Wierden laten zich lezen
PZC
Internationale
fiets- en
wandelbeurs
Expositie en jeugd
Inpakken met deskundigen
zaterdag 14 januari 2006
Het wordt een internationale gebeurtenis, cle
Fiets- en Wandelbeurs op 18 en 19 februari in
de Amsterdamse RAI. Duitsland, Groot-Brit-
tannië, België, Frankrijk en Ierland hebben
een stand en ook de verkeersbureaus van Po
len, Tsjechië, Kroatië, Zwitserland, Catalonië
en Aragón laten zien wat zij te bieden heb
ben. Fiets- en wandelvakanties zitten in de
lift: in totaal zijn bijna 200 standhouders aan
wezig in de RAI, de oppervlakte is bijna het
dubbele van vorig jaar.
Behalve informatie óver bestemmingen is er
ook aandacht voor materialen en voorberei
ding. Op het fietsparcours kunnen de bezoe
kers de nieuwste vakantiefïetsen testen en op
het nordic walldng circuit kan men onder des
kundige begeleiding kennismaken met deze
nieuwste manier van wandelen. Verder wor
den er lezingen gegeven door bekende au
teurs en enthousiaste fietsers en wandelaars.
De beurs is geopend op zaterdag 18 en zon
dag 19 februari van 10-18 uur. De toegang is
10 euro. Kinderen tot 12 jaar hebben gratis
toegang.
www.fietsenwandelbeurs.nl
Motortours op GPS
Vrij Uit motortours zijn ook op GPS verkrijg
baar. In'totaal staan in het aanbod 52 verschil
lende tochten in zestien landen die zowel in
dividueel als in groepsverband gereden kun
nen worden. Alle tours zijn te vinden in de
nieuwe Vrij Uit brochure Motorvakanties
2006.
De route op GPS kan via een mail aan
gps@mro-reizen.nl onder vermelding van de
reis en het reserveringsnummer worden aan
gevraagd en wordt vervolgens gemaild. De
route kan op vrijwel alle navigatiesystemen
gelezen worden.
www.vrijuit.nl
Kampeerbeurs in Autotron
In het Autotron in Rosmalen is van vrijdag 20
tot en met zondag 22 januari de beurs Kampe
ren Recreëren. De beurs beleeft de derde
editie en het aanbod is dit jaar uitgebreid. Al
le facetten op het gebied van kamperen en re
creëren in binnen- en buitenland zijn aanwe
zig. Aan de beurs is ook een website gekop
peld waar bezoekers alvast een voorproefje
kunnen krijgen. Op de beurs zelf wordt drie
maal daags een tombola gehouden, waarbij
het entreebewijs geldt als lot.
Autotron ligt aan de Graafsebaan 133, in Ros
malen. De beurs is gedurende drie dagen
open van 10 tot 17 uur. Entree volwassenen
7,50 per persoon.
www.kamperenenrecreeren.nl
Campingverbalen op televisie
In samenwerking met Vacansoleil start SBS 6
vanaf 21 januari met een nieuwe docusoap,
getiteld Campingverhalen: Nederland in Tos
cane. In deze serie worden Nederlandse va
kantiegangers op een speelse manier gevolgd
op camping Norcenni Girasole Club in Figline
Valdarno, Toscane. In de docusoap staat de
charme van kamperen centraal, en wordt ant
woord gezocht op de vraag waarom Nederlan
ders op vakantie in het buitenland elkaar
toch altijd weer opzoeken. Daarnaast is er
aandacht voor de werkzaamheden van het
campingpersoneel. Ook zijn beelden te zien
van de excursies die de campinggasten ma
ken naar steden als Pisa, Florence en Sienna.
Het landschap bedriegt het ongeoefend oog. Natuurlijk, iedereen
ziet wel die bulten tegen de lage Groningse horizon. De meesten
weten ook wel dat ze wierden heten, of in Friesland terpen. Maar
verder gaat het niet. Toch lezen al die verhogingen, kromme
weggetjes en smalle stroompjes in de akkers en weiden als een
spannend boek. Nu is het de tijd om daar eens te gaan kijken.
Omdat in het Groninger Museum de tentoonstelling 'Professor Van
Giffen en het geheim van de wierden' loopt.
rinnrTHOM PUNKI
We kijken vanuit de kerk
in Ezinge naar buiten,
naar beneden. Voorbij
een grafsteen, op het
veel lager gelegen land vertrekken
jonge zwaluwen met oudere gidsvo-
gels naar het zuiden. Er hangt een
doodse stilte tussen de handvol hui
zen van dit dorp boven Groningen.
