iDepressiviteit is onvoorspelbaar Onderzoek in Terneuzen naar herstel met verband eigen bloed De zorg is ook van economisch belang Boek Hart van Slag moet leemte over ritmestoornis vullen Zorg hartpatiënten schiet tekort Astmalijders verwaarlozen kwaal Genwijziging bevordert Alzheimer Roken funest voor chemotherapie Teamwerk levert sneller resultaat 0 Kinderen van patiënten lopen risico op ontwikkelen stemmingsstoornissen Bipolaire stoornis Regiobrede afspraken over wondverzorging vrijdag 5 mei 2006 LEUVEN - De zorg voor mensen met een aangeboren hartziekte schiet tekort in Europa. Er zijn te weinig gespe cialiseerde ziekenhuizen waar de 1,2 miljoen patiënten te recht kunnen en de zorg in de bestaande centra is niet op timaal. Er is gebrek aan chirurgen, cardiologen en verpleegkundi gen die vertrouwd zijn met de zorg voor mensen met aan geboren hartaandoeningen. Dit schrijft P, Moons van de K.U. in Leuven in het vakblad European Heart Journal op grond van een inventarisatie onder 71 Europese hart- centra in 26 landen. GPD GRONINGEN - Ruim 300.000 astmapatiënten hebben hun ziekte zodanig slecht onder controle dat zij hierdoor vaak verzuimen, stoppen met sport en ook sociale contac ten op een laag pitje zetten. Dit concludeert Th. Van der Molen van het UMC in Groningen in de Astma Belevings- Monitor Nederland. Deze problemen zijn vaak het gevolg van het onregelma tig innemen van medicijnen. Bij goed gebruik hoeft een astmapatiënt nauwelijks belemmeringen te ondervinden in zijn dagelijkse activiteiten, aldus Van der Molen. GPD ANTWERPEN - Genetische veranderingen die de aan maak stimuleren van het zogeheten amyloide voorloperei wit vergroten de kans op de ziekte van Alzheimer. Hoe meer van dit eiwit wordt aangemaakt des te groter de kans op de ziekte en des te jonger de leeftijd waarop de ziekte ontstaat, meldt J. Theuns van de Universiteit Ant werpen op grond van onderzoek bij driehonderd perso nen. De bevinding van Theuns verklaart waarom mensen met het syndroom van Down meer kans hebben op Alzheimer. Zij hebben drie in plaats van twee chromosomen waarop het gen voor de aanmaak van het amyloid voorlopereiwit voorkomt. GPD HOLTSTON - Roken vergroot niet alleen de kans op long kanker, maar vermindert ook de kans op succesvolle be handeling ervan. Niet-rokgrs reageren beter op chemothe rapie, zij hebben minder kans op uitgroei van de kanker tijdens de behandeling en een grotere kans op overleving, dan rokers of ex-rokers. Dit concludeert A. Tsao van het M. D. Anderson Cancer Center in Houston in het vakblad Cancer op grond van een analyse van de gegevens van 1370 patiënten. GPD URBANA-CAMPAIGN - Bij het oplossen van een inge wikkeld probleem leidt teamwerk steevast sneller tot re sultaten dan individueel werk. Dit concludeert P. Laughlin van de University of Illinois in Urbana-Campaign in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of Personality and Social Psychology. Dit op grond van een proef waarbij personen, alleen of in groeps verband, zo snel mogelijk een code van letters en cijfers moesten kraken. GPD epub_ estof ateg estuiRoe is het om op te groeien met een noeder of vader die de ene keer vrese- lat Hjjfc somber is, en dan weer overdreven -gie druk en vrolijk? Dr. Catrien Reichart en tdeed er onderzoek naar. Ze zocht ook us mtwoord op de vraag of manische-de- pressiviteit erfelijk is? En kun je dat tij- iig voorspellen? Ig joor Manja Gruson U isROTTERDAM - „Eén van de kinderen i dieai het onderzoek was Jantien, een meis- niljqe van 15", vertelt kinder- en jeugdpsy- ;hiater Catrien Reichart. „Na afloop klus van ons interview bleef ze hangen. Zelf istedunctioneerde ze na eerdere depressie- ?nt we klachten nu vrij goed, maar ze wilde 2 praog iets kwijt over haar jongere broer tje. Als hij zei dat het goed met hem ijing moesten we dat niet geloven. Ook »ing het volgens haar niet goed met Zï\ haar manisch-depressieve moeder, baar vader woonde elders. Jantien