Maken A-bom kost Iran volgens experts nog jaren |Bevolking Uruzgan is argwanend Gevaren in Uruzgan baren ouders zorgen Soennieten steunen terroristen niet langer 'Goed idee, dat overstappen op Ecostroom!' 'Hoeveel pakken krijg je nu eigenlijk gratis?' energie 1 Bruut optreden Amerikanen zet kwaad bloed in afgelegen Afghaanse provincie Ahmadinejad van onze redactie buitenland NIJMEGEN - Met pijn in haar hart ziet mevrouw M. de Graaf uit Bemmel haar 27-jarige zoon binnenkort vertrekken naar de Afghaanse provincie Uruzgan. Haar zoon ging na zijn mts bouwkunde het leger in, omdat de werkgelegenheid in de bouw niet best was. „De bouw bleef trekken, maar hij wilde eerst een uitzending meemaken. Hij wilde graag de helpende hand toesteken aan mensen in nood. Nu zit ik met een knoop in mijn maag, want zijn eerste uitzending is bekend: naar Afghanistan. Het is er hele maal niet veilig. Hoe kunnen on ze jongens daar humaan werk verrichten?", vraagt mevrouw De Graaf zich af" Eerst leek het er nog op dat de Tweede Kamer niet akkoord zou gaan, maar de missie gaat door. „Ik ben teleurgesteld in de politiek. Die wil niet inzien dat het om een zeer gevaarlijke mis sie gaat." Mevrouw de Graaf is niet de enige ouder die tegen de missie is. Twee andere moeders stichtten de groep 'Ouders tegen uitzending van hun kinderen naar Afghanistan'. Voorzitter W. van den Burg van militaire vakbond AFMP was steeds tegen. „De militairen moeten anderen de mogelijk heid bieden de wederopbouw ter hand te nemen. Maar er zijn maar betrekkelijk weinig organi saties die in Uruzgan aan weder opbouw werken. Maar nu het be sluit genomen is, moeten we niet meer zeuren." Van den Burg sprak vorige week in Af ghanistan met Nederlandse mili tairen. „Bij velen is de rek eruit. Er zijn erbij die al zeven keer zijn uitgezonden. Ik voorzie dat tientallen er binnenkort de brui aangeven. En als de conjunc tuur aantrekt, zullen dat er nog wel meer worden." GPD Advertentie Iraniërs betoogden vorige week op het Plein in Den Haag tegen het beleid van Iran. Zij steunen de oppositie in hun land die zich tegen kernwapens heeft uitgesproken. foto Bram Lammers/GPD Mag Iran kernenergie kunnen opwekken? Ja, zegt de interna tionale gemeenschap. Mag Iran een atoomwapen kunnen ma ken? Nee, zegt de internationa le gemeenschap. Maar hoe val len beide zaken te scheiden? Hoe ver is Iran eigenlijk? doorCarel Goselinq DEN HAAG - Iran heeft nog geen atoombom. Het kan zelf geen splijtbaar materiaal ma ken om nucleaire energie op te wekken, noch heeft het dat ma teriaal elders kunnen bemachti gen. Dat liet CIA-topman John Negroponte onlangs aan het Amerikaanse Congres weten. Zijn uitspraken klonken gerust stellend. Toch zei de CIA-baas zich 'ernstige zorgen' te ma ken, want absolute zekerheid bestaat er niet. In de Iraanse bodem zit ura niumerts, dat ook wordt ge wonnen. Het land heeft negen nucleaire onderzoekscentra en laboratoria en er draaien twee kleine experimentele kernreac toren. Daarnaast zijn er drie fa ciliteiten voor de productie van nucleaire brandstof. In Na- tanz staat een uranium verrij- kingsfabriek. Medio 2005 be gon Iran in Esfahan met de be werking van uraniumerts, waarbij uraniumoxyde wordt omgezet in uraniumhexa- fluoride, een tussenproduct no dig voor latere verrijking. Bij het verrijken van uranium wordt het natuurlijke aandeel uranium-235 verhoogd van 0,7 naar meer dan 90 