[)e bronstige taal van de Bijbel
Acteertalent Japin laat boeken leven
Geest Mozart
zweeft boven
Zeeuws Orkest
Brassband Caecilia
met slagwerkduo
in Sint Jacobskerk
Eigen liedjes vormen
samen autobiografie
]oese predikant schrijft over liefde en seksualiteit in Boek der Boeken
kunst
Foto-expositie
één dag in GHL
foor Rolf Bosboom
GISSINGEN - Hel is enige tijd
geleden dat slagwerker Niels
Metste, die oorspronkelijk af
komstig is uit Oost-Souburg, in
Zeeland optrad. Morgenavond
Li hij echter in Vlissingen, voor
bijzonder concert samen
fflet zijn collega Joeke Hoekstra
foBrassband Caecilia.
Metste, 26 jaar inmiddels,
pld al vroeg als een groot ta-
;frit op slagwerkgebied. Drie
i5ar geleden studeerde hij af
a het Koninklijk Conservato
rium in Den Haag. Hij vormt nu
ramen met Claire Edwardes
Duo Vertigo en speelt in een
siuot aantal gezelschappen, zo-
Slagwerkgroep Stok, Slag-
ïerkgi'oep Den Haag (dat op 7
me' optreedt in de Grote Kerk
jVeere), maar ook regelmatig
°ij bijvoorbeeld het Asko En
semble, het Schönberg Ensem-
We. het Metropole Orkest en in
f musical The Lion King.
Daaruit blijkt al zijn brede
Wangstelling, van Afrikaanse
muziek tot pop en nieuwe mu-
M. „Het leuke van slagwerk
jPfe is dat het zo ontzettend
veelzijdig is", zegt Meliefste.
J* probeer ook bewust al die
^gelijkheden op te zoeken. Al-
s wat je doet, komt later wel
Bergens van pas." De veelzij
digheid komt vooral tot uiting
111 Duo Vertigo, dat regelmatig
pmponisten opdracht geeft
bukken voor slagwerk te schrij-
Meliefste vormt ook een duo
met collega-slagwerker Joeke
Hoekstra, die gelijktijdig met
hem in Den Haag studeerde. Sa
men doen ze al enige tijd het pro
ject Kunst in de Kamer, waarbij
ze optreden bij mensen thuis,
voor gemiddeld zo'n veertig
mensen. „Dat doen yve door het
hele land. Voor veel mensen is
het een eerste kennismaking
met een concert met alleen slag
werkinstrumenten.
Zijn vader, dirigent bij Brass
band Caecilia, kwam ook een
keer luisteren en was zo enthou
siast dat hij een gezamenlijk op
treden met Caecilia voorstelde.
Dat gebeurt morgenavond,
waarbij de slagwerkers en de
brassband apart optreden, maar
ook gezamenlijk drie werken
spelen: Adios Nonino van Astor
Piazzolla, Czardas van Vittorio
Monti en Russky Percussky van
Goff Richards.
Meliefste en Hoekstra nemen
een groot aantal, uiteenlopende
slagwerkinstrumenten mêe. Die
worden allemaal benut in wat
de climax van de avond is: Russ
ky Percussky. De repetitie
eerder deze week in de Sint
Jacobskerke stemde beide slag
werkers zeer tevreden. Melief
ste: „Joeke, die oorspronkelijk
uit Friesland komt, zei meteen:
dit moeten we daar, bij mijn ver
eniging, ook een keer doen."
Concert: Brassband Caecilia met
Niels Meliefste en Joeke Hoekstra,
zaterdag 25 maart in de Sint Ja
cobskerk in Vlissingen. Aanvang:
20.00 uur.
yrRnlf Bosboom
jjgS - Niets menselijks is de
ke| vreemd. Alle denkbare
jolics komen er in voor. Het
j;ek der Boeken is zeker ook
jjordesemd van liefde en sek-
jjlitcit, veelal op een ontroe
ide en tedere manier, maar
zelden ook bruut en ronduit
hckeiend. Eeuwout van der
lijden schetst dat op boeiende
djze in zijn boek De appel van
|,/i, en Eva, dat vandaag
rtrdt gepresenteerd. Hij laat le
mmet andere ogen naar de bij-
Ifircrhalen kijken.
fin der Linden is predikant bij
Samen op Weg-gemeente in
(Des,In en naast zijn werk ver-
jpthij zich al jarenlang in de
ialergronden van bijbelverha
al, lil 2004 publiceerde hij sa-
ron met kunstenares Marja de
alge het boek Als een zegel op
i.nart, waarin het Hooglied in
j{tid wordt gebracht.
afgelopen jaren verrichtte
jjjeeii intensieve studie naar de
lêma's van liefde en seksuali-
jatin de Bijbel. „Liefde en sek-
jjaliteit horen nu eenmaal bij
Ldeven, bij mensen", zegt hij.
