Gefascineerd door
de menselijke geest
Chatten tegen depressie helpt jongeren op weg
23
Gerard Gerritse, bouwer
Waar kun je terecht
E
zaterdag 4 maart 2006
Een bouwer is hij altijd geble
ven. Vroeger bouwde hij zie
kenhuizen en kantoren, nu
bouwt hij aan zienswijzen. In
zijn boekenkast staan denkers
als Socrates, Aristoteles, Plato,
Kant en Hegel, maar hij grijpt
ook nogal eens naar Dilthey en
Wittgenstein. Begin dit jaar stu
deerde Gerard Gerritse (74 jaar)
aan de Erasmus Universtiteit in
Rotterdam af in de wijsbegeerte.
En Gerritse gaat door. Hij is vast
voornemens te promoveren. „De
menselijke geest, dat is mijn fas
cinatie."
Nieuwe Diep, Goes. Een wit, strak
vormgegeven ('Zelf ontworpen')
woning met vele tientallen vierkante
meters glas die een ruim zicht bieden
op het Goése Meer. „Mijn opvatting
van architectuur is nauw verwant aan
die van het Bauhaus. Dat is voor mij
nog altijd de meest tijdloze architec
tuur."
Tot bijna tien jaar geleden maakte Ge
rard Gerritse deel uit van de directie
van een van de grotere architectenbu
reaus in Nederland: EGM architecten,
in Zeeland onder meer bekend van het
Middelburgse huis van bewaring To
rentij d. Halverwege de jaren vijftig be
gon Gerritse zijn loopbaan in het be
scheiden bureautje van zijn vader.
Het zou uitgroeien tot een imposant
bureau met vestigingen in Dordrecht
en Rotterdam en meer dan tweehon
derd medewerkers.
Gerritse: „Mijn vader was eigenlijk
voor de ene helft architect en voor de
andere helft kunstschilder. Eerlijk ge
zegd geloof ik dat zijn liefde nog het
meest naar het schilderen uitging.
Soms zei hij wel eens: 'Ik ga nog even
werken'. En dan bedoelde hij altijd
dat hij ging schilderen.
Gezondheidsproblemen van vader
Gerritse leidden ertoe dat zoon Ge
rard al op vrij jonge leeftijd diens (een-
manS)architectenbureau - toen nog
vooral gespecialiseerd in winkelver
bouwingen - overnam. „Ik kreeg met
een al een paar vrij omvangrijke op
drachten, waaronder een voor de
bouw van een groot bejaardencen
trum met een aantal aanleunwonin-
gen in Dordrecht."
Oliecrisis
Er volgden meer van dergelijke op
drachten. „Het rolde gewoon door."
In de jaren zestig telde het bureau
rond de zestig medewerkers. De olie
crisis kwam, de bouwwereld kreeg
klappen en Gerritse moest ongeveer
de helft van zijn personeel naar huis
sturen. „Maar het bleef moeilijk om
een stevige positie te handhaven." En
zo fuseerde het bureau van Gerard
Gerritse in 1974 uiteindelijk met het
Rotterdamse architectenbureau Eijlte,-
lenboom Middelhoek (onder meer
verantwoordelijk voor hotel Britannia
in Vlissingen) tot EGM architecten.
Gerritse deponeert een boek op tafel
waarin de geschiedenis van EGM is
beschreven. Honderden projecten
staan daarin: scholen, gevangenissen,
kantoren, kerken, woonwijken. Gerrit
se, bescheiden: „Ik ben zelf onder
meer eindverantwoordelijk geweest
voor het Academisch Ziekenhuis in
Utrecht."
Sfeer én functionaliteit, die combina
tie is belangrijk, zegt Gerritse. Zijn op
vatting over het nieuwe stadskantoor
in Goes? „Ik vind dat wel een goed ob
ject. Het is een duidelijke eenheid.
Maar, ik vind het ook een beetje barse
eenheid. Het is geen gebouw dat zegt:
hier is onze dienaar de overheid ge
huisvest. Het is meer een gebouw
waarin onze baas de overheid zetelt.
Het gebouw straalt meer kracht dan
dienstbaarheid uit."