Dit is Middag-Humsterland, het
oudste, niet verkavelde cultuurland
schap van Nederland en binnenkort
Werelderfgoed.
Wanneer we naar buiten lopen en
luisteren naar Harry Ferwerda, con
servator van het Museum Wierden-
land schijnt er plotseling verhelde
rend licht over het landschap. 'Kijk
naar de ijsbaan beneden, ooit ook
woonheuvel. Daar heeft Van Giffen
deze wierde afgegraven. Ezinge was
in 1930 wereldnieuws.'
Eeuwen voor Christus woonden men
sen in een waddengebied met een zee
die tot aan de stad Groningen liep. Ze
kwamen uit het zuiden, Drenthe en
verder. En op de opgespoelde zandri-
chels bouwden ze wierden, of terpen
of wurthen. In Friesland, Groningen,
Duitsland en Denemarken. Om in een
streek die telkens als een schotel vol
water liep droog en in leven te blij
ven. Er zijn vele honderden van die
wierden, maar er waren er meer.
Streeklcenner Ferwerda houdt de vin
ger op. 'Ze werden namelijk ook weer
afgegraven. Omdat de bewoning, het
boerenbedrijf door de eeuwen heen
mest had opgeleverd. ZO veel dat de
heuvels telkens hoger werden. In de
12de eeuw bouwde men dijken, voor
al de monniken. En waren de wierden
en terpen overbodig. Zes eeuwen la
ter bedacht men dat die vruchtbare
mestgrond, de wierden- of terpaarde,
handel was, beste handel.'
Boerdenjem
We lopen naar beneden in Ezinge - de
hoogste wierde in Groningen staat
plus minus negen meter boven de om
geving - en horen dat die aarde in het
verleden zo'n vijftig miljoen, in die
tijd keiharde guldens opleverde. Veel
mestaarde ging naar Drenthe waar de
grond schraal was. In het Museum
Wierdenland in het dorp met de een
zame kerk - de toren staat verderop -
krijgt een gezelschap les over de ont
staansgeschiedenis van de streek.
Over wat verloren is gegaan en behou
den kon worden.
En dan zijn we bij professor Van Gif
fen.
Harry vertelt: 'Hij had al in Dorlcwerd
onderzoek gedaan, vooral naar been-
derresten en toen een deel van de
Van Giffen in het Groninger Museum.
Ezinger wierde ook kon worden afge
graven besloot hij zeer grondig te
werlc te gaan. Het was 1930.'
Al lang waren bij het slopen van de
wieren oude gebruiksvoorwerpen en
skeletdelen gevonden, gekocht, verza
meld en gecatalogiseerd. Van Giffen
wilde meer en hij kreeg toestemming
om de woonheuvel tot bijna tegen de
fundamenten van de Ezinger Kerk Stilte in het
schop voor schop af te graven. Het le- wierdendorp
gertje werklozen ruimde twintig dui- Ezinge.
zend ton aarde op. foto's GPD
Hunze
'En toen', vertelt onze gids, 'toen
vond hij de funderingen van woon-
stalhuizen, kromme stammen met
vlechtwerk. Dat, eenmaal aan de
lucht bloot-gesteld, verpulverde. Nu
bazuinde Van Giffen in archeologisch
Nederland rond dat in al die vooraf
gaande eeuwen ten onrechte was ge
loofd in de optekeningen van de Ro
meinen. Niks armzalig volk, niks vis-
vangers, geen zwervers. Op de heu
vels leefde een boerenvolk met vele
beesten en kleine landbouw. Europa
stond op zijn kop; het 'Pompei van
het Noorden' was opgedolven. Van
Giffen was plotseling heel beroemd
en daardoor nog zelfverzekerder.'
Later op de dag zien wij nu ook overal
heuvels of resten ervan, leren we over
dijken, die langs de Hunze lagen, de
weg naar open zee. En wat we in on
wetendheid eerder voor slootjes had
den aangezien bleken prielen te zijn,
waddenbeekjes zoals nu nog bijvoor
beeld op Terschelling. In het wierden
dorp Niehove kwamen we bij van al
die kennis, met koffie en Groninger
koek zonder opsmuk.
