PZC
Einde bordeelverbod,
ellende gaat door
Ahold speelt welles-nietes op hoog niveau
Nu ben ik
dus een hoer
zaterdag 4 maart 2006
Terwijl de politie bordelen
met een vergunning contro
leert, worden op het internet
vrouwen in alle smaken en kleu
ren verhandeld. Vaak tegen hun
zin. Met de afschaffing van het
bordeelverbod, ruim vijf jaar ge
leden, is de stoep mooi schoonge
veegd. Nu de rest nog.
Het voorstel klonk zo eenvoudig
en mooi. Met de afschaffing van
het bordeelverbod in 2000 zou het
oudste beroep ter wereld eindelijk de
erkenning krijgen die het verdiende.
De prostituee werd een vrouw die net
als anderen haar werk deed en keurig
belasting ging afdragen.
Zij kwam in loondienst te werken en
kreeg bij ziekte doorbetaald. Met een
gecontroleerde branche zou in Neder
land voor uitbuiting en vrouwenhan
del geen plaats meer zijn. Dat was de
hoop; die blijkt ijdel. Of hoeren anno
2006 beter af zijn, is zeer de waag.
Het illegale, ondergrondse circuit is
sinds de legalisering gegroeid en door
het internet volledig uit het zicht van
politie en hulpverleners verdwenen.
Vrouwen die eerst tippelden of achter
de ramen stónden, werken nu vanuit
een willekeurig woonhuis.
Dat sommigen gedwongen de hoer
moeten spelen staat vast, maar naar
de exacte omvang van de misstanden
blijft het gissen. Harde cijfers zijn er
niet. Internetsites waar zwangere
vrouwen, illegalen of minderjarigen
worden aangeprezen doen echter het
ergste vermoeden.
Ondertussen kan een vrouw werk
zaam in een bordeel mét vergunning
vaak fluiten naar een goed arbeidscon
tract. „Zij is dan ook niet in loon
dienst, maar zij werkt als zelfstandi
ge", zegt André van Dorst, voorzitter
van de vereniging exploitanten relax-
bedrijven.
Een prostituee huurt slechts de facili
teiten in een club. De bordeelhouder
is formeel niet haar baas. „Zij heeft zo
alle vrijheid om klanten te weigeren
en zelf haar uren te bepalen. Prostitu
tie is namelijk geen gewoon beroep.
Het gaat wel om de lichamelijke inte
griteit van een vrouw."
Mooie woorden, maar de vrijheid van
eert prostituee is beperkt, merkt Rija
Blaauw, beleidsadviseur van de ge
meente Groningen, schamper op. „De
huurprijzen zijn idioot hoog." D'e
meisjes betalen in haar stad 500 tot
750 euro per week. Veel klanten weige
ren is er dan niet bij, laat zij doorsche-
meren. „Exploitanten buiten deze si
tuatie uit."
Gedwongen
Dat gedwongen prostitutie moeilijk is
tegen te gaan, bewijst Karin (18) uit
Vlissingen. Toen zij vorig jaar door
haar beste vriendin aan Maarten, een
mooie Nederlandse jongen van 24,
werd gekoppeld, zag zij niet wat voor
engerd hij was. Dat ontdekte zij pas
na een relatie van vier maanden. Dan
ziet zij ineens haar weekendtas in de
gang staan. Maarten heeft er de sexy
lingerie ingestopt die hij eerder ca
deau gaf. Alleen heeft hij dit keer
geen romantisch weekendje voor
ogen. „Het wordt tijd dat je me gaat
terugbetalen", bijt hij haar toe.
Zijn ogen staan ijzig en afstandelijk.
„Ik weet inmiddels waar je ouders wo
nen en waar je zusjè op school zit",
zegt hij beheerst, terwijl hij een pi
stool uit zijn binnenzak haalt. „Dus
doe niet moeilijk, anders gaan ze er
aan." Met kracht wordt Karin vervol -
Karin heeft achteraf gezien nog geluk gehad. Haar doodsbange blik is haar redding geweest. Evenals het feit dat zij achter de ramen stond en niet via de onzichtba
re netwerken van de escortbranche werd bemiddeld. foto Niels Westra/GPD
gens de auto ingesleurd. Voor ze kan
tegensputteren, rijdt de wagen weg.
