De wartaal van het jaar 2005
Memoires van driejarige
PZC
P2CS
WINNAARS
20
ctie
Winnaars Collectie boek 12:
A.F.Th, van der Heijden
abonnees
slechts
15 toppers uit de Nederlandse literatuur
A.F.Th, van der Heijden
COLLECTIE
postkantoor
vrijdag 30 december 2005
Lezersredacteur A. J. Snel is
bereikbaar per post op het
adres van de
Centrale Redactie van de PZC,
Stationspark 28,
Postbus 31,
4460 AA Goes.
Telefonisch: 0113 - 315660
E-mail: Lezersredacteur@pzc.nl
Het forum waarop lezers zich
kunnen uiten over actuele
zaken is bereikbaar via
internet: www.pzc.nl.
Het is technisch mogelijk het in
1986 gesloopte Van Dishoeck-
huis waarheidsgetrouw te her
bouwen, schreef de PZC op 21
december.
Het artikel leidde tot een verhit
te discussie onder stamgasten
van Brasserie Sans Etoile in
Vlissingen, zo meldden zij. „Wat
bleef hangen was dat het geen
zin heeft om terug te kieken.
Dan kun je alles wel terughalen
wat leuk, bijzonder, apart was
in Vlissingen: de Scheldemuur
terug, de Vic terug, Britannia te
rug, Janny's koffieshop terug,
PZC terug, Luxor, Scharretjes
op de Nieuwendijk, Hotel
Noordzee boulevard, Wibaut te
rug, Joops cafetaria terug, Co de
Buck in de Nieuwstraat terug,
PSD terug, Anna Sibolt terug,
Olau terug, Speckens terug, At
lanta terug, de IJsbeer terug,
Spuikom terug. Hoezo vooruit
kieken?"
Tot slot uit dezelfde PZC van 21
december: 'Het kindje Jezus
blijkt zeer geliefd te zijn, ook on
der dieven. De kerststal op de
Grote Markt van Brussel mist
het popje uit de kribbe. „Ook vo
rige jaren hebben we regelmatig
nieuwe poppen moeten kopen",
zegt Anette Katz van de toeris
tische dienst.' „Kijk", schrijft
PZC-lezeres Lamper-Lokerse
uit 's-Heer Arendskerke, „in de
ze tijd waarin geloven weinig
tot geen rol meer speelt, is dit
toch goed nieuws?"
door A.J. Snel
Het is misschien nogal kort door de
bocht, maar het lijkt mij zinvol te
stellen dat het jaar 2005 ons opnieuw
een vaalt van taalvervuiling heeft opge
leverd. Dat heeft alles te maken met ge
maskeerde gemakzucht.
Steeds minder mensen hebben zin om
na te denken. Als echter naar hun me
ning wordt gevraagd, willen ze niet la
ten blijken dat ze nooit moeite doen om
tot een opvatting te geraken. Ze stoten
dan woordenreeksen uit die de luiste
raar bekend voorkomen maar die niets
te beduiden hebben.
Dit fenomeen sluit aan bij het raar uit
spreken van woorden. Bij de radio word
je pas voor vol aangezien als je conse
quent aan zoveel mogelijk woorden de
zelfde extra letters toevoegt en 'dan' en
'als' door elkaar smijt. Dus: „Het hele
dorrup had te kampen met een oliebol-
lenwallum, sterrukur als in enig jaar te
voren."
Goed; mooi is anders, maar de luiste
raar kan tenminste begrijpen waar het
over gaat. Nee, veel zwaarder moet wor
den getild aan het massale gebruik zin
nen samen te stellen zonder inhoud of
betekenis. Als de spreker al een eindje
in de buurt wil komen van een bedoe
ling of zienswijze, dan is hij niet van
plan daarvan ook maar een fractie prijs
te geven.
Natuurlijk moet iedereen zijn eigen
ding kunnen doen maar men moet zich
toch wel beseffen dat een onmatig ge
bruik van verse gemeenplaatsen, geman
keerde beeldspraak, stoplappen en ei
gen gemaakte wederkerende werkwoor
den geenszins bijdraagt tot een vlot
doorcommuniceren. Het taalgebeuren
lijdt daaronder. Okay?
