PZC
Als een
parel
op de dijk
Ik kan hier mijn werk
rondom me ophangen
Redactie bijlagen: 0113-315680
www.pzc.nl
E-mail:redactie@ pzc.nl
Postbus 31, 4460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
Noord- en Midden-Zeeland: 0113-315520;
Zeeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
Nationaal: 020-4562500.
zaterdag 4 maart 2006
Genieten met minder water
DE VOORDEUR
De voordeur biedt toegang tot een woning, maar wat
daar achter schuil gaat, blijft voor velen onzichtbaar.
In deze serie een kijkje achter de voordeuren van
Zeeuwse huizen. Iedere week gaat een andere deur
open en geeft de bewoner een blik in zijn of haar leven.
foto's Mechteld Jansen
Een dubbel lessenaars
dak was misschien een
beetje veel van het goede.
Met twee hoge, glazen
puien zou het huis wel erg
detoneren in een buurt
schap waar verder alleen
boerderijtjes en arbeiders
huisjes staan. Jaap Scheele
snapt achteraf zelf ook wel
dat de Welstandscommissie
zijn eerste ontwerp wat te
gewaagd voor De Val vond.
Maar de veranda liet hij
zich niet van zijn huis snoe
pen.
Met een baan als civieltech
nisch ingenieur had hij
overal in Nederland kunnen wo
nen. Ook in Brabant of de Rand
stad had Scheele wel kunnen
aarden, vermoedt hij. Maar hij
ziet, hoewel hij nog maar 29 is,
steeds meer vrienden terugko
men naar hun geboortegrond.
Zelf voelt hij zich ook nog
steeds het meest een polderjon
gen, iemand die de horizon wil
zien en niet de schutting van de
achterburen of een blinde muur.
Toen de kans zich voordeed om
een stuk grond te kopen op een
steenworp van het ouderlijk
huis, met uitzicht over de Klei
ne Huissenspolder, bedacht hij
zich niet lang.
Temeer niet, omdat het verval
len huisje dat op die grond
stond al sinds mensenheugenis
familiebezit is. Generaties Van
Kerkvoordes - moeder van va
ders kant - woonden in het huis
je. Jaap kwam in zijn jeugdja
ren zelf ook vaak over de vloer
bij de vrijgezelle oudtante die er
het laatst woonde. Die oudtante
had al jaren niets meer aan wo
ning en omliggende grond ge
daan en de oom die het gedoetje
na haar dood kocht, kwam er
ook niet toe om zijn droomhuis
te bouwen. Toen Jaap Scheele
er nog eens rond keek, zag hij
opeens een split-levelwonirig
voor zich; een huis van waaruit
je niet tegen de dijk keek - zoals
tante en de Van Kerkvoordes
voor haar deden - maar over de
polder naar De Griete en de Wes
terschei dedijk.
Ideaal
Voor het verwezenlijken van het
ideaal moest het vervallen kotje
tegen de vlakte. De (familie)his-
torie was er toch al niet meer
aan af te zien. Dat er tot ver na
de Tweede Wereldoorlog nog
een slagerij bij het huis hoorde,
was alleen zichtbaar voor dege
nen die het wisten. Een paar te
geltjes met varkens die aan de
slagerstijd herinneren, wil Jaap
ooit nog eens in of op één van de
muren van het interieur terug
laten komen. Haast heeft hij
daar niet mee, maar hij wil zijn
huis zo langzamerhand wel eens
afbouwen.
Want Jaap Scheele had gedacht
al lang in De Val te wonen. De
slopershamer deed zijn werk ten
slotte al direct na de bouwvak
van 2004. De gevels - die tot de
eerste machinaal gemetselde
prefab-gevels behoren - ston
den dat najaar in een paar uur
overeind en vóór 2005 zat ook
het dak op de woning. Hét duur
de wat langer voor de kozijnen
helemaal passend konden wor
den gemaakt en ook het werk
wat Jaap zelf wilde doen, vlotte
niet al te erg. Drukke werkzaam
heden en een maandje weg om
Defensie te helpen bij een op-
bouwproject in Irak kan Schee
le aanvoeren als excuus. Het
hielp hem ook niet echt dat hij
'niet al te handig is en niet al te
veel geduld heeft', geeft hij rui
terlijk toe. „Hoewel het ook iets
heeft om een aantal dingen zelf
te doen. Dat geeft ook weer veel
voldoening." Scheele had die
voldoening dezer dagen wel wat
frequenter willen smaken.
