Medici slikken te veel commercie
PZC
De psychologie
van de nacht
Een nier geef je uit het hart
Strippen werkt bij
bevalling zonder
extra complicaties
Opheffing verbod op
embryokweek bepleit
7
Boek bekritiseert Zeeuwse cardioloog om vraag om cholesterolverlager Crestor
Visser vertelt in Goes over epilepsie
Lezing over inbouw hoortoestel
Middel zou ms beter afremmen
Incontinentie is behandelbaar
Te vroeg geborene is introverter
Informatieavond
prostaatkanker
vrijdag 10 maart 2006
frprriaiiriia Sondervan
GOES - Heeft de farmaceu
tische industrie de Zeeuwse
cardiologen in hun zak? Die
suggestie wekt het boek 'Slik
ken, Hoe ziek is de farmaceu
tische industrie?' dat de Trouw-
journalist Joop Bouma gisteren
liet verschijnen. Bouma legt in
zijn boek verband tussen de
macht van de maker van choles
terolverlagers Astra Zeneca en
het gebruik van dat middel,
Crestor, in Ziekenhuis Walche
ren en de Oosterscheldezieken-
huizen.
Bouma's boek, een pil van vijf
honderd pagina's, leest als een
thriller over aai- en paaitechnie-
ken en belangenverstrengeling
waarbij de patiënt lijdend onder
wérp dreigt te worden. Huisarts
Hans van der Linde uit
Burgh-Haamstede werkte mee
aan het boek als adviseur. Van
der Linde ageert al jaren tegen
de doortrapte wijze waarop de
farmaceutische industrie artsen
beïnvloedt. Hij kreeg in 2004 ge
daan dat drie fabrikanten ver
oordeeld werden om oneigenlij
ke marketingmethoden. Van dei-
Linde bestrijdt met name de
waarde van cholesterolverlagers
en de-agressieve reclame voor
die middelen. Crestor, de krach
tigste cholesterolverlager op dit
moment, werd vorig jaar opgeno
men in de gezamenlijke genees
middelenlijst van de ziekenhui
zen in Goes en Vlissingen, ter
wijl een goedkoper en bewezen
veilig middel, Selektine, werd
geschrapt. Bouma suggereert be
langenverstrengeling doordat
de cardioloog die Crestor aan
vroeg bij de geneesmiddelencom
missie van het ziekenhuis tege
lijk onderzoeker is. An Hoo
Liem promoveerde in 2003 op
onderzoek dat op drie manieren
is gefinancierd met geld van de
farmaceutische industrie: di
rect, via de Werkgroep Cardiolo
gie Nederland en via een stich
ting op het huisadres van Liem,
de Stichting tot Bevordering Me
disch Wetenschappelijk Onder
zoek Paracard.
Paracard beheert het geld dat
de maatschap cardiologie over
houdt aan onderzoek voor ge
neesmiddel enf abrikanten.
In zijn promotieonderzoek brak
Liem een lans voor het snel ge
ven van cholesterolverlagers
aan mensen met een hartinfarct,
om herhaling te voorkomen.
Liem stelde in 2003 dat bewijs
voor dat effect er nog niet is,
maar acht intussen wel duide
lijk dat het niet schaadt. Liem
kan door afwezigheid pas vol
gende week reageren. Zieken
huisapotheker en voorzitter van
de geneesmiddelencommissie
van het Oosterscheldezieken-
huis B. Schueler bevestigt dat
Liem in 2003 om Crestor heeft
gevraagd. „Hij had daarin de
steun van de Walcherse en de
Goese cardiologen."
De aanvraag is volgens Schueler
zoals gebruikelijk voor een jaar
op de plank gelegd,. „In die
proefperiode wordt er goed geke
ken naar wat er met een medi
cijn gebeurt. Soms is een fabri
kant te enthousiast en willen art
sen te vlug een nieuw medicijn
gebruiken. Ik geloof dat twintig
procent van de nieuwe middelen
binnen een jaar van de markt
gaat wegens schadelijke bijwer
kingen. Bij Crestor hebben we
zelfs twee jaar gewacht, omdat
in het begin mensen te hoge do
ses kregen."
Draagvlak
Voor de zomer van 2005 oordeel
de de commissie van specialis
ten, apothekers, verpleegkundi
gen en huisartsen dat Crestor
veilig en effectief genoeg leek.
