Bevelanden onder stroom
(3
PZC
Meer dan een postzegel
Nostalgische ervaring over in Historisch Museum
*12
Gemeente Goes moet
bouwtempo opvoeren
weekenddiensten
Girlzzz Only
in het Palet
kinder
postzegels
uoor kinderen door kinderen
vrijdag 20 januari 2006
door Mieke van der Jagt
GOES - Je hoeft helemaal niet
zo heel oud te zijn om voortdu
rend 'Oja' te roepen bij de ten
toonstelling Bevelanden onder
stroom, die vanaf 28 januari in
het Historisch Museum in Goes
te zien is. Over elektriciteit gaat
het en je hoeft niet jong te zijn
om je erover te verbazen dat dat
nog maar driekwart eeuw ge
meengoed is.
Frank de Klerk, die een begelei
dende brochure schreef, zag ook
zijn halve jeugd passeren en hij
weet zeker dat ook anderen die
nostalgische ervaring zullen heb
ben. Het gaat dan over de perio
de na de Tweede Wereldoorlog,
toen de productie van elektri
sche apparaten een enorme
vlucht nam.
Maar het begon al veel eerder.
In de laatste helft van de negen
tiende eeuw had je petroleum en
gas, en dat was het. In de stad
brandden de lampen en de for
nuizen op gas en ook in sommi
ge dorpen werden gasfabrieken
gebouwd. Hansweert, Kruinin-
gen en Krabbendijke hadden bij
voorbeeld een eigen gasfabriek,
die net als die in Goes, een vuile
erfenis hebben nagelaten. Wie
in het buitengebied zat, of ver
weg van de gasbuis, was klant
bij de olieboer.
Het is dan ook niet verwonder
lijk dat daar de eerste stroom
werd opgewekt, toen het feno
meen aan het begin van de twin
tigste eeuw zijn magische op
wachting maakte. Boeren en be
drijven richtten coöperaties op,
om kolen- en dieselgestookte ge
nerators te laten draaien. Ge
meenten deden hetzelfde en wel
dra waren overal stokers aan de
slag die het apparaat van 's och
tends zeven tot 's avonds tien
uur aan de pruttel hielden. Een
paar minuten voor tienen veroor
zaakte de stoker een dipje, ten
teken dat het hoog tijd werd om
in de bedstee te duiken of om de
petroleumlamp op te zoeken.
In Goes had ondernemer Van
Lière een apparaat aangeschaft
voor de fabrikage van ijs. De
overcapaciteit verkocht hij aan
de bioscoop en enkele cafés,
waar het gewone volk het won
der kwam aanschouwen. Zoiets
moois wilde iedereen wel: lam
pen die niet van de tocht te lij
den hadden, waar geen vlamme
tje aan te pas kwam en waar
zulk mooi licht uit straalde.
Toen de Provinciale Zeeuwse
Elektriciteits Maatschappij
(PZEM) in 1929 de Bevelandse
gemeenten polste, deed dan ook
bijna iedereen mee. De gemeen
ten die zelf een gasfabriek had
den of pas geïnvesteerd in een ei
gen apparaat, wachtten soms
nog even af, maar op de meeste
plaatsen kon het feest van het
licht beginnen. Vanuit Walche
ren, waar de Vlissingse centrale
stroom uit kolen opwekte, wer
den kabels gelegd en daar ging
Beveland: op weg in de vaart
der volkeren.
Marketing
In de opstelling die het museum
heeft gemaakt uit eigen bezit,
bruiklenen van andere musea en
particulieren, is duidelijk te
zien hoe razendsnel na de oor
log een fenomeen als marketing
ontstond. Philips, goede bondge
noot van de PZEM, sprong in
het gat in de markt en maakte
het fluks groter. Aanvankelijk
werden voorlichtingsavonden
gehouden maar reclame in tijd
schriften en kranten deed het
ook prima. Waren het in het be
gin radio-ontvanger en spullen
voor in de keuken; al snel kwa
men er haardrogers, klokken en'
andere gemakken met snoeren
op de proppen. De advertenties
laten er geen twijfel over be
staan: vlot en modern ben je pas
als je in je gesteven, aangerim-
pelde rok de keukenprinses uit
hangt tussen zo veel mogelijk
stopcontacten.
Voor de meeste mensen was het
evenwel behoorlijk wennen, zo
blijkt uit de verhalen die De
Klerk heeft opgetekend in zijn
brochure. „Een vrouw op Wal
cheren had een kookplaat en
een elektrische ketel aange
schaft, maar het wilde maar
niet lukken. Telkens als ze wa
ter wilde koken ging het vrese
lijk stinken. De leverancier
kwam erbij en vroeg haar dan
toch eens voor te doen hoe ze
het deed. Ze zette de kookplaat
aan, plugde de ketel in en zette
die bovenop de kookplaat. Bij
mensen die nooit zonder vuur
hadden gekookt, ging het er ge
woon niet in dat het mogelijk
was: zoveel warmte uit een
draadje."
Dat verklaart ook de aanvanke
lijke angst voor elektriciteit,
die er bij veel mensen zeker
was. Maar het wende. Toen pas
in 1957 door toedoen van
NS-topman, de Zeeuw Frans
den Hollander, het spoor geë
lektrificeerd werd, waren de
Goesenaren zo dankbaar dat de
Stationstraat naar hem werd
genoemd.
