De Nederhof laat
teugels iets vieren
1 r
m ijiji [i y J fji 444 444r
Open inrichting
in Middelburg
factie bijlagen: 0113-315680
«m,pzc.nl
wail:redactie@ pzc.nl
gjtbus 31,4460 AA Goes
- iMtentie-exploitatie:
Lrd-pn Midden-Zeeland: 0113-315520;
touws-Vlaanderen: 0114-372770;
fenaalr 020-4562500.
iterdag 25 maart 2006
Van d'Ee tot Hontenisse verfilmd
.frr-; :,;ir
'5 -i .ts *r* i WVr
De Nederhof in Middelburg is een gevangenis met een zeer beperkt beveiligingsniveau waar gedetineerden overdag op of buiten het ter
rein werkzaam zijn en wekelijks met weekendverlof gaan. foto's Mechteld Jansen
en werkgever klopte een paar maanden geleden aan bij de Middelburgse Penitentiaire
Open Inrichting (POI) De Nederhof. Of hij per direct tien mensen kon krijgen. Want
hij had dringend behoefte aan wat goedkope arbeidskrachten. Unitdirecteur Peter
Baaijens weigerde en vertelt dat hij zo niet omspringt met de mannen die zes weken tot een
half jaar aan hem zijn toevertrouwd. „Wij zijn geen uitzendbureau. Wij proberen gedetineer
den te laten wennen aan het gewone leven van tijdig opstaan, ontbijten, werken."
Dat wennen, dat is vaak nodig. Er
zijn tal van gedetineerden die
nimmer hebben gewerkt. Die een le
ven hebben geleid van hosselen en dea
len. Dat zijn mannen die na een dag
werken geen kracht hebben om ook
maar iets te ondernemen. Het zijn
mannen die Baaijens soms smeken of
ze alstublieft terug mogen naar de ge
vangenis, naar de rust achter de tra
lies.
Meestal negeert hij zulke verzoeken.
Zijn ervaring is dat na enig doorzet
ten de meesten blij zijn dat ze hebben
doorgepakt. Als voorbeeld vertelt hij
het verhaal van een man, bijna net zo
breed als groot, die elke dag per fiets
naar zijn werk moest aan de andere
kant van Middelburg. Alleen al dat
fietsen was voor die gedetineerde een
enorme inspanning. Die wilde de eer
ste weken niets liever dan terug de ge
vangenis in. Maar bij zijn vertrek toon
de hij zich toch zeer ingenomen met
die dagelijkse fietstochtjes. „Had hem
Ronald de Graaff knikt als hij dat ver
haal hoort. De fotolasser ziet dage
lijks de worsteling van gedetineerden
met het oppakken van een 'noi'maal
dagritme'. „Da's moeilijk hoor", zegt
hij met een onvervalst Haags accent.
Niet voor hem, want hij heeft zijn hele
leven gewerkt. Met name op booreilan
den met vaak lange diensten. Nu ech
ter even niet. Door een 'akkefietje'
met een bank is hij februari vorig jaar
veroordeeld - 'onschuldig'- voor afper
sing met geweld. Na het verblijf in
een aantal gevangenissen zit hij sirids
eind november in De Nederhof. Hij
mocht, net als de andere Neder-
hof-gangers, op eigen gelegenheid
naar Middelburg komen. Dat bete
kent dat hij of per trein feist of per au
to. Dat eigen vervoer laat trouwens
zien dat er vraagtekens gezet kunnen
worden bij de bewering dat misdaad
niet loont. Het aantal bovenmodale au
to's daar op de parkeerplaats naast de
penitentiaire inrichting Torentij d is
soms wel erg groot. Maar er zijn ook
genoeg tijdelijke bewoners van de POI
die nauwelijks een cent te makken
hebben. Die hartstikke blij zijn dat ze
van de instelling tijdelijk een fiets krij
gen om van en naar hun werk te gaan,
Terugkeer
De Nederhof is officieel een gevange
nis met een zeer beperkt beveiligings
niveau waar gedetineerden overdag
op of buiten het terrein werkzaam
zijn en wekelijks met weekendverlof
gaan. Na het uitzitten van een deel
van hun straf kunnen gedetineerden
in De Nederhof geplaatst worden om
hen voor te bereiden op terugkeer in
de gewone maatschappij.
