PZC
'Aunty' gaat door
Mexicaanse kosmopoliet
IAEA zet tact in
tegen kernwapens
De bankier van
de allerarmsten
Taizé trekt vooral
jonge mensen aan
7
vrijdag 13 januari 2006
door René Schrier
Het idee was al in het hoofd
van de 25-jarige Zwitserse
Roger Schutz gerijpt. Hij wilde
andere helpen daarin bijge
staan door gelijkgezinden. Met
dat doel kocht hij in 1940 een
huis met bijgebouwen in het
- Franse plaatsje Taizé. Het dorp
lag vlak bij de demarcatielijn
die Frankrijk tijdens de oorlog
in tweeën deelde. Het was een
goede plaats om vluchtelingen
op te vangen, al moest Roger
Broeder
Roger
zeifin 1942 vluchten toen de
Duitsers hem ontdekten.
In 1944 keerde hij terug om zijn
werk voort te.zetten. Hij was
toen niet meer alleen. De eerste
broeders hadden zich bij hem
aangesloten. Ze verzorgden
weeskinderen die in de oorlog
hun ouders hadden verloren,
maar ontvingen op zondag ook
Duitse krijgsgevangenen uit
oen kamp in de buurt. Op paas
zondag 1949 verbonden zij zich
voor het leven in celibaat, ge
meenschapsleven en soberheid.
Tegenwoordig telt de oecumeni
sche gemeenschap van Taizé
een hondertal broeders, katho
liek en van verschillende protes
tantse afkomst, uit meer dan
vijfentwintig landen.
Vooral jongeren voelen zich erg
aangetrokken tot de gemeen
schap van Frère Roger. Dat be
gon al aan het eind van de jaren
vijftig. Elke week, maar zeker
in de zomer en rond Pasen, ko
men duizenden jongeren uit
tientallen landen naar Taizé
voor ontmoetingen en bezin
ning. Driemaal daags wordt er
onder leiding van de broeders
gebeden.
Oprichter Frère Roger is op
90-jarige leeftijd op 16 augus
tus 2005 om het leven gebracht
door een gestoorde Roemeense
vrouw. Hij werd gedood tijdens
het avondgebed. De Franse ka
tholiek broeder Alois was daar
voor al als zijn opvolger aange
wezen. In de Taizé diensten
wordt veel met lichtjes gewerkt.
De lichtjesdiensten zijn een be
grip geworden en worden met
enige regelmaat op verschillen
de plekken in de wereld gehou
den. De Roosevelt Stichting wil
ter gelegenheid van de uitrei
king van de Four Freedoms ook
in Middelburg zo'n dienst hou
den en rekent op zo'n achtdui
zend jongeren.
Carlos Fuentes
Mohammad Yunus
door René Schrier
TV* Aung San Suu Kyi zal helaas verstek la
kten gaan bij de uitreiking van de Four
Freedoms Awards in Middelburg. Ze krijgt de
°m ^r°m *p0ar -Award, maar is op 30 mei
2003 gevangen genomen door het regime van
Myanmar en aansluitend onder huisarrest ge
plaatst.
Zeis de dochter van generaal Aung San, een le
gende in Myanmar, die in 1942 eerst met hulp
van de Japanners de Engelsen het
'and uit dreef en in 1945 omdraai-
en de Britten hielp de Japan
ss te verdrijven. Hij werd in
1!)47 vermoord.
Toenop23 juli 1988 generaal Ne
«in bekendmaakte dat hij aftrad als leider van
e junta en er een referendum zou komen over de
politieke toekomst van het land, begreep Aung
va« uu Kyi dat daar de mogelijkheden voor het
m°e^ ^en om ziin toekomst in eigen hand te ne-
0p de symbolische datum van 8 augustus 1988
la Ir mmulenover acht 's morgens begon een
k n siaking en honderdduizenden monnik-
JIÜ'jStudenten, arbeiders en andere burgers gin-
1 op. Rond middernacht gaf president
Aung
San Suu Kyi
Sein Lwin het bevel het vuur op de menigte te
openen. Twee weken later hield Ang San Suu Kyi
haar eerste politieke toespraak, namens de Natio
nal League for Democracy, het begin van een
campagne die nog steeds gaande is.
Op 20 juli 1989 begon haar eerste huisarrest, die
duurde tot 10 juli 1995. Daarna werd haar doen
en laten nog steeds aan banden gelegd. En omdat
ze niet in staat was naar de mensen toe te gaan
kwamen de mensen naar haar. Elke zaterdagmid
dag om vier uur beklom ze een provisorisch po
diumpje bij haar huis en hield ze voor de honder
den belangstellenden een toe
spraak van precies een uur. In sep
tember 2000 volgde een tweede pe
riode van huisarrest die negentien
maanden duurde. De laatste keer
dat ze onder huisarrest werd ge
plaatst was in mei 2003 tot vandaag.