Een jaar of negen geleden trad hij te
rug uit de directie van EGM architec
ten om met pensioen te gaan en zich
in Zeeland te vestigen. „Wij zochten
een plek waar we aan het water kon
den bouwen en dat werd het Goese
Meer." Daar zette hij zich aan een stu
die wijsbegeerte, die hij kortgeleden
met succes afrondde.
Gerritse knikt. Er zijn niet zo veel
mensen die wijsbegeerte studeren en
zeker niet van zijn leeftijd. „De be-
po afgemaakt." Iedereen die zich in de
filosofie verdiept, zegt Gerritse, heeft
een kernthema dat hem of haar in het
bijzonder interesseert. Het zijne: „On
ze wereld herbergt talloze boeiende
mysteries. Maar het wonderlijkste
mysterie vind ik de menselijke geest,
dat is mijn fascinatie. Er is een kos
mos, die kosmos bestaat uit materie
en die materie heeft zich in onze her-
sënpan zó opgebouwd, dat ze zichzelf
ervan bewust is geworden dat ze be
staat, kan nadenken en keuzes kan ma
ken. Dat is zó ondoorgrondelijk dat
het mogelijk nooit doorgrond zal wor
den."
Vrijheid
Naam:
Gerardus Gerritse
Geboren:
Dordrecht, 5 juni 1931
Woonplaats:
Goes
Burgerlijke staat:
getrouwd, twee dochters, twee
kleinkinderen
Opleiding":
hbs-b in Dordrecht, bouwkunde
(specialisatie architectuur) en
bedrijfskunde Technische Uni
versiteit Delft, filosofie Eras
mus Universiteit Rotterdam.
langstelling voor filosofie heeft altijd
een beetje bij me gesluimerd. Maar ik
ben me er pas echt voor gaan interesse
ren, toen ik wat meer tijd kreeg om er
over te lezen en er wat meer in thuis
te geraken. Ik ben gaan praten op de
Erasmus Universiteit met een studie-
voorlichter van de faculteit wijsbe
geerte en het liep daarna als een trein.
Ik heb die studie in een normaal tem
Iemand die even over het leven na
denkt, komt al gauw op de vraag:
waarom moet er kwaad bestaan? Het
antwoord is simpel: omdat er vrijheid
van denken bestaat. Als die er niet
was, dan zou er ook geen goed en
kwaad zijn. Zodra je vrijheid introdu
ceert, introduceer je ook het goed en
het kwaad. Als je een van beide uit
bant, bestaat er geen vrijheid van de
geest meer omdat dan niet meer'kan
worden gekozen tussen goed en
kwaad, mooi en lelijk, licht en donker.
De vrijheid van geest stelt de mens in
staat de mooiste dingen te maken en
de afgrijselijkste misdaden te begaan.
Dat is het risico van het mens zijn."
Filosofie, doceert Gerard Gerritse,
brengt geen absolute waarheden,
maar zij brengt wél verdieping, kan
mensen naar een hoger bewustzijnsni
veau tillen en kan misschien soms
zelfs tot praktische oplossingen lei
den. Hij noemt als voorbeeld de versla
vingsproblematiek. „Dat is een ter
rein waarvan je op het eerste gezicht
zou zeggen dat het buiten mijn wijsge
rige gezichtskring ligt. Maar ik heb al
eens een poging gedaan om daar een
visie,op te schrijven, en het onder
werp laat me nog steeds niet los. Want
wat is verslaving; wat doen we er als
maatschappij mee; hoe ga je om met
ontsporingen waarbij de menselijke
geest zichzelf vernietigt? Ik denk dat
de wijsbegeerte de mogelijkheid geeft
om het denken daarover naar een be
paald plan te tillen, waardoor de wijs
begeerte plotseling heel praktisch kan
worden en zich kan ontworstelen aan
abstractie. Verslaving is een vorm van
teloorgang van de vrijheid van de
geest. Ik heb de neiging te veel koffie
te drinken, maar ik kan dat goed in
toom houden. Dat wordt al iets moei
lijker met het borreltje. Maar ook dat
vormt geen probleem. Het feit echter
dat mensen zichzelf via het gebruik
van drugs prijsgeven aan de teloor
gang van hun vrijheid, dat is zo'n af
schrikwekkend beeld."
