\v
m
1
J
Plussen en minnen met loonstrookje januari
De oliebollendoctrine
van Nout Wellink
r i
i:1
1
Nu is er nog een
cultuuromslag nodig
w
Ik geloof
niet in
energie-subsidies
zaterdag 31 december 2005
Dure olie en de vrees voor de opmars van goedkope arbeidskrachten
uit het voormalig Oostblok kenmerkten het economisch jaar 2005.
Nout Wellink, president van De Nederlandsche Bank, ziet deze ontwikkelin
gen niet als een bedreiging. Integendeel. Wellinks recept voor een succesvol
nieuwjaar in twee delen.
■f tg
Cf
m al'' HP
V f f ji&ji
ras
fc.
Nout Wellink, president
van De Nederlandsche Bank.
foto Bas Beentjes/GPD
Over dure energie: „We hebben gezien wat
de gevolgen voor de olieprijzen zijn van
een storm in de Golf van Mexico. Olie zit in re
gio's die - laat ik het maar voorzichtig zeggen -
hun eigen politieke karakteristieken hebben.
Want hoe stabiel zijn de regimes in die regio's?
Is Irak in de toekomst wel of geen olieleveran
cier? Saoedi-Arabië is het grootste probleem;
een niet-democratisch land met veel olie in het
Midden-Oosten. We zijn allemaal afhankelijk
van hun olie. Stel dat daar een fundamentalis
tisch islamitisch bewind komt dat de oliekraan
dichtdraait. Zouden de Amerikanen dat aan
vaarden? Dat is een directe bedreiging voor de
wereldvrede.
Willen we het zover laten komen? De oliemarkt
is een markt met enorme onzekerheden, maar
ook één die fundamenteel is voor het functione
ren van onze economie. Want als de olie van de
ene op de andere dag opdroogt, dan komt onze
economie tot stilstand.
Dit lijkt me een belangrijke overweging voor
beleidsmakers: in de zestig jaar na de Tweede
Wereldoorlog zijn we zo afhankelijk geworden
van energie dat we moeten zorgen minder af
hankelijk te worden van olie uit politiek insta
biele regio's.
Dan kom je vanzelf uit bij alternatieven zoals
kernenergie. Het is een discussie die we móe
ten voeren. De technologie is sterk verbeterd,
het is veiliger en de kooldioxide-uitstoot is min
der dan bij het gebruik van fossiele brandstof
fen."
Aardgas
„We kunnen in Nederland zeggen: dat is niet
nodig, want we hebben ook aardgas; en we
dachten altijd dat wind- en zonne-energie de
oplossing waren. Nu blijkt dat je wel heel veel
molens en panelen nodig hebt om zelfverzor-
gend te zijn. Als aan de andere kant van de
grens wel kerncentrales staan, dan hebben we
alleen de nadelen en niet de voordelen.
Een ander alternatief is Canada, dat heeft on
gelofelijke hoeveelheden teerzand. Daarin zit
net zo veel olie als in heel Saoedi-Arabië. Maar
kernenergie is duur en het winnen van olie uit
teerzand is gecompliceerd en wordt pas renda
bel bij een olieprijs van 35 dollar per vat.
Ik ben dan ook niet ongelukkig met de energie
prijsstijging: het brengt alternatieven in zicht
die anders te duur zouden zijn. En het dwingt
ons zorgvuldiger om te gaan met energie. Dat
hebben we ook gezien na de oliecrises van 1973
en 1979. Daardoor is de energie-intensiteit in
de geïndustrialiseerde wereld gehalveerd. Dat
betekent dat we per eenheid nationaal product
nog maar de helft van de energie gebruiken.
Dat moet ook wel want we produceren steeds
meer.
Over goedkope arbeid: „Als de Poolse ar
beider hier binnenkomt, dan moet onze
bouwvakker zich maar laten omscholen zo
dat hij iets anders kan gaan doen. Het vrije
verkeer van goederen, kapitaal én personen
in Europa heeft geleid tot de grootste wel
vaartsstijging in de mensheid. In de afgelo
pen zestig jaar is het inkomen per hoofd van
de bevolking meer gestegen dan in de vijfhon
derd jaar ei-voor.
