Vechten tegen de kankercellen
Reuma lokaal bestrijden
Boter bij de vis
of gebonden aan
de budgetten?
Mogelijk medicijn
tegen Marburg-virus
Verwendag voor
vrouwen met kanker
)armkankerpatiënte schrijft boek over haar chemokuren en operaties
Diagnose
Cursus over
leven met
blijvende ziekte
Laptop helpt bij keelkanker
Eiwit stimuleert botherstel
School tegen aderverkalking
Alzheimer beperkt door contacten
Statine veroorzaakt nachtmerries
j2.5 jaar vecht de 33-jarige Na-
icha Slijpen uit Liessel tegen
I i! soortgelijke darmkanker
iuraan actrice Frédérique
uydts onlangs is overleden.
11 gevecht verschijnt binnen
st rt in boekvorm.
1 iprRia Saanen
lachtig wil ze worden, zegt
zij. Maar zij is pas 33 en de
tnsen van de Natascha Slijpen
het Brabantse Liessel om zo
i id te worden, zijn minder
oot dan die van de gemiddel-
mens. Sinds zij twee jaar ge-
den is geopereerd werd aan
irmkanker, is zij haar leven
et meer zeker geweest.
irioden van 'gezond zijn' en
eer aan de chemo moeten'
dgden elkaar op en nu - april
106 - staat zij voor weer een
I euwe chemo-kuur, omdat er
euwe kankercellen gevonden
jn in haar buik, zo heeft zij fa
il ilie en vrienden in haar laat-
e mailtje laten weten,
jj )us... weer een andere chemo.
lij deng, die zware klap kan er
ik nog wel bij. Laten we eer-
'i lc zijn en elkaar geen mietje
imen, maar iedere gek weet
ïtje dat geen tien jaar achter
kaar volhoudt. En in mijn ge-
il vijftig jaaromdat ik nog
ilgraag voor de tachtig ga!' (3
j iril 2006).
iie mailtjes vormen de basis
oor liet boek dat Natascha Slij-
en binnenkort uitbrengt. „De
lailtjes gaan naar 150 mensen
imijn adressenboek. En al een
ar lang roepen vrienden en fa-
lilieleden: maak' er toch een
oek van. Iedereen zegt dat het
lekker leest, ondanks de shit.
iheb dat steeds vooruitgescho-
m. Maar naarmate mijn ziekte
mger duurde, ben ik er steeds
1 leer over na gaan denken.
i 'Asteren ben ik thuisgekomen
it het ziekenhuis na mijn hefti-
e darmoperatie. Maar ik ben
der! Er is éénderde darm weg-
èaald, daar zat een kwaadaar-
';i ige tumor, bleek achteraf.
laar ze hebben veel wegge-
aald, zodat ze ook alles te pak-
en hadden. Dus ondanks het
door Jacqueline van den Hil
Lange wachtlijsten is een
continue onderwerp van
gesprek op de röntgenafde-
ling. Hoe lang de wachtlijst
is voor verschillende onder
zoeken heeft te maken met de
zorgvraag. Voor het ene on
derzoek worden eenmaal
meer aanvragen gedaan dan
voor het andere. Daarnaast is
het zo dat per onderzoek, on
geacht de vraag, de wachttijd
kan verschillen.
Het verschil zit in de com
plexiteit van het onderzoek
en de tijd die nodig is voor
het onderzoek, maar het
heeft ook te maken met de
productie-afspraken die ge
maakt zijn met zorgverzeke
raars.
De productie-afspraken leg
gen een grote druk op de
wachtlijst. De afspraken wor
den gemaakt met het zieken
huis én de maatschap radiolo
gie. Het ziekenhuis moet de
productie aan kunnen en de
radiologen hebben voldoende
bezetting nodig om het onder
zoek te voorzien van een des
kundig verslag. De radioloog
stelt als het ware de diagnose
voor de aanvragend specia
list. Hebben we het over een
MRI-onderzoek dan kost dit
aan laboranten, en dus zie-
kenhuistijd, ongeveer een
half uur.