Na de eerdere tegenvallers had
hij zich eind vorig jaar bedacht
dat hij in februari toch wel in
zijn woning moest kunnen trek
ken. Maar de apparatuur in de
keuken functioneert'na herhaal
de pogingen van diverse installa
teurs, nog niet en in de slaapka
mer beneden lekte het deze
week opeens. Aannemer en keu-
kenboer moeten hun huiswerk
dus nog eens over doen. Daar
naast heeft Jaap zelf nog een
paar klusjes ter afwerking lig
gen, dus heeft hij nu zijn zinnen
gezet op een glorieuze intrek op
april of mei.Vóór de zomer moet
het toch wel klaar zijn. De bu
ren kijken al lang genoeg tegen
een bouwplaats aan en als het
echt lekker weer is, wil hij ook
het een en ander aan het inrich-
t.pn van de tuin gaan doen. Vóór
ik een maand naar Afghanistan
ga voor Defensie, moet ik het
huis toch wel hebben ingewijd",
hoopt Jaap.
Het nieuwe huis is een van de
opvallendste van De Val, het
buurtschap tussen Zaamslag en
Othene. Met zijn grote glazen
pui glinstert het tijdens zonnig
weer als een parel op de dijk.
Komend vanuit de Grote Huis
senspolder of vanaf De Griete,
is het een baken in het polder
landschap. De pui is niet zo
hoog geworden als oorspronke
lijk de bedoeling was. Een hoog
lessenaarsdak met een katheder-
tje aan de kant van De Val was
een stap te ver voor de buurt
schap. In het huidige, van duur
zame materialen gemaakte
pand met ouderwetse nok, kon
de Welstandscommissie zich
wel vinden.
Water
Zink en lood zijn nergens te vin
den. De houten dakgoten zijn be
kleed met een folie die niet uit
loogt. Het water loopt uit die
dakgoten naar de voormalige
waterput, die dienst doet als re
servoir voor een eigen grijs-wa
tercircuit. Regenwater wordt ge
bruikt om het toilet te spoelen,
de auto te wassen en de tuin te
sproeien.
Sinds verblijven in de Verenig-
de Staten wist Scheele zeker dat
zijn huis een veranda moest heb
ben. Het kostte hem heel wat
overredingskracht - 'want hui
zen in De Val hebben geen ve
randa' - maar uiteindelijk gin
gen de keurmeesters akkoord.
Komende zomer moet Jaap
Scheele als een koning over zijn
'rijk' kunnen uitzien. Op een na
tuurreservaat voor zijn uitkijk-
pui, dat er in het kader van na
tuurcompensatie voor de Wester-
scheldeverdieping zou kunnen
komen, durft hij nog niet te reke
nen. Maar vanuit de kamer of de
voortuin ziet hij een paardenwei-
tje, de dijk van de Westerschel-
de, buurtschap De Griete en de
twee windmolens in de Een-
dragtpolder.
De schommelstoel op de veran
da biedt zich op op een water
plas, het weeltje waaraan de
buurtschap zijn naam te danken
zou hebben. De Val moet zijn
ontstaan na een overstrominkje,
waarbij dijkval of oeverval op
trad. De waterpartij in 'het cen
trum' van De Val ligt voor een
groot deel op het grondgebied
van Scheele. Hij voelt zich dan
ook verplicht om de omliggende
grond een beetje aan te kleden.
„Tot nu toe lag er een weilandje,
maar ik wil er een echte tuin
van maken. Als het huis deze zo
mer mrjn thuis is, lijkt het me
tijd voor een inwijdingsfeestje:
een gezellige bijeenkomst waar
bij alle inwoners van De Val
eens kunnen zien wat er aan de
rand van hun buurtschap is bij
gekomen."