Het voornemen het op de lijst te
zetten is per e-mail rondge
stuurd aan alle Zeeuwse spe-
ciaisten, die daar een tijdlang
via de mail hun commentaar op
gaven. Kort voor de zomer van
2005 besloot de commissie dat
er draagvlak was voor Crestor.
Dat Crestors werking en veilig
heid over de lange termijn nog
niet volledig bewezen is, is niet
ongebruikelijk, zegt Schueler.
„Dat was ook zo met Selektine,
wat inmiddels wel bewezen is,
en met Zocor toen dat later ver
scheen." Beide middelen zijn nu
vervangen door respectivelijk
De ziekenhuisapotheek heeft cholesterolverlager Creston in de schappen staan, maar daar ging rijp beraad aan vooraf, stelt het Ooster-
scheldeziekenhuis in Goes. foto Willem Miéras
Crestor en Lipitor. Het grote
voordeel van Crestor is dat het,
anders dan Selektine, niet rea
geert met andere medicijnen.
„We hebben veel verpleeghuis
patiënten die vaak wel zeven me
dicijnen slikken. Niet iedereen
krijgt Crestor. Verder alleen
mensen bij wie het cholesterolge
halte met een ander middel niet
laag genoeg komt."
Goudmijn
Van der Linde waarschuwde
kortgeleden in Den Haag tijdens
een bijeenkomst van de SP over
commercie en medici nog eens
voor de lucratieve handel in cho
lesterolverlagende middelen.
Een goudmijn, want ze worden
voorgeschreven aan kerngezon
de mensen die mogelijk risico lo
pen vanwege hoge bloeddruk of
een hoog gehalte aan cholesterol
in het bloed. Daarvan zijn er on
telbaar meer dan mensen met
een bepaalde ziekte. Van der
Linde heeft er dit probleem
mee: om mee te delven in de
goudmijn wil elke fabrikant een
eigen cholesterolverlager. Die
wordt elke zoveel jaar, net voor
het verstrijken van het patent,
vervangen door een 'Nieuw, Nu
Nog Beter Middel'. Gepatenteer
de medicijnen leveren immers
meer op dan vrijgegeven midde
len, waarmee je op prijs moet
concurreren, zoals gebeurt met
paracetamol.
Van der Lindes probleem is dat
steeds nieuwe middelen al voor
geschreven worden terwijl er
geen langlopende onderzoeken
naar werking en veiligheid mee
zijn afgerond. Dat kan fout uit
pakken, refereert hij aan Lipo-
bay, dat enkele jaren geleden
van de markt werd gehaald.
Maar pas nadat specialisten het
veel gingen voorschrijven en zo
steeds meer patiënten als proef
konijn dienden.
Bouma's boek staat vol voorbeel
den van verhulde relaties en de
gezondheidschade door foute
medicijnen. Wat te denken van
medisch specialisten die nascho
lingen verzorgen voor huisart
sen, maar die in het geheim ge
contracteerd zijn als adviseur
voor marketing bij een genees
middelenfabrikant. Soms zelfs
bij drie van zulke bedrijven, die
daar ook onderling niks van we
ten. De Inspectie voor de Ge
zondheidszorg kreeg zo'n dok
ter in 1999 grotendeels door toe
val bij de staart.
Vanuit Den Haag komt nu de
roep om meer controle en open
heid. De Nederlandse maat
schappij voor geneeskunde
heeft daar al regels voor vastge
legd, vindt voorzitter van de Or
de voor medisch specialisten,
Pieter Vierhout. „Als die aan
scherping behoeven, dan ge
beurt dat. Maar beschouw dok
ters als professionals die geleerd
hebben om de verleidingen
waar we in ons vak altijd aan
blootstaan, te herkennen en uit
de weg te gaan."
„Slikken, Hoe ziek is de farmaceu
tische industrie?", Joop Bouma,
Uitgeverij L.J. Veen, Amsterdam
en Antwerpen.
GOES - Epilepsie kan grote gevolgen hebben op het ge
drag en de ontwikkeling van een kind. De helft van het
aantal diagnoses epilepsie die in Nederland gsteld wor
den, betreffen mensen jonger dan twintig jaar.
Kinderneuroloog F. Visscher van de Oosterscheldezieken-
huizen vertelt woensdag 22 maart in het ziekenhuis in
Goes meer over epilepsie bij kinderen. Hij is een van de
gastsprekers van de Zeeuwse afdeling van de Epilepsie
Vereniging Nederland. Dr. F. Visscher, kinderneuroloog
in het Oosterschelde Ziekenhuis te Goes, en mevrouw H.