Pas daarna kan de radioloog
aan de slag om een diagnose
te stellen en een verslag te
maken. Er worden gemiddeld
per MRI-onderzoek zo'n vijf
series foto's gemaakt, die ie
der weer opgedeeld zijn in on
geveer twintig plaatjes. Zo
ziet de radioloog heel wat
plaatjes aan zich voorbij
gaan, waarbij soms ook nog
vergelijk met voorgaande on
derzoeken noodzakelijk is.
Verlengen
Zou het zo zijn dat de vergoe
ding, net zoals in ons buur
land België, per onderzoek
plaatsvindt voor zowel zie
kenhuis als radioloog, het
principe van 'boter bij de
vis', dan is het mogelijk om
de openingstijden te verlen-
enge, want je hebt toch darm
kanker gehad, is het wel goed
nieuws.' (21 januari 2004)
„Ik heb vanaf het begin ieder
een via de mail op de hoogte ge
houden. Anders zit je uren aan
de telefoon", legt Natascha uit
waarom ze voor deze manier ge
kozen heeft. „Bovendien, ons
dochtertje van drie loopt hier
de hele dag rond. En kleine pot
jes hebben grote oren." Wie al
die mailtjes gelezen en herlezen
heeft, kan tot geen andere con
clusie komen dan dat Natascha
Slijpen een sterke vrouw is, een
bikkel eigenlijk, die 'niet kapot
gen en meer onderzoeken te
verrichten. In Nederland is
dit echter niet het geval. Ge
bonden aan budgetten, kan
een maximum aantal onder
zoeken worden verricht. Na
tuurlijk kunnen we als zie
kenhuizen méér onderzoeken
doen, maar de kosten worden
dan niet meer vergoed. Is de
productie-afspraak vijftien
honderd onderzoeken per
jaar, die bijvoorbeeld in sep
tember al verricht zijn, dan
wordt voor alle verdere on
derzoeken geen budget meer
verstrekt.
Dat betekent dus dat na die
vijftienhonderd onderzoeken
een verlies wordt gedraaid,
omdat salarissen en variabe
le kosten wel gewoon door
gaan. Wij zeggen geen 'nee'
tegen een patiënt die een le
vensbedreigende aandoening
heeft, dus wordt ook onder
zoek nummer 1501 verricht.
Dat kost geld.
Het is een spanningsveld in
de huidige gezondheidszorg
in Nederland. Nu ook nog
een nieuw vergoedingsys
teem ingevoerd is en, er meer
concurrentie is zal dit pro
bleem van de wachtlijsten ze
ker niet eenvoudiger worden.
Nee, een wachtlijst is voor
niemand goed.
Dupe
Bovenal is de patiënt de du
pe, maar ik heb ook te doen
met de medewerker aan de te
lefoon die steeds moet uitleg
gen dat er niet eerder plek is!
In deze dagen voor koningin
nedag blijft er bij mij één
vraag door mijn hoofd spe
len: hoe lang zou koningin
Beatrix op de wachtlijst ge
staan hebben voor haar knie
operatie?
Jacqueline van den Hil is
werkplekmanager Beeldvorm
ende Technieken bij de Oos
ters cheldeziekenhuizen
te krijgen is', om de uitdruk
king maar eens letterlijk te ge
bruiken.
„Dat is ook zo'V erkent ze. „Ik
heb ook'nog helemaal geen tijd
om dood te gaan, ik wil nog zo
veel doen. Toen ik voor de eer
ste keer te horen kreeg dat. ik
kanker had, dacht ik: hallo, ik?
Ik, die altijd zo gezond leeft, die
niet rookt, die geen alcohol
drinkt. Kom nou gauw, dacht ik
ook, het hele bejaardenhuis zit
vol en net mij moeten ze heb
ben." AI wordt ze geregeld op
de proef gesteld. Begin deze
maand kreeg ze te horen dat on
Wie op de Dam in Amster
dam een uit de hand gelo
pen demonstratie in de kiem
wil smoren, hoeft niet de hele
stad uit te kammen op zoek
naar relzoekers. Daarmee ver
groot je bovendien het risico
dat ook onschuldige mensen
klappen krijgen. Toch wordt
bij het toedienen van medicij
nen deze strategie nog volop
toegepast. Met wat water inge
nomen of via een spier ingespo
ten, moet een medicijn eerst
het lichaam door om uiteinde
lijk bij de zieke plek te belan
den.
