I
Bonhoeffer schokte de kerk
-I
PZC
Casper Hobbes
Gi
Herdenking honderdste geboortedag Duitse theoloog en martelaar
weer
Vi
versluis willeboer
Uw vertrouwde I
adres voor
een
glazen
schuif loket
du>
0*
Money
puzzel
Heer Bommel en de Denktank
Zl^lZlLÉZ
lf rr\ w
i
j
:»s>- r~
recept
Verwenbroodjes met kipfilet en gember
GOES
tussen
teloor
klaar
Verke
Noord
E. Jar
over j
reikt.
Deze
noord
zaterdag 4 februari 2006
Regio vandaag
Lange termijn reg,
door Guido de Bruin
Met zijn verzet tegen de na
zi's, zijn martelaarsdood
en zijn afscheid van ingesleten
theologische denkbeelden heeft
de Duitser Dietrich Bonhoeffer
kerk en theologie in de twintig
ste eeuw ingrijpend beïnvloed.
Vandaag is het honderd jaar ge
leden dat hij in Breslau, het hui
dige Wroclaw in Polen, werd ge
boren.
Boven het hoofdportaal van de
abdij van Westminster in Lon
den staat zijn beeltenis in steen
gebeiteld als een van de martela
ren van de twintigste eeuw. We
gens zijn verzet tegen het be
wind van Hitier werd Bonhoef
fer op 9 april 1945, 39 jaar oud,
na enkele jaren gevangenschap
in het concentratiekamp
Flossenbürg terechtgesteld.
Als voorbeeld voor vele gelovi
gen kan Bonhoeffer een protes
tantse heilige worden genoemd,
vindt de Lutherse bisschop Wolf
gang Huber, voorzitter van de
Advertentie
Arnesteinweg 27 - 4335 PD Middelburg. Telefoon 0115-629056
Protestantse Kerk in Duitsland.
Al vlak na de machtsovername
door Hitler in 1933 waarschuw
de de toen al gevierde protes
tantse theoloog openlijk tegen
de beginnende jodenvervolging.
Hij werd in de jaren dertig een
vooraanstaand lid van de Belij
dende Kerk, het deel van de Lu
therse Kerk in Duitsland dat
zich tegen de nazi's verzette.
In 1939, vlak voor het uitbreken
van de Tweede Wereldoorlog,
brak Bonhoeffer een lezingense
rie in de Verenigde Staten af.
„Ik moet deze moeilijke periode
in onze geschiedenis met de
christenen in Duitsland doorma
ken", motiveerde hij zijn terug
keer. In 1940 raakte hij betrok
ken bij de verzetsgroep rond ad
miraal Wilhelm Canaris.
De Gestapo arresteerde hem in
april 1943. Het zijn vooral zijn
brieven uit de gevangenis, me
rendeels aan zijn vriend Eber-
hard Bethge, die later voor op
schudding zorgden in kerk en
theologie.
Inspiratiebron
Vanaf de jaren zestig werd Bon
hoeffer een inspiratiebron voor
theologen die zich in het, in hun
ogen vastgeroeste, denken over
God en kerk niet meer konden
vinden. Een van hen was de te
gendraadse godgeleerde Her
man Wiersinga, die in de jaren
zeventig de gereformeerde we
reld schokte met zijn afwijzing
van de traditionele leer over ver
zoening en Gods voorzienig
heid. De betekenis van Bonhoef
fer ligt vooral in de vragen die
hij aan de traditionele theologie
en kerkelijke praktijk stelde, al
dus Wiersinga in zijn boek De vi
tale vragen van Bonhoeffer uit
2004. Bonhoeffer schetste vol
gens zijn 'volgeling' in zijn brie
ven de contouren van een aard
se theologie die de scheiding tus
sen deze aardse wereld en een
hemelse, bovennatuurlijke we
reld waai* een verre God huist,
verwerpt. „Onze verhouding tot
God is geen 'religieuze' verhou
ding tot het hoogste denkbare,
machtigste, verhevenste we
zen", schreef Bonhoeffer. „Onze
verhouding tot God is een
nieuw leven, gericht op het 'er
zijn voor anderen', deelnemend
aan het bestaan van Jezus."
