
confronteerd met de wijzigen
de inzichten, dankzij een
oudere collega. Hij schonk
mij een Amerikaans leerboek
over Kinderpsychiatrie uit
1960. Wat ik al vermoedde
bleek waarheid: vaders, maar
met name moeders, van kin
deren met autisme werden
keihard in een hoek gezet. Zo
stelt deze professor Finch dat
autistische kinderen vaak zo
geworden zijn, omdat de moe
der geen emotioneel-warme
atmosfeer rond het kind kon
creëren.
Het kind leert dus geen con
tacten aan te gaan met ande
ren. Denk niet dat het feit
dat andere kinderen in het ge
zin gezond zijn de moeder
vrijpleiten.
De emotionele omstandighe
den tijdens de geboorte en de
positie van het kind in het ge
zin zijn voor de moeder van
kind tot kind verschillend.
Nog erger gaat hij tekeer als
hij zegt dat een moeder van
een vroeg autistisch kind nog
al eens een narcistische
vrouw is, die alleen zichzelf
liefheeft, dan wel een zeer in
telligente vrouw, die emotie
loos is in al haar relaties!
Het zal je maar gezegd wor
den.
En: het is ook gezegd.
Deze moeders werden, ook in
Nederland 'koelkastmoeders'
genoemd, omdat ze koud
naar hun kind waren. Inmid
dels weten we wel meer.
Autisme en andere aan autis
me verwante contactstoornis
sen komen vanuit het kind
zelf. Er mankeert wat in de
hersenfunctie, waardoor het
kind slecht communiceert
met anderen. Ze krijgen ook
nogal eens epilepsie.
Dat het contact met de
ouders moeizaam verloopt
heeft niets te maken met het
onvermogen van vader of
moeder.
Hier werden in het recente
verleden oorzaak en gevolg
van problemen in de relatie
tussen ouders en kind omge
draaid. De medische weten
schap is volop in ontwikke-
ling.
Natuurlijk begrijpen we veel
meer dan vroeger. Het blijft
echter belangrijk om kritisch
te kijken naar wat we zoge
naamd allemaal weten.
Waarheden
De geneeskunde komt alleen
verder als er mensen zijn, die
vragen blijven stellen bij on
ze 'waarheden'.
Dat kunnen dokters zijn of
patiënten. Op die manier kun
nen we het gedeelte van wat
we nog niet weten steeds klei
ner maken.
En daar is iedereen bij ge
baat.
Frank Visscher is neuroloog
bij de Oosterscheldezieken-
huizen.
door Annemarie Haverkamp
Internet is een prachtmedium.
Als je het snapt. Voor mensen
met een verstandelijke beper
king is het vaak te hoog gegre
pen. Voor die doelgroep is er nu
Ik kies. Een internetprogramma
waarmee Henri in zijn
woongroep de hele dag vracht
wagens kan kijken.
Henri is gek op vrachtwagens.
Op hun felle kleuren, het geronk
van de motoren. Maar Henri
woont in een woongroep voor
mensen met een verstandelijke
beperking. Daar komen niet da
gelijks vrachtwagens.
Zwager Jeroen bedacht er iets
op: een internetsite met plaatjes
en filmpjes van de grote jon
gens. Jammer eigenlijk om zo
iets alleen voor Henri te doen,
schoot het door zijn hoofd. Een
idee was geboren.
Sinds vorige week staan in ver
schillende tehuizen en dagcen
tra computers met het program
ma Ik kies.
„Vanuit dit kantoor gaan we re
gelen dat iedereen die het pro
gramma heeft, elke dag nieuwe
content op zijn computer
vindt", vertelt bedenker Jeroen
van Schaik van het bedrijf
NoXqs bv uit Eist.
Alle mensen met een verstande
lijke beperking die Ik kies kun
nen krijgen, vinden op de com
puter een op maat gemaakt keu
zemenu. „Stel dat je Henri bent,
dan raak je op het beeldscherm
de foto van Henri aan", laat
Jeroen zien. „Nu krijg je een me
nu met plaatjes. Frans Bauer,
een fotoalbum en een vrachtwa
gen."