„Hoe moet de wereld zich gedragen
om het verslavingsprobleem in andere
banen te leiden? Daarover kan wel de
gelijk filosofisch worden nagedacht.
Dat begint al bij de manier waarop de
maatschappij reageert op het feitelij
ke bestaan van verslavende middelen.
Op zich is dat een heel merkwaardig
beeld. Als we het over de drie grote ca
tegorieën verslavende middelen heb
ben - de maatschappelijke schade van
alcohol is verreweg het grootst, tabak
is een goede tweede en de synthe
tische drugs zijn een Ver verwijderde
Gerard Gerritse
foto Mechteld Jansen
derde. Wat alcohol betreft: er is ooit
een poging gedaan het alcoholgebruik
aan banden te leggen; de drooglegging
van Amerika. De maffia bewaart daar
aan nog goede herinneringen. Er werd
gigantisch veel geld aan verdiend. Zo
als nu gigantisch veel geld wordt ver
diend aan drugs. Het is heel merk
waardig dat we alcohol en tabak blij
ven tolereren en dat de categorie die
de geringste maatschappelijke conse
quenties heeft door de gezamenlijke
overheden in de hoek van de illegali
teit worden gejaagd, met als gevolg
dat de consequenties voor de maat
schappij nóg groter worden. Op de
een of andere manier ontlokken deze
stoffen bij mensen de reactie dat ze
verboden moeten worden. Misschien
is dat wel enigszins begrijpelijk, maar
juist omdat zé verboden zijn, valt er
veel aan te verdienen en doen hande
laren er alles om mensen verslaafd te
maken. Dat is de oorzaak van de toe
nemende verslaving. Ik ben ervan
overtuigd dat het verbieden van drugs
een doodlopende weg is en tot steeds
meer criminaliteit en ellende leidt."
Willem van Dam
Last van een dipje, down of depressief?
Op zoek naar een luisterend oor of
goed advies? In het digitale tijdperk van
MSN en e-mail kunnen jongeren zelfs voor
psychotherapie terecht op internet. „Chat
die nare gevoelens je rugzak uit."
laf Nora heeft een ingewikkeld leven. Tenmin-
Irt ste, dat vindt zij zelf. „Soms ben ik gewoon
>1 heel vrolijk en clan denk ik dat mijn proble
men meevallen. Maar dan word ik op een
gegeven moment weer helemaal down en
kan niks me meer schelen." Nora (15) heeft
depressieve gevoelens en daarom blowt en
drinkt zij na school. „Dan kan ik mijn pro
blemen even vergeten."
Zij is in therapie, op internet. Via de websi
te pratenonline.nl chat zij met een thera
peut. Het zijn geen vrijblijvende sessies,
maar een online behandeling voor depres
sie.
In Nederland heeft ongeveer 6 procent van
de jongeren tot 25 jaar een depressie; in to
taal kampen jaarlijks tachtigduizend jonge
ren ermee. Internet is volgens Lianne van
der Zanden van het Trimbos Instituut voor
geestelijke gezöndheidszorg een goede ma
imer om hen in een vroeg stadium te berei
den. „De schroom om naar een hulpverle
ner te stappen is groot. Jongeren schamen
zich voor hun problemen, zij willen niet toe
geven dat het niet goed gaat. Op internet
irnl 'Valt die gêne weg."
Bovendien kunnen zij op internet anoniem
dump en deel, maar ook via chatsessies aan
een therapeut. Na een succesvol proefjaar
is de site nu officieel in de lucht, als onder
deel van de Jeugclriagg Noord Holland
Zuid. De vraag naar sessies is overweldi
gend. Maandelijks melden zich ongeveer
veertig jongeren voor de chattherapie,
waarmee de site zelfs aan haar eigen succes
ten onder dreigt te gaan. Door een eenmali
ge subsidie van Zilveren Kruis weten de on-
line-therapeuten het nog even uit te zingen,
maar de toekomst is onzeker.