De theoloog nam dan ook af
scheid van de almachtige God
die alles bestiert. Ongehoord
was zijn opvatting van een God
die meelijdt met de mens. „De
Bijbel verwijst de mens naar
Gods onmacht en lijden; alleen
de lijdende God kan helpen",
schreef Bonhoeffer. ANP/EPD
Dietrich Bonhoeffer in de zomer
van 1944 op de binnenplaats
van de Wehrmachtgevangenis
in Tegel. foto GPD
_AW]3
Bron: Meteo Consult
Zon/maan
Het rustige weer van rer
gisteren, zet zich van-at
daag en morgen voo*n
Dat betekent tevens 4
volharding van de uil';
gestrekte wolkenveldi
en de enigszins nevelej
condities. Tijdens decj,0]
tenduren kan er ookfjaa
nekkige mist voorkonpo
Een zwak lagedrukgeaui
nabij de Duitse Wadd«a
veroorzaakt wat licht;®11
regen of motregen inln'
met name het oostenr
noordoosten. De temijc
raturen variëren vanrrjjv,
dag tussen 2 gradeniif0(
Zuid-Limburg en 6 gr»on
den op Texel. (ar
ila
In de krappe eerste maanden van het jaar zien
we de commercials voor makkelijk lenen als
vroege krokussen de kop opsteken in de televisie
reclame. Nieuwe vloeren, nieuwe auto' s. nieuwe
keukens...verbaasde mannen en vrouwen vra
gen zich voortdurend af hoe het mogelijk is om
voor zo' n geweldig lage rente zulke comfortabe
le bedragen te lenen. Watertandend kijk ik naar
het gezin dat met de gezellige donkerbruine la
brador voor de open haard op de grond zit, ter
wijl moeder de wouw zit te knorren van tevre-
denheid omdat haar nieuwe vloer zo geweldig
voldoet! Hoe heerlijk het is, dat zij voor zo'n be
lachelijk lage rente zo'n vorstelijk bedrag heeft
kunnen lenen! En mijn gedachten gaan terug
naar de tijd, dat mijn financiële leven aan elkaar
hing van leningen en voorschotten.
In de vroeg jaren vijftig, erg zwanger van mijn
tweede kind, ging ik met mijn laatste geld per
Marjan Berk
tram naar het andere eind van de stad om bij
goede vrienden een tientje te lenen. Lach niet le
zer, geld was toen nog heel wat waard. Helaas!
De vrienden waren niet thuis. Ik heb die avond
met mijn dikke buik op hun stoep zitten wach
ten tot ze terugkwamen. Dat waren nog eens tij
den. Ook bezocht ik geregeld de Bank van Le
ning, in de wandeling lommerd genaamd. Ik
bracht daar mijn strijkijzer, mijn antieke kope
ren doofpot en het pak van mijn studerende eer
ste echtgenoot. Voor dat pak toucheerde ik vijf
entwintig gulden, dus dat haalden we nooit
meer op...Maar strijkijzer en doofpot hebben
heel wat tochten viceversa gemaakt.
Mijn financiën gingen er door noeste arbeid en
een beetje succes aardig op vooruit. Maar jaren
later was de nood weer eens aan de man. Ik leeg
de mijn bestekla met inmiddels door hard ploete
ren verworven negentiende eeuws tafelzilver,
zocht het gouden armbandje van mijn moeder
zaliger en repte mij naar de Oudezij ds Achter
burgwal, waar de vriendelijke mannen in beige
stofjassen van de Amsterdamse Bank van Le
ning mij waarachtig nog herkenden: „Hallo me
vrouw Berk. Hoe gaat het er mee?", riepen ze
wolijk, terwijl ik mijn antieke lepels en vorken
rinkelend in het doorgeefluikje stortte.
„Uitstekend", antwoordde ik met mijn gene
tisch bepaald gevoel voor humor, „alleen zit ik
een beetje 'short' in de financiële sector!
