Ervaren Inuit zakken door 't ijs
PZC
Opwarming van de aarde bemoeilijkt oriëntatie in poolgebied
De Antiekboerderij
Tripje
puzzel
Heer Bommel en de Denktank
Casper Hobbes
IK HE5 200 SNEEÜWPAUEN.
IKMOHW&frimEUJK!
mtm WAT m PRECIES 19.
recept
Kalfsoesters met paprika's
D:
weer
'f
Sêl
dinsdag 13 december 2005
door Lianne Sleutjes
Koude, sneeuw en ijs zijn de
levensbehoeften voor de
155.000 Inuit. Door de opwar
ming van de aarde smelten de
ijskappen in het poolgebied en
kalft de kust af. Alaska en het
westen van Canada worden het
hardst getroffen, zegt Sheila
Watt-Cloutier (52), voorzitster
van de Inuit Circumpolar Confe
rence (ICC), de organisatie die
opkomt voor de Inuit. Behalve
in Alaska en Canada woont dit
volk in Siberië en Groenland.
Sheila Watt-Cloutier komt uit
het stadje Iqaluit op Baffin Ei
land in Noord-Canada. Op het
hele eiland wonen 11.000 men
sen, van wie 9000 Inuit. Het zee
water vriest er tegenwoordig
pas na Kerstmis dicht, waar dat
De grootste en de mooiste in de regio.
inkoop - verkoop - taxaties
Hét adres voor al uw antiek!
Top kwaliteit Engelse Chesterfields.
Scherpe prijzen - hoge inruil
certificaat 10 jaar garantie.
Alle kleuren - vele modellen
Geopend: dinsdag t/m zaterdag van 10.00 lot 17.00 uur
en na telefonische afspraak. Tel. 0111-641936
Sint Joostdijk 25 Oosterland. www.antiekboerderij.com
vroeger veel eerder gebeurde.
Op de klimaatconferentie in
Montreal, waar de VN-landen
bespraken wat ze zouden doen
aan de klimaatsveranderingen,
probeerde Watt-Cloutier vorige
week aandacht te vragen voor
de positie van de Inuit. In een pe
titie worden de Verenigde Sta
ten aangeklaagd. Dat land
treedt de mensenrechten van
Inuit met de voeten, vindt de
ICC. „De Inuit mogen geen voet
noot in de wereldgeschiedenis
worden."
De broeikasgassen die Amerika
uitstoot leiden tot opwarming
van de aarde. Daardoor veran
dert het klimaat: poolkappen en
gletsjers smelten, waardoor el
ders de zeespiegel stijgt. Was
hington ligt altijd dwars als het
gaat om het beperken van de uit
stoot van broeikasgassen. Ande
re industrielanden zijn wel be
zig om dat te doen, al is niet ze
ker of ieder land zijn opgelegde
doelstelling haalt.
Per slee
Inuit verliezen hun jachtterrein
en hun cultuur door de opwar
ming van de aarde. „In de win
ter is het ijs onze weg om van de
ene naar de andere plaats te
gaan. Zo gaan we naar onze
jacht- en visgronden. Per slee.
Net als ijsberen jagen we op zee
honden." Maar dat kan alleen
als er ijs ligt.
„Het ijs ziet er niet meer zo uit
dat je precies kunt voorspellen
hoe de conditie is, wat er onder
ligt en wat er zal gebeuren als je
erover rijdt. Dat konden we
eerst wel. Waar eerst kleine
stroompjes waren, zijn nu woes
te rivieren. Mensen verdrinken.
Mijn dik 60 jaar oude buurman
verloor zijn benen, omdat hij
door het ijs zakte. Dat zou hem
vroeger nooit zijn overkomen."
De laatste jaren neemt het aan
tal zelfmoorden onder de Inuit
toe. „Onze gemeenschap veran
dert razendsnel. Mensen hebben
moeite zich aan te passen. We
waren een traditionele gemeen
schap. Waar jullie een paar hon
derd jaar over hebben gedaan,
moeten wij in vijftig, zestig jaar
doen. Ik had tot mijn tiende al
leen op hondensleden gezeten.
Nu vlieg ik de wereld rond in
jumbojets."
De Inuit voeren geen agressieve
actie. „Je moet kalm actie voe
ren. Ik ben stevig verankerd in
mijn cultuur. We zijn jagers.