xositbleek gelijk te hebben, we stuurden te pihaar broertje voor behandeling door lelijlnaar een kinder- en jeugdpsychiater. Ned Jantien is een goed voorbeeld van een uitkind dat al op jonge leeftijd veel verant woordelijkheid krijgt toebedeeld door T grket minder goed functioneren van één leienvan haar ouders." ver f Dr. Reichart wijdde haar promotie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam aan kinderen van manisch depressieve ouders. En dan vooral aan de vraag of deze kinderen een verhoogde kans heb- vanben om genetisch opgezadeld te zijn iternmet de stoornis en of daar voorspellen- er dede factoren voor aan te wijzen zijn, zo- t hetdat ze op tijd behandeld kunnen wor den. e miManische-depressiviteit (ook wel bipo- „ilaire stoornis genoemd) kan veel in- atie vloed hebben op iemands sociaal func- enltioneren. verklaart dr. Reichart. „Ze- LlVPker als het op jonge leeftijd ontstaat. De puberteit is bij uitstek een periode waarin je oefent met relaties, maar door hun depressie maken jongeren met een bipolaire stoornis moeilijk rangvrienden en lopen ze het risico in een n alisolement te komen als ze zelfstandig crijggaan wonen. Ze verlaten ook vaker tse bvoortijdig school, waardoor ze minder unnkans hebben een goede baan te vinden. u'ijg'Met de juiste behandeling is echter goed te leven met deze stoornis. Denk Lemedaarbij aan psychotherapie om te leren g imomgaan met de sombere gevoelens, aan aarimedicatie en aan een regelmatig le ven." Hoewel uit het promotie-onder- zoek van Reichart bleek dat kinderen van ouders met een bipolaire stoornis inderdaad een risico lopen op het ont wikkelen van stemmingsstoornissen, werden er, behalve stemmingsproble men, geen voorspellende factoren ge vonden. Dr. Reichart: „De bipolaire stoornis openbaart zich meestal pas na het acht tiende levensjaar. Als een jongen van twaalf met een manisch-depressieve moeder slecht slaapt en soms somber is, zegt dat nog niets. In het onderzoek bleek dat kinderen van manisch-depres sieve ouders wel vaker dan gemiddeld last hadden van stemmingsproble men." Uit metingen kwam ook naar voren dat hoe ernstiger een kind last heeft van de pressieve symptomen, des te groter de kans dat deze stemmingen op zeker mo ment omslaan in een bipolaire stoornis. Bij depressieve symptomen moet je den ken aan bijvoorbeeld niet naar school willen, geen vriendjes hebben, geen huiswerk maken, en het schuldgevoel niet hard genoeg je best te doen op school. Van de 140 onderzochte kinde ren ontwikkelden er 13 daadwerkelijk een bipolaire stoornis. Op één na had den ze voorafgaand één of meer depres sieve perioden meegemaakt. Geen verschillen Dr. Reichax-t had verwacht dat op groeien in een gezin met een ouder met een bipolaire stoornis grote gevolgen heeft voor het sociale functioneren van de kinderen. Zoals het hebben van vriendjes en vriendinnetjes, schoolre sultaten en deelname aan clubjes. Maar dat blijkt niet zo te zijn. Integendeel: het gemiddelde niveau van sociaal func tioneren van de kinderen in de onder zoeksgroep onder 18 jaar verschilde niet van dat van leeftijdsgenoten uit de algemene bevolking. Dr. Reichart: „Je moet daarbij wel be denken dat de ouders voor het onder zoek werden geworven via de patiënten vereniging VMDB (Vereniging voor Ma nisch Depressieven en Betrokkenen, red.) en bij psychiatrische poliklinie ken. Deze mensen hebben hun leven veelal goed op orde, omdat zij al lang onder behandeling zijn, medicatie slik ken, op tijd naar bed gaan, en niet drin ken en dergelijke. Negatieve invloed van hun stoornis op het functioneren van hun kinderen blijft daardoor be perkt." GPD Manisch-depressiviteit kenmerkt zich door grote stemmingswisselingen. Iemand met een bipolaire stoornis, ook wel manisch-depressieve stoornis ge noemd, wisselt perioden van depressie af met perioden van manie of hypoma- Hypomanie is een mildere vorm van ma- nie. Wie manisch depressief is, kan on vermoeibaar zijn, actief, overdreven