Dat geldt ook voor de behande
ling van reumatoïde artritis.
Bij deze gewrichtsaandoening
is vooral het weefsel aan de
binnenkant van het gewricht
aangetast. De ontstekingsziek
te is met medicijnen aardig on
der de knie te krijgen. Maar de
ze hebben vaak aanzienlijke
bijwerkingen. Op plaatsen in
het lichaam waar zij eigenlijk
helemaal niet hoeven.te zijn.
Reden om naar wegen te zoe
ken om deze medicijnen lokaal
toe te dienen. Alleen in door
reumatoïde artritis ontstoken
gewrichten. In Nederland
wordt daar op verschillende
plaatsen onderzoek naar ge
daan. In het Academisch Me
disch Centrum in Amsterdam
proberen onderzoekers van de
afdeling Reumatologie dat te
bereiken via gentherapie. Met
behulp van een onschuldig vi
rus is het dr. Sander Tas ge
lukt om een stukje van het erfe
lijk materiaal DNA in cellen
van alleen gewrichten binnen
te smokkelen. Dat DNA maakt
ter plekke in het gewricht een
eiwit aan, dat de ontstekings
reactie blokkeert.
In zijn onderzoek waarop hij
medio deze maand is gepromo
veerd, heeft Tas laten zien dat
danks de laatste serie van acht
chemokuren de zogeheten
CEA-waarde in haar bloed
weer was gestegen, hetgeen
duidde op meer kankercellen.
Het was niet de eerste keer dat
ze slecht nieuws kreeg. „Na
mijn eerste operatie in januari
2004 dacht ik dat ik beter was.
Alles was immers weggehaald.
Maar acht maanden later had
ik vaak buikpijn en bleek ik
nieuwe uitzaaiingen in mijn
buik te hebben. Ik woog inmid
dels weer 59 kilogram, was dus
weer aangekomen. Ik had een
mooie bos haar, ik voelde me
deze vorm van gentherapie de
in ratten opgewekte gewrichts
ontsteking duidelijk vermin
derde. „Ook in ontstoken weef
sel van reuma-patiënten dat
we via een kijkoperatie had
den verkregen, zagen we met
deze gentherapie een duidelij
ke remming van de ontste
kingsreactie", aldus Tas.
Volgens hem is waarschijnlijk
een enkele injectie voldoende
om op deze manier de ontste
king maanden tot wellicht een
jaar onder controle te houden.
Hij denkt dat deze experimen
tele therapie over een jaar of
twee in patiënten zal kunnen
worden getest. „Wel zullen er
nog aanvullende veiligheids
studies moeten worden uitge
voerd."
Eiwitje
Tas heeft ook een andere ma
nier beproefd om de plaatselij
ke ontstekingsreactie te dwars
bomen. Hij gebruikte daar
voor een eiwitje dat, ingespo
ten in het gewricht, dezelfde
ontstekingsreactie blokkeert
als bij gentherapie. „Toedie
ning van dit mini-eiwit gaf
niet alleen eën vermindering
van de gewrichtsontsteking,
maar leidde ook tot minder
weer goed, ik was weer Na
tascha. „Je hebt nog een paar
jaar", zeiden ze toen in het zie
kenhuis. „Kom nou, dacht ik, ik
heb er hier nog eentje rondlo
pen, dat kan dus niet." De Lies-
selse onderging vervolgens ge
durende acht maanden chemo
kuren. „Dat is zwaar ellende,
dat gun ik niemand", zegt ze
over die periode. Maar de kan
ker bleef en ze onderging een
operatie in Amsterdam, gevolgd
door nog een serie chemo-ku-
ren. En daarmee hoopte Na
tascha klaar te zijn.
„Tot ik afgelopen december
botschade in het gewricht. Op
röntgenfoto's is dat goed te
zien." Een nadeel van deze be
nadering is echter dat het eiwi
tje elke één tot twee weken
moet worden toegediend, al
dus Tas.