•lis je de Bijbel erop naslaat,
i® je heel veel verhalen tegen
h gaan over de relatie tussen
san en vrouw, hoe goed mensen
y onderling kunnen hebben,
aar ook hoe het compleet ver-
isrdkan gaan."
Ie aspecten komen in het boek
•jlvoeng aan bod: vervoering en
skrachtiiig, intimiteit en sek-
ssel geweld, gelijkwaardigheid
a overheersing door de man,
iinvelijkse trouw en overspel,
sks gericht op voortplanting en
zaadverspilling, verleiding en
.teling, maar ook uitwassen
sals hoererij, incest en bes-
slileit (seks met dieren) blij-
raniet onbesproken. „Bestiali-
Ikomt niet in je hoofd op,
«het staat toch echt in de
lijbel"
ipocriefen
fan der-Linden schrijft er op on-
derbouwclemaar tegelijk zeer
'Denkelijke manier over. Hij
pil steeds meerdere interpre-
Concerten
kamerkoor
taties van een verhaal, onder
meer op basis van de talloze
buitenbijbelse boeken, zoals rab
bijnse commentaren en apo
crief en. Daarnaast haalt hij veel
eigentijdse feministische visies
aan, om tegenwicht te bieden
aan de sterk op de man gerichte
verhalen, waarbij de vrouw vol
strekt ondergeschikt lijkt te
zijn.
De auteur vindt het belangrijk
allerlei lezingen naast elkaar te
presenteren.' „De Bijbel is een
boek vol verhalen, die heel ver
schillend zijn. Die zijn lang niet
altijd eenduidig. Er is dan ook
niet één manier van lezen. Dat
maakt het heel boeiend en
brengt de Bijbel dicht bij onze
tijd. Als lezer vraag je je af:
waar sta ik? Wat zou mijn posi
tie zijn in dit verhaal?"
Het begint al met het verhaal
van Adam en Eva, de slang, de
verboden vrucht en' het para
dijs. „In de christelijke traditie
is de nadruk gelegd op de zonde
val. Op dat moment kwam de
zonde in de wereld en begon alle
ellende." Van der Linden geeft
ook een positievere uitleg: het
verlaten van het paradijs is het
afscheid van de kindertijd, het
begin van de volwassenwor
ding, inclusief cle ontdekking
van seksualiteit. „Het is juist de
bedoeling dat je de uitdaging
van het leven aangaat en onver
mijdelijk gaan daarbij allerlei
zaken mis."
Gekuist
Van der Linden gaat in zijn
boek in op diverse 'beruchte'
passages in de Bijbel, zoals -
wat hij noemt - de 'bronstige
taal' bij de profeet Ezechiël.
Daarin wordt de relatie tussen
God en zijn volk - verbeeld door
de zussen Ohola en Oholiba, die
getrouwd waren met dezelfde
man - beschreven als een huwe
lijk: aanvankelijk vol liefde en
ontroering maar na hun on
trouw in buitengewoon explicie
te, schokkende termen. Ze ver
langen naar hun vroegere min
naars in Egypte die, in de Nieu
we Bijbelvertaling, 'zo zwaar ge
schapen zijn als ezels en hun
zaad lozen als hengsten'. „Ze be
zochten haar zoals je een hoer
bezoekt."
Tussen deze profetische teksten
en pornografie is volgens Van
der Linden 'niet zo veel ver
schil', schrijft hij in het boek.
„Ze benoemen en verminken
tegelijkertijd de vrouwelijke
(seksuele) ervaring. Het zijn
mannen die dit over vrouwen
zeggen, vrouwen komen niet
aan het woord." De auteur laat
mooi zien hoe de teksten in
sommige hertalingen zijn ge
kuist: de beeldspraak van on
trouw en hoererij wordt vervan
gen door afdwalen en afgoden
dienst.
Indringend is ook het verhaal
van Lot, die twee mannen onder
dak biedt in zijn huis in Sodom.
Het volk krijgt daar lucht van
en eist de vreemdelingen op
('We willen ze nemen'). Om dat
te voorkomen, biedt Lot - ver
geefs - zijn twee maagdelijke
dochters aan. „Je kunt'je ogen
niet geloven dat er werkelijk
staat wat er staat", schrijft Van
der Linden. „Laat die mannen
met rust, maar doe met mijn
dochters wat je wil." Het ver
haal roept veel vragen op, zoals:
is gastvrijheid een hoger goed
dan je eigen vlees en bloed?
