Leven van drie tientjes per week
PZC
Politiek haalt vechten en helpen
door elkaar in kwestie Uruzgan
PZC
m
i
Duitse president Rau
was mild prediker van
verzoening en respect
Inspraak
Duizenden arme Nederlandse huishoudens verstoken van gas en licht
Spelregels
n
28 januari 1956
zaterdag 28 januari 2006
Ze houden in huis hun jas aan, kruipen in bed en leven bij kaars
licht. Het huis is vóchtig en beschimmeld en eten kan niet worden
bewaard. Voor duizenden Nederlanders is dit het leven van alledag.
„Dit hooit meer, alsjeblieft.
door Jacqueline Steenwijk
Piet van der Werf uit het Frie
se Lemmer staat in zijn keu
ken. De enige ruimte die hij nog
een beetje warm kan houden.
Daar wast hij zijn ondergoed in
een pannetje op een gaspitje.
Hij is 57 jaar en ziek. „Ik heb
een hartkwaal en moet om de zo
veel tijd terug het ziekenhuis
in. Ik had schulden, maar ik zit
nu in een schuldhulpverlenings-
traject. Die schulden betaal ik
af. En toch moet ik nu zo leven,
zonder elektriciteit. Ik begrijp
het niet. Ik begrijp het echt
niet."
Het vocht stroomt van de ra
men. De lucht is bedompt, de
De grootste drie energie
leveranciers Eneco, Es-
sent en Nuon hanteren na
genoeg dezelfde spelregels
bij wanbetalingen. Wié
zijn rekening niet betaalt,
krijgt na twee weken een
herinnering. Wie daar niet
op reageert krijgt een aan
maning. Wordt er dan nog
niet betaald, dan schakelen
de bedrijven een incassobu
reau in. Na circa twee
maanden ontbinden de le
veranciers het leveringscon
tract.
Wie tijdens een afsluiting
weer aangesloten wil wor
den zal de schulden, de in
cassokosten, de deurwaar
der, de kosten voor het
aan- en afsluiten en vaak
een borg van drie tot zes
maanden moeten betalen.
Energieleveranciers weige
ren hiervoor een betalings
regeling te treffen.
Deze extra kosten belopen
vaak honderden tot ruim
duizend euro. GPD
kou intens. „Slapen doe ik bijna
niet meer. Het is te koud, te
nat", vertelt hij bedrukt. Van
der Werf leeft van 35 euro in de
week. De rest van zijn schamele
inkomen, ruim zevenhonderd eu
ro, gaat naar vaste lasten en
schulden. Pas over twee jaar en
negen maanden als zijn schuld
is afgelost kan hij geld gaan spa
ren om weer aangesloten te kun
nen worden. Met een beetje maz
zel heeft hij dan over vier jaar
weer energie. „Als ik het zo lang
volhoud." De Fries raakte in de
problemen toen hij zijn baan
verloor. Hij moest wachten op
een uitkering. „Je krijgt voor
schot na voorschot, maar onder
tussen stapelen die rekeningen
zich op."
Dat was in 2002. Sindsdien
heeft hij constant problemen
met zijn uitkering. „Op een ge
geven moment word je het moe.
Ik werd ziek, belandde met een
hartkwaal in het ziekenhuis en
die rekeningen interesseerden
mij niets meer." Twee maanden
later, augustus 2005, werd hij
afgesloten. Alleen zijn gasfor
nuis doet het nog. Dat fungeert
als kachel. „Weet je wat triest
is: je staat altijd voor anderen
klaar. Maar als je zelf in zo'n si
tuatie zit, dan blijf je alleen ach
ter. Ik heb de buren gevraagd
om wat gas van hen te mogen ge
bruiken. Al is het maar een uur
per dag. Dat is voldoende om
het vocht uit huis te houden.
Maar ze durven niet. Ondertus
sen rot het huis weg. Alles is
nat."
Van der Werf is een van de in
middels duizenden mensen die
structureel verstoken zijn van
energie en vaak ook gas. Hun in
komen is zo laag dat ze schul
den moeten maken om te overle
ven. Eenmaal afgesloten van het
energienet, kunnen ze het geld
niet meer bij elkaar sparen om
weer aangesloten te worden.