Niet iedereen komt in aanmerking
voor plaatsing in een open inrichting.
Om te beginnen moet de gedetineerde
een plek hebben om het weekeinde
naar toe te gaan. In het verleden was
plaatsing in een POI de beloning voor
voorbeeldig gedrag.
Nu is plaatsing voorbehouden aan
mensen die, aldus Baaijens, hulp no
dig hebben bij de terugkeer naar de
maatschappij. Het gaat om mensen
die moeten wennen aan het weer zelf
standig leven.
Nog niet zo lang geleden was plaat
sing in een POI het laatste stadium
van de gevangenisstraf. Tegenwoor
dig is het meestal een fase in de straf
tijd. Na De Nederhof komen gedeti
neerden in handen van de reclasse
ring. Dan mogen ze wel naar huis
maar krijgen ze een enkelband om.
Dan volgen ze, zoals dat heet, een pe
nitentiair programma en moeten ze
zich aan allerlei afspraken houden.
Als laatste fase gaat die band vaak
ook nog af en moeten ze zich alleen
houden aan de voorwaarden die hen
worden opgelegd door de reclassering.
Bijvoorbeeld zich om de week melden.
Baaijens heeft zo zijn bedenkingen bij
al die programma's. „Ik vind het een
beetje doorgeslagen", zegt hij na enig
aandringen. „Zo'n enkelband, zo'n
programma, dat voelt niet echt als
straf."
De gedetineerden verblijven van de
zondagavond tot de vrijdagnamiddag
in De Nederhof. Overdag werken ze
en na het gezamenlijke avondeten mo
gen ze naar de bibliotheek, de sport
club of het zwembad. Vooral de biblio
theek is populair omdat ze daar kun-
di de Rijke. Elke kamer is immers
voorzien van een prikbord. Dat is de
plaats waar zulke dames horen te han
gen. „Maar ach. Wij moeten niet al te
streng zijn."
Dat niet al te streng zijn lijkt het be
leid. Na de strenge regels van de geslo
ten inrichtingen worden in De Neder
hof de teugels wat gevierd. Zo zijn al
cohol en drugs verboden, maar wordt
niet echt moeilijk gedaan als iemand
voor de eerste keer betrapt is op het
gebruik van'softdrugs. Dan wordt hij
niet direct terug gestuurd naar een ge
sloten inrichting. Wel moet die per
soon enkele uren eerder van weekend
verlof terugkomen. En iedereen weet
dat de mannen in het weekend alcohol
drinken. „Een paar bacardi-colaatjes
gaan er de vrijdag- en zaterdagavond
nen mailen en sms'en. Medewerkers
van de POI gaan geregeld langs bij de
werkgever en dagelijks bij het zwem
bad om te kijken hoe het gaat met 'de
mannen'.
Spartaans
De Nederhof zelf heeft op het eerste
oog wel wat weg van een goedkoop ho
tel. De kamers zijn navenant inge
richt, bijna Spartaans. Een eenper
soonsbed, een kast, een tv, een stoel
en een wastafel. Aan een muur in een
van de kamer hangen foto's van drie
zeer schaars geklede dames. Mag feite
lijk niet, aldus inrichtingswerker Ru-
wel in", lacht De Graaff. Drugs ge
bruikt hij niet, zodat hij nimmer bang
is als hij op zondagavond wordt uitge
loot voor een urinecontrole.
Als sporen van harddrugs worden ge
vonden is er geen clementie, verzekert
Baaijens. Dan volgt direct overplaat
sing naar een gesloten inrichting. Per
jaar stuurt hij tussen de acht en tien
mannen terug wegens het al dan niet
herhaald overschrijden van de regels.