„Naar wie of wat wij in dit ver
haal kijken, zegt veel over ons
zelf."
Tegenover de extreme fragmen
ten staan fraaie liefdesverhalen,
zoals het Hooglied, zegt Van der
Linden. „Ook dat is vaak uitge
legd als een verbeelding van de
relatie van God en zijn volk of
Jezus en de mensheid, maar je
kunt het zeker ook lezen op het
niveau van een gedicht over
twee - ongetrouwde - mensen
waarin de liefde en erotiek op
bijzondere wijze wordt bezon
gen."
Maria Magdalena
De appel van Adam en Eva gaat
vooral over het Oude Testa
ment, omdat daar liefde en sek
sualiteit nu eenmaal een promi
nentere rol spelen. „Na al deze
sappige verhalen doet het Nieu
we Testament wat bleek aan",
schrijft Van der Linden dan ook
in zijn boek.
Wel gaat de auteur uitgebreid in
op Maria Magdalena. Hij heeft
tevens onderzocht wat er nu
waar is van de theorie in De Da
Vinci Code van Dan Brown dat
Jezus en Maria Magdalena een
verhouding hadden waaruit een
kind is geboren. „Ik heb het ner
gens kunnen vinden in de vele
oude verhalen en bronnen die er
zijn. Er komt wel naar voren dat
Maria Magdalena allerlei avon
turen beleefde, maar er is op
geen enkele manier sprake van
een seksuele relatie. De Da Vin
ei Code is een spannend boek,
maar dat verhaal heeft Dan
Brown echt uit zijn duim gezo
gen."
Boek: Eeuwout van der Linden,
'De appel van Adam en Eva. Lief
de en seksualiteit in bijbelse en bui
tenbijbelse verhalen'. Uitgeverij
Meinema, 434 blz., 29,90.
Het boek wordt vanmiddag om
16.30 uur gepresenteerd in boek
handel De Koperen Tuin in Goes,
met toespraken van ethicus en pu
blicist Theo Boer en de auteur zelf.
Muziek is er van de fluitistes Angé-
lique van Gool-Linders en Anneke
van der Linden.
HGH'-HAAMSTEDE - Het
Srliouws Kamerkoor treedt zon-
tbg26 maart op tijdens de kerk-
&ost van de Gereformeerde
Ink, Het koor zingt werken van
Sfliiilz, Morley, Tallis en Chil-
Mll, Voorganger is dominee Pie-
KrBoomsma en de dienst be-
fintom 10.00 uur.
ien week later, op zondag 2
april treedt het koor op tijdens
fomorgendienst in de Hervorm-
Oc kerk in Noordgouwe en op 9
■:prilis het koor tijdens de palm-
[®ndienst in de Jacobuskerk
iaRenesse.
Eeuwout van der Linden schreef een boek over liefde en seks in de Bijbel: „Je komt er heel veel verhalen in tegen die gaan over de relatie tussen man en vrouw, hoe goed
mensen het onderling kunnen hebben, maar ook hoe het compleet verkeerd kan gaan." foto Willem Mieras
door René Hoonhorst
TERNEUZEN - Zijn jongens
droom een groot acteur te wor
den, is niet bewaarheid. Maar
Arthur Japin spint wel garen bij
zijn verleden als (soap)acteur.
Tijdens vertelavonden leest hij
zijn boeken niet voor, maar
trekt hij het publiek als een to
neelspeler het verhaal in.
Veel schrijvers vermoorden hun
boeken als ze voorlezen. Ze
mompelen monotoon, leggen ver
keerde klemtonen en verpesten
het beeld dat hun publiek voor
ogen had door gekunstelde into
naties.' Japin trapt niet in die
valkuilen. Hij leest geen passa
ges voor, maar speelt ze. Pagi
na's uit bestsellers als De zwar
te met het witte hart en Een
schitterend gebrek worden tot le
ven gebracht door kleine stem
buigingen, gebaren, diepe én
nauwelijks hoorbare zuchten.
En vooral door stiltes, die Japin
precies op de juiste momenten
laat vallen om de gevoelens van
de romanpersonages door te la
ten dringen tot zijn publiek.