Zakje
De psycholoog die het meelevend heeft
over het 'rugzakje' dat zijn cliënt (voor
heen patiënt) moet meedragen, wil blijk
baar niet zeggen dat iedereen ervarin
gen opdoet die met zo plezierig zijn, dat
het leven niet altijd een lolletje is en dat
ieder huisje zijn kruisje heeft. Zou hij
dat wél meedelen, dan zou hij de indruk
wekken over net zo veel of weinig ken
nis te beschikken als de buurvrouw die
haar zienswijzen gratis verstrekt. Zeg
gen: „Je hebt een trauma, er is tijd voor
nodig om daarmee goed om te gaan",
klinkt weer zo ruw en dus wordt het
rugzakje maar aangereikt blablabla.
unmet Een BeeVe k&t
poon of. Bocej, MAAtf ccoR
jouw "MWje'm'KMe
0eHceOJJK/H£&H SPAGAAT.'
Die laatste drie lettergrepen worden
vaak gebruikt als sprekers het spoor
bijster raken. Ze slaan aan het bla-en
alsof ze haast hebben en doen net alsof
ze denken dat de luisteraar de rest zelf
wel kan invullen. Hetgeen nogal eens
juist is; het ging vóór het veelvoudig bla
toch al nergens over.
Politici die beweren dat ze transparant
willen zijn, daar moet men doorheen kij
ken. Als ze zeggen dat ergens een prijs
kaartje aan hangt, bedoelen ze vaak dat
ze niet weten wat ze met een beleids
voornemen aan moeten. Het kan ook
dat ze diep in hun hartje vermoeden dat
iets veel te duur is. Omdat ze niet goed
kunnen rekenen, houden ze een slag om
de arm. Overigens: aan politici hangt al
tijd een prijskaartje en dat dient trans
parant te zijn. Okay?
Mensen die zich op de vlakte willen hou
den maar tegelijkertijd de indruk wil
len wekken dat ze belangstelling heb
ben voor het besprokene, zeggen sinds
enige tijd te vaak okay. Als u iets aan
het beweren bent, kijken ze u doordrin-
gens aan en zeggen tussen iedere twee
zinnen door 'o' en dan, een halve toon
omhoog gaand 'kay'.
Spotten
Bestuurders die het volk ervan willen
overtuigen dat ze aandacht hebben
voor wat in de samenleving leeft, mo
gen graag laten 'monitoren' en 'spotten'
om zich vervolgens door communicatie
adviseurs te laten uitleggen hoe met de
uitkomsten van die activiteiten moet
worden omgesprongen. Deze deskundi
gen graven dan een handboek op en ra
den meestal aan via een vooraankondi
ging een persconferentie uit te schrij
ven tijdens welke de autoriteit aan eni
ge exposure kan doen. Waarbij hij nooit
moet laten blijken dat hij zich eraan ir
riteert dat hij wordt bevraagd door ver-
Illustratie Cor de Jonge
slaggevers die een iets te kort lontje heb
ben. Hetgeen in echte mensentaal wil
zeggen dat het domme driftkoppen zijn
die alleen dingen willen horen die tame
lijk uniek zijn.
Zo zijn er talloze, zo geen tientallen
voorbeelden te noemen van wantaal die
ons in het afgelopen jaar alles bij elkaar
drie keer niks heeft opgeleverd. Zeker
weten, okay?
De insteek voor het nieuwe jaar zou
moeten zijn dat veel woorden uitslui
tend alleen nog mogen worden gebruikt
door mensen die weten dat insteken
wordt gevolgd door omslaan, doorhalen
en af laten glijden.
Momenteel is het allemaal drie keer
niks. We zouden er vóór de jaarwisse
ling nog één keertje met elkaar over
moeten praten en zien de hedendaagse
wartaal een plekje te geven.
Dan gaat het in het nieuwe jaar hele
maal goedkomen.