In Utrecht heeft de onder
zoeksgroep van prof. Gert
Storm, van de afdeling Biofar-
macie en Farmaceutische Tech
nologie. voor een andere strate
gie gekozen. Daarbij wordt
een bestaand anti-reuma medi
cijn bij wijze van spreken
eerst in busjes vervoerd en pas
uitgeladen op de plaats des on-
heils. Die busjes hebben de
vorm van heel kleine, speciaal
ontworpen vetbolletjes (liposo-
men), niet groter dan één tien
duizendste millimeter. In die
bolletjes stoppen ze de ontste
kingsremmer prednison, die
bij langdurig gebruik onder
meer botontkalking veroor
zaakt en de afweer tegen infec
ties verzwakt.
Toediening van deze bolletjes
gebeurt niet ter plekke, maar
via de bloedbaan. Door aan de
buitenkant van die vetbolle
tjes speciale stoffen te plak
ken, worden ze alleen vastge
houden op heel speciale plaat
sen. Ze hechten zich vrijwel
weer buikklachten kreeg. Ik
ben helemaal onder de loep ge
nomen en het zag er goed uit. Al
leen mijn bloedwaarden waren
en zijn niet goed en op de plek
waar mijn eierstokken zaten,
zien ze een soort cystes. Of die
kwaadaardig zijn, weten ze
niet. Nu sta ik dus weer voor de
keuze: nog een chemokuur of
maar even wachten."
„Ik wil mijn dochter Annabelle
groot zien worden. Maar als dat
niet lukt? Meestal weet ik die ge
dachten wel redelijk naar de
achtergrond te drukken, maar
soms zijn ze heel nadrukkelijk
aanwezig. Moet ik nu alvast der
tig verjaardagskaarten schrij
ven, zodat Annabelle toch elk
jaar een kaart van me krijgt?"
Oppasoma
„Nu is het niet zo dat ik mijn he
le ziel en zaligheid bloot wil leg
gen of zielig wil doen. Ze mogen
alles van me hebben, maar laat
me alsjeblieft mijn meisje zien
opgroeien en opvoeden. Ik wil
nog lang schilderen met Anna
belle, gewoon, de dagelijkse nor
male dingen doen. Ik wil met
haar winkelen, haar vriendjes
kennen, bij haar huwelijk zijn
en oppasoma worden van mijn
enige kleinkind. Ja, want Anna
belle wil maar één kindje, want
ze heeft maar één bruidsmeisjes
jurk..." Natascha is er nog niet
uit, of ze meteen weer aan een
nieuwe chemo-kuur zal begin
nen. „Ik ben nu zo fit, ik krijg
meer energie. Mijn haar groeit
weer aan, ik kan weer twee piep
kleine staartjes maken. En het
boek, daar ben ik nu zo druk
mee bezig, dat moet eerst af."
Het wordt een boek van 160 pa
gina's, met foto's. Het is be
doeld om de lezer ook de positie
ve kant van het leven van een
kankerpatiënt te laten zien.
„Want ik geniet volop van aller
lei kleine en dagelijkse dingen",
zegt Natascha. „Het is echt niet
alleen kommer enkwei." GPD
Het boek is te bestellen via haar
website die sinds deze week in
de lucht is: www.mailenzonne-
schijn.tk. De opbrengst gaat
naar KWF Kankerbestrijding.
uitsluitend aan cellen in ont
stoken bloedvaten, zoals in
door reumatoïde artritis aange
taste gewrichten. „En alleen
daar laten die bolletjes het me
dicijn vrij."
Deze methode is heel effectief,
aldus Storm. „Eén hoge dosis
'vrij' prednison bleek in ratten
met een gewrichtsontsteking
geen effect te hebben. Verpakt
in liposomen bleek dit medi
cijn de ontsteking heel snel en
wekenlang te onderdrukken."
