Tienerseks wordt
kouder en grover
PZC
Gevoelskant van
seks onderbelicht
Zeeuwse jeugd is
seksueel actiever
en vrijt onveiliger
Seks onder 25
Internet maakt
jeugd vroegwijs
zaterdag 21 januari 2006
Yuri Ohlrichs van de Rutger Nisso
Groep: „De laatste jaren is er met
name aandacht geweest voor de nega
tieve aspecten van seks: soa's, onge
wenste zwangerschappen. De gevoels
kant van seks is tot nu toe onderbe
licht gebleven."
Wanneer ga je met iemand naar bed?
Hoe geef je je grenzen aan? Hoe houd
je het leuk? Volgens Ohlrichs moet
daar meer aandacht voor komen. Voor
al op scholen. „Ik begeleid jongeren
die van de rechter een leerstraf seksua
liteit opgelegd hebben gekregen. Dat
zijn uiteenlopende zaken, van jonge
ren die in een zwembad een meisje
hebben betast tot aan jongeren die
mee hebben gedaan aan een groepsver
krachting in een garagebox. Bij dat
soort zaken heb je meestal een leider,
de andere jongeren volgen hem blinde
lings uit angst om af te gaan."
Vaak heeft het slachtoffer in een ande
re situatie al eens vrijwillig seks ge
had met een van hen. De jongen denkt
dat het meisje ook wel seks wil met
zijn vrienden. Groepsverkrachters
hebben volgens Ohlrichs geen idee
van de machtsverhoudingen en besef
fen soms de ernst van het delict niet.
„Het aantal zedenmisdrijven bij jonge
ren is gestegen, maar of er daadwerke
lijk meer delicten voorkomen dan
vroeger is moeilijk te zeggen. Er is
veel veranderd: seksueel geweld is uit
de taboesfeer gekomen, er is een grote
re aangiftebereidheid en politie en jus
titie besteden er meer aandacht aan."
Scoop, het Zeeuws Instituut voor
Sociale en Culturele Ontwikke
ling, heeft in de Jeugdmonitor aan
dacht besteed aan seksualiteit onder
Zeeuwse jongeren in de derde klas
van het Voortgezet Onderwijs. Zeeuw
se tieners blijken vaker seks te hebben
dan hun leeftijdgenoten elders. Maar
ook vrijen ze vaker onveilig.
Bijna vierduizend leerlingen van veer
tien en vijftien jaar oud hebben meege
werkt aan het onderzoek. Van de
Zeeuwse derdeklassers is, met uitzon
dering van leerlingen van reformato
risch onderwijs die niet aan het onder
zoek hebben meegewerkt, 24 procent
wel eens met iemand naar bed ge
weest. Hiermee zijn ze seksueel actie
ver dan tieners in de rest van Neder
land.
Ruim eenderde van de leerlingen die
seks hebben, gebruikt hierbij niet al
tijd een condoom. Meisjes vrijen iets
vaker onveilig dan jongens (38 tegen
over 32 procent). In vergelijking met
landelijk onderzoek onder derdeklas
sers, is het condoomgebruik door zo
wel Zeeuwse meisjes als jongens la
ger. Landelijke cijfers wijzen uit dat
28 procent van de meisjes en 18 pro
cent van de jongens geen voorbehoed
smiddel gebruikt. Leerlingen van
praktijk- en speciaal onderwijs zijn,
naar verhouding tot andere onderwijs-
typen, seksueel het actiefst. Daarente
gen vrijen zij wel veiliger dan leerlin
gen van hogere onderwijsvormen.
Over de leeftijd waarop Zeeuwse jon
geren voor het eerst geslachtsgemeen
schap hebben, is nog niets bekend.
Scoop wil in 2007 een nieuwe Jeugd
monitor opstellen waarin dit onder
werp mogelijk wel aan de orde komt.
Medio vorig jaar verscheen het on
derzoek Seks onder je 25ste, een
rapport van de Rutger Nisso Groep en
Soa/aids Nederland. Bijna vijfdui
zend jongeren van twaalf tot en met
25 jaar zijn hiervoor ondervraagd.