Haar landgenoten noemen de 60-jarige activiste
liefkozend' Aunty'. Ze is ook wel eens een 'knap
pe Mahatma Ghandi' genoemd. Haar uitspraken
zijn bekend over de hele wereld en ze krijgt van
alle kanten steun. Van de popgroep U2 tot de Ver
enigde Naties wordt er druk uitgeoefend op het
regiem van Myanmar om haar vrij te laten, maar
die weten van geen wijken. In 1991 kreeg ze de
Nobelprijs voor de vrede voor haar geweldloze
strijd voor democratie en mensenrechten.
door Rolf Bosboom
In de dagen voordat jaarlijks in oktober de win
naar van de Nobelprijs voor literatuur bekend
wordt gemaakt, duikt zijn naam steevast op als
mogelijke kandidaat. Carlos Fuentes geldt dan
ook als de voornaamste Mexicaanse schrijver van
dit moment en, samen met onder anderen Gabriel
Garcia Marquez en Mario Vargas Llosa, als een
van de grootste vertegenwoordigers van de heden
daagse Latijns-Amerikaanse literatuur.
betrekkingen van het Mexicaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken. Halverwege de jaren zeven
tig was hij korte tijd ambassadeur van zijn land
in Frankrijk. Momenteel woont Fuentes afwisse
lend in Londen en Mexico.
Als schrijver debuteerde hij in 1954, met de ver
halenbundel Los dias enmascarados. De interna
tionale doorbraak kwam in 1962, dankzij de ro
man De dood van Artemiö Cruz. Andere bekende
en ook in het Nederlands vertaalde boeken van
zijn hand zijn onder meer Aura (1962), Diana, de
eenzame jachtgodin (1972), De oude gringo
(1985, in 1989 verfilmd met Grego
ry Peck en Jane Fonda), De grens
van glas (1995), De jaren met Lau
ra Diaz (1999) en Instinct van Inez
(2001). Vorig jaar verscheen De
stoel met de adelaar, de Nederland
se vertaling van La silla del aguila (2003), een fas
cinerende brievenroman gesitueerd in 2020, over
een machtsstrijd in Mexico naar aanleiding van
conflicten met de Verenigde Staten.
De geschiedenis van Mexico, de identiteit van het
land en de moeizame relatie met Amerika zijn
thema's die keer op keer terugkeren in het werk
van Fuentes, een groot voorvechter van de vrij
heid van meningsuiting. Rechtstreekse kritiek op
politiek, cultuur en economisch imperialisme uit
bijvoorbeeld directeur internationale culturele hij regelmatig in onder meer het dagblad El Pais.
Hoezeer leven en werk van Fuen
tes ook zijn verbonden met Mexi
co, vele jaren heeft hij buiten de
grenzen van dat land doorge
bracht, waardoor hij zich heeft ont
wikkeld tot een kosmopoliet bij uit
stek. De nu 77-jarige schrijver werd zelfs niet ge
boren in Mexico, maar in Panama, waar zijn va
der werkzaam was als diplomaat. In zijn jonge ja
ren woonde hij ook onder meer in Chili en Argen
tinië maar vooral in de Verenigde Staten, in Was
hington. Pas op zijn zestiende kwam hij naar
Mexico, waar hij rechten ging studeren.
Naast zijn schrijversbestaan bouwde Fuentes,
net als zijn vader, een indrukwekkende staat van
dienst op als diplomaat. Eind jaren vijftig was hij
Carlos
Fuentes
Mohamed el Baradei
foto's RTR
door Ben Jansen
Directeur-generaal Moha
med el Baradei van het In
ternationaal Atoom Energie
Agentschap (IAEA) haalt de
laatste tijd de ene na de andere
prestigieuze onderscheiding op.
Samen met zijn IAEA ontving
hij 10 december vorig jaar de
Nobelprijs voor de Vrede. Nu is
hem ook de Four Freedoms
Award 2006 toegekend.
Beide eerbewijzen zijn op de
zelfde overwegingen gebaseerd.
Ze vormen een erkenning dat
de pogingen van het IAEA en
Mohamed
el Baradei
zijn directeur-generaal te voor
komen dat kernenergie voor mi
litaire doeleinden wordt ge
bruikt en te bereiken dat deze
energievorm vreedzaam en vei
lig wordt toegepast.
De chef van het Internationaal
Atoom Energie Agentschap -
een onderdeel van de Verenigde
Naties - is geen specialist op het
gebied van kernfysica. Daar
heeft hij zijn mensen voor. De
directeur-generaal van de
atoomwaakhond van de interna
tionale gemeenschap heeft ande
re vaardigheden nodig. El Ba
radei (Cairo, 1942) is dan ook in
de eerste plaats diplomaat. In
die kwaliteit heeft hij de afgelo
pen jaren de handen vol gehad
aan de nucleaire programma's
van staten als Noord-Korea en
Iran. Daarbij komt het aan op
omzichtigheid en tact. Landen
zie zich van kernwapens willen
verzekeren, laten zich meestal
niet tot de orde roepen door pro
vocerende uitspraken.