Want Jaap Scheele mag dan ci
vieltechnisch de hele wereld als
zijn thuis beschouwen, in De
Val is hij weer die polderjongen
uit Zaamslag die bij in zijn hart
altijd blijft.
René Hoonhorst
Detraplift zit er nog in. Het stoeltje is klaar om
naar boven te gaan. Maar Kees van de Valk, kun
stenaar en tijdelijk bewoner van het leegstaande Mon-
dragon in Zierikzee, neemt gewoon de trap naar zijn
atelier in de voormalige havenzaal. Het is even doorlo
pen, want het is behoorlijk koud in de 'entree'. Kees ge
bruikt slechts een deel van het pand en alleen daar is
het verwarmd. „Ik woon hier als "een soort antikraker.
Op de acceptgiro's voor gas- water-en licht stond anti-
kraakkunstenaar Kees de Valk", glimlacht hij. „Het is
voor de gemeente handig dat ik hier ben. Ik kan doorge
ven als het ergens lekt of zo en het pand zal nu niet
snel gekraakt of verder vernield worden."
Het is tijdelijk, weet Kees. Als zich een nieuwe 'gebrui
ker' aandient, moet de kunstenaar binnen een maand
zijn boeltje pakken en vertrekken. Maar daar maakt
hij zich vooralsnog niet al te veel zorgen over. De ver
koop Van het monumentale pand is verre van eenvou
dig. „Ik hoop dat het opnieuw een culturele bestem
ming krijgt. Het zou zonde zijn als hier een stel yuppen-
appartementen komt."
In zijn atelier op de eerste verdieping is het behaaglijk.
Het winterse zonlicht stroomt door de grote ramen aan
de voorzijde naar binnen. Een heerlijke werkplaats.
Aan de wanden hangt een nieuwe serie werken. „Dat
is het voordeel van het werken hier. De ruimte beïn
vloedt mijn werk. Niet in grootte, maar in hoeveelheid.
Nu hangen de werken waarmee ik bezig ben, rondom
me. Dan kan ik terugkijken naar wat ik gedaan heb, de
samenhang zien. Ik ben nu bezig met een serie van veer
tig werken, met als uitgangspunt het naakt, het land
schap, het stilleven en het portret. Van ieder thema
maak ik tien versies. Ik ga steeds verder de diepte in.
Op zoek naar het nog niet ontdekte. En dan is het fijn
als ik die werken zo kan ophangen, 's Avonds kan ik er
lekker vanaf mijn bank naar kijken. Ik heb hier echt
mijn eigen wereld. Ik word bijna niet gestoord. Het is
hier verrukkelijk.
Mondragon kent een rijke geschiedenis. Van woonhuis
in achttiende en negentiende eeuw tot sociëteitsge
bouw, hotel-restaurant en theater. Kunst blijft tot nu
toe verbonden met Mondragon. Victor Hugo verbleef
er en beschreef zijn reis door Zeeland later uitgebreid.
Theater en muziek volgde en nu schilderkunst.
Maar het verval heeft hard toegeslagen, blijkt tijdens
een 'rondleiding'. In de voormalige keuken, helemaal
beneden lijkt alsof er een oorlog heeft gewoed. De
sfeer is haast luguber. Het is er halfduister en alles is
vies of kapot. Een a-viertje met openingstijden van het
restaurant ligt op de vuile tegelvloer. Op de begane
grond geeft Kees les. De openslaande deuren bieden
zicht op de haven. „Als ik hier zomers buiten zit, ben
ik geen vijf minuten alleen. Iedereen stopt voor een
praatje. Heel Schouwen heeft wel iets met Mondragon
gehad." Boven heeft Kees een kleine thuisbioscoop
met negen, roodpluchen stoelen. Verder heeft hij er een
keukentje en een badkamer. Op de grote karakteristie
ke zolder staat een groot logeerbed. En een bar, buiten
gebruik.
„Ik heb ook nog een privé-domeintje. Maar daar mag
niemand in." Wij helaas ook niet.
Annemarie Zevenbergen
In en om het huis moet nog het een en ander worden afgewerkt.
Jaap Scheele liet zijn ideale huis bouwen met riant uitzicht over de
polder. foto's Wim Kooyman