Er is genoeg goed nieuws, als je er maar voor open staat. En als hel
goede nieuws er even niet lijkt te zijn, dan houden we in Nederland
gewoon een paar onderzoeken om te bewijzen dat we het helemaal
zo slecht niet hebben. Sterker: het gaat heel goed met ons.
Zo liet de Nederlandse Staatsloterij deze week onderzoeken wat we
in 2005 goed nieuws vonden. De kinderhand blijkt gauw gevuld: de
plaatsing van Nederland voor het WK voetbal en de geboorte van
Prinses Alexia blijken de leukste gebeurtenissen van 2005.
De ondervraagden zeiden verder in het nieuwe jaar een betere eco
nomie te wensen, meer verdraagzaamheid, geluk en een vredige sa
menleving. Miss World had het met beter kunnen formuleren. Als
belangrijkste goede voornemen wordt 'zo doorgaan' genoemd, ge
volgd door meer sporten en gezond zijn en blijven. Zeven procent
van de Nederlandei's wil stoppen met roken. De hoofdprijs van de
Oudejaarsloterij. 20 miljoen euro, zou men het liefst besteden aan
een reis en een huis of delen met familie en vrienden
Ook vroegen de onderzoekers hoe we het liefst de jaarwisseling
doorbrengen. Met een rijker gevulde portemonnee wil ruim veertig
procent van de Nederlanders de jaarwisseling in het buitenland^
ren, bij voorkeur in New York of Parijs. Een meerderheid van de Ne-
derlanders zou graag Oud en Nieuw vieren met Wouter Bos, Wendt
van Dijk of Marco van Basten. Marco Borsato is ook populair en
staat nog boven Frans Bauer.
Tweederde (67 procent) van de Nederlanders viert oud en nieuw in
familiekring. Iets meer dan de helft viert het thuis. Uit het onder
zoek blijkt dat slechts 4 procent van de Nederlanders op oudejaars
avond naar een café, restaurant of andere uitgaansgelegenheid
gaat. Drie op de tien huishoudens steken vuurwerk af. Oliebollen
en appelflappen vinden de Nederlanders het belangrijkst, gevolgd
door samenzijn, vuurwerk, champagne en aftellen rond midder
nacht. Ongeveer driekwart eet oliebollen, iets minder dan de helft
maakt ze zelf. Maar dat laatste was onvoldoende goed nieuws voor
het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel, dat zelf een ondereod
hield en tot de slotsom komt dat 82 procent van de Nederlanden
oliebollen eet en dat veertig procent ze zelf bakt. Ook appelflappen
zijn bij een ruime meerderheid. 59 procent, met Oud en Nieuw te
vinden. Veertig procent van de Nederlanders eet ook appelbeignet!
Ook traiteurproducten, champagne en andere alcoholische dranktr
en luxe vissoorten als paling, zalm en garnalen zijn populair. Het
CBL venvacht dat de supermarkten 85 a 90 miljoen euro extra om
zet behalen. Ook goed nieuws.
Vuurwerk
Ook het bureau Q&A Research sloeg aan het enquêteren en dat le
verde eveneens goed nieuws op: de zorgtoeslag die deze maand bij
een groot deel van de Nederlanders op de bankrekening wordt ge
stort, zorgt letterlijk voor vuurwerk. Uit de enquête blijkt dat mer.-1
sen het geld veelal gebruiken voor aanschaf van pijlen, strijkers, ra
telbanden en kanonslagen Het onderzoek werd gehouden onder
1200 consumenten. Een kwart van de zeven miljoen huishoudens
gaf deze week geld uit aan vuurwerk. De branche verwacht dat
voor ongeveer 50 miljoen euro aan legaal en 20 miljoen aan illegaal
vuurwerk wordt afgestoken. Allemaal goed nieuws, als je er maar
voor open staat. Maar wel voorzichtig met dat vuurwerk.
Citaat.
Het betere is de vijand van het goede.
WINNAARS
COLLECTIE
De PZC geeft, ïn samenwerking met de andere kran
ten van het Wegener-concem, sinds kort ook literaire
boeken uit. Vijftien weken lang verschijnt elke week
een klassiek te noemen boek uit de Nederlandstalige
literatuur.
