Weidevogels worden belaagd
Rechts graast de geit van Piet Andriessen
PZC
't Was 't eênige
schoolreisje da 'k
oait mee emaèkt
Nieuwe raadkaart
é^EK\
dinsdag 2 mei 2006
Het gaat slecht met onze
weidevogels en dat al
gedurende tientallen jaren.
De oorzaken zijn heel di
vers, maar één van de be
langrijkste is ongetwijfeld
de intensivering van de
landbouw. Het ontwateren
van vochtig grasland, het be
mesten met kunstmest,
waardoor er veel intensie
ver begrazing plaatsvindt
en het bij verkaveling ver
dwijnen van slootjes en
greppels pakken allemaal
slecht uit voor oemeder-
landse vogels als de kievit,
de grutto en de tureluur.
In natuurgebieden waar deze
maatregelen achterwege blij
ven, doen de weidevogels het
aanvankelijk stukken beter,
maar daar speelt in sommige ge
vallen nu het tegenovergestelde:
de weilanden worden te schraal,
waardoor er weinig voedsel is of
ze verruigen, omdat er onvol
doende begrazing plaatsvindt.
En alsof het allemaal nog niet
genoeg is, speelt er ook nog het
probleem van de predatie. Wei
devogels worden belaagd door
allerlei andere dieren en in veel
gebieden lijkt dat de druppel
die de emmer doet overlopen.
Predatie van weidevogels is on
der natuurbeheerders vaak on
derwerp van verhitte discussie.
In de eerste plaats betreft dit de
vraag of predatie wel een pro
bleem is. Dat is pas het geval als
de stand er nadelig door beïn
vloed wordt. Veel natuurbe
schermers vinden dat je nooit
moet ingrijpen in het natuurlijk
evenwicht. Een punt van discus
sie vormt ook dikwijls de 'da
der' van de predatie. Welke die
ren zijn er verantwoordelijk
voor dat er zo weinig weidevo
gelkuikens groot worden? Vos
sen, meeuwen, kraaien? Wie een
naam noemt, moet naar twee
kanten voorzichtig zijn. Jagers
gebruiken maar al te graag het
predatieargument om bepaalde
soorten te bestrijden. Natuurbe
schermers willen vaak geen
kwaad woord horen van hun
oogappels.
Welles-nietes-sfeer
Jarenlang bleef de discussie al
tijd in de welles-nietes-sfeer,
waarbij weinig feiten en veel me
ningen naar voren kwamen.
Voor de gezamenlijke terreinbe
herende organisaties en een aan
tal andere instanties was dat re
den voor het opzetten van een
grootschalig onderzoek naar pre
datie bij weidevogels en de mo
gelijke effecten op de weidevo
gelstand. Het onderzoek werd
uitgevoerd door SOVON vogel-
onderzoek, Alterra en Land
schapsbeheer Nederland. Daar
bij werden systematisch waarne
mingen verzameld. Nesten wer
den gevolgd door temperatuur-
sensoren of zelfs camera's en
jonge vogels werden voorzien
van zendertjes. Zo kwam er een
stortvloed aan gegevens beschik-
De PZC sponsort Het
Zeeuwse Landschap. In
'Natuurlijk Zeeland' doen
medewerkers van deze
stichting verslag van wat
er speelt in de Zeeuwse na
tuurgebieden: onverwachte
vondsten en bijzondere ge
dragingen passeren weke
lijks de revue. En natuur
lijk ook de successen en
mislukkingen in het be
heer.
baar die allemaal geanalyseerd
en vergeleken werden. Dit voor
jaar verscheen de eindrappor
tage van het onderzoek.
Hit de gróte hoeveelheid gege
vens blijkt dat het verloren
gaan van legsels en jonge kui
kens door predatie inderdaad
een groot en toenemend pro
bleem is. Tegelijk wordt gesigna
leerd dat het zelden het enige
probleem is in weidevogelgebie-
den. Door in computerbereke
ningen verliesoorzaken weg te
laten, konden de onderzoekers
berekenen wat het compleet uit
schakelen van predators (wat al
leen in theorie mogelijk is) zou
Kievitsnest
opleveren. In veel gevallen zou
de achteruitgang van weidevo
gels hierdoor wel vertraagd,
maar niet tot stilstand gebracht
kunnen worden. De les voor de
beheerder is dus dat een breed
scala aan maatregelen noodzake
lijk is.
Geconstateerd werd-dat er in ie
der geval een groot aantal ver
schillende predators op weidevo
gels jaagt. Minstens vijftien soor
ten werden vastgesteld, varië
rend van egel tot vos en van her
melijn tot blauwe reiger. Ook
buizerd, bunzing, hond en
scholekster bleken weidevo
gelnesten en/of kuikens te eten.
