»zc
We hebben
het hier niet
over meneertje
onschuld
27
Pierre Bokma
met Orkater
in Middelburg
gdactie bijlagen: 0113-315680
i y; pzc.nl
•nailiredactie pzc.nl
■slbus 31,4460 AA Goes
rtvertentïe-exp I o itati e:
rd en Midden-Zeeland: 0113-315520;
•-jWS-Vlaanderen: 0114-372770;
tonaal: 020-4562500.
uensdag 17 mei 2006
Pierre Bokma als de Ethiopische dictator Haile Selassie
ij wil weer vlam
men in grote klas-
sieke rollen; en mis
schien gaat hij wel regisse
ren. Acteur Pierre Bokma,
net 50 geworden, is benieuwd
wat hem nog aan wasdom
wacht. Morgen is hij met Or
kater te zien in Hof van Hai
le. „Ik hoop niet dat ik aan
mijn plafond zit."
Pierre Bokma: „Ik heb 't ge
haald! Op de een of andere
vfolijke wijze drong zich dat
aan me op. In de aanloop er
naartoe heb ik het lang als een
mijlpaal beschouwd, vijftig wor
den. Misschien word ik ineens
wel manisch-depressief, dacht
ik, ga ik meer aan de dood den
ken dan aan het leven.
Eigenlijk blijkt het toch een vrij
triviale gebeurtenis, die ik op
tien kilometer hoogte heb ge
vierd, tussen Buenos Aires en
Amsterdam. Dat maakte het
nog enigszins bijzonder, ja,
maar het was vooral een mooi
excuus om het niet uitgebreid te
hoeven vieren."
Macht en weerloosheid liggen
dicht bij elkaar. Dat is wat we
met Hof van Haile laten zien. Ik
speel een soort dictator, geïnspi
reerd op keizer Haile Gebrese-
lassie van Ethiopië, maar ook
met trekjes van anderen. Het is
eigenlijk een compilatie van
machthebbers.
Daar wil ik wel bij aantekenen
dat Haile Selassie niet de afschu
welijke despoot was waarvoor
hij vaak wordt gehouden. Die
gruweldaden waren het werk
van zijn geheime dienst, ze wer
den in zijn naam gepleegd, maar
hij wist er vaak niet eens van.
Hijzelf hield er tot op zekere
hoogte een moderne visie op na.
Ik maak me sterk dat het land
niet beter af was mét hem.
Hetzelfde geldt voor de Sjah
van Perzië. Is het er in Iran be
ter op geworden? Er heerst daar
een afschuwelijk fundamentalis
me, als jij er gaat wonen word je
een tweederangs burger.
In het stuk gaat het om het ex
cessief despotisme aan het hof
zelf, met Haile Selassie als een
onaantastbare, maar ook volko
men vervreemde figuur. Aan
zijn manier van vingers knippen
denken zijn bedienden al te we
ten wat hij wil.
Een Noorse journaliste slaagt
erin hem te spreken te krijgen,
en in die ontmoeting wijst zij op
de toestand buiten de paleismu
ren. Hij probeert duidelijk te
maken dat wat er daarbuiten
mis gaat, terug te voeren is op
wat er binnen niet goed gaat,
wat natuurlijk een geweldige
omdraaïng van de situatie is.
Hij staat zó met zijn rug naar de
werkelijkheid, dat hij niet ziet
en niet gelooft.
Voert biefstuk aan de leeuwen,
terwijl er op z'n stoep mensen
sterven. Natuurlijk, blijkbaar
was hij ook niet slim genoeg om
te zien dat hem een rad voor
ogen werd gedraaid - we heb
ben het hier niet over meneertje
onschuld.
Het geeft aan hoe macht mensen
verandert in weerloze marionet
ten. Men zegt dat macht je cor
rumpeert. Dat zit erin, dat je je
zelf per keer een stukje weerlo
zer maakt. Ik zeg altijd: Op het
moment dat je de politiek in
gaat hoef je niet te liegen, maar
zul je nooit meer de waarheid
spreken. Macht erotiseert ook,
zeker, maar hij heeft die'journa
liste gewoon heel erg nodig. Bo
vendien is zij zijn link naar het
Westen."
