Koppen maken is een proces
De tekortschietende mens
PZC
WINNAARS
re @ctie
PwciffgOp
.U&M*
Winnaars Collectie boek 10:
F. Bordewijk
F. Bordewijk
COLLECTIE
toor hrv
Voor
abonnees
slechts
15 toppers uit de Nederlandse literatuur
vrijdag 16 december 2005
Lezersredacteur A. J. Snel is
bereikbaar per post op het
adres van de
Centrale Redactie van de PZC,
Statiojispark 28,
Postbus 31,
4460 AA Goes.
Telefonisch: 0113 - 315660.
E-mail:Lezersredacteur@pzc.nl
Het forum waarop lezers zich
kunnen uiten over actuele
zaken is bereikbaar via
internet: ioww.pzc.nl.
Alle lezers zijn de redactie van
deze krant even lief, maar jeug
dige lezers hebben, als we hele
maal eerlijk zijn, toch wel een
streepje voor. Ze vertegenwoor
digen immers de toekomst.
Vandaar dat mijn dag goed be
gint als er post is van jongeren.
Deze week deed Peter Zwemer
(6 jaar) uit Serooskerke me het
plezier een mailtje te sturen
over dat pas op Borneo ontdekte
dier dat nog geen naam heeft.
Peter sluit niet uit dat het hier
om een goudkat gaat. Dat is een
visetende, grote kat. „Hij staat
in het boekje van de dierentuin
Blijdorp dat ik heb. Ik ken bijna
alle dierenboeken die we in huis
hebben uit mijn hoofd. Daarom
dacht ik aan de goudkat, toen ik
de foto in de PZC zag", schrijft
Peter.
We hebben nog eens navraag ge
daan, maar nee hoor, een goud
kat is het niet. Maar evengoed
heel leuk, zo'n tip.
Klemtoon
Piet de Dreu uit Goes vindt een
bijzonder vermaak in de krant.
Hij noemt zichzelf een ervaren
lezer, maar aan het ontbijt is hij
soms wat gehaast en dan kan hij
op woorden stuiten die wonder
lijk aandoen. Bommelding, dat
heeft hij wel onder de knie.
Maar hij heeft zich een tijdje af
gevraagd wat een domi-nomus
is. Kwestie van klemtoon en let
tergrepen, dus.
lOddl DUDdMW!
Graven in archieven is zoeken naar oud nieuws. Maar het vinden
van informatie is op zich goed nieuws. Zo ervaart Gerard Nieuwe
huize uit Grijpskerke dat. Hij speurt, te hooi en te gras, naar feiten
uit het verleden van zijn familie en zo komt hij van het een op het
ander.
Nieuwenhuize kreeg, als hij het zich goed herinnert in 1978 van
zijn grootvader een exemplaar van de Souburgsche krant van 31 au
gustus 1916. Daarin stond vermeld dat de overgrootvader van Ge
rard op 31 juli 1916 omkwam, toen de Koningin Wilhelminavande
Stoomvaart Maatschappij bij de Noordhinder op een mijn liep
„Dat was natuurlijk geen goed nieuws, maar ik was toch wel blij
met dat blad, waarin de naam van mijn overgrootvader Mannus
werd genoemd. Sinds ik die krant kreeg, zijn mijn broer en ik beziP
alles te verzamelen aan gegevens die we tegenkomen. En via inter-
net kun je steeds weer een stukje verder komen. Pas ben ik in het
Zeeuws Archief de monsterrol wezen kopiëren. Het is een monster
rol voor drie maanden in het jaar 1916, Met heel veel namen.Net
als in in de Souburgsche krant wordt de loods R. Zorgdrager ge
noemd, die voor de derde keer bij de ondergang van een mailboot'
betrokken was. Verder zoeken leverde op dat die Zorgdrager Reltje
heette en getrouwd was met Wietske Roos. Haar vader was Doeke
Doekes Roos."