Nog los van de schulden, gaat
het vaak om enkele honderden
euro's heraansluitkosten. Wie
geen familie of vrienden heeft
die die kosten op zich willen ne
men, blijft zonder zitten.
Hel
Petra Vriedhof leefde met haar
man en vier kinderen zeventien
weken 'in de hel'. „Ik heb elke
week geteld. Dit nooit meer, als
jeblieft." Het gezin moet rondko
men van ruim 1200 euro in de
maand. Dehuur alleen al is
ruim 500 euro. Ze kwamen in de
schulden en werden afgesloten.
Aanvankelijk probeerde het ge
zin de problemen te verdoezelen
door veel kaarsen in de woonka
mer neer te zetten. De kinderen
gingen gewoon naar school. Va
der Frans naar het werk. Koffie
en thee was er 's morgens niet
meer bij. Iedereen kreeg brood
mee om zo snel mogelijk het kou
de huis te verlaten. Moeder Pe
tra dook daarna meteen weer
haar bed in - de enige plek in
huis waar ze nog warmte vond.
's Winters werd de woonkamer
door het vele vocht onbruik
baar. Schimmel groeide op de ra
men, de kozijnen en de deuren,
Doordrenkt
Het weer tastte de gordijnen
aan; het behang kwam van de
muur en de zitbanken waren
doordrenkt. Zitten op de bank
kon alleen nog maar wanneer ze
er eerst lakens en dekens op had
den gelegd.
Het gezin begon zich terug te
trekken in de slaapkamers. Wie
thuis kwam vertrok meteen
naar boven, onder de dekens.
„Als je in deze situatie zit, kost
alles grote moeite. Schoonma
ken, kleding wassen; alles moest
met koud water. We hadden een
klein campinggasstelletje. Wa
ter warm maken kostte gewoon
te veel gas. Op eén gegeven mo
ment kon ik het niet meer. Ik
had geen gevoel meer in mijn
handen van de kou", zegt Petra
die erkent ontelbare dagen lang
gehuild te hebben. Gehuild van
bittere ellende.
Er kwam pas een oplossing toen
het met dochter Joyce (13) fout
ging. Die kreeg steeds meer
door Wierd Puk
Hij kon een week geleden
niet deelnemen aan de fees
telijkheden in het presidentiële
Slot Bellevue rond zijn vijfenze
ventigste verjaardag. Toen
drong de ernst van de ziekte
van Johannes Rau, de voormali
ge Duitse president, door tot
het publiek. Op een zonovergo
ten winterse morgen, om half
negen, stierf Rau gisteren, te
midden van zijn familie, in zijn
woning in Berlijn. Rau laat zijn
veel jongere echtgenote Chris
tina (49) en drie kinderen na.
Rau's dood mocht dan niet on
verwacht zijn gekomen, de be
droefdheid was algemeen. De ge
liefde sociaal-democraat, die
maar liefst vijftig jaar politiek
actief was, behoorde - om het on
eerbiedig uit te drukken - tot
het meubilair van de Bondsrepu
bliek. Al enige tijd was de ket-
tingrokende SPD'er, zoon van
een dominee en kerkelijk zeer
actief, uit het openbare leven
verdwenen. Rau onderging in
2004 twee zware operaties aan
hart en maag, nadat in 2002 al
een niertumor was verwijderd.
Johannes Rau was jarenlang pro
minent aanwezig in de top van
de Duitse sociaal-democratie.
Twee decennia, tussen 1978 en
1998, leidde hij als minister-pre
sident de regering van Duits-
lands dichtst bevolkte deelstaat
Noordri j n-Westf alen.
Maar het was vooral tijdens zijn
ambtsperiode als achtste
Bondspresident, een voorname
lijk ceremoniële functie, dat
Rau zich tussen 1999 en 2004
deed gelden als zachtmoedige
prediker van verzoening, mense
lijke waarden en onderling res
pect. 'Verzoenen in plaats van
splijten' was Rau's levensmotto.
'Broeder Johannes' werd hij we
gens zijn zachtzinnigheid ge
noemd.