Mohamed el Baradei is opgeleid
als jurist. Hij studeerde rechten
in Cairo en later in New York.
In 1964 begon hij zijn loopbaan
in de Egyptische diplomatieke
dienst. Hij werkte voor de per
manente missies van zijn land
bij de Verenigde Naties in New
York en Genève, waarbij hij on
der meer met wapenbeheer-
sings vraagstukken te maken
kreeg.
In 1980 stapte El Baradei over
naar de Verenigde Naties, eerst
als hoofd van de cursus interna
tionaal recht bij het opleidings-
en trainingsinstituut en vanaf
1984 als staflid op het secreta
riaat van het IAEA. Dertien
jaar later werd hij directeur-ge
neraal, een functie waarin hij
vorig jaar september voor de
derde keer is herbenoemd.
Tijdens de uitreiking van de No
belprijs voor de Vrede wees El
Baradei erop dat de neiging van
landen om zich van kernwapens
te voorzien alles te maken heeft
met de verschillen tussen arm
en rijk op de wereld.
Onder de vlag van het IAEA
hebben internationale deskundi
gen afgelopen najaar de veilig
heidsvoorzieningen van de kern
centrale Borssele geinspecteerd.
door René Schrier
Een gesprek in 1976 in Bang
ladesh tussen de econoom
Mohammad Yunus en een
vlechtster van bamboe-stoelen
zette het balletje aan het rollen.
De vrouw vertelde dat ze stoe
len kon verkopen voor een klei
ne winst, maar dan moest ze
wel geld lenen tegen een zeer ho
ge rente. Degene die het geld
verdiende was haar geldlener,
de woekeraar.
Dat leidde in datzelfde jaar tot
de oprichting van de Grameen
Bank, dorpsbank, door Yunus.
De bank hield zich bezig met le-
Mohammad
Yunus
ningen van kleine bedragen aan
armen. Het systeem werkte: het
leven van honderden armen
werd door de kleine leningen
drastisch veranderd, en de te
rugbetaling van die leningen
verliep zonder problemen.
De Grameen Bank is geen lief
dadigheidsinstelling; de lenin
gen moeten terugbetaald wor
den, met rente. Wie geld leent
belooft zich te houden aan 16
regels, onder meer dat de kinde
ren naar school moeten, dat het
systeem van bruidsschatten ach
terwege wordt gelaten. En de
leners moeten lid worden van
een kleine groep van leners. Die
groepjes zorgen voor sociale
controle en discipline, waar
door de terugbetalingen ook ef
fectief worden gedaan. Gram
een scoort wat dat betreft zelfs
aanzienlijk beter dan klassieke
banken.
Mohammad Yunus, de bankier
van de armen, is volgens de
meest gerespecteerde bladen in
het Aziatische zakenleven een
van de 25 meest invloedrijke
Aziaten. Zijn bank is inmiddels
de grootste van Bangladesh met
ongeveer twee miljoen klanten,
voor meer dan 90 procent wou
wen verspreid over 35.000 dor
pen.
Zijn idee is niet alleen in de Der
de Wereld aangeslagen. Het
werkt inmiddels in 58 landen,
verspreid over de wereld. Toen
malig president Bill Clinton
van de VS heeft hem gevraagd
iets soortgelijks op te zetten
voor kansarmen in Amerika en
ook daar werkt het onder de
naam Good Faith Fund.
Microkredieten richten zich
vooral op vrouwen. Van de naar
schatting 1,5 miljard mensen
die moeten rondkomen van min
der dan 1 dollar per dag, is twee
derde vrouw. Economische pro
gramma's onder vrouwen dra
gen vaak meer bij aan het wel
zijn van de familie. Bovendien
heeft de ervaring geleerd dat
vrouwen betere terugbetalers
zijn. Vorig jaar was prinses
Maxima adviseuse van de Vere
nigde Naties, in het VN-jaar
van het Microkrediet, en be
zocht zij projecten in onder
meer Uganda en Kenia.
Aung San Suu Kyi
Broeder Roger
Sinds in 1982 prinses Juliana als eerste
niet-Amerikaan de Four Freedoms Me
dal omgehangen kreeg, zijn in de loop van
de jaren heel wat vooraanstaande wereld
burgers in de Middelburgse Nieuwe Kerk
onderscheiden. In Zeeland zijn in totaal
zestig Four Freedoms Awards uitgereikt.
De onderscheidingen zijn bedoeld voor
mannen, vrouwen en instellingen die in
hun denken en handelen inhoud hebben ge
geven aan de Vier Vrijheden die president
Roosevelt verwoordde in zijn historische re
de tot het Amerikaanse Congres op 6 janua
ri 1941. Die vier vrijheden zijn de vrijheid
van meningsuiting en van godsdienst, vrij
waring van gebrek en van vrees. De vijfde
algemene onderscheiding die wordt uitge
reikt is de Four Freedoms Medal.