uit gelaten, impulsief of overmoedig. Maar ook prikkelbaar, ongeduldig, bemoei zuchtig, opdringerig en zelfs vijandig. foto Werner Rauwerdink/GPD Hallucinaties zijn mogelijk. Sommigen zijn ten onrechte overtuigd van hun rijkdom, macht of genialiteit en krijgen door overtuigende praatjesmakerij van alles voor elkaar, zoals een veel te hoge hypotheek of te hoog gegrepen baan. GPD door Paul Rademacher De gezondheidszorg kost geld, dat eerst elders verdiend moet worden, dat is waar. Maar de zorg is daar naast een economische factor van betekenis. Dat geldt ze ker voor een regio als Zeeuws-Vlaanderen. De afge lopen jaren is de zorgsector qua werkgelegenheid een van de weinige groeiers gebleken. De zorgbedrijven zijn organi saties met flinke omzetten, vaak toch het Midden- en Kleinbedrijf voorbij. ZorgSaam Zeeuws-Vlaande- ren is met 1 van 110 miljoen euro omzet per jaar een be hoorlijke speler in Nederland en wellicht de grootste in Zee land.. In tijden dat de economie stagneert, zoals nu al een aan tal jaren het geval is, groeit dit deel van de economie. Voor sommige bedrijven is dat de continuïteit. Een deel van die miljoenen wordt immers ingezet voor de aanschaf van producten, die anderen maken en verko pen. Een kwart, dus 25 mil joen euro wordt uitgegeven aan zaken als voeding, ge neesmiddelen, kantoorartike len, verbandmaterialen, pace makers, spuiten, dienstkle ding, gas, water en licht, zo'n driehonderd kerstpakketten jaarlijks, drukwerk en nog veel meer. Een flinke post aan heffingen en lokale belastingen wordt jaarlijks ook aan de gemeen ten en waterschappen be taald. Dit komt op deze ma nier rechtstreeks in de lokale economie terug. Voor een kleiner deel worden diensten van andere bedrij ven ingekocht, zoals groen voorziening, wasserij- en lin nenvoorziening, kinderop vang, maar ook de accoun tant en de notaris zijn veel ge ziene dienstverleners. Plaatselijk product Een procent of tien gaat naar de gebouwen en inventaris sen. Er wordt jaarlijks voor zo'n 110 miljoen euro geïnves teerd, in aannemers, schil ders en installatiebedrijven voor nieuwbouw en renova tie, en in leveranciers van bedden, röntgentoestellen, vloerbedekking en compu ters, maar ook van stoelen en tafels. Dit geld komt natuur lijk maar voor een deel in de Zeeuwse economie terecht, want pacemakers, die maken we hier niet bijvoorbeeld. Waar producten echter wel plaatselijk voor handen zijn, worden deze leveranciers ook in de gelegenheid gesteld te offreren, mits voldoende con- currerent natuurlijk. Maar het grootste deel van de uitgaven, zo'n 165 miljoen eu ro zijn toch de lonen, salaris sen en honoraria. Daarvan neemt natuurlijk eerst het Rijk en overige instanties via de belastingen en premies een flinke hap, van pakweg de helft. Het overige komt netto dus terecht bij de werk nemers. Deze wonen voor een belangrijk deel in de regio, en geven het grootste deel daarvan ook in de nabijheid ook uit. In de winkels op de hoek, voor grotere zaken wat verder weg, aan auto's en aan restaurant- en theaterbe zoek. En uiteraard ook weer aan wonen, inrichten, stoken en gemeentelijke- en provin ciale heffingen. Daarmee dus rechtstreeks de lokale econo mie stimulerend. Als je je realiseert dat ZorgSaam in Zeeuws-Vlaan deren nagenoeg de grootste werkgever is, dan is het be lang wel duidelijk. Voor de vitaliteit van Zee land als geheel is het derhal ve van groot belang deze re gionale voorzieningen in stand te houden, ook in de buitengebieden waar dat kan. Dan is de cirkel name lijk rond en dat komt de kwa liteit van het leven en de vita liteit in deze provincie beslist ten goede. Paul Rademacher is voorzit ter van de Raad van Bestuur van Stichting ZorgSaam in Zeeuws- Vlaanderen door Claudia Sondervan TERNEUZEN - Een 'verband' van het eigen bloed kan snellere genezing geven van hardnekki ge grote wonden. Die veronder stelling toetst de Terneuzense verpleegkundig specialist in doorligwonden en wondzorg