Extreem
„Waarom ik er zo aan hecht het
extreme beeld van de dictator te
relativeren? Omdat ik niet wil
dat mensen er in de voorstelling
zo naar kijken. Ik wil er geen ka
rikaturale figuur van maken,
maar laten zien wat er gebeurt
met iemand die is afgesneden
van het dagelijks levensbloed,
van het kloppende hart van de
werkelijkheid.
Wat deze rol van mezelf ont
sluiert, daar ben ik nog niet hele
maal uit. Dat komt vaak ook
pas gaandeweg het spelen, als
een rol onderdeel is geworden
van je dagelijks leven. Niet alle
rollen leveren iets op. Ik heb het
helaas gemerkt met Romeo en
Julia. Dan is het geen goede rol,
want een goede rol levert altijd
iets op.
Ik weet dus nog niet wanneer de
gevoelsweerslag van Haile zich
op deze ziel afzet. Dan kan er in
het publiciteitsmateriaal wel
worden beweerd dat deze rol op
mijn huid is geschreven, maar
dat zeiden ze ook toen ik in
Mein Kampf de jonge Hitier
speelde.
Jong muziektalent
in Zierikzee
Ricky Koole speelt de Noorse journaliste Oona Berglund, die in de ban raakt van Haile Selassie. fotografie Ben van Duin
Daar klinkt in door dat Bokma
een tiran is. Zelfs als mensen
dat zouden denken, dan ben ik
het nóg niet. Waarom zeggen ze
dat niet bij alle rollen? Dan zou
ik het nog als compliment be
schouwen."
„Jij denkt dat het misschien van
wege die eenzaamheid is? Ach,
ik weet het niet. Dat heb ik er
van gemaakt. Hij heeft ook wel
iets tragisch. Ik heb er hard
voor moeten werken hoor. om
me dié rol eigen te maken.
Zo'n weg zoeken hoef je niet als
een rol je op het lijf is geschre
ven. Ik weet dat het wel wordt
gezegd, ja, bij Bokma is er geen
sprake van een worsteling, hij
begint meteen te spelen. Dat is
ook wat je moet doen. Dat gelul
over die worsteling, dat groeien
- dat moet je daarvóór doen, dat
hoeven mensen toch niet te zien.
Worstelen is wat ik nü doe, nu
ik hier met jou zit te praten, dan
denk ik erover na. Vooral over
het feit dat die Haile-figuur
toch wel een bijzonder mannetje
is. Ook omdat hij zo'n extreem
aimabel mens was. Ja, ik heb
wel een zwak voor 'm."
„Ik kreeg hier vanochtend post
van Toneelgroep Amsterdam.
Gaan ze ineens brieven sturen.
Hoezo, misschien willen ze wel
dat ik terugkom? Wat denk jij?
Je denkt niks - dat is nou jam
mer. Waarom zou wat ik nu doe
minder aansprekend zijn? Mis
schien zijn er mensen die zeg
gen: die Bokma moet grote din
gen doen. Kletskoek! Dat heb ik
gedaan, en ik hoop het ook nog
weer te doen. Een tussenperiode
met het edele handwerk is heel
erg goed. Hier bij Orkater ben je
nooit alleen maar een machte
loos onderdeel van een regiecon
cept, hier moet je zelf de handen
uit de mouwen steken.
Wat er hierna komt - laten we
zeggen dat betrokkenen het
daarover nog niet helemaal eens
zijn. Misschien richt ik wel een
eigen groep op, word ik de Haile
Selassie van een Nederlands
theatergezelschap. Goed, ik ga
naar Gent. Naar NT Gent, ja.
We zijn erover aan het praten,
Johan Simons en ik.