Pijn
Deze behandeling is vooral be
doeld voor reuma-patiënten
die veel last en pijn van him
aandoening hebben. „Die krij
gen nu bij ernstige klachten in
het ziekenhuis in enkele dagen
meerdere intraveneuze injec
ties met een hoge dosis pred
nison. Verpakt in liposomen
zou een éénmalige injectie we
kenlang verlichting kunnen ge
ven." Onlangs is een klinisch
veiligheidonderzoek begonnen
in samenwerking met de afde
ling Reumatologie van het Uni
versitair Medisch Centrum Nij
megen. „De eerste resultaten
met een relatief nog lage dosis
prednison in de liposomen zijn
hoopgevend." GPD
door Gijs van Wetten
WASHINGTON - Een vaccin
dat apen beschermt tegen het
ook voor mensen dodelijke Mar
burg-virus, kan mogelijk ook
worden gebruikt als geneesmid
del tegen de ziekte. Wetenschap
pers verbonden aan het Ameri
kaanse leger hebben dat ont
dekt. Zij hopen in de toekomst
met dezelfde methode ook be
smettingen met het gevreesde
Ebola-virus te kunnen behande
len.
Marburg en Ebola zijn verwante
virussen. Beide ziektes hebben
door de jaren heen zeldzame
maar bijzonder dodelijke epide
mieën veroorzaakt in Afrika.
Marburg eiste vorig jaar in An
gola driehonderd mensenlevens.
90 procent van de mensen die be
smet raakten, overleed. Ebola
heeft tussen 2001 en 2005 ruim
250 slachtoffers gemaakt in de
Democratische Republiek Con
go en Gabon.
De onderzoekers besmetten een
groep apen met Marburg en
dienden pas daarna het vaccin
toe. De behandelde dieren ble
ven in leven, de apen die niet
werden gevaccineerd, overleden
binnen tien tot twaalf dagen.
Het vaccin werd gemaakt door
een gen van een onschuldig vi
rus te vervangen door een essen
tieel gen van het Marburg-virus.
De wetenschappers, die hun be
vindingen deze week publiceren
in het Britse medische vakblad
door Claudia Sondervan
GOES - De Haagse kankerpa
tiënte Corinne de Haas is initia
tiefneemster van de eerste Natio
nale Verwendag voor Vrouwen
met Kanker. Vrouwen met kan
ker kunnen maandag 29 mei een
gratis behandeling krijgen in
schoonheidssalons. In Zeeland
doen vijf salons mee.
De medeoprichtster van de actie
stichting voor borstkanker Pink
Ribbon doopte de maandag 29
mei tot Viva la Donna Day.
Ze wil er medepatiënten wat
extra moed mee geven.
The Lancet, zeiden verrast te
zijn door de uitkomst van het on
derzoek. Ze stellen dat het nog
te vroeg is om de behandelme
thode voor Marburg en Ebola
op mensen te testen. ANP/RTR
TERNEUZEN - De
Zeeuws-Vlaamse thuiszorg en
ziekenhuizen beginnen donder
dag 18 mei met een cursus Le
ren leven met een chronische
ziekte.
De cursus geeft mensen met een
langdurige of blijvende ziekte of
aandoening handvaten om hun
stemming en levenshouding te
verbeteren.
De dominantie van hun ziekte
in het dagelijks leven, de beper
kingen en afhankelijkheid van
anderen krijgen bij veel patiën
ten de overhand. Paul Mangnus,
klinisch psycholoog en Bi'am Ha
melink, transmuraal verpleeg
kundige zetten daar in de cur
sus acht thema's tegenover die
in acht bijeenkomsten worden
uitgewerkt. De cursus kost
37,50 euro.
De cursus beslaat de donderda
gochtenden, 10.30 tot 12.30 uur,
van 18 mei tot en met 29 juli.
Cursusplaats is ziekenhuis De
Honte in Temeuzen.
Volgens De Haas is aandacht
voor het uiterlijk na de slopende
behandelingen een grote oppep
per.
In Zeeland doen de volgende sa
lons mee: Kuur- en Beautycen
trum de Parel, Domburg,
Schoonheids- en Pedicuresalon
Sigrid Dorleijn, Heinkenszand,
Stern Beautyfarm Zeeland,
Noordgouwe, Schoonheidssalon
Marianne Adriaanse, Sas van
Gent, Schoonheidssalon Edith
Begthel, Tholen.