Klok
Nieuwenhuize: „En nou kwam ik onlangs een krantenknipsel tegen
met de naam van Doeke Roos jr. uit Vlissingen. Die heeft blijkbaar
ook belangstelling voor historie. Hij heeft een fabrieksklok van de
scheepswerf De Schelde van de schroothoop gered. Hij zou hem
voor een kratje bier en een zakcentje hebben gekregen van de slo
pers van Sagro. Kijk, dat vind ik nu een mooie combinatie van goej
nieuws. Dat je zo, al zoekend, allerlei dwarsverbanden tegenkomt
en van het verleden naar de actualiteit kunt zwerven."
Hoe het met die klok gesteld is? Prima, Doeke Roos jr., die bijzon
der geïnteresseerd is kleine monumenten, bevestigt dat hij de klok
in handen heeft gekregen. „Een groot ding hoor. Ik dacht hem op de
achterbank van mij auto te kunnen vervoeren, maar er moest toch
een aanhangwagentje aan te pas komen. Een expert heeft hem beke
ken en hij is weer aan de praat te krijgen. Via de moederklok inhei
hoofdkantoor of met een eigen uurwerk. Ik heb contact gezocht®:
de gemeente en daar was men positief. De gemeente heeft er wat
geld voor over om de klok te behouden en zorgt voor de opslag.
Loods
Roos meent dat de klok een mooie plek kan krijgen binnen de ambi
tieuze plannen die er voor bebouwing op het Scheldeterreinzijrr
„Hij kan misschien terug op een loods, als die blijft staanof op de
timmerfabriek. En anders is er altijd in de nieuw te bouwen wijk
een plaats te vinden. Het zal nog wel even duren. Vóór 2007 zal het
zeker niet zijn dat de klok terug kan."
Lezersredacteur A.J. Snel ontvangt graag goed nieuws van lezers
om in deze rubriek door te geven aan andere lezers. Hoe hij bereik
baar is, staat in het colofon linksboven in de rubriek Redactie
Reactie.
Citaat:
Democratie in de kunst is fascisme.
Jörg Immendorff
door A.J. Snel
Coördinator Frans Koopmans van
de centrale eindredactie van de
PZC moet eens goed nadenken als hem
wordt gevraagd hoe dat nu eigenlijk in
zijn werk gaat: koppen maken. Gedu
rende een reeks van jaren heeft hij er ve
le duizenden samengesteld. Dat heeft
hem zoveel routine opgeleverd dat hij
even bij zichzelf te rade moet gaan om
vast te stellen hoe het proces verloopt
van het lezen van een artikel tot de ver
vaardiging van een daarbij behorende
kop.
De criteria waaraan een kop moet vol
doen, levert hij uit de losse pols. „Een
kop moet de lading dekken, uitnodigen
tot het lezen van het artikel, actief en
duidelijk zijn, opmaaktechnisch passen
en origineel zijn." Waar hij, relative
rend, aan toevoegt: „In de hitte van de
strijd slaag je er niet altijd in aan al die
criteria te voldoen. Maar je streeft er
wel naar ze altijd zoveel mogelijk toe te
passen."
De Provinciale Zeeuwse Courant heeft
geen redacteuren in dienst die zich uit
sluitend met het maken van koppen be
zighouden. Alle leden van de redactie
houden zich er in principe wel eens mee
bezig. De verslaggevers doen een sugges
tie, die dan eens wel en dan eens niet
door de eindredactie wordt overgeno
men. En de bureauredacteuren houden
zich zowel met het redigeren van kopij
als met het maken van koppen bezig.
Koopmans is een van hen. Hij behan
delt met een aantal collega's de kopij-
stroom die het binnen- en buitenlandse
nieuws vormt, plus de kopij die in de bij
lagen van de krant terechtkomt, en hij
levert daarbij de koppen.
Stappen
Om, ook voor zichzelf, vast te stellen
welke stappen hij in gedachten maakt
van het moment dat hij kennisneemt
van een artikel tot de uiteindelijke
vormgeving van een kop, heeft hij al
werkend eens notities gemaakt. „Dat is
denk ik de manier om vast te leggen hoe
het werkt. Het gaat namelijk snel. Je
denkt wel langs bepaalde lijnen, maar
daar ben je je niet steeds van bewust. Ik
heb het daarom zo vlug mogelijk in gro
te lijnen genoteerd langs welke stadia
ik ga."