Rau werd op 16 januari 1931 in
Wuppertal geboren. Hij volgde
een opleiding als uitgever en
journalist. Als 21-jarige trad
Rau toe tot de Gesamtdeutsche
Volkspartei van zijn politieke
mentor Gustav Heinemann, de
Johannes Rau.
grootvader van zijn latere echt
genote Christina. Later volgde
hij Heinemann - bondspresident
tussen 1969 en 1974 - naar de
SPD. Op 27-jarige leeftijd werd
Rau in 1958 als jongste afgevaar
digde gekozen in het parlement
van de deelstaat Noord-
rijn-Westfalen. Twintig jaar la
ter, in 1978, werd hij deelstaat
premier. Nog in 1985 verdedig
de Johannes Rau de absolute
meerderheid voor de sociaal-de
mocraten in de deelstaat. Maar
dan volgen politieke tegensla
gen. In 1987 is Rau, inmiddels
landelijk vice-voorzitter van de
SPD, kanselierskandidaat van
de sociaal-democraten bij de
Bondsdagverkiezingen. Hij ver
liest van Helmut Kohl. In 1994
slaagt hij er tegen de chris
ten-democraat Roman Herzog
niet in door de Bundesversamm-
lung - de twee kamers van het
parlement aangevuld met promi
nente en minder prominente bur
gers - tot Bondspresident te wor
den gekozen.
Bindende figuur
In 1998 treedt Rau als premier
van Noordrijn-Westfalen terug.
Een jaar later, in mei 1999,
wordt hij dan wel, in tweede
stemming, president van de
Bondsrepubliek. Rau wil in die
functie optreden als bindende fi
guur, een man zijn 'van waar
den en woorden', een 'president
van alle burgers'. Alom wordt
de betekenis van Johannes Rau
voor het naoorlogse Duitsland
geroemd. Als een 'groot huma
nist en christen' wordt hij her
dacht. GPD
Het trauma Srebrenica is terug nu politici
voor de lastige beslissing staan om 1200 mili
tairen naar Afghanistan te sturen. Neder
land heeft te weinig van Srebrenica geleerd,
meent dr. Eelco Runia (1955), als historicus
verbonden aan de Rijksuniversiteit Gronin
gen. Ondanks het lijvige rapport van het Ne
derlands Instituut voor Oorlogsdocumenta
tie (Niod) over Srebrenica.
door Hilbrand Polman
Het was achteraf bezien het begin van
een uiterst hectische periode. In april
2002 presenteerde een team onderzoekers
onder leiding van Niod-directeur Hans
Blom een lijvig rapport over de gebeurtenis
sen in de Bosnische enclave Srebrenica.
Daar vonden in 1995 duizenden bescherme
lingen van de Nederlandse vredesmacht
Dutchbat de dood.
Naar aanleiding van het Niod-rapport bood
het kabinet Kok zijn ontslag aan. Daarna
volgde de moord op Pim Fortuyn en een on
gekend turbulente zomer in de Nederlandse
politiek. Bijna vier jaar later staat Neder
land opnieuw voor een lastige keuze. Moe
ten we 1200 militairen naar de Afghaanse
provincie Uruzgan sturen, een missie die
door velen als uiterst riskant wordt be
schouwd? Historicus dr. Eelco Runia stelt
vast dat Nederland weinig lessen heeft ge
trokken uit Srebrenica. Ondanks de parle
mentaire enquête, ondanks de duizenden pa
gina's die het Niod over de gebeurtenissen
heeft geschreven. „Het onderzoek van het
Niod had ons meer inzicht moeten geven in
ons eigen handelen. Wat zegt Srebrenica
over onszelf, over onze besluitvorming? He
laas is dat onvoldoende uit de verf geko
men."
Verachting
Runia vreest daarom het ergste voor de mis
sie naar Uruzgan. Niet gaan, vindt hij. „Nog
steeds halen we hulpverlening en militair
optreden door elkaar. In Srebrenica probeer
den de Nederlanders iets voor de plaatselij
ke bevolking te betekenen door hulp te ver
lenen. Ze begrepen niet dat de moslims in
de enclave hen daarom verachtten. Die wil
den in de allereerste plaats bescherming te
gen de Serviërs. Ik vrees dat we in Uruzgan
ook weer op de hulpverleningstoer gaan.