Op de Amsterdamse wallen voert hij
haar af naar een pand vol kleine'ka-
mertjes. Eén van de bespiegelde ruim
tes met een bed en televisie is voor
haar, duidt hij. De condooms en de tu
be glijmiddel liggen al klaar dus zij
kan direct aan de slag. Een minuut la
ter zit Karin rillend van angst in een
minuscuul bh'tje en slipje op een kruk
voor het raam. Te wachten op haar
eerste klant. Het zal de derde man
worden met wie ze ooit seks heeft ge
had. Alles staat van tevoren vast. De
prijzen en wat ze er voor moet doen.
Weigeren durft zij niet. En weglopen
kan niet. Maarten heeft zijn neef en
broertje ingehuurd om haar in de ga
ten te houden. Zij noteren hoeveel
klanten er langskomen en nemen de
winst mee. Werkt zij niet mee, dan
wordt een pistool tegen haar slaap ge
zet.
„Mijn eerste klant was een Griek. Ik
deed maar wat." Karin gruwelt. „Bin
nen tien minuten stond hij weer bui
ten." Zelf staat zij na afloop huilend
onder de douche. „Om de viezigheid
van mij af te schrobben. God, wat
voelde ik me goedkoop. Nu ben ik dus
.een hoer, dacht ik." Bijkomen van de
schrik kan zij niet. Direct na de was
beurt wordt zij weer naar de kruk ge
dirigeerd. Zo werkt zij tien tot twintig
mannen per dag af, zeven dagen per
week van zes uur 's avonds tot negen
uur 's ochtends. Zonder pauzes.
Bizarre dingen worden van haar ver
langd. Het begint steeds meer pijn te
doen. Tijdens de daad staart zij wezen
loos naar haar spiegelbeeld of pro
beert zij stiekem haar nagels te vijlen.
„Alles om maar even aan iets anders
te denken en cüe minuten te overle
ven." Als een klant of collega haar
angst en pijn opmerkt en vraagt of ze
het wel vrijwillig doet, ontkent ze in
alle toonaarden dat zij wordt gedwon
gen.
De politie moet meer opsporingsbe
voegdheden krijgen om de branché te
zuiveren van dit soort wantoestanden,
vindt Karina Schaapman. Zij is Am
sterdams PvdA-raadslid en voormalig
prostituee. „Wij weten nu vaak wie de
pooiers zijn, maar wij kunnen er niets
aan doen omdat er geen aangifte te
gen hen ligt." Zij pleit voor een aparte
prostitutiewet. „Je moet de prostitutie
niet als een gewoon vak behandelen.
Want dat is het niet."
Samen met collega-raadshd Amma
Asante schreef Schaapman vorig jaar
de notitie Het onzichtbare zichtbaar
gemaakt, waarin zij de Amsterdamse
prostitutie ontmaskert. „De bedoelin
gen van de Tweede Kamer waren des
tijds goed", merkt zij op, „maar zij
zijn bij de afschaffing van het bordeel
verbod een aantal dingen vergeten."
Zo is de bereidheid van de klant om
naar een legaal bordeel te gaan zwaar
overschat. „Hoerenlopers willen ano
niem blijven en zo min mogelijk beta
len", legt zij uit. Tegen bodemprijzen
bieden sommige pooiers meisjes aan,
in krantenadvertenties, maar steeds
meer via seksontmoetingssites op in
ternet. De klant en de prostituee wisse
len prepaidtelefoonnummers uit en
spreken thuis af, op een parkeerter
rein of op een hotelkamer.
Legale bordeelhouders moeten lijd
zaam toezien hoe de illegale escort
branche een vlucht neemt. Terwijl zij
voortdurend worden gecontroleerd,
belasting betalen en vergunningen
aanvragen, trekt het zwarte circuit
zich van niets en niemand iets aan.
Leegloop
De gelegaliseerde bordelen kampen
met leegloop. Toen het bordeelverbod
werd afgeschaft, waren er nog elfhon
derd legale bordelen in Nederland.