Weliswaar is er verschil aan te
wijzen tussen de afzonderlijke
gebieden. In het ene gebied vor
men reigers de belangrijkste na
tuurlijke vijand, elders zijn bij
voorbeeld vos of hermelijn de
belangrijkste belagers. Het bete
kent dat per gebied maatwerk
vereist is als een beheerder be
sluit om iets aan de predatie te
doen. Landelijk vrijgeven van
de jacht op vossen of kraaien,
zoals recent gebeurd is, heeft
dus geen zin. Het is veel zinni
ger om voor ieder gebied afzon
derlijk de situatie te beoordelen.
Van heel grote invloed blijkt
ook de aard van het landschap.
foto's Chiel Jacobusse
Open weidegebieden met veel
sloten en greppels blijken voor
predatoren veel minder aantrek
kelijk dan gebieden die door bo
menrijen of bosjes worden afge
wisseld. In bomen en bosopstan-
den leven relatief veel preda
tors.
Het is dus mogelijk om het land
schap zo in te richten dat de
kans op predatie kleiner wordt.
Niet alleen moet het landschap
dan zo open mogelijk blijven;
het is ook van belang dat er een
hoge grondwaterstand is. Die
ren die ondergrondse nesten heb
ben, zoals vossen, bunzingen en
hermelijnen houden niet van
natte gebieden. Dat biedt kan
sen om hun aantal in weidevo-
gelgebieden laag te houden.
Blijft de vraag of het recht
streeks bestrijden van predators
in afzonderlijke gevallen wense
lijk is. In sommige gevallen zal
dat zeker een bijdrage kunnen
leveren om de teloorgang van de
weidevogels tot staan te bren
gen. Het wel of niet toepassen
van bestrijding is echter eerder
een ethische dan een biologische
kwestie, waarop de antwoorden
wel heel verschillend zullen blij-
ven.
De belangrijkste aanbeveling
die uit het onderzoek naar vo
ren komt, wordt in het rapport
in één zin samengevat: Intensief
maatwerk op gebiedsniveau, en
op meerdere fronten tegelijk.
Chiel Jacobusse
Het was 'n ongewone drukte
bie oöns op 't durp. Van-
daège zou vö de eêste keer, vö
zövèrre ik m'n eige kon erinne-
re, 'n schoolreisje plaès vinde.
Ik zou d'r ok an deêlneme. 't Is 't
eênige schoolreisje da 'k oait in
mien leven mee emaèkt 'k We-
te nie waèrom, ma d'r is naèdien
noait mï 'n dagje uut' vó de lan
ders van oónze schole georgani
seerd waè 'k bie was, ok nie op
aandere scholen.
't Was nog vroeg in de oggent
toen de autobussen van Van
Oeveren van Schutje 't durp bin-
nenreeje. M'n moeder ao mien
vö de gelegen'eid gekleed in 'n
aègelwit pakje mee korte broek
mee dunne blaauwe streepjes.
Zélf doch ik da 'k d'r uutzag as
'n klein ijscomannetje. Verzich-
tig liep ik mee 'n boge om aolle
opstaèkels ene die m'n moaie
pakje vuul zouwe kunnen maè-
ke. Die dag ao 'k mee 'n uutge-
strèkte aèrm m'n knienen d'r
paèreslaè egeve.
Toe 'k daè zo stieng te wachte
op aolle dienge die op dien dag
zouwe gebeure, wier ik op mien
schoere etikt deü mien boezem-
kammeraod JanMetiese. „Hoi",
zei t'n. Ik liep 'n stapje achter-
uut om 's te kieken oe d'n d'r
uut zag. Ie was gekleed in 'n
nieuwe broek, nie lang in nie
kort. 't Was eigelijk 'n soart
overgangsmodel naè de lange
broek. Ik wier natuurlijk me-
teên verschrikkelijk jaloers op
mien kammeraod. Zö'n broek ao
ok a zö dikkels an mien moeder
evroge in dan nog 't liefs eêne
van Engels leer, ma 't was t'r
nog stees nie van gekomme. Jan
ao ok nog 'n nieuw bloesje an.
Blauw mee witte streepjes. Nie
zö besmettelijk as mien spierwit
te boezeroentje.
„Instappe aollemaèle." 't Was
de stèmme van de meêster. Ie in
de juf van de eêste drie klassen
liepe roönd as broese oenders
mee tieken. In de bus liete Jan
in ik oöns eige neervaolle op de
tweê plaèsen, direct achter de
chauffeur. Ik trok an de rieme
waèmee je 't raèm kon laète zak-
ke. Toe'k mien oad naè bute
stak, zag ik mien moeder uut de
deure van oöns uus stappe. Ze
zag d'r sportief uut mee d'r kie-
kerekie-kasje an 'n rieme over
d'r schoere. „M'n moeder gaè fo
to's maèke", zei ik tegen Jan.