Peter Quataert de komende tijd aan de praktijk. Quataert koos de voor Neder land nog nieuwe behandeltech- niek als onderdeel van zijn ver dere specialisatie in wondverzor ging. Bij deze techniek wordt een gel gebruikt van bloedplaatjes uit het bloed van de patiënt. Die staat daarvoor dertig tot zestig cc bloed af. Uit dat bloed wordt met hulp van een centrifuge plasma met een hoge concentra tie bloedplaatjes gehaald, waar in veel eiwitten zitten die won den helpen genezen. Dat wordt samen met de stof die bloed doet stollen op de open wond aangebracht. De behandelmethode lijkt di rect een pijnstillende werking te hebben en dat is een groot voor deel. Bovendien kan de gel een week op de wond blijven zitten. Bij de gebruikelijke zorg met verband is de geregelde verver sing pijnlijk en moet daarvoor een beroepskracht worden inge zet. Orthopeden kennen de helende werking van bloedplaatjes al. Ook in Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen gebruiken zij plasma dat extra rijk is aan bloedplaatjes als ze verwachten dat botbreuken moeizaam gene zen en bij de behandeling van peesontstekingen. Ook wordt het bloedverband wel ingezet bij hartchirurgie. Bij de heling van langbestaande grote wonden wordt het bloed verband nog weinig gebruikt. Quataert behandelt sinds negen weken vier tot vijf patiënten per week met de methode. Hij hoopt echter dat er meer behandelcen tra willen meedoen aan de prak- tijktoets, zodat de patiënten groep groter wordt. Bij veertig tot vijftig patiënten krijgt de toets al meer zeggingsmacht, vertelt hij. Quataert wil daar on der meer over spreken met de de- cubitusverpleegkundigen van de overige Zeeuwse ziekenhui zen. Peter Quataert bij een bloedcentrifuge, die hij gebruikt bij zijn onderzoek. foto Wim Kooyman door Claudia Sondervan GOES - Een wond is een wond. Of die nu met op zet is gemaakt door een chirurg of ongewild ont staan is door 'doorliggen'. Voor de verzorgers, ver plegers en behandelaars in de Oosterschelderegio zit het verschil enkel nog in de kleur waarmee zij een wond aanduiden. Die kleuraanduidingen en een standaard behan- delaanpak van wonden zijn vorige week in Goes gepresenteerd in een nieuw protocol. „Het is de bedoeling dat overal in de regio, bij huisartsen, thuiszorg, in verpleeghuizen en ziekenhuizen de zelfde aanpak en beoordelingskernmerken wor den gebruikt", zegt Saskia Rolloos. Zij is decubi- tusverpleegkundige bij de Oosterschelziekenhui- zen en gespecialiseerd in het voorkomen van door- ligwonden.Aan de basis van de standaard behan- delaanpak staan drie kleuren van het wondweef- sel: een wond kan rood zien, oftewel schoon en vers. Een wond kan geel zijn; dus ontstoken. En een wond kan zwart zijn: met afgestorven weefsel en groot risico op bloedvergiftiging. Rolloos: „Het is prettig voor mensen om overal de zelfde aanpak aan te treffen." De techniek die Quataert be kijkt is in Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen in 2004 voor het eerst gebruikt bij een patiënt met een grote chroni sche wond, waar gewone behan deling te weinig op uitrichtte. De eerste resultaten wai'en zeer bemoedigend, schrijft hij. De wond heelde voor 85 procent. Dat de wond niet volledig ge nas, wijt Quataert aan zichzelf. „Ik was nog niet slim genoeg", zegt hij. „Pas later kwam ik er achter dat je de behandeling moet herhalen. Soms tien keer of meer." Niet alle patiënten met doorligwonden komen met een in aanmerking voor de bloedplaatjesbehandeling. „Om goed te kunnen bepalen welk verschil deze behandeling maakt, moeten eerst de klassie ke behandelwijzen geen effect hebben gehad." De invoering van de decubitusprotocollen, de vaste regels waarmee gepro beerd wordt te voorkomen dat mensen chronische open won den ontwikkelen en waaraan Quataert zich wijdt, keren zich nu, cru genoeg, tegen hem: door alle voorzorgsmaatregelen en vroege signalering van ontsto ken wonden en slijtplekken op de huid krijgen steeds minder mensen last