procent. Ver volgens kan dit verrijkte ura nium op twee manieren ge bruikt worden: voor het opwek ken van energie of voor het ma ken van kernwapens. Het fors verhogen van het uranium-235 is niet makkelijk. Dat Iran in Esfahan bezig is met een voor fase, geeft aan dat het nog niet ver is. Het complex in Natanz heeft zelfs jarenlang stilgele gen. Begin dit jaar haalden de Iraanse autoriteiten de door het internationaal atoomagent schap IAEA aangebrachte ver zegeling weg en kondigden aan te gaan experimenteren met uraniumverrijking. Volgens IAEA-inspecteurs zal het nog enige tijd duren voor dat de faciliteit weer bruik baar is. Iran wil gaan verrijken door middel van zogenoemde gascentrifuges. Die technolo gie heeft men eerder via Paki stan verkregen. Pas als Iran er in slaagt op industriële schaal verrijkt uranium te produce ren, kan het dat militair gebrui ken. Maar Teheran zegt dat niet te willen en alleen vreedza me opwekking van kernener gie na te streven. Kernreactoren In 2010 wil Iran 20 procent van de energiebehoefte dekken met kernenergie. Het heeft zes deels afgebouwde kernreacto ren: twee Russische, twee Fran se en twee Chinese. Als die functioneren kan Iran uit be werking van gebruikte brand stofstaven plutonium winnen. Ook dat is bruikbaar voor het maken van een atoombom. Iran heeft in Teheran al een la boratorium waar de extractie van plutonium wordt getest. Maar onduidelijk blijft wan néér Iran een eigen kernwapen zou kunnen maken. Deskundi gen zeggen dat het daar zeker nog vijf jaar voor nodig heeft. Bekend is dat Iran de blauw druk heeft voor het maken van onderdelen van atoomwapens. Het land zou ook geprobeerd hebben op de wereldmarkt de nodige materialen te krijgen. Dat zou echter mislukt zijn. Dat Iran militaire bedoelingen heeft moge blijken uit uitspra ken van de oud-president van Rusland, Boris Jeltsin. Die ont hulde in mei 1995 al dat er een afspraak tussen zijn land en Iran bestond waarin ook 'mili taire elementen' zaten, zoals de mogelijkheid nucleaire brandstof voor atoomwapens te maken. Later zouden die af spraken volgens Jeltsin zijn vervallen. Probleem is dat niemand dat kan controleren. Iran heeft eer der zaken verborgen gehouden voor het IAEA en doet dat nog steeds. Als het uranium kan verrijken, dan is er geen garan tie dat dit niet ook militair ge bruikt wordt. Zeker niet als IAEA-inspecteurs toegang tot het land is ontzegd. Door oproepen om Israël te ver nietigen, door steun te geven aan islamitische extremisten en door langeafstandsraketten te kopen, verhogen de Iraanse machthebbers alleen maar be staand wantrouwen. Boven dien is een kernwapen ook via omwegen te 'kopen'. Geen won der dat Negroponte waar schuwde voor een tweede Noord-Korea. GPD Stap over op Ecostroom en uw toekomst wordt extra schoon. Als u nu overstapt op Ecostroom®, krijgt u van ENECO Energie 3 pakken Ariel koud-water-actief gratis*. Met dit wasmiddel is het mogelijk om op lagere temperaturen te wassen. Daardoor bespaart u bij het wassen tot wel 50% aan energie. Zo werkt u niet alleen aan een schonere toekomst maar houdt u ook geld over. Ga voor de speciale actie verpakking van Ariel koud-water-actief snel naar de winkel of kijk op onze site. *Kijk voor de actievoorwaarden op www.eneco.nl/ecostroom www.eneco.nl/ecostroom dinsdag 7 februari 2006 7 door Charles Levinson BAGDAD - In hun strijd tegen de soennitische rebellen in