Ruim vijf jaar later is dat aantal ge
slonken naar 750. Anders dan bij de
bordelen is de escortbranche ongrijp
baar. Toezicht houden is vrijwel onmo
gelijk. Escort beperkt zich namelijk
niet tot de gemeentegrenzen. Een meis
je werkt drie weken vanuit Antwer
pen, daarna woont zij tijdelijk in Den
Haag of Rotterdam.
Maria de Cock van Stichting tegen
Vrouwenhandel laat geen kans onbe
nut om minister Donner van Justitie
ervan te overtuigen dat decentralisa
tie van de prostitutiepolitiek heel
slecht werkt. „Vrouwenhandel is een
internationaal probleem", beklem
toont zij. Criminelen zijn inventiever
geworden. „Het gebeurt allemaal op
internet en via sms'jes. De politie
heeft daar geen antwoord op."
Dat lokaal beleid zijn beperkingen
kent, merken zij ook in Groningen. De
stad verstrekt vergunningen aan 65
bordelen en vijf escortbedrijven. De
bedrijven worden wekelijks gecontro
leerd. In het begin werden vrouwen
uit Oost-Europa zonder werkvergun
ning aangetroffen, nu niet meer. De
reguliere branche is redelijk schoon,
geeft Blaauw aan, maar nu vindt op
het platteland de illegale prostitutie
Groningen is voorstander van een lan
delijke prostitutiewet. Amsterdam
staat om een escortwet te springen. Al
leen in Eindhoven bestrijdt de politie
de illegale escort vooralsnog actief.
Zij laat meisjes naar een hotel komen
om ze daar ter plekke op papieren en
vrijwilligheid te controleren. Hiermee
balanceert de politie wel op het rand
je van uitlokking, wat strafbaar is.
Ondanks alles vinden betrokkenen
dat de poging om via afschaffing van
het bordeelverbod de werksitiuatie
voor prostituees te verbeteren niet
heeft gefaald. Het legale deel van de
branche is er toch op vooruit gegaan.
Het ontbreekt de branche aan zelfrei
nigend vermogen, aldus Schaapman.
„Niet zo gek, want jarenlang werkte
het samen met het criminele circuit.
De huidige wetgeving moet een eerste
uitgangspunt zijn." Het begin van een
ommekeer dus. Waar volgens haar pu
blieke verontwaardiging voor nodig
is. De naïviteit en maatschappelijke
excuses als: 'Ach, uitwassen heb je
toch altijd? Zo'n vrouw hoeft het toch
niet te doen?', kan Schaapman zo lang
zamerhand niet meer horen.
Agenten
Karin heeft achterafgezien nog geluk
gehad. Haar doodsbange blik is haar
redding geweest. Evenals het feit dat
zij achter de ramen stond en niet via
de onzichtbare netwerken van de es
cortbranche werd bemiddeld. „De hoe-
renmadam in mijn pand vertrouwde
het niet. Ze bleef vragen of ik dit wel
wilde." Karin zwijgt even. „Ik schud
de dan mijn hoofd. Ik was als de dood
dat Maarten erachter zou komen."
Na een maand tikken, op aanraden
van de hoerenmadam, toch twee agen
ten tegen haar raam. Zij willen Karins
papieren zien. Weer ontkent Karin te
gen haar zin als hoer te werken. De
agenten geloven er niets van. Zij laten
een kaartje achter voor als zij zich be
denkt. Zij hebben een schuiladres
waar zij naar toe kan voor hulp, vertel
len zij.
De politie is nog geen tien minuten
weg als Karin naar de hoerenmadam
rent en haar smeekt het nummer te
bellen. „Daarna ging het snel. De poli
tie zette de straat af en haalde me in
mijn badjas op." Karin wordt naar As-
ja, onderdeel van vrouwenopvang
Fryslan, in Leeuwarden, gebracht en
brengt een half jaar door op een onder
duikadres.
Maarten blijkt een bekende te zijn.