Nu..dat vonden de heren geen enkel punt. Ze ke
ken kritisch naar mijn fraai eetgerei, wogen het
armbandje en rondden het bedrag heel sympa
thiek naar boven af. Zevenhonderddrieënnegen-
tig gulden kreeg ik mee.
Als een kind zo opgelucht en blij begaf ik mij
ogenblikkelijk naar de koffieshop van de Bijen
korf waar ik bij een cappuccino en een puntje
kersenvlaai weer tot mijzelf kwam. „Money is
the root of all evil!zingt het liedje. Maar geld
moet rollen.
Het schijnt door psychologisch onderzoek te zijn
bewezen dat wouwen erg opknappen van het
rinkelen van de kassa. Mannen minder.
Van de Zeeuwen wordt beweerd dat ze 'zunig'
zijn. Spaarzaam. In ieder geval is het gehalte
Zeeuws bloed in mijn aderen duidelijk niet zo
hoog dat zunigheid mij weerhoudt het geld af en
toe te laten rollen. Gelukkig heb ik even geen
nieuwe vloer nodig.
4-
•f
S» 10. 15. 20* 2? JjrJ
8.17 17.38
10.26 0.36
1
Hoogste verwachte max.ten
Wijk aan Zee 6°C
Nederland verwachting
Zo
Ma
Di
Wo
Do
weer
A
*7'
min. temp.
-2/3
0/3
2/4
1/4
-1/2 i
max.temp.
0/5
5/6
5/7
4/7
4/6
wind
ZW3
W4
ZW4
W4
N4
uren zon
1
2
3
2
3
neersl.kans
30%
10%
30%
70%
50% j
Waterstanden
HORIZONTAAL:
1. Letsel; 4. plant met houtige
stam; 7. waterstand; 8.
Spaanse uitroep; 10. persoon
lijk vnw.; 13. brandstof; 16.
voegwoord; 17. lidwoord; 18.
autoped; 19. terrein; 20. voeg
woord; 22. rivier in Italië; 23.
rommel; 25. bijwoord; 27. in
orde; 29. persoonlijk vnw.; 30.
sluitmiddel; 31. warme alcoho
lische drank.
VERTICAAL:
1. Verlangen; 2. rivier in
Siberië; 3. muzieknoot; 4. dier
engeluid; 5. voorzetsel; 6.
gemalen product; 9. aansteek-
koord; 11. trainen; 12. manne
quin; 14. stamsymbool; 15. vis-
uil; 21. gierigaard; 23. houten
hamer; 24. ongevuld; 26.
muzieknoot; 27. voorzetsel; 28.
landbouwwerktuig; 29. op deze
wijze.
©Toonder Studio's
7 n 9 Hïö
13 14 15
■20 H21 H22
10 11 12 13
De rechtsgeleerde reed met grote snelheid stadwaarts,
maar hij was nog niet halverwege, toen hij de glanzende au
tomobiel van de heer Steenbreek zag naderen. Zijn wagen
tje kwam gierend tot stilstand en hij snelde armzwaaiend
de weg op om het voertuig tegen te houden.
„Wat is er?", vroeg Steenbreek, het hoofd naar buiten ste
kend. „Ik heb haast."
„Allicht", riep de rechtsgeleerde. „U bent op weg naar de
heer Bommel, dat voelde ik aankomen. U wilt zijn heuvel
natuurlijk kopen, en daarom heb ik mij gehaast om u te
waarschuwen. Want hij is geen gemakkelijke! Hij zal u het
vel over de oren halen. Ik ben zijn juridische raadsman, en
ik weet er dus alles van."
„Vertel mij niets", zei de ander gallig. „Ik heb al heel wat
slimme praktijken van hem meegemaakt, maar wat hij hier
heeft gedaan slaat alles."
„Zegt u dat wel", gaf Zwederkoorn toe. „Ik mag wel zeg
gen, dat ik de enige ben die hem een beetje in de hand heeft.