Daè zag ik ok mien tweê groate
broers die gin moment van 't wè-
reldgebeuren wilden misse.
M'n ouste broer ao z'n nieuwe
drollenvanger an. Da weet ik
nog zö precies omdat, die
plaètjes aomaè nog in 't aauwe
femiliealbum zitte. Jaèrlijks, as
m'n bie mekaore komme, kieke
m'n d'r naè. Op die eêne foto is
mien eige gebrilde gezicht goed
zichtbaèr. Ik zag d'r aoltied uut
of ik m'n aèr noait kamde. Wie
mien oait 'n bril vö'eschreven
eit wee'k nie, ma meêsta keek ik
d'r mee m'n eêne oage overene
in mee t'aore d'r oönderdeü. Dat
dee mien in die tied d'r nie uut-
zie as Clark Gable, ma 'k kon
d'r prima mee leve. In 't oekje
onder m'n aèrm loerde Jan naè
bute.
'n Toenemend motorgeronk
klonk toe de bussen zich in be
weging zetten. Overa oarde je
de ménsen roepe, 'Goeie reis,
goeie reis', of m'n op z'n minst
oönderwègte gienge naè China.
Vee vérder dan Renisse zouwe
m'n die dag nie komme. M'n
waère ok nie zö vee gewend. Wil
der in de bussen hieve meteên 'n
vrolijk vers an. We bedienden
oöns van cultureel oagstaènde
liederen: Oepel de poep zat op
de stoep. Kom laète m'n vrolijk
weze. In dan nog over de Amster
damse keukenmeid, die wou d'r
's zeêpe maèke.
Omdat de meêster in de juf
frouw nie bie oöns in de busse
zaète, ao m'n dubbelt zö vee
leut. Over aolles wa m'n oönder-
m'n grap-
jes. De kwienkslaègen vloge deü
de busse een in weer. M'n lach
ten oöns eige traènen om aolle
oönderbroekeleut. Ma dan zet
ten Jan in ikke saème 'n nieuw
vers in. Wilder tweêën waère
onuutputtelijk in 't verzinnen
van liedjes. Kom mee naar bui
ten allemaal. Dan hoor je daal
de wielewaal... 'k Wis nie eêns
wat dat was. Wielewaal, noait
van g'oard. 't Za wè 'n dieng
ewist mee wielen d'r oönder of
zö-iets.
In de vèrte zaège m'n de plompe
toren op z'n eênzaème plèkke
aan de zeêdiek staè. In daè was
't straand van Renisse a. 't
Straand ao m'n ok nog nie zö
dikkels ezie. Terwijl de meêster
in de juffrouw waèrschuwingen
riepe, renden m'n mee z'n aollen
de trap op. Toen zaège m'n die
gewéldig groate Noardzeê. As je
aollebeië je oagen naè bute
draoide kö je zie dat de aèrde
roönd was.
De meêster in de juffrouw keke
zurgelijk. Je kon zie dat.de ver-
aantwoordelijk'eid zwaèr op die
tweê drukte, 't Minste wérk ao
ze an de meisen die mee d'r jur
ken in de pupen van d'r direc-
toirtjes in 't waèter van 'n
straandplasse stienge te bibbe-
re. M'n krege aollemaèle lime-
naode uut mee'ebrochte flèssen
in 'n krèntebol mee butter.
An't ènde van 'n prachtige dag
moste m'n wïr instappe. Mee
uutgestrèkte viengers stienge de
juffrouw, de meêster in de chauf
feurs bie de deure te tèlle. M'n
vertrokke nie eêrder naèr uus,
dan naèdat de rekenieng nauw
keurig klopte...
Joop van Zijp
Op de kaart zien we de Wals-
oordensestraat te Walsoor
den, gelegen in de kop van
Oost-Zeeuws-Vlaanderen, ten
oosten van Perkpolder, meldt
E. Steijns uit Kloosterzande
over de raadkaart van vorige
week. „De fotograaf staat met
de rug naar de steiger van de
bootdienst op de Westerschel-
de, lijn Walsoorden-Hans-
weert-Vlake. De boot voer toen
vijfmaal per dag."
Steijns weet nog precies de ver
trektijden van de veerboot: 8
uur 26,11.45,15.00,17.58 en
20.48. „Rechts ziet men de rails
van de tramlijn Hulst-Wals
oorden, van de Zeeuwsch-
Vlaamsche Tramweg Maat
schappij, ZVTM. Deze lijn werd
aangelegd in 1902 en opgehe
ven in 1949. Links staat het ca
fé van P. A. N. Andriessen. Op
de plank aan de gevel staat
Tram's Koffie Huis. Hier waar
schuwt men voor boot en
tram."