Verstijnen verzorgen de presentaties. Mevrouw H. Ver
stij nen, ambulant begeleider van het steunpunt Onder
wijs en Epilepsie Zeeland, vertelt over de invloed van epi
lepsie op leren en onderwijsbegeleiding. De bijeenkomst
duurt van 20.00 tot 22.00 uur.
MIDDELBURG - Cochleaire implantatie betekent een in
het hoofd gebouwd hoortoestel. Secretaris Ruurd van Har-
develd van de landelijke commissie C.I. geeft een lezing
over ingreep en functioneren van deze implantatie op
maandag 13 maart vanaf 19.00 in de Zeeuwse Bibliotheek
in Middelburg.
Het implantaat wordt toegepast bij ernstige beschadigin
gen van het binnenoor, waardoor iemand hogere tonen
niet meer hoort. Het implantaat wordt in de schedel aan
gebracht. Het zet geluid om in elektrische signalen die
aan de gehoorzenuw worden doorgegeven met elektroden
in het slakkenhuisdeel van het binnenoor.
DEN HAAG - Het nieuwe geneesmiddel natalizumab te
gen multiple sclerose - een ongeneeslijke aantasting van
het zenuwstelsel - is beter dan bestaande middelen in
staat het voortschrijden van de ziekte af te remmen en op
flakkeringen ervan te voorkomen.
Dit schrijven diverse onderzoekers in het medisch tijd
schrift The New England Journal of Medicine op grond
van onderzoek onder in totaal 5530 patiënten. GPD
NIJMEGEN - In Nederland hebben ongeveer een half mil
joen zelfstandig wonende zestigplussers last van inconti
nentie. Vooral vrouwen denken (ten onrechte) dat hieraan
toch niets te doen valt en redden zich met incontinentie-
materiaal en door hun bezigheden aan te passen. Medicij
nen en training van de blaas kunnen echter in veel geval
len de klachten flink verminderen, concludeert D. Theu-
nissen van het UMC St Radboud in Nijmegen in het proef
schrift waarop zij op 7 maart promoveerde. GPD
LONDEN - Veel te vroeg geboren worden (na 33 weken
zwangerschap of minder) heeft invloed op de latere per
soonlijkheid, stelt M. Allin van het King's College in Lon
den in het vakblad Pediatrics op grond van een onder
zoek onder 175 jongeren. Veel te vroeg geborenen zijn op
jong volwassen leeftijd minder 'extravert', wat volgens Al
lin inhoudt dat zij minder vertrouwen hebben in anderen.
GPD
door Petra Dircks
DEN BOSCH - Iedereen
droomt, maar niet iedereen is
er nieuwsgierig naar. Wie
zich daar wel voor interes
seert kan een workshop vol
gen bij droomwerker Ivon
Voss.
Elke nacht wordt er ge
droomd. Alleen lang niet ie
dereen kan zich zijn of haar
droom herinneren. Of weet al
leen fragmenten ervan. Of
weet alleen dat het eng was.
Dromen duiden altijd ergens
op, maar wat moet je daar
mee? Kun je er iets mee? „Ze
ker", stelt Ivon Voss. Zij is
droomwerker en gespeciali
seerd in dromen. Sinds een
aantal jaren heeft ze in Am
sterdam De Droompraktijk
en is ze met anderen bezig
een opleiding tot droomwer
ker op te zetten.
Dromen betekenen bijna al
tijd iets. Ze willen ons iets ver
tellen. Maar wat? Volgens
Voss is daar, door er gericht
mee om te gaan, heel snel ach
ter te komen. Je moet alleen
leren ervoor open te staan.
Jn je droom ontvouwt zich
een heel andere wereld die
even werkelijk is als in het
echte leven. Je beleeft die
droom dan op dat moment
ook als de werkelijkheid.
Naarmate je steeds meer naar
je dromen gaat luisteren,
openbaren ze zich steeds be
ter aan je."
Volgens droomwerker Voss
willen wij veel te veel en te
vaak met ons dagelijks ver
stand onze dromen verklaren.
En dat is niet het goede uit
gangspunt. „Je moet je droom
benaderen voor wat die is, in
haar waarde laten.