Een aantal voorbeelden. Het ANP le
vert een bericht waarin staat dat direc
teuren van organisaties die goede doe
Frans Koopmans: actief, duidelijk, passend, origineel.
len dienen in de toekomst niet meer dan
140.000 euro per jaar mogen verdienen.
De kop die Koopmans het eerst in ge
dachten kreeg luidde: 'Plafond in
loon/van directeur/goede doelen'. „Ik
heb vervolgens vastgesteld dat daar
geen werkwoord in voorkwam en dat de
kop te rommelig was. Daarna heb ik be
dacht: 'Loon directeur/goede
doelen/aan banden'. Daar kon ik 'ge
legd' niet in kwijt; dat zou te lang wor
den. Uiteindelijk ben ik uitgekomen bij
'Loon directeur/goede doelen/krijgt pla
fond', een kop over drie regels boven
een bericht met de breedte van één ko
lom."
Actief
Dan was er een bericht, twee kolommen
breed, waarin werd gemeld dat de Twee
de Kamer wil dat slachtoffers van ge-
welds- en zedenmisdrijven gratis een ad
vocaat kunnen krijgen. Frans Koop
mans: „In eerste instantie kwam ik uit
bij 'Gratis advocaat/voor slachtoffers'.
Het is uiteindelijk geworden 'Slachtof
fers van/geweld krijgen/gratis advo
caat'. Daar staat in om welke slachtof
fers het gaat en de tweede kop, over
drie in plaats van twee regels, is duide
lijker en actiever dan de eerste. Dat het
ook om slachtoffers van zedenmisdrij
ven gaat, is er niet meer in te krijgen. Je
bent nu eenmaal beperkt in het gebruik
van het aantal letters."
Soms brengt de kant meerdere artike
len over hetzelfde onderwerp. Op ver
schillende pagina's. De koppenmaker
ziet zich in zo'n geval voor een extra
vraagstuk gesteld. Frans Koopmans:
„Dinsdag hadden we op de voorpagina
het bericht over de moordaanslag in Bei
roet op de parlementariër en journalist
Gebran Tuéni. Voor de voorpagina heb
ik de kop gemaakt: 'Libanezen beschul
digen Syrië van moord'. Op pagina 5
foto Dirk-Jan Gjeltema
kwam nog een stuk te staan over het
conflict. De kop die ik om te beginnen
bedacht, ging zo: 'Chaos dreigt voor Li
banon na moordaanslag op politicus'.
Dat leek te veel op de kop op de voorpa
gina. Het achtergrondgehalte van het
artikel werd beter uitgedrukt met 'Scha
duw van burgeroorlog valt over Liba
non'. In de krant is ten slotte komen te
staan 'Schaduw oorlog valt over Liba
non'. Kwestie van ruimtegebrek."
Een enkele keer wordt nieuws niet al te
serieus genomen en spelen journalisten
een beetje. Zo stond in deze krant on
langs een bericht over de afnemende om
zet van Viagra onder het kopje: 'Ver
koop erectiepillen verslapt'Ook
'Cassisfabriek/op de fles' kan bij een be
richt over een faillissement te mooi zijn
om niet af te drukken.
Maar als regel is het ernstig worstelen
me de materie. Koopmans: „En lang
tijd om na te denken is er nooit."
WINNAARS
COLLECTIE
De PZC geeft, in samenwerking met de andere kran
ten van het Wegener-concern, sinds kort ook literaire
boeken uit. Vijftien weken lang verschijnt elke week
een klassiek te noemen boek uit de Nederlandstalige
literatuur.
De boeken komen uit in de serie 'Winnaars Collectie',
omdat het gaat om schrijvers die een belangrijke lite
raire prijs hebben gewonnen
Tegen een aantrekkelijke prijs zijn de boeken te
verkrijgen bij Bruna en andere boekhandels, post
kantoren en -agentschappen en Free Record
Shops. Abonnees van de krant betalen 4,95 euro,
niet-abonnees 7,50 euro.