Irak hebben de Amerikanen en de Iraakse regering onverwachte steun gekregen van soennieti- sche stamhoofden in het westen van het land. Diverse stamhoof den hebben de steun aan de ter roristen opgezegd omdat zij de haakse zaak geen goed doen. .,De buitenlandse terroristen hebben hun eigen agenda." Sjeik Osama al Jadaan van de in vloedrijke Karabilastam in het soennietische West-Irak is tegen woordig eerder politicus dan stamhoofd. Zijn traditionele its Arabische gewaad en hoofd- K doek zijn ingewisseld voor een nors krijtstreep kostuum. De steun aan Abu Mussab al Zarqawi en andere buitenlandse rebellen in zijn land heeft hij opgezegd. -We beseften ons dat deze bui tenlandse terroristen onder het mom van de nobele Iraakse zaak hun eigen agenda voeren", aldus Jardaan. „Ze zeggen dat ze zich verzetten tegen de Ameri kaanse bezetting, maar in werke lijkheid doden ze onschuldige In de provincie Anbar, een broei nest van terroristen dat grenst aan Syrië, Jordanië en Saoe- di-Arabië, hebben de VS en de Iraakse regering nieuwe bondge noten gevonden tegen de door Al Qaeda geïnspireerde opstan delingen: de lokale stamhoofden en de autochtone Iraakse rebel- !en «De plaatselijke rebellen nelpen ons nu de problemen het hoofd te bieden", zegt de Ameri kaanse generaal-majoor Rick lynch. Vervreemd Tot voor kort werkten de meeste soennietische stammen in An- °ar samen met de islamitisch ex tremistische groeperingen. Ze hadden een gemeenschappelijk doel: het verdrijven van de Ame- rikanen. Maar al Zarqawi heeft zich van zijn Iraakse bondgeno ten vervreemd door ook slachtof fers te maken onder de bevol- ™g- Er zijn aanwijzingen dat ajn groepering vier prominente sjeiks uit Anbar heeft gedood, li toen in januari honderden mannen uit de provincie zich wilden aanmelden bij het Iraak- se leger kwamen er zeventig mensen om het leven bij een zelf- ®00«iaanslag door Al Qaeda. opinieonderzoek onder Ira kezen wijst uit dat een klein deel van de bevolking de aanval len op de veiligheidstroepen goedkeurt. Aanslagen waarbij ook burgerslachtoffers vallen,, vinden bij praktisch niemand steun. Volgens analisten heeft de deelname van soennieten aan de verkiezingen en het verdrie voudigen van het aantal soennie tische parlementszetels lokale leiders ervan overtuigd dat deel name aan het politieke proces een positieve uitwerking heeft. „Er is sprake van een kente ring", zegt de soennietische par lementariër Mi thai Alusi. „Nu na de verkiezingen nog steeds aanslagen worden gepleegd, wil len steeds meer mensen verlost worden van deze terroristen." Frustratie Het was uit pure frustratie dat de stamleiders zich tegen de ter roristische groeperingen hebben gekeerd. De terroristen zetten kampen op en maakten van An bar een doorvoerplaats voor ter roristen uit het buitenland, waar het Amerikaanse en Iraak se leger met een serie offensie ven op reageerden. De lokale be volking, die tussen twee vuren zat, zocht naar een oplossing. „We zitten klem tussen de terro risten die ons met hun aansla gen willen vernietigen en het Amerikaanse leger dat onze hui zen verwoest en onze wapens af neemt, waardoor we ons niet kunnen verdedigen tegen de ter roristen", zegt Jadaan. Een sjeik van de Samarrastam, die enorm geleden heeft onder de gevechten, bezocht minister van defensie Saadoun Dulaymi. „Geef mij twee weken om de bui tenlanders uit onze stad te ver drijven", vroeg hij. De