Dat kan door als je wakker
wordt meteen op te schrijven,
te vertellen of te tekenen wat
je hebt gedroomd. Hierdoor
™jg je meer houvast. Dan
merk je ook, zo tipt Ivon
Voss, dat je je meer herinnert
nan je in eerste instantie ge
dacht zou hebben. Merk eens
op met wat voor een gevoel je
wakker wordt, zie de hele
droom nog eens voor je en stel
jezelf gerust vragen, neem er
even de tijd voor. In welke om
geving was ik dan? Waren er
andere mensen? Dat soort din
gen. Door dat regelmatig te
doen, wordt het gemakkelij
ker dromen te herinneren.
„Door te dromen verwerk je
dingen van de dag. Elemen
ten van die dag of week, ke
ren in je slaap terug. Soms
heel duidelijk, soms komen ze
vermomd via symbolen bin
nen. Het is te simpel om te
stellen dat een bepaald sym
bool voor iedereen altijd het
zelfde betekent. Door je in je
eigen dromen te verdiepen,
ontdek je jouw eigen droomt-
aal."
Hulpmiddelen
„Dromen zijn heel goede hulp
middelen om erachter te ko
men hoe je in het leven staat.
En als je er eerlijk voor open
staat, kan het zijn dat dro
men je ineens heel anders
naar jezelf laten kijken. Dat
kan confronterend zijn, maar
het kan ook rust geven, je in
tuïtie en creativiteit stimule
ren."
Zelfs van je nachtmerries, en
ge dromen, hoef je volgens
Ivon Voss niet bang te zijn.
„Vaak blijkt dat, als je zo'n
enge droom analyseert, het ei
genlijk niet zo akelig is. Veel
mensen kennen de droom
waarin ze angstig voor iets of
iemand wegrennen.
Je kunt met oefening je
droom enigszins sturen. Ik ad
viseer mensen bijvoorbeeld
tijdens zo'n nachtmerrie te
proberen eens niet weg te ren
nen. Maar te stoppen en zelfs
om te draaien. Om te zien
waarvoor of voor wie je zo op
de vlucht bent. Vaak is het zo,
blijkt uit verhalen van men
sen, dat de meest 'gewone'
nachtmerries die we allemaal
wel eens hebben, niet zo
angstaanjagend zijn als in eer
ste instantie wordt gedacht."
Op die manier kun je ook van
je nachtmerries afkomen.
Ivon Voss heeft er in haar
praktijk ervaring mee. „Ga er
altijd van uit dat dromen goe
de intenties hebben. Ze me
nen het goed met je. Dromen
zijn eigenlijk heel goede vrien
den." GPD
Info: www.dedroompraktijk.nl
RUURLO - Rob Meijer uit Ruur-
lo zag dat zijn vriend Michel
steeds zieker werd. Hij bood
hem een van zijn nieren aan.
Een beslissing met grote gevol
gen waar hij echter nog geen mo
ment spijt van heeft gehad.
Het kostte Meijer (46) geen enke
le moeite om te besluiten een ge
zonde nier af te staan aan een
43-jarige vriend. Hij hoefde
geen rijtjes te maken met voor-
en nadelen. „Ik heb bij mijn
schoonzus gezien wat het bete
kent als je moet dialyseren. Hoe
je gebonden bent, omdat je
steeds naar het ziekenhuis
moet. Vier uur aan een apparaat
voor iets dat een gezond
lichaam vanzelf in 48 uur doet.
Ik heb me laten testen om haar
een nier te kunnen geven. Dit
pakte negatief uit. Mijn bloed
groep paste niet. Uiteindelijk
kreeg ze wel een donornier. Ik
heb dan ook het verschil gezien
tussen de ellende van de dialyse
en hoe het leven er met een do
nornier uit kan zien."
Toen zijn vriend Michel steeds
zieker werd, nam hij hetzelfde
besluit en bood zijn niér aan.
Meijer: „Wij zagen wat voor im
pact zijn ziekte op zijn gezin
had. Hij was na tien minuten lo
pen al moe, kon niets meer.
Laat staan een balletje trappen
met zijn zoon. Als hij geen nieu
we nier kreeg, zou hij aan de dia-
lyèe moeten en de rest van zijn
leven met handen en voeten ge
bonden zijn. De enige oplossing
was hem een nier te geven."
Dit keer bleek Meijer's nier 'te
passen' en stapje voor stapje
werd hij in negen maanden bin
nenste buiten gekeerd. Hij
VLISSINGEN - Prostaatkanker
en wat daar tegen te doen is
komt aan bod bij een voorlich
tingsavond op dinsdag 28 maart
in Ziekenhuis Walcheren.