Hij wordt ook verdacht van mishande
ling en een poging tot moord. Als de
politie diezelfde dag nog bij zijn huisa
dres aanbelt, is de vogel gevlogen. Tot
op heden is hij niet gepakt. Of hij ooit
wordt veroordeeld voor uitbuiting en
mensenhandel is onzeker. Karin heeft
besloten geen aangifte te doen. Daar
voor zit de angst te diep.
Floor Ligtvoet
Om veiligheidsredenen zijn de namen
van Karin en haar pooier gefingeerd.
Na een onderzoek van bijna drie jaar be
gint maandag voor de rechtbank in
Amsterdam de strafzaak tegen vier ex-top-
mannen van Ahold. Er is gesjoemeld met cij
fers, maar wie wist er van? De heren wijzen
allemaal naar elkaar.
In de jaren negentig onaantastbaar en in
binnen- en buitenland een toonbeeld van de
ideale topman: Cees van der Hoeven. De
Ahold-bpas leidde het supermarktconcern
tot in de top van de (supermarkt)wereld. Als
manager won hij prijs na prijs.
Maandag moet hij plaatsnemen in het be
klaagdenbankje van de rechtbank van Am
sterdam. Samen met drie andere ex-topman
nen wordt hij verdacht van valsheid in ge
schrifte en het misleiden van beleggers.
Terug naar maandag 23 februari 2003.
Ahold liet die dag de financiële markten sid
deren met de melding van een voor Neder
landse begrippen ongekende boekhoudfrau
de. Managers van het Amerikaanse dochter
bedrijf US Foodservice bleken voor bijna
een miljard dollar te hebben gesjoemeld
met de omzet. Ook in Nederland was crea
tief omgegaan met de boeken. De beurs
koers dook omlaag en Ahold lag op zijn rug.
Zwarte maandag
Het hep destijds eigenlijk al een paar jaar
niet meer zo lekker met Ahold, dat in 2002
de eerste winstwaarschuwing sinds 1973
moest afgeven. Zwarte maandag sloeg alles.
Het voormalige paradepaardje was in één
klap een paria geworden in de financiële we
reld.
Nu, drie jaar later, bestaat Ahold nog
steeds. De nieuwe topman Anders Moberg
heeft het bedrijf, weliswaar sterk afge
slankt, overeind gekregen. Er is niet alleen
gesaneerd, de Zweed haalde ook topadvo
caat Peter Wakkie binnen om de talloze juri
dische valkuilen te omzeilen.
Het concern is inmiddels verlost van vrijwel
alle claims en strafvervolgingen. In Neder
land en de VS heeft Wakkie schikkingen ge
troffen met de financiële autoriteiten, open
bare aanklagers en boze beleggers. Verve
lend, vanwege de publiciteit, maar ook niet
veel meer dan dat, is de nog resterende straf
zaak tegen de vier oud-bestuurders.
Naast Cees van der Hoeven gaat het om de
voormalige financiële topman Michiel
Meurs, ex-bestuurder Jan Andreae en de
Zweedse oud-commissaris Roland Fahlin.
Hen wordt, samengevat, verweten dat zij
wisten van, en/of zelf verantwoordelijk wa
ren voor, geheime brieven (de veelbespro
ken 'Side letters') waarmee Ahold haar cij
fers kunstmatig oppompte.
De fraude bij US Foodservice wordt hen
niet ten laste gelegd, het Openbaar Ministe
rie concentreert zich uitsluitend op het ten
onrechte volledig in de concernresultaten
meetellen van deelnemingen.
Op papier deed Ahold het voorkomen alsof
het de volledige zeggenschap had over vier
joint ventures, in Guatemala, Brazilië, Ar
gentinië en Zweden. Zo kon Ahold de resul
taten van de vier bedrijven volledig meetel
len in het totale concernresultaat, terwijl
het slechts voor minder dan de helft eige
naar was van die bedrijven. Deze construc
tie werd vastgelegd in de 'Control letters'.