Het is namelijk zo dat Henri
geen genoeg kan krijgen van
Frans Bauer. Maar een cd in de
cd-speler stoppen is ondoenlijk
als je motoriek slecht is. En
soms vergist Henri zich, dan
stopt hij een boterham in het ap
paraat. De groepsleiding in het
tehuis heeft geen tijd om Henri
steeds van muziek te voorzien,
hoe jammer dat ook is.
Afgestemd
„Dit keuzemenu is volledig afge
steld op Henri. Niet alleen de in
houd, maar ook de grootte van
de plaatjes en de snelheid waar
mee ze verschijnen." Als Henri
drukt op het fotoalbum op zijn
scherm, dan krijgt hij vervol
gens plaatjes te zien van zijn fa
milie en de boerderij waar hij is
opgegroeid. Daar weer op druk
ken zet een diavoorstelling in
werking. „En als hij er genoeg
van heeft, drukt hij op het grote
rode kruis. Dan gaat hij terug
naar het hoofdmenu." In de
woongroep deelt Henri de com
puter met vier anderen. Alle vijf
hebben ze hun eigen keuzeme
nu. Jeroen en mede-bedenker
Marcel Hurkens hebben het pro
gramma gemaakt in samenwer
king met. De Driestroom, een in
stelling voor mensen met een
verstandelijke beperking. Op
twaalf centra van de organisatie
draait Ik kies de komende tijd
bij wijze van proef voor zestig
cliënten.
NoXqs zorgt er voorlopig voor
dat de inhoud van elke indivi
duele toepassing steeds wordt
ververst. Henri moet regelmatig
verrast worden door nieuwe
vrachtwagens, cd's, dvd's en fo
to's. De bedoeling is dat in een
vervolgstadium een redactie
wordt opgezet die zich met de
content gaat bezighouden. Fami
lie kan ook dingen toevoegen.
„17c kies is niet bedoeld voor de
groep die zelfstandig kan inter
netten. We kiezen bewust voor
mensen die maar weinig doen
op een dag."
Jeroen weet als geen ander dat
Henri zich vaak verveelt. Er zijn
maar weinig dingen die hij zelf
standig kan doen. Ik kies bete
kent voor hem een zinvolle aan
vulling op zijn vrijetijdsbeste-
ding.
Sandra Doeleman, persoonlijk
beleidster van De Driestroom,
merkt dat cliënten het program
ma snel door hebben. „Onze
mensen kunnen vaak niet met
computers werken, omdat het
zo ingewikkeld is. Dit is heel
eenvoudig."
Droom
Sandra werkt in het dagcen
trum van De Driestroom in Eist
met werknemers met een ver
standelijke beperking. De afde
ling verzorgt mailings en kopi
eerwerk. „De foto's die op de ini-
dividuele sites van Ik kies ko
men, scannen wij in."
Sandra droomt ervan om met de
cliënten in de toekomst ook film
pjes voor internet te maken. Vol
gens Jeroen is er al een medewer
ker van de organisatie die opna
mes van een druk kruispunt
heeft gemaakt, zodat gebruikers
auto's kunnen kijken. „Die zie
je niet als je de hele dag binnen
zit."
Leuk aardigheidje in het pro
gramma is de dagagenda rechts
op het beeldscherm. Zo staan er
door Joeke Berg
DEN HAAG - Kinderartsen van
het Erasmus MC in Rotterdam
en het AMC in Amsterdam bun
delen hun kennis over de effec
ten van medicijnen op kinderen
in een virtuele databank.
Vanuit het Nederlands Kennis
centrum Farmacotherapie hij
Kinderen (NKFK) moet informa
tie over de uitwerking van ge
neesmiddelen op kinderen en de
beste manieren van gebruik wor
den verzameld en verspreid.
Minister Hoogervorst van Volks
gezondheid opent de databank
op 12 juni in Den Haag.
Kleine volwassene
Onderzoek naar effectiviteit en
bijwerkingen vkn geneesmidde
len gebeurt meestal alleen bij
volwassenen. Voor kinderen
neemt men automatisch aan dat
die middelen ongeveer dezelfde
werking hebben. „Alsof een
kind een kleine volwassene is.