De tentoonstelling blijft in het
Museum tot en met 17 juni.
door Frank Balkenende
GOES - De gemeente Goes moet
alle zeilen bijzetten om de ko
mende vijf jaar 1120 woningen
te laten bouwen. De huidige cij
fers beloven niet veel goeds. Af
gelopen jaar werden slechts 105
nieuwe woningen opgeleverd.
Een verdubbeling van dat aan
tal is minimaal nodig om te vol
doen aan in 2004 gemaakte af
spraken met provincie en Rijk.
Om aan dat convenant te vol
doen, heeft de gemeente veel
meer woningen gepland, name
lijk 2258. In de praktijk blijkt
dat nieuwbouwprojecten vaak
vertraging oplopen doordal pnh
jectontwikkelaars meer tijd,,
dig hebben, omwonenden fe.
zwaarprocedures aanspan,
en de aankoop van grout,
moeizaam verlopen.
Het college van B en W constj.
teert dat dit jaar het aantal
plande woningen (287) ook niet
wordt gehaald, omdat project^
om verschillende redenen w«.
den doorgeschoven. Wel hooii
het vanaf 2008 een inhaalraces
te zetten. In dat jaar beginnen
drie grote bouwprojecten: i
ontwikkeling van de wijk Man-
nee in Oost, Aria in Zuid en
omvorming van het havenindie.
trieterrein tot woongebied.
2*
Vanuit Walcheren werd de PZEM-kabel naar Zuid-Beveland gelegd.
foto Zeeuws Documentatiecentrum
zaterdag 21 en
zondag 22 januari 2006
CENTRAAL ALARMNUMMER
112
Huisartsen
Walcheren
Huisartsenpost Walcheren
Koudekerkseweg 86, Vlissingen
tel. 0900-1985 (geopend ma. t/m vr. van
18.00 tot 8.00 uur, in het weekend of tij
dens feestdagen)
De Veerse Huisartsen
Patiënten huisartsen: Rullens, Bats,
Ubels, Van Tol, Van Eede, Spekhorst en
Van der Male.
vrij. 17.30-zon. 23.00 uur:
A. A. v. d. Male, Duinweg 59, Zoutelan-
de, tel. (0118)561282.
zon. 23.00-ma. 8.00 uur:R. v. Tol, Markt
36, Veere, tel. (0118) 501271.
Tandartsen
Walcheren
J. P. F. Kremer, Bellinkplein 1, Middel
burg, tel. (0118) 612565.
Spreekuur 11.00-12.00 uur.
Verloskundigen
Vlissingen,
don. 20.00-vrij. 20.00 uur:
J. van Dierendonck, tel. (0118) 471140.
vrij. 20.00-zon. 22.00 uur:
H. Hament, tel. (0118) 471140.
Middelburg,
vrij. 21.30-zon. 21.30 uur:
M.Sinke, tel. (0118) 62045
Dierenartsen
Landbouwhuisdieren:
tel. (0118) 633803.
Kleine huisdieren:
A.J. Diender, Dr. Stavermanstraat 57,
Vlissingen, tel. (0118) 410910.
Spreekuur 11.00-12.00 en 17.00-18.00
uur.
Landbouwhuisdierenpraktijk Wal
cheren (grote huisdieren)
Oude Domburgseweg 33a te
Oostkapelle tel. (0118) 633803, za. en
zo. visites aanmelden van 08.00-09JÏ
Dierenartsenpraktijk Meliskerke
R. Roskam, Kelderweg 1, tel. (0118'
592838.
Vogel- en Egelopvang De Mikke
Het hele weekend bereikbaar onder*
0118 628288.
Apotheken
Stadsgewest
Vlissingen/Middelburg:
Zaterdag 10.00-17.00 uur:
Apotheek Paauwenburg, Dreesstraat
2a,Vlissingen, tel. (0118) 470717.
24-uursdienst (voor spoedeisends ra
cepten):
Apotheek Welsinge, Rentmeesterten
31, Middelburg, tel. (0118)623298,
Thuiszorg
Stichting Werkt voor Ouderen (vee
zorg thuis), tel. 06-51422232.
Zorgstroom
Voor gezinsverzorging, wijkverplegirg
en uitleen verpleegartikelen, tel.
0118-684000.
MIDDELBURG - In wijken-
trum Het Palet is zaterdag 28 j:-
nuari een activiteit voor meida
vanaf twaalf jaar.
Bij Girlzzz Only kunnen zijns-
doen aan workshops als hens
tattoo, bordspelen, sieraden e
ken, hairstyling en girltalk. It -
meiden uit de Magistraat^
mogen tussen 14.00 en 16.00;:
binnen aan de J. van Reigerbenr
straat 2 in Middelburg.
NIERSTICHTING
Ze kennen elkaar
door en door.
Toch weten ze iets
niet van elkaar.
NIERDONOR
JA/NEE
„bijvoorbeeld voor lljte in Kroatië:
ife een uur lopen naar school.
'Vroeger moest
Nu ik ccn Tets
or pn ik heb meer tijd
Ik mis geen dag mee
u pm om te voetballen
„oor mijn huiswerk. En om
met mijn vrienden.'
De Stichting Kinderpostzegels helpt met uw geld
kinderen in binnen- en buitenland.
Kijk op www.kinderpostzegels.nl