Geen hapering of stotter ver
stoort de vereenzelviging met de
romanfiguren. Zelfs een kuch of
het schrapen van zijn keel ('het
is geen emotie, het is de boeken
week') verbreekt de betovering
niet. Geen geringe prestatie in
een Terneuzens jazzcafé. Een
kleine tweehonderd literatuur
liefhebbers - de Stichting Pro
metheus boekte een zeldzaam
uitverkocht huis voor de schrij
ver van het boekenweekge
schenk - hangen aan Japins lip
pen. De meesten hebben het
leeuwendeel van zijn boeken ge
lezen, maar nu Japin er zelf over
vertelt krijgt zijn werk een nieu-
Arthur Japin las zijn werk gisteren in Terneuzen niet voor, maar speelde het.
we dimensie. Zijn levenslessen
en filosofietjes krijgen meer la
ding. Je moet afstand houden
om te ontroeren, geeft hij de les
sen door die hij vroeger zelf van
leraren en kennissen als acteur
Ton Lutz kreeg. Een zanger
moet ontroeren. Maar degene
die tijdens zijn zang ontroerd is,
brengt het gevoel niet over.
In zijn nieuwe boek De klank
van sneeuw - dat bijna'gelijk
verscheen met het boekenweek
geschenk De grote wereld - zit
een mooie overdenking over me
delijden als 'een vorm van agres
sie'. Medelijders zijn dictators,
die uitgaan van de gedachte dat
zo lang ze medelijden hebben
het niet hoeven te krijgen, weet
de hoofdpersoon (een eenzame
zangeres). Zij stelt-ook dat men
sen de kracht van de eenzaam
heid niet kennen. Ze houdt' haar
'gehoor' voor dat 'mensen die op
straat zingen altijd alleen zijn'.
Daar vergist zij zich. Of verslikt
Japin zich hier in zijn zelfgeko
zen afstandelijkheid? De auteur
wil onbevangen en onbevooroor
deeld tegenover zijn romanper
sonages staan. Om afstand te
foto Wim Kooyman
creëren, haalt hij zijn inspiratie
vaak uit het verleden. Als hij de
zangeres laat zeggen dat straat
zangers alleen zingen, denkt hij
waarschijnlijk aan de fietsende
slagersjongen uit de jaren vijf
tig. Maar tegenwoordig hoor je
juist groepen zingen op straat.
Voetbalsupporters of feestgan
gers die, met drank als metge
zel, zich durven overgeven aan
brallende samenzang.
Na Middelburg en Terneuzen sig
neert Japm vandaag vanaf 13.30
uur zijn boeken in De Koperen
Tuin in Goes.
vrijdag 24 maart 2006
door Rolf Bosboom
VLISSINGEN - In het Mo-
zart-jaar kon Het Zeeuws Or
kest uiteraard niet achterblij
ven met een concertreeks gewijd
aan de componist. Toch heeft
het gezelschap er iets bijzonders
van weten te maken, zo bleek
gisteravond bij de eerste uitvoe
ring, in een volgepakte Sint Ja
cobskerk in Vlissingen.
Drie werken stonden er op het
programma, die hun componist
gemeen hadden, maar tegelijker
tijd ook volstrekt verschillend
waren.
De opening was een sinfonia
concertantemet vier solisten
uit eigen gelederen: John Groe-
neveld op hobo, Marco van Dui
men op klarinet, Pieter Hunfeld
op hoorn en Agnes Korbijn op
fagot.
Na een lange inleiding van het
orkest kwamen de solisten lang
zaam maar zeker tot bloei, aan
vankelijk onopvallend maar ge
leidelijk steeds prominenter en
eigenzinniger. In het langzame
middenstuk verslapte de aan
dacht wat, maar in het slotdeel,
een reeks variaties, op een the
ma, boden de vier mooi muzi
kaal tegen elkaar op in geraffi
neerde accentèn.
Présence
Van Duimen nam vervolgens
het dirigeerstokje over van Joan
Berkhemer, die als solist fun
geerde in het Derde vioolcon
cert. En met verve. Eens te meer
bleek zijn buitengewone kwali
teit maar vooral ook zijn présen
ce.'
Als Berkhemer speelt, trekt hij
onontkoombaar alle aandacht
naar zich toe, doet hij vergeten
dat er even een andere dirigent
zwaait en soms zelfs dat een
compleet orkest achter hem mee
speelt.
In het Allegro heeft Mozart de
solist een steeds wisselende rol
gegeven: de ene keer keurig in
het gelid van het orkest, om
even later zijn eigen plan te trek
ken. Berkhemer 'liet het prach
tig horen en nam de luisteraar
af en toe mee in een muzikale
achtbaan, zeker in het solodeel
aan het slot.
Mooi was ook het met veel ge
voel gespeelde Adagio, met
soms hoge tonen die precies op
de grens van het hoor- en waar
neembare waren. Het optreden
van de violist werd beloond met
een staande ovatie.