Het is een win-win situatie, maar dan moet
onze economie wel van structuur verande
ren. De Polen krijgen een inkomen, werk en
welvaart. De Nederlanders krijgen hun hui
zen goedkoper opgeknapt en asperges uit de
grond gehaald die anders waren blijven zit
ten. Dat levert ons ook weer welvaart op.
Je kunt Azië ook als een bedreiging zien. De
mensen die daar straatarm waren, maken nu
een welvaartssprong zoals wi] dat ook heb
ben gedaan. Als zij spullen maken die veel
goedkoper zijn, dan krijgen wij onze wasma
chines ook goedkoper en dan worden onze
televisies ook goedkoper en houden we geld
over.
Daar zit ook gelijk het knelpunt. We raken
werk kwijt in de sectoren waar meer concur
rentie komt. Als de Poolse arbeider - als me
tafoor voor goedkope buitenlandse arbeid -
het werk van de Nederlandse bouwvakker
gaat doen, dan moet die bouwvakker zich la
ten omscholen.
Als een Nederlander zijn baan kwijtraakt,
zegt-ie: Wat moet ik nu? Als het een Ameri
kaan gebeurt, zegt-ie: Morgen ga ik iets an
ders doen. Nederlanders moeten gewoon on
dernemender worden en uitzoeken waar be
hoefte aan is. Al is het oliebollen bakken
voor Nieuwjaar."
Kabelnet
„Er is nog van alles te doen in Nederland. De
infrastructuur kan verbeterd worden en er
kan nog een kabelnet door heel Nederland
neergelegd worden. De gezondheidszorg kan
nog veel beter. Er zijn nog zo veel banen te
verzinnen. Dan moet een bouwvakker mis
schien in een ziekenhuis aan de slag, dat kan
best.
Je ziet dat bepaalde sectoren zich verder aan
het ontwikkelen zijn. Ieder jaar groeit de
dienstensector in Nederland en we worden
steeds beter in het maken van hoogwaardige
producten. We zijn goed in de technische
scheepsbouw en in de bankensector.
Stel dat we geen sociale zekerheid zouden
hebben. Als je dan je baan kwijtraakt, ga je
dan langs de weg liggen creperen? Nee, dan
ga je werk creëren. Je moet de behoeften vin
den. Als je die niet kunt vinden, dan creëer je
een behoefte.
We zijn altijd een zeer ondernemend volkje
geweest. Nederland kende in de zeventiende
en achttiende eeuw groeivoeten van 5 pro
cent per jaar en in die tijd was er volledige
werkgelegenheid, omdat mensen op zoek gin
gen naar dingen die ze konden doen.
Als je van het zekerheidsnet een hangmat
maakt, dan geef je de verkeerde impulsen. Je
moet zorgen dat ze gauw weer aan het werk
gaan. Er is in Nederland al heel veel vei-an-
derd op dit terrein. Wijzigingen in de WAO
die best hard zijn en wijzigingen in de WW.
Dat zijn goede ontwikkelingen.
Verder hebben we de barrières voor perso
nenverkeer afgebroken. De Europese integra
tie is moeilijk terug te draaien. Nu is er nog
een cultuuromslag nodig en die is ook aan
het plaatsvinden.
Mijn vader had de crisisjaren in zijn hoofd;
die zei: Ga bij het Rijk werken, dan verdien
je niet zo veel, maar je hebt altijd werk. Als
de baan van mijn kinderen op het spel staat
en ik maak me daar zorgen om, dan reageren
ze heel anders. Dan zeggen ze: Pap ik ga wel
weer iets anders doen, ik vind wel wat. Dat
is een heel andere houding.