De gemiddelde leeftijd waarop Ne
derlandse jongeren voor de eerste
keer seks hebben is 16,6 jaar. Zeven
procent van de 12- tot en met 14-jari-
gen heeft ooit geslachtsgemeenschap
gehad. Jongeren die op deze leeftijd al
seks hadden, beschermen zich minder
goed tegen geslachtsziekten en zwan
gerschap.
Jongeren die afspraakjes maken
via internet hebben vaker de ervaring
dat ze gedwongen zijn of dat ze zelf
iemand gedwongen hebben tot seksu
ele handelingen.
Marokkaanse jongens hebben va
ker dan andere jongens wel eens ie
mand gedwongen.
Meisjes krijgen vaker te maken
met seksuele dwang dan jongens.
Achttien procent van de meisjes is wel
eens gedwongen om iets te doen of toe
te staan op seksueel gebied. Van de on
dervraagde jongens geeft vier procent
aan wel eens te zijn gedwongen tot
seks.
Meisjes beginnen over het alge
meen later aan seks dan jongens. Een
op de twintig meisjes heeft wel eens
aan seks via internet gedaan, tegen
over een op de tien jongens die erva
ringen met cyberseks hebben.
Nederlandse jongens van twaalf
tot en met zeventien jaar hebben min
der vaak ervaring met seks met een
partner dan jongens van Marokkaan
se, Turkse, Surinaamse of Antilliaan
se afkomst.
Jongeren weten al heel veel over
seks. Internet speelt daar een be
langrijke rol in. „De technische kant
van seks, daar hoef je ze niets meer
over te vertellen," zegt Simone van
Bergen, sociaal verpleegkundige van
de afdeling soa-bestrijding van de
GGD Hart voor Brabant.
Volgens haar is er niet echt sprake
van een verschuiving van de seksuele
moraal. „Vroeger had je ook meisjes
die makkelijk met iedereen naar bed
gingen. Er zijn nog genoeg jongens en
meiden die elkaar eerst beter willen
leren kennen en dan pas met elkaar
naar bed gaan. Uit onderzoek blijkt
dat er gemiddeld tussen de allereerste
zoen en de eerste geslachtsgemeen
schap twee jaar zit. Dat gemiddelde is
niet veranderd."
Van Bergen kent de verhalen over
gangbang-weekeinden en jonge mei
den die erg makkelijk met verschillen
de jongens naar bed gaan. „Ik schrik
nergens meer van, maar waarom mag
een 25-jarige wel met verschillende
jongens voor de lol naar bed en een
15-jarige niet? Het is bij dit soort dis
cussies altijd lastig om je eigen seksu
ele normen en waarden los te laten."
Collega Bianca Vos van de afdeling ge
zondheidsbevordering geeft vaak voor
lichting op scholen. De vragen die ze
krijgt zijn soms wel erg expliciet. „Ik
merk ook wel dat sommige jongeren
denken dat ze op een bepaalde leeftijd
van alles al moeten doen. Ze vinden
het moeilijk om hun grenzen aan te ge
ven."
Een vijftienjarig meisje dat drie jon
gens voor de camera bevredigt. Met
het filmpje wordt ze gechanteerd. Een
eveneens vijftienjarig meisje uit Sint Jan
steen dat naaktfoto's maakt van zichzelf
en die vervolgens tegen haar gebruikt wor
den. Groepsverkrachtingen. De seksuele
moraal onder jongeren verandert. „Het
wordt kouder, harder en grover.Het hart
speelt steeds minder mee.
Voornamelijk jongerenwerkers in achterstands
wijken en de politie signaleren steeds meer sek
suele excessen onder jongeren, tieners vaak nog. De
leeftijd van 'de eerste keer' zakt steeds verder, hun
'balboekje' bevat ook steeds meer namen, als ze die
tenminste nog weten of ooit geweten hebben. Seks
is niet altijd meer speciaal, maar een recreatieve be
zigheid. En een middel om erbij te horen.