minister stemde toe, waarop sjeiks van andere stammen het voorbeeld volgden. Dulaymi, die de kloof tussen de stammen en de buitenlandse re bellen graag wilde vergroten, had vervolgens een aantal ont moetingen met de stamhoofden, dorpsoudsten en religieuze lei ders in Anbar. De lokale leiders wilden wapens in ruil voor hun medewerking. Maar Dulaymi riep de bevolking in plaats daar van op tot het Iraakse leger toe te treden. „Als jullie willen mee helpen de terroristen te bestrij den, dan is de enige keuze u en uw zoons in dienst van het leger te stellen en het leger informatie te verschaffen over de terroris ten." GPD - fjnnrflflrdtvan Hofslot TARIN KOWT - Uruzgan, de provincie waar over enkele maanden een Nederlandse troe penmacht neerstrijkt, zou het aardig doen in een toeristische folder over Afghanistan. Steile ravijnen, woeste bergketens, zin derende vlaktes. Het is een afge legen en geïsoleerd gebied, dat spaarzaam wordt bewoond door boeren en herders. Vreemdelin gen norden er gewantrouwd. Als je een lijst maakt van de 34 provincies van Afghanistan en je zet ze in volgorde van ontwik keling in termen van veiligheid, dan zou Uruzgan ergens onder aan staan", zei de Amerikaanse bevelhebber in Afghanistan lui tenant-generaal Karl Eikenber- rv begin dit jaar. Maar, voegde bij er in een adem aan toe, „ik zie geen enkele provincie die we met kunnen veranderen. Het kost gewoon tijd." Toch hebben Amerikanen wei nig bereikt in Uruzgan. In de provincie, die ruim 600.000 in woners telt en een oppervlakte heeft van 22.696 vierkante kilo meter (de helft van de opper vlakte van Nederland), leverden ze de afgelopen jaren felle ge vechten met de Taliban. Vanuit de hoofdstad Tarin Kowt, waar ook een Nederlandse strijd macht wordt gelegerd, opereer de een mariniersbrigade. Ook was er een reconstructieteam van het Amerikaanse leger ac tief. Veel heeft het niet gehol pen, want buiten de weinige ste den is veiligheid in Uruzgan ver te zoeken. Sterker nog, het is er onveiliger geworden. De schaar se opbouwprojecten kwamen niet van de grond. Hulporganisa ties keerden Uruzgan de rug toe na moordaanslagen op hulpver leners. Onrustiger Gek genoeg is het tegenwoordig in de provincie veel onrustiger dan tijdens de Sovjet-bezetting van Afghanistan (van 1979 tot 1989) en onder de Taliban. Die laatste konden het gebied in 1994 zonder slag of stoot aan Soldaten van de Verenigde Staten patrouilleren op 6 januari van dit jaar in de Afghaanse provincie Kandahar. Ze kwamen in actie nadat door toedoen van een zelfmoordterrorist in de naburige provincie Uruzgan tien mensen omkwamen. Die aanslag werd gepleegd nadat een andere zelfmoordterrorist werd gedood toen hij met zijn auto inreed op een Amerikaans konvooi in Kandahar, foto Humayoun Shiab/EPA hun invloedssfeer toevoegen om dat de bevolking genoeg had van de ruzies tussen lokale drugsbaronnen. Met de verdrijving van de Tali ban, eind 2001, was het gedaan met de relatieve vrede. De bevol king kwam klem te zitten tussen de oude en de nieuwe heersers. De geheimzinnige Taliban-lei- der Mullah Omar is afkomstig uit Uruzgan en heeft er nog steeds volgelingen. Volgens on bevestigde bronnen heeft Osa ma Bin Laden er in 2001 enige tijd vertoefd. De bevolking bestaat buiten de hoofdstad Tarin Kowt en de plaatsen Uruzgan, Chora en Sha re Naw vooral uit analfabete herders en boeren. Herders trek ken er rond met schapen