Na de pauze werd het Mo-
zart-concert bekroond met een
waardige uitvoering van 'De
Praagse' Symfonie nr. 38 in
D-grootmet de opera-echo's in
het eerste deel, de verstilde
schoonheid in het tussenstuk en
de energieke notenacrobatielc
als apotheose in de finale.
Saluut
De dirigent nam met zijn orkest
het gulle applaus in ontvangst,
maar zwaaide nadrukkelijk ook
met de partituur, als saluut aan
de componist. Ere wie ere toe
komt.
Tijdens de inleiding op het con
cert werd verteld dat Joan Berk
hemer tijdens de repetities het
gevoel had dat de geest van Mo
zart boven zijn orkest zweefde,
wat zorgde voor extra geest
drift. Daar was gisteravond veel
van voelbaar.
Het Zeeuws Orkest speelt hetzelf
de programma vanavond in de Gro
te Kerk in Goes en morgenavond
in de H. Willibrordusbasiliek in
Hulst. Beide concerten beginnen
om 20.00 uur.
MIDDELBURG - In het Middel
burgse kunstcentrum GHL is al
leen vandaag de expositie Flo-
werbofnb te zien.
Deze bestaat uit fotowerken van
Leo van Kampen. De tentoon
stelling wordt om 20.00 uur ge
opend door Koos Dalstar. Het
adres van GHL is Gravenstraat
63.
De 71e Boekenweek, met als
motto 'Boem Paukeslag'staat
in het teken van schrijvers en
muziek. De PZC spreekt in deze
periode dagelijks afwisselend
met auteurs die ingaan op hun
relatie met muziek en musici die
vertellen over hun band-met l-
iteratuur. Vandaag, in de acht
ste aflevering, de twintigjarige
singer-songionter Marsha (de
Nooijer) uit Vlissingen.
door Rolf Bosboom
Elk nununer is voor haar een
verhaal, een weergave van
een deel van haar bestaan. „Als
ik terugkijk op de liedjes die ik
inmiddels heb geschreven, dan
denk ik steeds: 'o ja, daar stond
ik op dat moment in mijn le
ven'. In feite schrijf ik met mijn
liedjes mijn biografie. Een al
bum zou mijn levenbeschrijving
tot nu toe zijn."
Vorig jaar won Marsha, oor
spronkelijk afkomstig uit Arne-
muiden, de Zeeuwse Belofte in
de categorie singer-songwriters.
Daarna volgde een .drukke perio
de, waarin ze een bandje vorm
de en veel heeft opgetreden. De
laatste maanden was het even
wat stil rond haar, omdat ze tijd
nodig had om haar leven een
wat andere wending te geven.
„Ik wilde heel graag op mezelf
wonen. Inmiddels zit ik op ka
mers in Vlissingen en heb ik wat
rust gevonden- Nu kan ik weer
gaan focussen op de muziek."
De afgelopen weken heeft ze,
met een bassist en een drum
mer, een demo opgenomen.
Ze is geen fanatieke lezer, maar
kan een mooi boek wel waarde
ren. „Het is net als bij een film:
je bent even in een heel andere
wereld. Als het afgelopen is, heb
ik altijd even een back to reali
ty-moment."
Leeservaringen die haar zijn bij
gebleven zijn onder meer De pas
sievrucht van Karei Glastra van
Loon, De moeder van David S.
van Yvonne Keuls en LM. van
Connie Palmen ('was wel heel
mooi').
De literatuur vindt Marsha voor
al in de muziek, in de teksten
van mensen zoals Gavin De-
Graw, Amos Lee, maar vooral
Neil Young, door wiens muziek
ze zich sterk beïnvloed voelt.
„Hij schrijft heel mooie teksten,
waar altijd wel een somber rand
je aan zit. Het is geen poëzie.
Eerder zijn het, net als bij mij,
verhaaltjes over wat hij mee
maakt, maar het is heel knap als
je het zo kunt beschrijven."
Ze heeft ook waardering voor
Blof. „Hun muziek pakt me niet
altijd, maar de teksten vind ik
wel heel mooi. Ze zijn een goed
voqrbeeld van hoe literatuur en
muziek kunnen samengaan."
„Ik zit nu in een fase dat ik me
vooral concentreer op de zang
en de opbouw van een liedje,
maar ik vind het ook belangrijk
dat ik me meer op de teksten ga
richten. Die blijven te veel aan
de oppervlakte. Ik wil meer de
diepte in, proberen nog meer
mijn eigen verhaal te vertellen."