Om de top van de vier bedrijven gerust te
stellen, werden met hen in het geheim vier
'Side letters' opgesteld waarin Ahold haar
zeggenschap ontkende. Deze documenten
werden volgens het OM niet aan huisaccoun
tant Deloitte getoond, maar ze verdwenen
a&deris. een. diepe, la op het hoofdkantoor in
Zaandam. In hun verslaving aan groeicij
fers in de dolle jaren negentig hebben de he
ren de buitenwereld hiermee bewust mis
leid. stelt het OM.
Wie de brieven ondertekend heeft, staat wel
vast. Dat waren, wisselend, Van der Hoe
ven, zijn financiële topman Meurs en
oud-bestuurder Andreae. Maar wie bedacht
deze constructie? Was iedereen op de hoogte
van de bedoeling van de 'Side letters' toen
hij er zijn handtekening onder zette? En wie
hield de brieven achter voor boekhouder De
loitte? Tijdens het onderzoek, dat in de zo
mer van 2003 vaart kreeg, kwamen verdedi
ging, OM en de rechtbank meerdere malen
bijeen. In zogenaamde regiezittingen werd
de voortgang van het onderzoek besproken.
Bij de eerste zitting in oktober 2004 versche
nen alle verdachten, behalve Meurs. Juist
hij, de oud-topman die over de boeken ging,
kreeg van de rest al snel de zwartepiet.
„Ik was op de hoogte van de Side letters...
het achterhouden ervan is een ander ver
haal", liet Andreae weten. Zijn raadsman,
J. Sjocrona, was nog duidelijker. „De beslis
sing om ze niet aan de accountant te tonen
was uitsluitend door hem (Meurs, red.) geno
men en daar heeft Meurs nooit met anderen
over gesproken." Ook Van der Hoeven hield
vol lange tijd niet geweten te hebben dat er
documenten werden achtergehouden. Raads
man E. van Liere liet echter namens Meurs
weten dat die de 'werking en doel van de Si-
de letters met Van der Hoeven heeft bespro
ken'.
Amerika
Ook officier van justitie Henk-Jan Biemond
gunde de buitenwereld al wat inkijkjes in,
volgens hem, belastend materiaal. Zo kwam
hij op de proppen met een telefoontje van
Van der Hoeven met Amerika. Het was be
gin april 2000 en Van der Hoeven zat in zijn
maag met de boekhouders van huisaccoun
tant Deloitte in Nederland. Zij gingen niet
akkoord met de constructie van de Side let
ters. Van der Hoeven was het gezeur zat en
belde Edward Kangas, een hoge piet van De
loitte in Amerika. In de hoop bij hem wel
goedkeuring te krijgen voor de creatieve
boekhoudmethoden van Ahold.
Van der Hoeven kreeg de kous op de kop.
Van der Hoeven, je houdt je aan de regels,
anders keuren wij de cijfers van jouw be
drijf niet goed en komt de hele affaire op
straat te liggen, was volgens het OM de
boodschap van Kangas.
Van der Hoeven reageerde later dat hij pas
in oktober 2002 op de hoogte werd gebracht
van de illegale constructies bij Ahold. Ge
confronteerd met de weerslag van het belas
tende telefoongesprek zei hij: „Gebabbel,
flauwekul."
Voor het OM staat er in de zaak veel presti
ge op het spel. In grote fraudezaken werden
nog nooit successen geboekt. Oud-Philips
topman Cor Boonstra werd vrijgesproken
van aandelenhandel met voorkennis. Ooki'
de Clickfonds-zaak, over zwart geld in de
beurswereld, werd geen succes geboekt.
Als het OM er nu wel in slaagt een of meer
dere leugenaars te ontmaskeren, dan moet
ook nog eens aangetoond worden dat er op
zet in het spel was. Dat lijkt niet eenvoudig
in een welles-nietesspel waarbij alles uit de
kast wordt getrokken. De rechtbank heeft
acht volle weken ingeroosterd voor de zittk
gen en op 22 mei moet er een uitspraak zijn
Veel voor een, in de woorden van een vandf
betrokken advocaten, 'flutzaak zonder im
pact'.
Achille Pridj
Het hoofdkantoor van Ahold in Zaandam. De top van het moederbedrijf van Albert Heijn,
Ahold, moet zich voor de rechtbank verantwoorden. foto Harmen de Jong/GPD