Weet u wat? Ik zal hem volmacht vragen om de verkoop
van dat aardgas te regelen. Dan kan ik het bedrag mis
schien binnen het draaglijke houden, maar dan moeten we
het wel even eens worden over een redelijk percentage voor
mij, dat zult u begrijpen."
De heer Steenbreek begreep dat, en hij stapte uit om buiten
het gehoor van zijn chauffeur te komen. Daarop wandelden
de beide heren enige tijd pratend heen en weer, maar ten
slotte bleven ze staan om een eerlijke handdruk te wisselen.
„Dat is dus afgesproken", zeiden ze.
zaterdag
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersluizen West
Hansweert
Stavenisse/Yerseke
zondag EK
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersluizen West
Hansweert
Stavenisse/Yerseke
maandag
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersluizen West
Hansweert
Stavenisse/Yerseke
Hoog
uur cm
5.59 233
6.19 256
5.37 218
5.55 166
7.09 140
7.35 161
7.55 174
6.56 269
7.35 167
water
uur cm
18.28 223
18.51 246
18.06 208
18.36 161
19.45 136
20.10 160
20.26 176
19.30 263
20.16 166
13.00 r.
6.52 213 19.28 194
7.11 236 19.50 217
6.26 198 19.06 179
6.58 15519.470 142
7.55 134 20.35 122
8.15 154 20.58 145
8.31 167 21.09 158
7.48 252 20.22 235
8.20 160 21.00 149
7.52 187
8.09 209
7.28 173
8.00 139
8.45 123
9.08 143
9.21 154
8.46 226
9.16 146
20.36 162
20.55 185
20.10 149
20.45 121
21.36 106
21.55 127
22.00 137
21.26 202
21.56 129
Laag water j
uur cm uuij
12.32 225 -f
0.26 191
12.08 220
12.24 16
0.55 106 13.25
1.20 122 13.5C
1.20 130 13.4-MV
0.53 208 13.2:1
1.15 126 13.5?
Iet
0.46 168 13.2ïior
1.10 179 13.4?'
0.15 162 12.5?P
0.33 115 13.1<fe
1.45 106 14.1401
2.00 121 14.35B
2.06 128 14.31fai
1.36 195 14.0SU
1.59 125 14-38L,
1.36 152 14.16L
1.59 163 14.40L
1.16 145 13.56|
1.34 109 14.26F
2.35 103 15.20|
2.48 117 15.301
2.49 124 15.26
2.26 178 15.02 I
2.56 120 15.36,1
Europa vandaag
door Bill Watterson
HORIZONTAAL:
1. Kuur, keukengerei; 2. vruchtbaar oord,
wandelplaats, familielid; 3. stuk vlees,
leraar; 4. klap, hevige woede, soort bier;
5. warboel, zelfzuchtige vrouw; 6. wand-
pilaster, haringbewerker, gemalen
graan; 7. veld, kopje koffie; 8. klos,
Europeaan, naar persoon; 9. burijn,
smalle vaargeul.
VERTICAAL:
1. Krachtig, Joods paasbrood; 2. spoor
staaf, dwaas; 3. rookgerei, bloeiwijze; 4.
nakomeling, aanleggen; 5. modderdrup-
pel, welpenleidster; 6. boomwol, opera
van Verdi; 7. ellende, beklemd; 8. putem-
mertje, nederig verzoek; 9. kortschrift,
dunne kronkelende stengel; 10. keuken
gerei, bijenhouder; 11. tegen, kleine ker
kelijke groep; 12. loopstok, Ierland; 13.
stellig, ondeskundige.
De letters van naam en woonplaats
van deze man, vormen in een andere
volgorde de naam van zijn beroep. Wat
doet hij voor de kost?
n->
•w"' P ifallinn k!°) ïn
<t Riga iHt
$><°penhagen j®
Londen'}
a y ..-o Amsterdam
Bi
Brussel 3
MünchenQ
a Cnhp t# ofouwcmi
<*Züric!1 ss> .4®.