„Meestal wegens drugsgebruik maar
een enkele keer ook omdat iemand
grote problemen veroorzaakte bij zijn
werkgever." Hij doelt dan op bedrei
gen of ander verwijtbaar gedrag dat
ontslag bij de werkgever tot gevolg
heeft. „Dat soort zaken worden niet
getolereerd."
Dat terugplaatsen naar een gesloten
afdeling wordt allerminst op prijs ge
steld, vertelt inrichtingswerker Fran
cis de Bruijne. Vooral niet door het
thuisfront. Zowel de partner als de
kinderen rekenen er immers op dat pa
in het weekeinde thuis is.
Hij vertelt dat het weekendverlof
vaak niet meevalt voor de bewoners
van De Nederhof. De partner is ge
wend alles zelf te regelen. De gedeti
neerden moeten weer hun plek in dat
gezin veroveren. Dat gaat niet makke
lijk, weet ook zijn collega De Rijke.
Hij hoort op zondagavond regelmatig
verhalen over uitbarstingen thuis.
„Vinden ze het vervelend dat de
vrouw op zaterdag, als zij thuis zijn,
gaat stofzuigen."
De Rijke weet dat het voor gedetineer
den, aan het einde van het traject,
steeds moeilijker is op zondagavond
uiterlijk half tien 's avonds terug te
zijn in Middelburg. Ze moeten echter,
want wie niet terugkeert weet dat hij
in het vervolg weg moet duiken voor
elke passerende politieman. Per jaar
accepteren gemiddeld zo'n vier Neder-
hof-gangers dat risico, rekent Baai
jens voor. „Maar vroeg of laat worden
die toch weer opgepakt."
Voor het uitplaatsen van gedetineer
den werkt De Nederhof samen met en
kele vaste werkgevers die altijd be
reid zijn iemand tijdelijk in dienst te
nemen. Dat varieert van commerciële
bedrijven tot en met wat instellingen
en stichtingen. Die betalen De Neder
hof 7,50 euro per uur en geven een ver
goeding voor de reiskosten en de werk
kleding. Baaijens is de eerste die toe
geeft dat die uurvergoeding zeer goed
koop is in vergelijking tot de bedra
gen die een uitzendbureau vraagt. De
vergelijking met zo'n commercieel bu
reau gaat echter in het geheel niet op,
zo zegt hij. „Het werk is voor deze
mannen onderdeel van een beleid om
te zorgen dat gedetineerden weer wen
nen aan de maatschappij." Daar
naast, zo zegt hij, worden ze meestal
maar voor een periode van gemiddeld
drie maanden uitgeleend. Dus moet er
veel energie gestoken worden in het
inwerken. Ook blijkt dat lang niet alle
Nederhof-gangers echt harde werkers
zijn. Sommigen wel, maar er zijn er
ook bij die precies weten hoe je de
kantjes eraf moet lopen, zo blijkt bij
navraag bij enkele werknemers van
een Middelburgse instelling.
Inzet
De receptioniste van een Zeeuws be
drijf is goed te spreken over 'de jon
gens van de POI'. Ze looft de inzet van
hen en de bereidheid om aan te pak
ken. Volgens haar werkgever heeft ze
niets te veel gezegd. Hij heeft zelfs en
kele POI'ers in dienst genomen, zulke
doorzetters zijn het. Zijn werknemers
doen ook niet moeilijk als er weer een
bewoner van De Nederhof over de
werkvloer loopt. „Als hij zich positief
opstelt, bereid is aan te pakken, dan
krijgt hij zijn kans", aldus de werkge
ver die liever niet met zijn naam in de
krant komt. Vooral niet omdat zijn
klanten zich mogelijk bedenken als ze
lezen dat hij ook werkt met gedetineer
den. Tegelijkertijd geeft de directeur
aan dat die mannen gewoon een kans
moeten krijgen. Hij vindt het zijn
plicht om hen die mogelijkheid te bie
den. En hij heeft geen spijt van die
keuze. „Het zijn in de regel goede
werknemers."
Emile Calon