Maar kinderen verschillen niet
alleen in maat, ook allerlei
lichaamsprocessen verlopen an
ders", aldus kinderarts Matthijs
de Hoog van het Erasmus
MC-Sophia Kinderziekenhuis
in het AMC Magazine.
Het NKFK wil alle beschikbare
gegevens over werking en effec
tiviteit van medicijnen bij kinde
ren verzamelen in ene landelijke
databank die artsen, apothe
kers, ouders en kinderen kun
nen raadplegen. Die informatie
moet volgens het AMC ook die
nen als basis voor een nog te ont
wikkelen verzameling van voor
schriften over geneesmiddelen
voor kinderen. ANP
Hanneke Ederveen en Erik Broersen (voorgrond) testen in Eist een internetprogramma voor verstande
lijk gehandicapten van het bedrijf NoXqs. foto Erik van 't Hullenaar/GPD
op een willekeurige dag van
Henri een pictogrammet je van
een bord eten, een zwemsessie
en een bezoek van familie in
beeld. Met het verstrijken van
de tijd schuift de volgende acti
viteit automatisch naar boven.
„De begeleiding kan zo samen
met de cliënt van De Driest
room de dag doornemen. Men
sen met een verstandelijke be
perking hebben vaak moeite
met tijd. Ze kunnen nu in één
oogopslag zien wat er staat te ge
beuren."
Een volgende aanvulling op Ik
kies wordt de mogelijkheid om
via een webcam met familie te
communiceren. Cliënten kun
nen via een soort msn-systeem
praten met ouders, broers of zus
sen. Weer via een reeks fotootjes
op het touchscreen kan Henri
zien wie er online zijn.
De computers zijn uiteraard
'hufter-proof'. Gebruikers met
een slechte motoriek kunnen in
principe weinig vernielen aan
de apparatuur. Ik kies gaat de
komende weken bij wijze van
proef de lucht in. „We hopen
dat heel Nederland uiteindelijk
bij ons aanklopt." GPD
Voor meer informatie, zie
ioww.ikkies.nl
doorSask-ia Gaster
DEN HAAG - Meer dan een
op de drie (35 procent) Neder
landers met een hersenbloe
ding overlijdt binnen dertig
dagen. Dat is meer dan het ge
middelde van de dertig geïn
dustrialiseerde Oeso-landen.
Nederland doet het beter als
het gaat om het snel opereren
aan heupfracturen, zo blijkt
uit een deze week verschenen
rapport van het Rijksinsti
tuut voor Volksgezondheid en
Milieu (RIVM). Vier op de vijf
(80 procent) heupfracturen
wordt binnen 48 uur geope
reerd. Het Oeso-gemiddelde
is 69 procent.
Zorgkosten
Uit het onderzoek blijkt ver
der dat de zorgkosten in Ne
derland sinds 2000 zijn geste
gen tot 12,3 procent van het
bruto binnenlands product.
Vergeleken met de rest van
Europa zit Nederland in de
middenmoot.. Oostenrijk en
de Scandinavische landen
presteren meer voor minder
geld, aldus het RIVM. Daar
staat tegenover dat de Scan
dinavische landen met enor
me wachtlijsten kampen, zei
minister Hoogervorst van
Volksgezondheid die het rap
port Zorgbalans in ontvangst
nam.
Uit cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek
bleek bovendien dat de groei
van de zorguitgaven vorig
jaar voor het derde jaar ach
tereen minder hard zijn geste
gen. In 2005 bedroegen de uit
gaven voor gezondheids- en
welzijnszorg 61,5 miljard eu
ro. Dat is 2,8 procent meer
dan in 2004. In 2002 stegen de
uitgaven nog met bijna 13 pro
cent.
Hoogervorst zei blij te zijn
met het onderzoek waarin het
RIVM de gegevens over pres
taties van de zorgsector verza
melde. Het is voor het eerst
dat de 125 meetpunten, waar
op onder meer de Inspectie
voor de Gezondheidszorg de
sector afrekent, zo in kaart
zijn gebracht. ANP