Dennis was dertien toen hij voor het eerst met een
meisje naar bed ging. „Gewoon voor een avondje."
Of hij zenuwachtig was? Een stoer antwoord: „Ach,
het werk moet gedaan worden." Inmiddels is de zes
tienjarige jongen uit Tilburg met ongeveer zes mei
den naar bed geweest, maar precies zegt hij het niet
bij te houden. Veilig vrijen? „De eerste keren niet,
toen wist ik daar nog niks van. Nu wel."
Sammy, een meisje van nu vijftien, was ook dertien.
„Ik kende die jongen al een tijdje. Ik ben nog niet
met veel jongens naar bed geweest, vijf maar."
Voor Sandy Verschuuren, al jaren jongerenwerkster
in Tilburg-Noord, zijn het bekende verhalen. „Jon
geren beginnen eerder aan seks. Dertien, veertien,
dat is normaal. Meiden zien er ouder uit. Ze kleden
zich uitdagend: korte rokjes, strakke truitjes,
strings boven hun broek. Vaak hebben ze geen idee
wat voor gevoelens dit bij jongens kan oproepen."
Bubbeling
Tijdens de meeste discoavonden van het Tilburgse
jongerenwerk is bubbeling (het dansend tegen el
kaar aanschuren) dan ook niet meer toegestaan.
Ook Farna Elkadmiri, jongerenwerkster in Den
Bosch, vindt dat de omgang tussen jongens en meis
jes verandert. „Het wordt kouder, harder, grover."
Elkadmiri schrikt regelmatig van het gebrek aan
zelfrespect bij meisjes. „Sommige meisjes hunkeren
zo naar liefde, ze zijn bereid daar alles voor te
doen."
Dat bewijst ook de zaak in Sint Jansteen. Een toen
vijftienjarig meisje maakte op verzoek van haar
vriendje zeer expliciete naaktfoto's van zichzelf. Ze
waren ook voor haar vriend bestemd, maar kwamen
desondanks ook in handen van een andere jongen.
Die plaatste de foto's vervolgens op internet, uit
wraak, om een onzinnige ruzie tussen hem en het
slachtoffer. De opnamen doken vervolgens op tien
tallen nationale en internationale websites op.
Hoewel het in dit geval niet zo was, gaat het vaak
om meisjes uit probleemgezinnen. Juist zij zijn over
gevoelig voor extra aandacht. Elkadmiri: „Ze zijn
ook een makkelijke prooi voor jongens die er echt
op uit zijn om zo'n meisje uit te buiten."
Gaby (15) vindt dat meiden net zo erg zijn. „Zij
scheppen ook op over hoeveel jongens ze gepakt heb
ben." Zelf is ze nog maagd. „Het hoeft voor mij nog
niet."
Zo denkt Jennifer (15) er ook over. „Ik wil eerst een
vaste relatie. Waarom zou je het meteen na een
week met een jongen gaan doen? Ik maak wel eens
geintjes over allerlei standjes, maar dat is het." Vol
gens Verschuuren vrijen veel jongeren niet veilig.
„Ik geef meisjes wel eens een condoom, maar dat
vinden ze niks. Als je een condoom bij je hebt, den
ken ze meteen dat je een hoer bent, zeggen ze dan."
De jongerenwerkster vreest dat het aantal seksueel
overdraagbare ziektes in haar wijk onder een be
paalde groep jongeren schrikbarend hoog is. Een
tijd geleden kreeg ze elf jongeren zover om zich te
laten testen op soa's. Het resultaat was schokkend:
liefst negen van de elf hadden een geslachtsziekte.
„Ik hou mijn hart vast. Ze mogen dan alles weten
over de technische kanten van seks, over soa's we
ten ze helemaal niets."