Als elfde boek in de reeks is vanaf morgen De ge
ruchten van Hugo Claus verkrijgbaar.
Zie ook www.winnaarscollectie.nl
foto GPD
Ander werk
De Metsiers (roman, 1950)
De hondsdagen (roman, 1952)
De Oostakkerse gedichten
(1955)
Een bruid in de morgen (to
neel, 1955)
De koele minnaar (toneel,
1956)
Suiker (toneel, 1958)
Mama, kijk, zonder handen!
(toneel, 1959)
De verwondering (roman,
1962)
Omtrent Deedee (roman,
1963)
Vrijdag (toneel, 1969)
Heer Everzwijn (poëzie, 1970)
Het jaar van de kreeft (roman,
1972)
Het verdriet van België (ro
man, 1983.)
Een zachte vemielinq (roman,
1988)
De zwaardvis (novelle, 1989)
Onvoltooid verleden (roman
1997)
door Mieske van Eek
België likt zijn door de
Dutroux-moorden gesla
gen wonden, als in 1996 De
geruchten van Hugo Claus
verschijnt. Maar de roman is
geen verpletterende zeden
schets van het België van
eind jaren negentig. Wel legt
Claus de vinger op zere plek
ken van de verdeelde Bel
gische natie, zoals een fout
oorlogsverleden en de last
van het koloniale avontuur
in de toenmalige Congo.
Het verhaal speelt in een
klein Vlaams dorp in 1966.
René Catrijse keert terug
naar huis na drie jaar afwe
zigheid. Hij vocht in de Con
go en is gedeserteerd. Ook is
sprake van misdaden die hij
met zijn kameraad Charlie be
gaan heeft. Alles is omgeven
met de bij Claus onvermijde
lijke broeierigheid.
De hoofdstukken heten naar
de personen die een rol spe
len in het verhaal. Claus laat de lezer steeds
door hun ogen naar de gebeurtenissen kijken.
De verhoudingen in het gezin Catrijse zijn
broos. Het lijkt uit twee kampen te bestaan:
René en de harde moeder Alma, en de zacht
moedige vader Dolf en hun kwetsbare zoon
Noël, die als kind op zijn hoofd gevallen is en
niet meer zo goed kan leren.
Dolf beschrijft het zo: „Alma heeft dezelfde
kille, lichte ogen als René. Haar andere zoon
Noël, mijn andere zoon, heeft mijn ogen. Ook
mijn karakter helaas. Wij zijn te goed dat we
niet deugen, Noël en ik. Ze schijten op onze
kop en we zeggen nog Merci."
De dorpsgenoten reageren benepen, afwe
rend en afwijzend op de terugkeer van de ver
loren zoon, vooral nadat gebleken is dat René
uit verre oorden een nare ziekte heeft meege
bracht. Als het dorp dan ook nog opgeschrikt
wordt door het ene vreemde sterfgeval na het
andere, wordt het ronduit vijandig Ineens
wordt Alma weer nagedragen dat ze fout was
in de oorlog, al was de rest van het dorp net
zo fout. De slijterij, waarmee de Catrijses hun
karige kost verdienen, verloopt.
Ondertussen zijn de broers Catrijse verliefd
op de zestienjarige blonde vamp Julia Rom-
bouts, een wonderlijke mengeling van teder
heid en sluwheid. Zij koestert een mooie
haast onwerkelijke liefde voor de zwakke
Hugo Claus (Brugge, 1929) is voor velen
vooral de man die altijd net de Nobel
prijs voor literatuur misloopt. Maar bui
ten dat is Claus misschien wel de veelzij-
digste schrijver van het Nederlands taal
gebied. Hij schrijft gedichten, romans,
toneel, filmscenario's, essays en dan is
hij ook nog schilder en regisseur.
Zijn werk is een ongekende mengeling
van mythen, tragiek, humor, banalitei
ten en verlangen. In zijn bekendste ro
man 'Het verdriet van België' grijpt hij
terug op zijn jeugd, die hij deels door
bracht in een pensionaat.