Pe situatie is in 1965 ingrijpend
veranderd, schrijft Steijns.
„Doordat de zeedijk op Delta
hoogte werd gebracht, is het ca
fé, toen bewoond door de fami
lie A. van Gemst-Andriessen en
met de naam Igona (in Gods
naam) afgebroken. Ook de hui
zen in het links liggende Nieu
we Diep werden gesloopt en ver
dwenen onder de verhoogde zee
dijk. Rechts onderin de hoek
graast de geit van Piet Andries
sen."
Daar wijst ook C. F. Stevense
uit Middelburg op. Hij teként
erbij aan dat al in 1521 sprake
is van een overzetveer vanaf het
zogenoemde Oude Hoofd naar
Hansweert. In 1866 nam de Pro
vinciale Stoombootdiensten het
traject Walsoorden-Hansweert
op in de dienstregeling en in
1943 werd de vaarroute verlegd
naar Perkpolder.
Het reclamebord aan de zijge
vel van Tram's Koffiehuis veran
derde regelmatig, aldus Ste
vense. „Op de foto een bord met
opschrift Dordrecht, waar
schijnlijk een levensverzeke
ringsmaatschappij. Op andere
foto's is het bord verwisseld
met reclame voor de Rotterdam-
sche Verzekerings Sociëteiten
en Van Nelle en Niemeijer. Aan
de achterzijde van het koffie
huis hing een houten bak aan
de muur: een hangend toilet."
J. de Bruyn uit Kloosterzande
vertélt dat de naam Igona voor
het café werd gekozen, omdat
mevrouw Van Gemst de uitdruk
king in Godsnaam vaak in de
mond nam. „Daarnaast staat de
voormalige bloemfabriek, latei-
bewoond door de familie De
Bruyn. Een beetje verderop
staat het café van Toon van den
Bosch, helemaal achter dwars
gezien, het huis van de familie
Van Helsland, later P. Burm.
Rechts het huis van toen schip
per Hermans, later Remi en
Liesbeth Verras."
P. Buijsse uit Walsoorden
woont nu in het huis (nummer
3) dat rechts - net buiten de
kaart achter de geit - is ge
bouwd in 1929. „De foto da
teert van 1909, want de bloemfa
briek die het jaar ervoor ge
bouwd is, staat er al. Ikzelf
(1966) ben hier als kind in 1970
komen wonen en heb dus
slechts de laatste 35 jaar meege
maakt."
B. Boer uit Vlissingen en en
J. Strooband uit 's-Gravenpol-
der gaan in op de geschiedenis
van de tram. De stoomtram
voor de reizigers werd in 1935
vervangen door een bus. In
1940 kwam er een nieuw traject
bij, omdat de veerhaven werd
verplaatst van Walsoorden naar
Perkpolder. Op kosten van het
Rijk werd het traject Klooster
zande (Kruisweg)-Perkpolder-
haven aangelegd. Voor het bie-
tenvervoer moest het hoofd
spoor honderd meter verlengd
worden, schrijft E. Hofman uit
Terneuzen. Er waren proble
men met de onteigening van een
te slopen woning bij de haven.
Het laatste stukje spoorlijn
kwam zomer 1903 gereed en
daarna kon de lijn in september
feestelijk geopend worden, met
vuurwerk in Hulst.
Een aardige bijzonderheid
komt van A. van Ooij uit Ter-
neuzen, die opmerkt dat de
tramlijn, net als die van de
Stoomtram Breskens-Malde-
gem, bij filatelisten bekendheid
geniet. Dat komt door de af
stempeling van poststukken,
die de tram in het postrijtuig
vervoerde. F. Burm uit Klooster
zande is in 1949 te Walsoorden
geboren in het huis helemaal
achterin de straat, als zoon van
de kolenboer. Hij voegt eraan
toe dat beurtschipper Hermans
een dienst onderhield op Dor
drecht en Rotterdam.
Rinus Antonisse
De waardebonnen gaan naar:
T. Hegers, Wemeldinge,
S. Adriaansens, Kloosterzande
en P. Everaert, Walsoorden.
Een moeilijke kaart uit de collectie van Hans Lin-
denbergh, maar wel een met een heel bepaalde be
stemming. Van Walsoorden aan het water naar
een plaats aan een heel ander, inmiddels getemd,
water. De vraag is: om welke plaats gaat het? Na
dere bijzonderheden over de afbeelding en de si
tuatie nu zijn welkom.
Oplossingen dienen uiterlijk zaterdag 6 mei te
worden gezonden aan: Redactie PZC Buitenge
bied, postbus 31, 4460 AA Goes, fax 0113-315669,
e-mail redactie@pzc.nl.
Onder inzenders van een goede oplossing worden
drie waardebonnen verdeeld.