Toen ik bij TGA zat vroeg ieder
een zich af waarom ik er bleef
hangen: „Hij moet een keer weg;
Misschien durft -ie niet." Toen
ik na zestien jaar ging was het
weer niet goed. Waar bemoeien
ze zich mee! Ik was onthecht ge
raakt van de toneelrealiteit, en
godzijdank is Orkater bereid ge
weest me uit allerlei nare dro
men te helpen.
Klink ik getergd? Wacht even,
nou ga ik toch die sigaret opste
ken. Ik ben hier hartstikke ge
lukkig! Het is misschien niet
meer de hechte eenheid van
vroeger, maar de bezieling is het
zelfde, en er is een goede onder
linge band. Bij Orkater heb ik
weer een gezonde realiteitszin
teruggevonden over het maken
van theater, hoe je samen een vi
sie kunt ontwikkelen op een
stuk.
Ik noem het alleen maar een tus
senperiode omdat ik aan het zoe
ken ben. Ik weet dat ik me niet
meer voor honderd jaar aan een
gezelschap wil verbinden. Ik wil
er niet meer mee vergroeien, in
elk geval niet op een manier dat
ik zelf ga denken: wordt het niet
eens tijd dat je weggaat."
Grens
Als je vijftig wordt realiseer je
je dat dat een grens is. Een leef
tijdsgrens, heel simpel. De conse
quentie is dat je geen jonge rol
len meer kunt spelen, dat je -
godzijdank! - geen jeune pre
mier meer bent. Je moet gaan na
denken over bredere verant
woordelijkheden
Ik heb altijd gezegd: als ik ga re
gisseren, dan is het na mijn vijf
tigste. Omdat ik denk dat ik dan
als acteur volwassen genoeg
ben. Meer macht - nee, zo kijk
ik niet tegen het regisseurschap
aan. Deze fase opent allerlei
nieuwe perspectieven.
Waar ik over nadenk is: wat is
de stand van zaken, qua ervarin
gen tot nu toe. Wat me bezig
houdt is hoe je oudere rollen
moet gaan spelen. Wat betekent
het, tot wasdom komen? Komt
dat nu? En wat is dat dan? Want
ik hoop niet dat ik aan mijn pla
fond zit. Dat er nog een aantal
kwalitatief hoogstaande succes
sen in zit. Geen goedkope, voor
de hand liggende hitjes, maar
klassiekers. Moderne stukken
die klassiek kunnen worden, of
echt klassieke stukken die het
nog goed doen. Zoals ik altijd
per keer hoop dat het een groot
succes wordt.
Waar ik van droom is dat mijn
bijdrage in dit leven een heel bij
zondere zal blijven. In al z'n
mysterie. De Ware Liefde vin
den... ja, wie wil dat niet? Ik
denk dat dat is waar die hele
zoektocht om gaat, dat je de pro
blemen niet tegen wilt komen.
Dan kom je ze toch weer tegen.
Ik heb niet zoveel zin om daar
meer over te zeggen. Ik heb het
laatst gedaan, na zes uur pra
ten, in zo'n glossy tijdschrift, en
dan weet ik weer dat ik dat dus
niet moet doen. Dat zijn dingen
voor mij alleen, die hoef ik niet
nog eens over het Nederlandse
taalgebied uit te smeren."
„Of ik als acteur genoeg word
gekoesterd, daar ga ik niet over.
Mensen gaan hoe dan ook te wei
nig naar het theater, en weten er
ook te weinig van. Ach, cultuur,
als er geen geld aan is te verdie
nen interesseert het ons niet.
Men lult en lult maar, en zegt he
lemaal niks. Ik heb ooit eens er
gens gelezen, en dat is voor mij
echt een credo: Hoe jonger de
idolen, hoe meer de ondergang
van een beschaving nabij is."
Ingrid Bosman
Orkater met Hof van Haile, morgen
om 20.00 uur in de Stadsschouivburg
Middelburg.