Claus won vele prijzen, waaronder de
Constantijn Huygensprijs en de Prijs
der Nederlandse letteren. Voor 'De Ge--
ruchten' kreeg hij de Libris Literatuur
prijs en de Europese Aeristeionprijs.
Noël, maar voelt zich ook aantrokken tot de
grillige René.
Al gaat De geruchten niet over het tijdperk-
Dutroux, Claus geeft in dit boek wat eronder
zit. Bij Claus schuilt het kwaad niet in de an
der, de buitenstaander, maar in de mensen
zelf en hun benepen leefwereld. Het is de ver
dienste van deze schrijver dat hij met een
groot mededogen schrijft over het onbehol
pen en tragische gekrabbel van de tekort
schietende mens in zijn jacht op wat schaarse
lust of liefde.
Wmm
15 gelauwerde Nederlandse schrijvers Allen winnaars van prestigieuzé literaire
onderscheidingen Een prachtige collectie boeken in harde kaft gebonden en
voorzien van een fraaie stofomslag. Met zorg samengesteld door de boekenredactie van
o.a. de PZC en alleen voor abonnees te koop met een éénmalige korting op elke titel. U vindt
yw voordeelbon 3x per week op de voorpagina van deze krant. Knip de bon uit
en lever 'm in bij één van.de filialen van Bruna. Free Record Shop of op het Postkantoor.
$U ontvangt dan het boek van de week met 2,55 korting (normale prijs
7,50). Iedere zaterdag verschijnt er een nieuw 'Winnaars' boek in de verkoop (zolang de
voorraad strekt) U kunt de collectie ook per post ontvangen 2.50 verzendkosten per boek).
Als u zich intekent op de hele collectie ontvangt u het laatste boek gratis
Kijk ook o
Noorderlicht
F. Bordewijk (1884-1965) is de meester van de beknopte taal
en de verrassende beeldspraak. Het meest bekend is hij door
zijn romans 'Blokken', 'Bint' en 'Karakter', waarvan de laatste
in 1997 meesterlijk is vérfilmd door Mike van Diem. Zelf vond de schrijver
'Noorderlicht' zijn beste boek. Bordewijk was advocaat. Schrijven was voor hem
slechts een aangenaam tijdverdrijf. Ondanks zijn strenge advocatenstijl schreef
hij bijzonder overtuigend over angst, chaos en macht. 'Noorderlicht' behandelt
de neergang van een Leidse groothandel in ijzerwaren en de eigenaars ervan,
de familie Valcoog. De verwarrende machtstrijd tussen de krachtige sigarenro-
kende Aga Valcoog en Hugo van Delden vormt de kern van de roman. Bordewijk
kreeg in 1953 de PC Hooftprijs en in 1957 de Constantijn Huijgensprijs.
Winnaar nr, 11: Hugo Claus
vanaf zaterdag 17 december verkrijgbaar
o.a. verkrijgbaar bij
samengesteld door de
boekenredactie van uw krant
Rernco Campert i Het leven is vurrukkuiiufc
Thomas Rosenboom I De mensen thuis
Jan Wolkers I De doodshoofdvlinder.
Tessa de Loo I De meisjes van de suikefwerkfabtiei
Geert Mak I Hét stadspalas
Cees Nooteboom I De verliefde gevangene
Simon Vestdijk I Op afbetaling
Jan Cremer i ik, jan Cremcr
Gerrit Kouwenaar i ik was geen soldaat
F. Bordewijk I Noorderlicht
Hugo Claus I De geruchten
A.F.Th, van der Heijden I Advocaat van de hanen
K. Schippers I Eerste indrukken
Willem Brakman I Een winterreis
Gerard Reve I Werther Nieland
het alfabet van
Zeeland
Ferdinand
Border, t
KNIP DE
VOORDEEL- I
BON
ïïZ'iïr1*" j
"-winnaarscollectie.nl
Normale winkelprijs 7,50 pst
(zolang de voorraad strekt)