'Dit dorp was na de inbraak van de
Lauwerszee de hoofdplaats van Hum-
sterland, hoger gelegen dan de belen
dende weidsheid en dus eigenlijk een
waddeneiland', vertelt de eigenaar
van het café.
Een tocht door dit Groninger wierden
land vol geheimen, die je moet leren
zien, moet wel voeren naar Aduard,
ooit een van de grootste kloosters van
Europa, bevolkt door ettelijke duizen
den Cisterciënzers. Een kruispunt
van devotie en universitaire kennis,
gesticht in 1192 door Willebrandus
en zijn elf broeders. In de strijd tus
sen Staatsen en Spanjolen, tussen ka
tholieken en protestanten ging het
klooster ten onder, onttakeld. De mil
joenen stenen werden elders in Gro
ningen gebruikt. Nu staat er nog de
kerk, die ooit ziekenzaal was voor de
hogere geestelijken in dit enorme
complex.
En we horen dat de Cisterciënzers
zeer werkzaam waren en in hun ge
leerdheid grote weg en waterbouw
kundigen. Hun arbeid vormde ook
het Groninger landschap, met zijn wa
ter, dijken en sluizen.
Het toeval wil dat we 's avonds, terug
in stad, in gesprek raken met een fa
milie, die nota bene uit Ezinge blijkt
te komen. Als we vragen wat al die be
langstelling voor de tentoonstelling
'Professor Van Giffen en het geheim
van de wierden' en de bijbehorende
excursies en streektochten zullen uit
halen is het antwoord zeer Gronings:
'Het komt toch zoals het komt.'
De tentoonstelling 'Profes
sor Van Giffen en het ge
heim van de wierden' is ei
genlijk de aftrap van het
Groninger Forum, een sa
menwerking van de Open
bare bibliotheek'Gronin
gen, het Groninger Mu
seum en het Noordelijk
Scheepvaartmuseum.
Het forum maakt een pro
gramma met tentoonstellin
gen, debatten en lezingen,
waarin ook andere instellin
gen deelnemen. Het Gronin
ger Forum zal een eigen ge
bouw krijgen. De titel van
de huidige expositie - als
een jongensboek - verraadt
al de inspanning om ook
jeugd binnen te krijgen. De
tentoonstellingen zelf is
spannend ingericht door
conservator dr. Egge Knol,
zeer multimediaal en voor
zien van schitterende docu
mentatie en tot in kleinste
onderdelen verzorgd.
Zelfs de petitfours in het ca
fé-restaurant dragen de beel
tenis van Prof. Van Giffen.
De scholen in Stad Gronin
gen en Ommelanden zijn
nauw betrokken bij het pro
ject.
Voor de vele excursies, wier-
dentochten, bijzonderhe
den, prijzen en toegangscon-
De professor op petitfours
dities: www.qroninqermu-
seum.nl
Professor Van Giffen en het ge
heim van de wierden loopt tot 9
april 2006. Een prachtig uitge
voerd boek met dezelfde titel is
verkrijgbaar voor €34,95.
De dj
Sander de Heer: radio-dj, pre
senteert op Radio 1 het reispro
gramma 'Weg met BNN'.
Gaat weg met: een rugzak.
Ging er al mee naar: Australië,
Zuid-Amerika, Thailand.
Voordelen van reizen met een
rugzak: 'Je komt overal. In Thai
land sliep ik in zo'n huisje aan
net strand.
Om daar te komen moest je wel
eerst een stuk door het zand.
Met een koffer wordt dat een an
der verhaal.'
Inpakadvies: 'Met luchtdichte
rakken kun je kleine pakketjes
Het hoort bnjj vakantie-
stress: inpakken. Je doet
het eigenlijk nooit goed,
want eenmaal weer terug
van vakantie ontdekken we
schone onderbroeken en
bloesjes in de koffer. Weer
veel te veel meegenomen.
Vijfervaren reizigers laten
zien hoe het wel kan en gun
nen ons voor een keer een
blik in hun reisvalies.
Tekst
CAROLINE GOTTGENS
foto's GPD
maken van grote kledingstuk
ken als jassen en truien.'
Onmisbaar op reis: 'Oordop
pen voor een ongestoorde nacht
rust. Erg handig in lawaaiige
hostels en een klamboe, want ik
haat muggen. En mijn iPod.'