Uroloog J. Vriesde en radiothe
rapeut-oncoloog C. Griep gaan
in op de ziekteverschijnselen en
de behandeling. De contact
groep stelt zich voor. De bijen
komst duurt van 20.00 tot 22.00
uur.
Opgave kan via het patientenser-
vicebureau van het Walcherse
ziekenhuis: 0118 - 425850.
Rob Meijer heeft een nier aan zijn vriend afgestaan. Zijn vrouw Mous en hun kinderen werden ook bij
deze operatie betrokken. foto Jan Ruland van den Brink/GPD
moest afvallen, zijn conditie op
peil brengen en houden, ver
bleef in totaal tien hele dagen in
het Leids Universitair Medisch
Centrum voor tal van onderzoe
ken. „En elke keer weer dat
bloed dat je'moest afstaan. Het
was een spannende tijd omdat
er uit kon komen dat ik iets on
der de leden had. Bovendien zou
in dat geval ook de transplanta
tie niet door gaan." Het verve
lendste vond Meijer het gesprek
met de maatschappelijk werker.
„Die zaagt je tot op het bot
door. Waarom wil je een nier af
staan? Zit er persoonlijk gewin
achter? Wat als je zelf ziek
wordt? En ga zo maar door. Ter
wijl een nier afstaan eigenlijk
geen beslissing vanuit je ver
stand is maar vanuit je hart."
Zijn vrouw Mous en ook de kin
deren werden erbij betrokken.
Mous: „Ze willen weten of je sta
biel bent. Stel dat Rob op de ope
ratietafel zou overlijden. 01' dat
de nier van hem toch door Mi
chel zou worden afgestoten?
Dan kon die echt niet meer bij
Rob teruggeplaatst worden. Ze
willen weten of je die mogelijke
gevolgen in kunt schatten en in
staat bent dat als gezin op te
vangen." Meijer zegt: „Op het
laatst was het zo vervelend dat
ik die maatschappelijk werker
maar probeerde te overtuigen
dat hij hetzelfde zou doen. En
als hij niet in zo'n situatie te
recht zou komen, altijd na zijn
dood nog een nier kon doneren.
We hadden daar een slogan
voor: Don't take your organs to
heaven, heaven knows we need
them here." (Neem je organen
niet mee naar de hemel, de he
mel weet dat we ze hier nodig
hebben).
Natuurlijk kwam de vraag aan
de orde hoe Meijer zou reageren
als hij zelf getroffen zou worden
door een nierziekte. Hij zegt:
„Tja. een nierziekte treft altijd
je beide nieren. Dus ik zou bij
één nier vijftig procent minder
kans hebben op nierkanker, zo
hield ik hem voor. Toen keek hij
me twee keer aan en snapte
het."
Gezond hoofd
De operatie werd op 17 novem
ber 2005 uitgevoerd. „Ik werd 's
ochtends onder handen geno
men en Michel kreeg 's middags
mijn nier. Toen hij de volgende
dag met bed en al bij mij op de
kamer kwam, zag ik dat hij zich
goed voelde. Die jodiumbruine
kleur die hij had, was weg. Zijn
wangen hadden weer een blos.
Hij zei ook dat hij zich in tijden
niet zo goed had gevoeld en wist
niet goed hoe hij me kon bedan
ken. Want geven is één, maar
een nier ontvangen is veel moei
lijker. Ik heb hem maar nadruk
kelijk gezegd dat hij dit jaar
geen cadeautje meer krijgt voor
zijn verjaardag."
Meijer knapte snel op na de ope
ratie en begon half januari al
weer te werken. „Ik ben onder
nemer en de reacties die ik
kreeg van relaties en klanten wa
ren onvoorstelbaar. Bloemstuk
ken, cadeautjes het hield niet
op. Ook van de familie van Mi
chel, mensen die ik helemaal
niet ken, stuurden me briefjes
en kaarten om me te bedanken.
Je zou bijna het gevoel krijgen
dat je een held bent. Echt, het
was niet te geloven."
Meijers ene nier zal over enkele
maanden 25 procent in volume
toegenomen zijn en alle taken
overnemen die eerder verdeeld
waren over de twee nieren.
„Dan is er geen verschil meer.