Die cultuuromslag doet soms wel pijn op de
korte termijn, maar aan het einde van de dag
zijn we allemaal beter af. Het enige alterna
tief is dat we de bouwvakker een muur om
Nederland laten bouwen, maar dan profite
ren we op geen enkele manier meer van de
voordelen van internationale arbeidsverde
ling. Dat betekent het einde van de wel
vaartsstijging.
Thomas Olivier en
Mathijs Rotteveel
„De prijs is het beste mechanisme. Je kunt een
ander wel proberen te overtuigen dat kernener
gie minder schadelijk voor het milieu is. Dan
blijkt dat ze in andere landen nog steeds heel
slordig met hun energie omgaan. Tot die prijs
zo hoog is dat ze denken: hé ik kan het ook
goedkoper doen.
Nu zijn er investeringen die bijna niet zijn op
te brengen, bijvoorbeeld de bouw van een kern
centrale. Daar kan de overheid wel een rol spe
len. Maar als die centrale er eenmaal staat, dan
moet die wel zichzelf tei'ugbetalen.
Ik geloof niet in subsidies. Stel je subsidieert
kernenergie op het moment dat de olie heel
duur is, wat gebeurt er dan als de olieprijs
weer daalt? Dan wordt kernenergie relatief
duurder en moet je steeds meer subsidiëren om
het in stand te houden. Als de prijs van energie
hoog genoeg is, dan komen de alternatieve
energiebronnen vanzelf naar boven. Ik mag
dan ook hopen dat die energiepiijs op een be
hoorlijk niveau blijft. Want als de kou deze
winter meevalt en de prijzen weer gaan dalen
dan verdwijnt ook de discussie en dan verdwij
nen ook investeringsplannen voor alternatie
ven weer van de tafel. Dat is ook gebeurd na de
jaren zeventig, toen de oliepiijs steeds lager
werd. Terwijl we weten dat we de discussie
gaande moeten houden."
Thomas Olivier en
Mathijs Rotteveel
Het loonstrookje van 2006
Door ingrijpende wijzigingen in het zorgstelsel, de sociale zekerheid en de belastingen is het voor veel mensen onduidelijk of zij er nu wel of niet op vooruit gaan in 2006. Het ministerie v,
Sociale Zaken heeft enkele rekenvoorbeelden gegeven. In de berekeningen wordt niet uitgegaan van loonstijgingen, wel van een gemiddelde pensioen- en zorgpremie.
Alleenstaand
Alleenstaande ouder
Alleenverdiener. 2 kinderen
Tweeverdiener, 2 kinderen
minimumloon
minimumloon
modaal inkomen
1,5x modaal
2,5x modaal
2005
2006
Verschil
2005
2006
Verschil
2005
2006
Verschil
2005
2006
Verschil
Bruto e
1 264.80
1.272,60
1.264,80
1.272,60
2276,23
2.276,23
1.138,12
2 276,23
1.138,12 2.276,23
1.138,12
4.552,47
1.138.12 4.552.47
Pensioenpremie
19,61
18,68
35,31
33,86
98,04
93,25
41,18
98,04
39.04
93,25
41,18
274,55
39,04
0,98
262,39
VUT/prepensioen
2,19
1,10
2,19
1.10
3,93
1.97
1,97
3,93
0,98
1,97
1,97
7.87
3,93
WW premie
12,76
53,40
47.81
19,78
53,40
47,81
19,78
138,69
124,44
ZFW premie
18,02
17,80
31,53
15,88
31,53
15,88
Loonbelasting
195,92
182,40
190,05
178,65
578,08
557,41
157,97
578,08
147,89
557,41
157,97
1 419,00
147.89 1.417.66
Vergoeding zorgpremie
137.49
Netto loonstrookje
1.029,06
1.070,42 41,36
1.006,70
1.058.99
52,29
1.511,25
1.575,79
64,53
901,35
1.511,25
950,20 1 575,79
113,39
901,35
2.849,85
950.20 2 744,05
56,95 -
Zorg
Premie
52,91
108,46 55,55
52,91
108,46
105,83
216,93