Wachtlijsten
De eenzame student op zijn studeerkamer.
blijven, waardoor jongeren veel opener pra
ten over hun problemen. Ook voor Nora is
dat een reden om therapiesessies te volgen
via pratenonline.nl. „Ik hoef niet in het
echt met iemand te praten en zo kan ik
mijn gevoelens beter uiten."
Op internet verschijnen dan ook steeds
meer sites waar jongeren via chatsessies of
foto GPD/Maartje Blijdenstein
op fora hun problemen kwijt kunnen. Zo
heeft ook dé Kindertelefoon het chatten ont
dekt, en kunnen jongeren bij het Trimbos
Instituut cle internetcursus Grip op je dip
vólgen.
Op de website pratenonline.nl kunnen jon
geren tussen de twaalf en twintig jaar hun
problemen kwijt. Aan elkaar, op het forum
Pien Oijevaar, psycholoog en initiatiefne
mer: „Wij hebben geen reclame gemaakt,
maar jongeren weten ons toch. te vinden. Te
goed eigenlijk. Wij hebben maar budget
voor 25 nieuwe aanmeldingen per maand.
Als wij nog verder groeien, dan moeten wij
met wachtlijsten gaan werken." Terwijl
juist het ontbreken van wachtlijsten een
van de succesfactoren is van de online the
rapie. Oijevaar: „Als jongeren hulp zoeken,
dan moeten zij gewoonlijk eerst naar hun
ouders, de huisarts, jeugdzorg en daarna ko
men zij pas bij een therapeut terecht. Dan
zijn zij maanden verder. Bij ons vullen zij
een test in op internet en binnen een paar
dagen hebben zij hun eerste chatsessie."
Maar niet iedere jongere met een depressie
kan geholpen worden via internet. De Kin
dertelefoon verwijst jongeren met ernstige
problemen door naar de reguliere hulpverle
ning. Het Trimbos selecteert deelnemers
voor de cursus door middel van een 'depres
sietest'. Alleen jongeren met een lichte tot
matige depressie kunnen meedoen. Van dei-
Zanden: „Als er zwaardere problemen zo
als psychose, schizofrenie of een ernstige de
pressie meespelen, dan sturen wij ze door."
Dë therapeuten van pratenonline.nl probe
ren de jongeren in vijf sessies op weg te hel
pen. Soms is de behandeling daarmee afge
sloten, soms is het een eerste aanzet tot ver
dere hulp. Oijevaar: „Wij hebben echt niet
de illusie dat alle problemen in vijf chats
opgelost zijn." De chatsessies zijn geen ver
vanging van reguliere therapie, benadrukt
Oijevaar, maar een alternatief. En zij wer
ken preventief. „We bereiken via de site jon
geren die anders veel langer met hun de
pressieve gevoelens waren doorgelopen.
Die hadden dan pas in eèn veel later sta
dium hulp gekregen."
Ook voor Nora zijn de chatsessies een eer
ste stap. „Het is nog lang niet opgelost,
maar het voelt wel als een begin en dat is
voor mij een hele grote stap."
Saskia Wijdoogen
De naam Nora is om privacyredenen gefin
geerd
r zijn verschillende sites waar jongeren terechtkunnen met depressieve klachten.
Op de site www.gripopjedip.nl is veel informatie te vinden. Een depressietest is te vinden
op www.zwaarweer.nl. Zo kunnen jongeren uitzoeken of zij last hebben van een dip of een
depressie. Verder zijn hier verschillende tips te vinden waarmee jongeren zichzelf uit een
dip kunnen helpen.
Ook op www.pratenonline.nl kunnen jongeren een depressietest doen. Op het forum dump
en deel op de site geven jongeren elkaar tips en vertellen zij over hun problemen en hun er
varingen met de thêrapiesessies via de chat.
Voor Marokkaanse meiden is er de site wWw.depri-en-dan.nl, waar zij in groepssessies, on
der begeleiding van een professional kunnen chatten over depressieve gevoelens.
Ook de Kindertelefoon houdt chatsessies. Kinderen kunnen zich aanmelden op de site
www.kindertelefoon.nl.