De boeken komen uit in de serie 'Winnaars Collectie',
omdat het gaat om schrijvers die een belangrijke lite
raire prijs hebben gewonnen
Tegen een aantrekkelijke prijs zijn de boeken te
verkrijgen bij Bruna en andere boekhandels, post
kantoren en -agentschappen en Free Record
Shops. Abonnees van de krant betalen 4,95 euro,
niet-abonnees 7,50 euro.
Vanaf morgen is het dertiende deel in de reeks ver
krijgbaar: 'Eerste indrukken' van K. Schippers.
Zie ook www.winnaarscollectie.nl
door Theo Hakkert
Observeren is waarschijn
lijk zijn grootste talent,
hooguit overtroffen door de
manier waarop hij zijn obser
vaties verwoordt. K. Schip
pers kan naar de meest simpe
le dingetjes kijken en er zo
over schrijven dat ook de le
zer ze voor het eerst ziet. Zo
maakt hij het gewone bijzon
der en het bijzondere ge
woon. Hij doet er zowel ons
als de dingen een plezier
mee Vergeet niet: De dingen
hebben jou nodig om gezien
te kunnen worden, zoals hij
ooit dichtte.
In zijn romans gaat hij tel
kens een komisch gevecht
aan met de werkelijkheid.
Want, meent Schippers, in
een boek kan zo veel meer
dan in de wereld om ons
heen. Zo laat hij in zijn
nieuwste roman, Waar wasje
nou, de hoofdpersoon foto's
binnenstappen. Hij noemt
dat: 'Kijken wat kan'. Gewoon proberen iets
op papier voor elkaar te krijgen wat in de wer
kelijkheid nooit lukt. „Dat interesseert me
meer dan een roman die dicht op het dage
lijks leven zit. Ik zit toch al de hele dag in het
dagelijks leven. Zo'n onderwerp als verdwij
nen in foto's, kan het? Dat zet me op scherp."
Feitelijk deed hij iets soortgelijks al in zijn ro
man Eerste indrukken, die oorspronkelijk in
1979 is verschenen. De ondertitel van het
boek is veelzeggend: 'memoires van een drie
jarige'.
Driejarigen hébben helemaal geen herinnerin
gen. Als op latere leeftijd bij iemand blijkt
dat er iets is blijven hangen uit de allereerste
levensjaren zijn het hooguit flarden van beel
den. Structuur zit er sowieso niet in. Dat
vindt Schippers nou leuk. Daar kan hij wat
mee Als het woord niet zo'n cliché zou zijn
geworden zou je kunnen stellen dat hij er een
uitdaging in ziet. Een driejarige heeft geen
memoires, dan kan hij ze als schrijver wel be
denken.
Babyvelletje
Dus kruipt hij in het babyvelletje van een
meisje dat moet leren kruipen, maar van wie
eigenlijk. Een meisje dat volwassenen in haar
prille leven moet dulden. Een meisje ook dat
op weg is naar haar eerste woordjes. Een
K. Schippers, pseudoniem van Gerard
Stigter, werd geboren op 6 november
1936 in AmsterdamAl op jonge leeftijd
sloot hij vriendschap met J. Bemlefen
G. Brands. Samen richtten ze Barbar-
ber op. 'een tijdschrift voor teksten',
waarmee ze kunst wilden ontdoen van
alle pretentie.
Schippers debuteerde, in boekvorm, als
dichter met de bundel De waarheid als
De Koe, in 1963. Sindsdien heeft hij tal
van genres beoefend: romans, essays, ge
dichten, beschouwingen, al maakt hij
zelf geen onderscheid daarin.
De P.C. Hooftprijs kreeg hij toegekend
in 1996. Eerdere prijzen ontving hij
voor de roman Beweegredenen (Multatu-
liprijs) en de bundel beschouwingen Mu-
seo Sentimental (J. Greshoffpnjs).
meisje dat zelf haar karakter hoopt te kiezen.