De salons kunnen rechtstreeks
benaderd worden voor afspra
ken. Nadere informatie geeft
website www.vivaladonna.nl.
vrijdag 28 april 2006
ROTTERDAM - Patiënten die geopereerd zijn wegens
keelkanker, zijn beter af als zij na de operatie enkele we
ken via een computerverbinding contact houden met het
ziekenhuis. Dit concludeert J. van den Brink (Erasmus
MC, Rotterdam) in het proefschrift waarop hij op 17 april
promoveerde.
De patiënten vullen regelmatig vragenlijsten in over hoe
het met hen gaat en of er bepaalde klachten zijn. Is dit
laatste het geval, dan geeft het computersysteem onmid
dellijk een waarschuwing aan artsen en verpleegkundi
gen die dan contact opnemen met de patiënt. De patiën
ten voelen zich hierdoor minder angstig en hebben meer
vertrouwen in het kunnen eten, drinken en slikken. GPD
LEUVEN - Het eiwit P1GF (Placental Growth Factor) is
van essentieel belang bij het herstel van gebroken botten.
Het eiwit stimuleert niet alleen de aanmaak van nieuw
botweefsel, maar tevens de aanmaak van nieuwe bloedva
ten die het bot moeten voorzien van zuurstof en voedings
stoffen. Dit constateert C. Maes (KU Leuven) in het vak
blad Journal of Clinical Investigation op grond van proe
ven bij muizen.
Deze kennis kan van pas komen bij het vinden van oplos
singen voor moeilijk genezende botbreuken. GPD
CHICAGO - School is goed voor hart- en bloedvaten! Hoe
meer schooljaren (en dus hoe hoger de opleiding), des te
trager verloopt het proces van aderverkalking, schrijft
L. Yan (University of Chicago) in het medisch tijdschrift
op grond van een onderzoek onder drieduizen mensen.
Het verschil in kalkafzetting in bloedvaten van het hart
bedroeg tussen mensen met een hoge en een lage oplei
ding ruim een factor vier. Waarschijnlijk gaat een hogere
opleiding gepaard met een gezondere levensstijl. GPD
CHICAGO - Een uitgebreid sociaal netwerk beschermt
ouderen enigszins tegen de desastreuze gevolgen die de
ziekte van Alzheimer heeft op de werking van de herse
nen. Dit meldt A. Bennet (Rush University Medical Cen
ter, Chicago) in het vakblad Lancet Neurology op grond
van onderzoek bij 89 ouderen.
Hoe uitgebreider het contact met familie en vrienden, des
te beter scoorden de deelnemers op tests die de werking
van de hersenen in kaart brengen. GPD
DORDRECHT - Een curieuze bijwerking van het choleste
rolverlagende middel atorvastatine (merknaam Lipitor):
dagelijks nachtmerries.
P. Smak Gregoor (Albert Zweitzer Ziekenhuis, Dord
recht) beschrijft in het British Medical Journal het geval
van een 72-jarige vrouw die vanaf vijf dagen na het begin
met atorvastatine-medicatie dagelijks in haar slaap ge
plaagd werd door hevige nachtmerries. Stoppen met het
middel maakte hieraan een einde. Opnieuw slikken van
atorvastatine bracht ook de nachtmerries terug, waarna
de vrouw definitief met het middel stopte. GPD
Reumatoïde artritis is een ernstige, op den duur invaliderende aandoening van de gewrichten. Medi
cijnen zijn vaak effectief, maar ze kunnen pittige bijwerkingen hebben. foto Do Visser/GPD
Medicijnen tegen reumatoïde
artritis zijn vaak effectief,
maar ze kunnen pittige bijwer
kingen hebben. Vandaar dat
naar een lokale bestrijding van
de gewrichtsontsteking wordt
gezocht. In Amsterdam ge
beurt dat via gentherapie; in
Utrecht door geneesmiddelen
in vetbolletjes te verpakken.
Beide methoden geven in proef
dieren goede resultaten.
door Henk Hellema