van grote open won den die niet genezen. Deson danks zijn zorgverzekeraars CZ en OZ zeer geïnteresseerd in de studie, meldt Quataert. „Deze mensen hebben straks mogelijk minder medicatie, verbandmid delen en ondersteuning vanuit verpleging en dokters nodig", zegt hij. „Dat betekent dat pa tiënten goed slapen, uitgerust opstaan en zin hebben in ont bijt. Maar de resultaten zijn voorlopig veel te pril om conclu sies aan te verbinden." door Claudia Sondervan GOES - De eerste keer dat je hart spontaan als een dolle in je borstkas lijkt rond te stuite ren, is de paniek niet veraf: het klamme zweet breekt je uit. Je gaat na, de voorlich ting van de Hartsichting in dachtig, of er ook pijnen door je ledematen trekken. Je vervloekt hartgrondig je domme verknochtheid aan da gelijkse (onge-)zondes. Beve rig van het onwezenlijke ge voel in je lijf en je verschrik te, veel te vlakke ademhaling wik en weeg je of je de tele foon zou kunnen halen. Een hartritmestoornis heb ben is één ding. Die herkent de dokter en daar zijn pillen tegen. Maar pillen en dokters helpen nauwelijks bij het bele ven van een hartritmestoor nis. Het boek Hart van Slag, fei ten en ervaringen, moet een leemte vullen die veel mensen ervaren. Schrijfster is Addy Manneke uit Bunriik, geboren en getogen in Yerseke, die haar man lang geleden volgde naar het midden van het land. Manneke werkte de afgelo pen jaren onder anderen als trainer/agoog bij de opleiding van huisartsen aan het Huis artsen Instituut van de Vrije Universiteit van Amsterdam en als stafdocent in de vak ken agogiek en ethiek aan op leidingen aan de faculteit ge zondheidszorg van de Hoge school Utrecht. Ze publiceert al twintig jaar, voornamelijk over de begeleiding van leer- lings-verpleegkundigen, over aspecten van het verpleegvak en het laatst (1999, Waarde volle zorgover morele proble men die verpleegkundigen te genkomen in hun vak. Hart van Slag is het eerste au tobiografische boek dat Man neke uitbrengt. Ze vertelt wat ze meemaakte sinds haar hart het in 1984 voor het eerst op een bonken zette. Ze be schrijft haar dwaaltocht in het areaal medicijnen met af schrikwekkende bijsluiters en langs diverse behandel aars, van de technisch inge stelde cardioloog tot de ortho- manueel therapeut en de para normaal begaafde genezeres. Daarnaast zet Manneke kort en eenvoudig uiteen wat een hart moet doen en wat er ge beurt als er een ritmestoornis, speciaal de zogenoemde boe- zemfibrillatie, optreedt. Er zijn meer aanleidingen tot ritmestoornissen, maar Man neke beperkt zich tot deze meestgenoemde diagnose. Ze vlocht daarbij de ervarings verhalen van zestien mensen door haar boek. Onder die zes tien zijn twee Zeeuwen: haar zus en Bevelander Pieter Quinten. Levenslessen Jan ten Bosch, voorzitter van patiëntenfederatie Hartezorg, noemt in zijn voorwoord het boek een gedrukte versie van lotgenotencontact, aangevuld met levenslessen. Die toetst Manneke aan zichzelf en haar beschreven lotgenoten. Voor Addy Manneke is de hartstoornis al jaren geleden veranderd van een aanvalsge- wijze storing in een perma nent boezemfibrilleren: haar hart klopt altijd op een rusti ge manier onregelmatig. Het heeft geholpen bij de accepta tie, schrijft zij. „Daardoor wordt ik niet meer onver wachts overvallen door een ritmewisseling, die altijd met een benauwd gevoel en heftig bonken van mijn hart ge paard ging." De hoop dat haar hart ooit nog een nor maal ritme hervindt dankzij een nieuw middel verliest ze nooit. Over hartritmestoornissen of haar vak wil Manneke niet meer schrijven. Wel werkt zij aan een tweede autobiogra fisch boek met soortgelijke op zet, over stiefmoeders. Want moeder en stiefmoeder is ze ook al dertig jaar. Geïnteres seerden kunnen zich melden via haar website: www.addymanneke.nl. Hart van Slag, Een hartrit- mestoomis; Feiten en erva ring is verschenen bij uitgeve rij Boom te Amsterdam.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2006 | | pagina 7