Wel zal ik elk jaar een keertje
onderzocht worden in het zie
kenhuis. Maar dat doen ze voor
al voor de statistieken. Om bij
te houden hoe het donoren ver
gaat."
Met zijn vriend Michel gaat het
goed. Hij voetbalt weer met zijn
zoon en maakt lange wandelin
gen. Meijer zegt dat hij het zo
weer over zou doen. „Had ik
drie nieren dan gaf ik er nog een
tje weg. En als mij wat over
komt? Dan hoop ik dat er ie
mand rondloopt die voor mij het
zelfde doet."
AMSTERDAM - De methode
van het strippen om een beval
ling op te wekken, zorgt niet
voor extra complicaties. Wel be
vordert het de kans op een spon
tane bevalling en verlaagt het
de kans op een heel late beval
ling, op of na de 42e week. Te
genstanders van de methode we
zen altijd op de bijwerkingen,
ook was nog niet duidelijk aan
getoond of het werkte.
Strippen betekent dat een ver
loskundige met de handen de
vliezen van de baarmoeder-
mond loswoelt. Hierdoor komen
stoffen vrij die de bevalling op
wekken. De methode is al eeu
wenoud, maar is altijd omstre
den gebleven. Epidemiologen
van het Leids Universitair Me
disch Centrum (LUMC) en ver
loskundigen van het Acade
misch Medisch Centrum (AMC)
in Amsterdam deden onderzoek
naar de methode.
Ze publiceerden erover in een ar
tikel dat verscheen in de inter
netversie van het British Jour
nal of Obstetrics en Gynaeco
logy. Van de 750 hoogzwangere
vrouwen die meewerkten werd
de helft gestript na 41 weken
zwangerschap.„Er zijn wel com
plicaties, maar die komen even
veel voor bij vrouwen die ge
stript worden als bij vrouwen
bij wie dat niet gebeurt", zegt
de Amsterdamse verloskundige
E. de Miranda, die het onder
zoek leidde. De bijwerkingen be
treffen een te vroege start van
de weeën, infecties of bloedver
lies. Het onderzoek van De Mi
randa en haar collega's laat zien
dat de kans op een zwanger
schap van 42 weken of langer
met 43 procent afneemt door
het strippen. Ook neemt de kans
op het aantal spontane baringen
toe met 25 procent.
Het strippen is vaker onder
zocht, maar dit is volgens De Mi
randa de eerste keer dat alleen
zwangere vrouwen meededen
die niet vanwege verhoogde risi
co's in een ziekenhuis bij een
specialist waren beland. Het on
derzoek werd volledig uitge
voerd in verloskundige praktij
ken. Ook keken eerdere onder
zoeken soms naar vrouwen die
tussen week 38 en week 41 ge
stript werden, maar eigenlijk is
dat te vroeg omdat er dan nog
genoeg tijd is om de bevalling af
te wachten. ANP
door John Hermse
DEN HAAG - Het verbod op het
kweken van embryo's voor we
tenschapelij ik onderzoek moet
worden opgeheven. Het staat
verbetering van ivf-technieken
en ander belangrijk medisch on
derzoek in de weg. Dat stelt een
commissie die de Embryowet
heeft geëvalueerd.
Directeur H. Smid van onder
zoeksinstituut ZonMw, die op
dracht gaf voor de evaluatie,
overhandigde het rapport giste
ren aan staatssecretaris Ross
van Volksgezondheid.
Smid wilde nog niet inhoudelijk
reageren op het advies het ver
bod op het kweken van em
bryo's op te heffen. In de wet
staat dat hierover voor 1 septem
ber 2007 een koninklijk besluit
moet worden genomen, maar in
het regeerakkoord staat dat het
huidige kabinet het verbod wil
handhaven. Onderzoeksleider
E. Olsthoorn-Heim zegt dat de
meest acute reden om embyro's
to.t stand te gaan brengen een
veilige verbetering van ivf-tech
nieken is.
Mogen voor dit onderzoek geen
speciaal gekweekte embryo's ge
bruikt worden, dan moet Neder
land afzien van belangrijke voor
delen die betere ivf-methoden
bieden, zoals een verminderde
afhankelijkheid van hormoonbe
handelingen. Ook biedt het kwe
ken van embryo's meer inzicht
in het ontstaan van organen en
in het mechanisme van celde-
ling.
Dit is belangrijk bij bestrijding
van kwalen als taaislijmziekte
en de spierziekte ALS. ANP
door Willemien Weerman