Vooral thuislaten: 'Zo veel mo
gelijk kleding. In veel landen
koop je shirtjes voor een paar
euro en dan is het ook niet erg
ze helemaal af te dragen en weg
te gooien.'
Gouden tip: 'Op de bagageband
lijken al die rugzakken op el
kaar. Ilc plak er altijd een hoop
BNN-stickers op.'
De manager
Jan Beider: productmanager
van Thule.
Gaat weg met: een dakkoffer.
Kan vanwege zijri functie de
nieuwste modellen uitprobe
ren.
Gaat ermee naar: Zuid-Frank
rijk, Ardennen,
Voordelen van een dakkoffer:
'Komt van pas wanneer je spul
len meeneemt met een groot vo
lume. Slaap- en kampeerspul-
len, kinderwagens. Zo blijft er
meer ruimte over in de auto
zelf.'
Inpakadvies: 'Verdeel de baga
ge gelijkmatig over de koffer en
maak de bagage vast. Let op het
gewicht dat de auto officieel
mag dragen.'
Onmisbaar op reis: 'Goede dak
dragers en leuk gezelschap.'
Vooral thuislaten: 'Zware din
gen, zoals aardappelen, horen
niet in een dakkoffer. Die kun
nen er bij een noodstop voor
zorgen dat de lading naar voren
schiet.'
Gouden tip: 'Let er op dat je
met een dakkoffer hoger bent.
Dat vergeet je wel eens als je on
der tunnels of poortjes door
moet.'
dat je meer ruimte overhoudt
als je elk type kledingstuk bij el
kaar inpakt. Dus eerst de broe
ken, dan de bloezen, enzovoort.
Zware dingen als schoenen en
toiletartikelen, gaan in hét mid
den. Laarzen trek ik aan en
avondkleding gaat in een kle-
dingzak.'
Onmisbaar op reis: 'Mijn iPod.
Muziek onderweg vind ik be
langrijk. En mijn laptop.'
Vooral thuislaten: 'Ik neem
een föhn of dergelijke appara
ten nooit mee, die hebben ze in
hotels ook wel.'
Gouden tip: 'Te veel meene
men voor een korte reis kun je
heel eenvoudig voorkomen
door na te gaan wat voor weer
het wordt.'
De redacteur
Aad van der Poel: redacteur
van Kampeer- en Caravan Kam
pioen, test caravans, campers
en kampeerauto's.
Gaat weg met: caravan of cam
per.
Ging er al mee naar: Engeland,
Frankrijk, Spanje.
Voordelen van reizen met ca
ravan: 'Dat er wielen onder zit
ten. Je kunt er overal mee naar
toe en als het daar niet bevalt
trekje weer verder.'
Inpakadvies: 'Zware dingen
moeten boven de as gezet wor
den. Bij sommige types cara
vans is op die plek geen kast. Ik
zet mijn spullen dan altijd goed
tegen elkaar aan op de grond.
Koop je een caravan, dan hoort
daar overigens ook een instruc-
tieboekje bij.'
Onmisbaar op reis: 'Een zoge
naamde mover om de caravan
zelf op zijn plek te kunnen zet
ten. Dat scheelt duw- en trek-
werk, zeker als je al wat ouder
bent. Kampeer je op plekken
waar geen of weinig stroom is
dan is een accu ook nooit weg.'
Vooral thuislaten: 'Pakken wa
ter, potten pindakaas en aardap
pelen.'
Gouden tip: 'Verdeel je bagage
over auto en caravan zodanig
dat de auto 20 tot 25 procent
zwaarder- is dan de caravan. Zo
biedt hij genoeg tegen(ge)wicht
bij harde (zij)wind, een lange af
daling of een plotselinge uit
wijkmanoeuvre.'
De ondernemer
Sylvia Tóth: ondernemer, was
directievoorzitter van Content
Beheer, runt nu Toco D'Azur
dat vermogende Nederlanders
die in Zuid-Franlcrijjk willen wo
nen bijstaat.
Gaat weg met: kleine trolley
koffer.
Gaat ermee naar: Zuid-Frank
rijk en New York.
Voordelen van een klein kof
fertje: 'Met handbagage weetje
tenminste zeker dat je alles bij
je hebt. Vroeger raakte mijn kof
fer regelmatig zoek. Stel je
voor: ga je naar een gala in het
buitenland, komt je avondjurk
niet aan. Dat soort dingen over
komt me niet meer.'
Inpakadvies: 'Ilc heb ontdekt