Dat heeft helemaal geen zin. De scholen die
we overdag helpen opbouwen, zullen 's
nachts door Talibanstrijders in brand wor
den gestoken." Runia is behalve historicus
psycholoog. Bij zijn analyse van het
Niod-onderzoek combineerde hij beide vak
gebieden. Een onorthodoxe aanpak, die
evenwel een onthutsend beeld opleverde
van wat er, in zijn ogen, misging bij het
Niod-onderzoek. „De vooronderstellingen
van het onderzoek klopten niet. De onder
zoekers hadden te weinig gelegenheid om
die ter discussie te stellen. Er was een soort
groepsdwang ontstaan. Terwijl het bij dit
soort onderzoek nu juist van wezenlijk be
lang" is om wel veel te debatteren en je gere
geld af te vragen waar je nu eigenlijk mee
bezig bent." Runia: „De onderzoekers heb
ben op een gegeven moment hun focus ge
legd op de Balkan en de gebeurtenissen
daar. Het rapport had ons meer inzicht moe
ten geven over Nederland. Wat zegt Srebr
enica over ons Nederlanders? Pas dan had
er een wezenlijk debat kunnen ontstaan."
Niemand
Dat dit goeddeels is uitgebleven, komt vol
gens Runia niet alleen door de turbulente zo
mer van 2002. „Het Niod wilde op papier
wel discussie, maar heeft die in de praktijk
altijd afgehouden. Ze wilden alleen in debat
met professionele historici die dat hele rap
port van duizenden pagina's hadden gele-
Piet van der Werf uit Lemmer is een van de inmiddels duizenden Nederlanders die structureel verstoken zijn van energie en vaak ook gas.
„Weet je wat triest is: je staat altijd voor anderen klaar. Maar als je zelf in zo'n situatie zit blijf je alleen achter."
foto Catrinus van der Veen/GPD
buikpijn en concentratiestoor
nissen. De school greep in. Kin
deren konden voortaan op
school douchen en leren. Het ge
zin werd aangemeld bij de voed-
selbank.
De schaamte voorbij, trok Petra
bij de werkgever van haar man
aan de bel. „Frans durfde er-zelf
niet om te vragen, maar we
moesten wel." Die was bereid
de schuld en aansluitkosten op
zich te nemen. De komende tien
maanden moet het gezin 200 eu
ro per maand terugbetalen. „We
houden vijftig euro per week
over om van te leven. Niet veel.
Maar we hebben weer energie.
Ik kan het nog steeds niet gelo
ven." GPD
Politici zijn over het algemeen geen groot lie)
hebber van burgerinspraak. Er wordt
lang gedebatteerd over referenda, gi
burgemeesters en premiers en correctieve volle
raadplegingen. Maar tot dusver kwam het fn]| in*
derland slechts één keer tot een landelijk refers
dum: toen ging het om de Europese Grondwet;
daaraan bewaart de politiek geen goede heriiuj 'j
ringen.
Tijdens de discussies over het zogeheten burgeriii
tiatief bleek deze week een exacte scheidslijn Ooi s
de Tweede Kamer te lopen: de helft is voor enl P!
andere helft is tegen. Kamervoorzitter Weisglas o;
perde dat burgers die een bepaald onderwerp'
de agenda van de Tweede Kamer willen krijgt J
voldoende hebben aan een petitie die door ten mi
ste vijftienduizend mensen is ondertekend. De Nj ?e:
derlandse politiek is een zaak van compromise ent
sluiten, zodat een Kamermeerderheid zich uitei n'
delijk zal kunnen vinden in een afgezwakte vers f
van het oorspronkelijke plan.
In principiële zin hebben de tegenstanders
Kamerleden zijn volksvertegenwoordigers die£
horen te weten wat er onder het volk leeft en ma
ten prangende kwesties - al dan niet op verza B
van burgers - in de Kamer aan de orde stellen. Bir(
burgerinitiatief hebben we dan niet nodig; Kam;
leden die doof zijn voor geluiden uit de samen!
ving, zijn domweg niet geschikt voor hun taak.
Als we die lijn doortrekken, dan is de burgerraa
pleging in Middelburg over de locatie van li pe
A-theater ook ten principale onjuist. De gemeenl &u
raad maakte een keuze voor een plek, wijzigde
koers toen daar technische problemen ontstond
en heft nu in wanhoop de handen ten hemel:
u het maar, burgers'.