52,91
52,91
108,46
108,46
52,91
307,22
108,46
108,46
Zorgtoeslag
33.57 33.57
33.57
46.93
Totaalzorg
52,91
74,89 21,98-
52,91
74,89
21,98 -
105,83
170,00
64,17 -
52,91
52,91
108,46
108,46
111,10-
52,91
307,22
108,46
108,46
143,21
Voorlopige teruggaaf
Algemene heffingskorting
176,93
178,65
157,83
165,83
Kinderkorting
13,12
51,33
73,09
9,33
Combikorting
19.00
12.17
22,93
51,42
19.00
62,83
12.17
51.42
19.00
62.83
12.17
Totaal VT
190,05
178,65
11,40-
228,17
251,09
51,42
28,33
62,83
12,17
4,75 -
51.42
19,00
62,83
12,17
4,58
OZB gebruikersheffing
8,29
- 8,29
10,31
10,31
12,91
12,91
13,66
13,66
15,77
15,77
Totaal per maand
967,86
995,53 27,67
1.133,53
1.162,75
29,22
1.620,68
1656,88
36,20
886,20
1.486,67
904.57 1.479,50
11,20
884,09
2.561,63
904,57 2.647,76
106,61
anp bron: Mimstene van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Het loonstrookje van januari 2006
zal voor alle werknemers wen
nen zijn. Er komen posten bij en er
gaan posten af. Door wijzigingen in
het zorgstelsel, de sociale zekerheid
en belastingen zal de één meer en de
ander juist minder netto overhouden.
Volgens het ministerie van Sociale Za
ken wordt dit echter weer rechtge
trokken door maatregelen van het ka
binet die niet op het loonstrookje te
zien zijn. De meeste wijzigingen op
het loonstrookje zijn toe te schrijven
aan het nieuwe zorgstelsel, dat het
verschil tussen ziekenfonds en parti
culier vei-zekerden opheft. Straks
wordt op het brutoloon van mensen
die nu nog in het ziekenfonds zitten,
geen ZFW-premie meer ingehouden.
Hierdoor houden zij vaak netto meer
over. Daar staat tegenover dat de
nieuwe ziektekostenvei-zekeiing voor
hen duurder uitvalt, waarvoor zij
deels worden gecompenseerd via de
zoi'gtoeslag. Het loonstrookje kan vol
gens Sociale Zaken ook lager uitval
len door het nieuwe zorgstelsel. Zo
wordt er belasting ingehouden over
de verplichte inkomensafhankelijke
bijdrage van de werkgever voor de
ziektekosten, die 6,5 procent van het
brutoloon bedraagt.
Bovendien moeten werknemers die
nu particulier verzekerd zijn, er reke
ning mee houden dat de huidige vrij
willige vergoeding van hun werkge
ver voor de zorgpremie vervalt. Mo
menteel krijgen volgens Sociale Za
ken nog zes op de tien particulier ver
zekerde werknemers 40 tot 50 pro
cent van de ziektekosten vergoed
door de baas. De verwachting is wel
dat deze bovenmodale inkomens in
het nieuwe stelsel een lagere premie
betalen dan nu.
Gunstig is weer dat voor veel werkne
mers komend jaar een salai*isverho-
ging in het vat zit. Het Centraal Plan
bureau zei eerder deze maand voor
2006 te rekenen op een contract
loonstijging van gemiddeld 1,5 pro
cent in de marktsector. Ook wordt
het minimumloon verhoogd door een
inflatiecoiTectie. Verder wordt de be
lasting op loon verlaagd en daalt de
WW-premie. Daarnaast wijst Sociale
Zaken op financiële voordelen die
vooral gezinnen krijgen van het kabi
net, maar die niet te zien zijn op het
loonstrookje. In 2006 stijgt onder
meer de kinderkorting, zijn kinderen
tot 18 jaar gratis meeverzekerd in het
nieuwe zorgstelsel en is er meer geld
voor kinderopvangsubsidie.
Sentina van der Meer