Schippers doet dat in de eerste persoon, in de
ik-vorm. Het zijn immers haar herinneringen,
met die van de schrijver. Dus komen de me
moires van binnenuit.
Prachtig is het spel dat Schippers vervolgens
speelt met verdubbeling. Hij laat het meisje
halverwege het boek tot het inzicht komen
dat ze geen herinneringen heeft: „Toegang tot
mijn eerste dagen, weken, maanden had ik
niet. Mijn eerste indrukken waren vergren
deld. Als ik ze eens verzon?"
foto Marcel Israel/GPD
Ander werk
De waarheid als De Koe
(1963, poëzie)
128 vel schrijfpapier (1967
teksten uit Barbarber)
Een avond in Amsterdam
(1971, roman)
Holland Dada (1974, documen
taire)
Een vis zwemt uit zijn taalge
bied (1976, poëzie)
Een liefde in 1947 (1985, ro
man)
De berg en de steenfabriek
(1986, beschouwingen)
Poeder en wind
(1996, roman)
Waar wasje nou (2005, ro
man)
"ww.wmnaarscol/ectie.nl
Normale winkelprijs 7,50 pst.
(zolang de voorraad strekt)
15 gelauwerde Nederlandse schrijvers Allen winnaars van prestigieuze literaire
onderscheidingen Een prachtige collectie boeken in harde kaft gebonden en
voorzien van een fraaie stofomslag. Met zorg samengesteld door de boekenredactie van
o.a de PZC en alleen voor abonnees te koop met een éénmalige korting op elke titel U vindt
uw voordeelbon 3x per week op de voorpagina van deze krant. Knip de bon uit
en lever m in bij éen van de filialen van Bruna, Free Record Shop of op het Postkantoor U
ontvangt dan het boek van de week met 2,55 korting (normale prijs
7.50) Iedere zaterdag verschijnt er een nieuw 'Winnaars boek in de verkoop (zolang de
voorraad strekt) kunt de collectie ook per post ontvangen 2.50 verzendkosten per boek)
Als u zich intekent op de hele collectie ontvangt u het laatste boek gratis
Kijk ook op yww.winp?arswlkrt'>-n(.
Advocaat van de hanen
Hugo Claus (Brugge, 1929) is vooral een groot dichter. Maar hij heeft zich ook
bewezen als schilder, roman- en toneelschrijver en regisseur. Hij won vele prijzen,
waaronder de Constantijn Huijgensprijs en de Prijs der Nederlandse Letteren. Als
schilder was hij betrokken bij Cobra; als schrijver bij de Vijftigers. Claus valt
echter niet in een stroming te vangen. Hij beweegt zich rusteloos en gedreven
tussen de klassieke mythe en fel realisme. Zijn bekendste roman 'Het verdriet van
België' is een bewogen familiekroniek, die een raak en ironisch beeld geeft van het
leven in België. 'De geruchten' (1996) verscheen toen België in een crisis zat na de
Dutroux-moorden. Het is een broeierige roman, waarin een oud-koloniaal door
zijn roddelende dorpsgenoten wordt uitgekotst. Voor deze roman kreeg Claus in
1997 de Librisprijs.
Winnaar nr. 13: K. Schippers
vanaf zaterdag 31 december verkrijgbaar
samengesteld door de
boekenredactie van uw krant
Remco Campert l He: leven tsvunukl .<k
Thomas Rosenboom De mme» :hws
Jan Wolkers 1 Dedoocsnoofdv ir.-ter
Tessa de Loo I De meaj» van de suitev/wklabrieL
5. Geert Mak i Het stadspalen
6. Cees Nooteboom I He verliefde gevangene
7Simon Vestdijk i op afbetaling
8Jan Cremer i ik. Jan Cremer
9. Gerrit Kouwenaarik was geen soldaat
10. F Bordewijk i
11 Hugo Claus De geruchten
12. A.F.Th, van der Heijden i Advocaat - d-? en
13. K. Schippers I Eerste indrukken
14. Willem Brakman I Een Winterreis
15 Gerard Reve i Werther Nieland
o.a. verkrijgbaar bij
het alfabet van Zeeland