Q
am Warschau M"
■)"3&
Hans Belterman
Weersverwachtingstabel
Oplossing van gisteren:
Zweeds raadsel:
-d-s-n-b-
fiatteren
-era-soho
apart-tov
-l--os-ui
banjo-ddt
-doorsnee
revenu-ni
-rap-list
AUDITIE
Cryptogram:
Horizontaal: 3. Tij; 5. eind; 8. scheer
lijn; 9. krabbetje; 10. pietje.
Verticaal: 1. Geschrapt; 2. ensembles;
4. ijl; 6. broekje; 7. pijpje.
Zoekwoord: LICHTSIGNAAL
Puzzelland.com
Koud gebraden kippenvlees laat zich
goed combineren met gember.
Seroendeng sluit daarbij goed aan.
Voor 12 broodjes:
6 knapperige puntbroodjes en 6 knap
perige witte (sesam)bollen; 125 gram
boter of verse roomkaas (Mon Chou),
op kamertemperatuur; 2 eetl. gem
bersiroop, uit potje; 2 eetl. ragfijn ge
hakte geconfijte gemberbolletjes; 1
bosuitje, met veel fris groen, ragfijn
gesnipperd; 1 theel. sambal oelek; 2
theel. zoete Indonesische sojasaus
(ketjap manis); zout; zwarte peper uit
de molen; 350 - 400 gram gebraden
kipfilet, dunne plakken; 3-4 eetl.
seroendeng (geroosterde kokos met
pinda's). Eventueel toeven krulpeter-
selie voor de garnering.
Snijd de broodjes horizontaal in tweeën.
Doe het wel zó dat de beide helften aan
een zijde aan elkaar vast blijven zitten.
Roer in een kom de boter of verse room
kaas tot een zachte romige massa. Voeg
er onder voortdurend roeren beetje voor
beetje gembersiroop, gehakte gember,
sambal oelek, sojasaus en eventueel wat
zout en peper aan toe.
Bestrijk de snijhelften van de broodjes
met het gembermengsel.
Beleg de onderste helften met plakken ge
braden kipfilet.
Strooi er seroendeng over en klap de
broodjes daarna (bijna) dicht.
Presentatie:
Schik de broodjes op een met een (papie
ren) servet beklede schaal. Leg er even
tueel enkele toeven krulpeterselie als gar
nering bij.
Tip:
De gebraden kipfilet kan worden vervan
gen door onder meer: gebraden kalkoen
borst, gebraden (varkens)fricandeau en
gekookte ham.
Plaats
morgen
overmorgen
Plaats
morgen
over
Alicante
a
6
14
a
6
15
Mallorca
a
6
14
a 4
Athene
a
7
14
4
8
9
Malaga
a
8
16
'a 9
Barcelona
a
5
12
4
13
Nice
a
6
14
a .6
Berlijn
a
-9
-4
a.
-7
0
Oslo
a
-10
-7
a -8
Boedapest
a
-6
-1
a
-9
-2
Parijs
a
0
6
a 1
Bordeaux
O
-1
8
a
0
9
Praag
a
-9
-4
a -9
Brussel
«L
1
4
a
2
5
Rome
a
5
13
a 3
Faro
7
16
7
16
Stockholm
a
-17
-7
4-17
Genève
a
-1
7
a
-1
4
Warschau
a
-11
-6
a -9
Hamburg
<2.
-4
-1
a
-2
3
Wenen
a
-8
-3
a -9
Helsinki
a
-19
14
a
19
-10
Bangkok
a
24
33
a 23
Heraklion
a
10
17
a
11
16
Johannesburg
a
14
23
a 12
Istanbul
a
1
6
a
1
2
Los Angeles
a
11
20
a 10
Kopenhagen
a
-10
-2
a
-3
3
Melbourne
14
22
a 17
Las Palmas
a
14
20
a
14
19
New York
a
3
7
a 0
Londen
4
8
a
3
9
Peking
a
-6
3
a -6
Luxemburg
a
-2
3
a
-2
3
Tokyo
0
8
4 2