Gekozen volksvertegenwoordigers moeten
soort afwegingen zelf maken, want bij de k
voor een locatie draait het om budgetten, parks
mogelijkheden, gebruiksmogelijkheden, bouwti
mijnen. Bij een volksraadpleging spelen al dief M
toren geen rol, ook al kan de benodigde informs ss
beschikbaar worden gesteld. Sterker: velen zul
een voorkeur uitspreken voor nieuwbouw op e et
plek die zo ver mogelijk van hun woning of pi n
keerplaats verwijderd is. Maar ook hier laat dep
litiek zien niet al te veel vertrouwen te hebben:
inspraak. Pas bij een opkomst van vijftig proce g
en als de favoriete locatie ten minste veertig pi .'j,
cent van de stemmen haalt, wordt de uitslag
rieus genomen. Dat is zelfs te schamel om vanafes
'burgeradvies' te kunnen spreken.
ELEKTRICITEIT - Na de her
verkaveling op Schouwen-Dui-
veland zijn daar nu de eerste
bedrijven aangesloten op het
elektriciteitsnet. Deze bevin
den zich in de gemeenten Ou-
werkerk' en Nieuwerkerk,
waar de gemeenten gemiddeld
duizend gulden per aanslui
ting bijdragen. Binnenkort zal
een begin gemaakt worden
met het aansluiten van bedrij
ven in Dreischor.
REMBRANDT - Het Metropoli
tan Museum of Art in New
York zal twee doeken en drie
tekeningen van Rembrandt
over de Oceaan vliegen ten be
hoeve van een grote tentoo p
stelling in Nederland ter
van de 350e geboortedag v
de schilder. Of er nog nis
werken van de schilder uitb
buitenland komen, is niet h
kend.
AFGETREDEN - De Fir»
premier Kekkonen heeft i R
ontslag van zijn kabinet
gediend nadat zes socii
listische ministers waren a
treden uit protest tegen
verhoging van de prijzen
levensmiddelen. De regering
coalitie van Kekkonen steuni
op dê socialistische en de B
renpartij,
Historicus Eelco Runia: „De scholen die we in Uruzgan overdag helpen opbouwen, zullen 's
nachts door Talibanstrijders in brand worden gestoken." foto Corné Sparidaens
zen. Dat heeft dus niemand." Directeur
Hans Blom van het Niod reageert verbaasd
en verontwaardigd op de kritiek van Eelco
Runia. „Hij is negatief, maar hij onder
bouwt niets. Ik zou wel eens willen weten
wat er nu precies mis is met ons onder
zoek." Volgens Blom verzint Runia allerlei
parallellen waar hij weinig mee kan. „De
ene keer zouden we ons als onderzoekers te
veel hebben geïdentificeerd met Dutchbat,
de andere keer met de Nederlandse rege
ring. Ik zie Runia eigenlijk niet als een se
rieuze gesprekspartner."
Blom ziet dan ook geen overeenkomst tus
sen Srebrenica toen en Uruzgan nu. „Des
tijds vonden bijna alle politici dat Neder
land iets moest doen. Niet gaan was geen op
tie. Ik moet afgaan op wat ik in de krant
lees, maar ik krijg de indruk dat de besluit
vorming nu zorgvuldig is." GPD
Hoofdredactie:
A. L Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315609
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax:(0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren
Goes, Zierikzee
en hulst:
Maandag t/m vrijdag
van 8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc,nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand: 20,55 n.v.t
per kwartaal; 59,75 62,00
per jaar: €229.20 233,30
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor h
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice,
Postbus 31,4460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,80
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35,93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgevos!
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en volgen
)r het Advertentiewezen,
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (076)5312550
Fax. (076)5312340
Personeelsadvertenties:
Tel: (076)5312240
Fax: (076)5312340
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (076)5312104
Fax. (076)5312340
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerend got.
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: www.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegoner-concern. De d&-vl
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt vot
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten i.
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geseleö^
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC
zersservice. Postbus 31,4460 AA Goes.
Behoort tot WGGGNGR