Trendvolger
Leo Meijaard, verpleegkundige en voorlichter veilig
vrijen van de GGD Zeeland, meldt 'uit de losse pols'
dat ook in Zeeland het aantal jongeren met een soa
toeneemt. „Zeeland is over het algemeen toch de
trendvolger." Wat de seksuele moraal onder Zeeuw
se jongeren betreft, vindt Meijaard dat er geen re
den is tot paniek. „Zeeuwse jongeren gaan over het
algemeen op een gezonde manier om met seks. Na
tuurlijk houden wij de risicogroepen (zoals dak- en
thuisloze jongeren en allochtonen) scherp in de ga
ten, maar eigenlijk gaat het best goed. Er wordt
heus wel geëxperimenteerd met seks, maar is dat
niet van alle tijden?" Het Jongeren Informatie Punt
(JIP) Middelburg-Veere stelt dat hen nog geen
schrijnende of opvallende verhalen ter ore zijn geko
men. Maar aangezien er bij het JIP meerdere men
sen op verschillende dagen werken, is dat geen volle
dig beeld. Ook in Zeeland, in ieder geval in Terneu-
zen en op Walcheren, is bekend dat er loverboys ac
tief zijn. Jongens die meisjes ronselen voor de prosti
tutie.
Uit een onderzoek van Scoop, het Zeeuws Instituut
voor Sociale en Culturele Ontwikkeling, blijkt dat
Zeeuwse tieners seksueel actiever zijn dan hun leef
tijdgenoten elders in het land, maar specifieke gege
vens ontbreken.
Veel scholen zijn zich bewust van de veranderende
moraal. Er wordt steeds vaker een beroep gedaan
op de lespakketten als 'Lang Leve de Liefde' van
GGD en Rutgers Nisso Groep. GGD Zeeland heeft
ook het lespakket 'Relaties en Seksualiteit' samenge
steld. Speciaal gericht op basisscholen. Het lespak
ket gaat in op het hebben van respect voor anderen
en zelfrespect.
Wat zelfrespect betreft, zeggen jongerenwerkers re
gelmatig verhalen te horen van meisjes die op een
avond met meerdere jongens naar bed gaan. Elkad
miri: „Ik ken verhalen van meisjes die bij een
vriend langs gaan, met hem naar bed gaan en daar
na mogen zijn vrienden ook een keer."
Jennifer en Gaby hebben geen medelijden met zul
ke meisjes. Jennifer: „Zij willen dat toch zelf? Ze
hebben gewoon zin in seks." Er zijn volgens Gaby
nog genoeg meiden die net als zijzelf) wel wachten
tot ze een serieus vriendje hebben. „Niet iedereen
doet het op haar veertiende. Het ligt gewoon aan je
zelf."
Peter Rens, chef zeden van de Tilburgse politie, zegt
zeker een verschuiving te zien optreden in de seksu
ele moraal onder jongeren. „De daders van aanran
ding of verkrachting worden steeds jonger. Jongens
van negen en tien jaar soms. Het gaat niet om een
tik op de billen, maar om aanranding. Jongens die
meisjes betasten in het zwembad of aanranden. De
daders en soms ook de ouders hebben niet eens door
wat ze fout hebben gedaan." Twee weken geleden
werd in Tilburg een meisje van veertien in een kleed
hokje in een zwembad door een jonge dader ver
kracht. „Die meisjes schamen zich vaak zo erg dat
ze geen aangifte doen", zegt Rens.
De Zeeuwse politie zegt dat zich in Zeeland tot nu
toe geen seksuele excessen onder jongeren, zoals
groepsverkrachtingen, hebben voorgedaan. Er is in
ieder geval nog geen aangifte gedaan. Daarnaast is
bij de Zeeuwse zedenzaken geen sprake van een ge
leidelijke verjonging van de daders. De Tilburgse
politie stelt ook geen meldingen van groepsver
krachtingen te hebben gehad. „Maar", stelt Rens
„ik ben ervan overtuigd dat ze ook hier voorkomen.
Het is een grijs gebied en wij zien slechts het topje
van de ijsberg."
Jessica Maas en
Sheila van Doorsselaer