en ka melen, boeren verbouwen onder meer abrikozen en amandelen. Op grote schaal wordt er ook pa paver geteeld, iets wat de wes terse troepen verfoeien. De opiumhandel is de belangrijkste inkomstenbron van de Taliban. Stammen Uruzgan wordt vooral bewoond door de Pashtun, die met zo'n tien miljoen mensen de helft van de totale Afghaanse bevol king uitmaken. In het tribale .Uruzgan domineren vier Pash- tun-stammen: de Popolzai, de Achakzai, de Kakal en de Noor- zai. Gouverneur Jan Moham med Khan, een voormalige krijgsheer, is een Popolzai, net als de Afghaanse president Kar- zai. Khan heeft veel stamgeno ten een baan bezorgd, wat weer tot boosheid heeft geleid bij de leden van andere stammen, die zijn buitengesloten. Karzai zou Khan, mede onder druk van Nederland, willen ver wijderen en heeft hem een plek je in de Afghaanse senaat aange boden. De gouverneur voelt er echter niets voor om van zijn re gionale machtsbasis afgesneden te worden. „Een Afghaan is lie ver een grote koning in een klein koninkrijk, dan een kleine koning in een groot koninkrijk", is een bekend spreekwoord in het land. Door de afgelegen ligging van Uruzgan en het gebrek aan han delsactiviteiten zijn de verbin dingen met de rest van het land slecht. De weg tussen Kandahar en Tarin Kowt is pas sinds kort verhard door de Amerikaanse genie. In het grootste deel van Uruzgan maken de inwoners ge bruik van zandpaden en droge rivierbeddingen. Delen van Uru zgan zijn zo bergachtig dat ge motoriseerd transport vrijwel onmogelijk is. Amerikaanse commando's die op de Taliban jagen, zijn daar aangewezen op paarden en helikopters voor hun vervoer. De tijd heeft lang stilgestaan in Uruzgan door de geïsoleerde lig ging. De bewoners hadden wei nig contacten met andere Afgha- nen. Oude gewoonten en gebrui ken zijn er nog in zwang en juist daarop lijken de Amerikanen zich verkeken te hebben. De ere code van de Pashtun, de Pash- tunwali, is heilig. Eer, wraak, so lidariteit, maar vooral ook gast vrijheid zijn daarin centrale be grippen. Bruut Het brute optreden van Ameri kaanse troepen heeft kwaad bloed gezet en veel inwoners van Uruzgan verenigd in hun af keer van de westerse vreemdelin gen. Daar hielpen het opknap pen van scholen en het uitdelen van gereedschap en graan wei nig aan. Triest dieptepunt was de beschieting van een gezel schap feestende bruiloftsgasten in juli 2002, waarbij meer dan honderd burgers omkwamen. Onder hen veel vrouwen en kin deren, die soms letterlijk aan flarden werden geschoten. De vreugdeschoten van de feestgan gers werden door Amerikaanse verkenners aangezien voor Tali ban vuur. De Australische journaliste Car- mela Baranowski, die twee keer langdurig in Uruzgan verbleef, registreerde verhalen over inge trapte deuren van moskeeën, het fouilleren van bejaarde man nen in hun anus en huizen die door mariniers als wc werden ge bruikt. Dorpelingen, die net zo goed last hebben van de Taliban, wor den door de troepen met hen op één hoop gegooid en voelen zich onteerd. Die fout zullen de Nederlanders niet maken, heeft de hoogste Ne derlandse militair, chef der strijdkrachten Dick Berlijn, be loofd. Volgens hem zal de be faamde 'Dutch approach' wor den losgelaten op Uruzgan: res pect voor de lokale tradities en gebruiken. Maar wel met schiet tuig achter de hand. GPD Zo doen we dat.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2006 | | pagina 7