Niets geeft een sterkere band
als samen van hetzelfde dier
eten. Dan word je één. We probe
ren niet om de natuur te onder
werpen, we zijn de natuur. Mijn
achtjarige kleinzoon jaagt nu
met zijn vader. Ik hoop dat hij
dat kan blijven doen. De opwar-
Waarom denken wij dat 'plannen' helpt?
Sommige machientjes zijn gevoelig Zoals
onze Tomtom. Wij gaan een paar dagjes uit,
naar Brugge. De Tomtom zet een route uit die
hoogst merkwaardig is. Helemaal in de middel
eeuwse buitenwegen wanen wij ons.
Links, links, terwijl wij best weten dat dat onzin
is, want onze bestemming ligt meer rechts,
rechts, maar goed. Wij rijden over klinkerpaad
jes, wij zien Belgische kastelen die door hun be
woners met wansmaak zijn ontworpen. Wij sud
deren langs kleine weitjes met slordige koeien
U weet wel van die koeien die met voddig, half-
ontdooid sperma geïnsemineerd zijn, waardoor
het vlekkenpatroon ietwat vervaagd is en die er
zeer goedkoop uitzien.
Wij schieten niet op. Maar goed wij hebben va
kantie. Hadden wij de snelste route geprogram
meerd? Jawel. Maar de Tomtom voelt alles feil
loos aan. Want als wij bij ons hotelletje aanko
men, mogen wij nog lang niet de kamer in. Mijn
driftbui ten spijt. De baliedame is zeker zo sikke-
Chawwa Wijnberg
neurig als ik. „Wanneer moeten wij anders de ka
mers schoonmaken9", roept zij woedend. „De
meisjes moeten ook lunchen
„Belachelijk", schreeuw ik pissig. „Je moet de
kamers om elf uur verlaten dus waarom mogen
wij er dan pas om half drie in?" Het helpt mets
Half drie, niet eerder. De koffers mogen wij in
de gang zetten waar iedereen ze kan stelen. Bui
ten is het ijzig koud met natte sneeuw en een gie
rende wind. Zielig druipen wij af.
Het toeristenbureau heeft ons slecht en te laat
geïnformeerd. Pas als wij weer thuiskomen, lig
gen er drie goede plattegronden bij de post. Dus
ter plekke een kaart van de omgeving kopen.
Heel Belgs, wij kunnen 'm niet lezen in het be
gin. Volgens deze kaart kom je nergens. In ieder
geval niet op je bestemming. Zelfs M. heeft er
last mee. En zij kan alles.
Als het dan eindelijk na de lunch half drie ge
worden is, ga ik de hels hete hotelkamer afkoe
len en effe pitten. M. gaat op zoek naar het ar
chief. Het doel van onze reis. Mijn reisdoel is lek
ker zwerven in Brugge, cafeetjes bezoeken en
een beetje schrijven. Van zwerven komt niets. Ik
ben geen weggeblazen boomblad. Het is veel te
koud en ijzig nat. Mijn voorpret, de Jeroen
Bosch in het Groeningemuseum, wordt met ijsre-
gen overgoten als blijkt dat het meesterwerk ach-
Op elke verticale regel dient een
woord van vier een van vijf en een
van zes letters te worden inge
vuld. Het woord van vijf letters
bestaat uit de letters van het voor
gaande woord plus 1, het woord
van zes letters bestaat uit de vijf
letters van het voorgaande woord
plus 1. Als de hele puzzel juist is
ingevuld, vormen de letters op de
vet omlijnde regel een woord.
1. Min, gelijkmatig, echtgenoot;
2. vogel, aanwas, druk;
3. vaartuig, vuurmond, kwade
dank;
4. grondsoort, cijfer, dito;
5. draaikolk, aanleggen, deel van
een breuk;
6. vogelverblijf, bouwmateriaal,
toetsen;
7. plezier, doopgetuige, specialist;
8. indruksel, autohotel, honingkla-
ver;
9. kampeerverblijf, familielid,
oplettend;
10. rundermaag, lekkers, aangaan
de.
1 23456789 10
HORIZONTAAL:
4. Het eten is klaar (6); 5. Open
Belgisch sieraad (7); 7. (Bovenkle
ding (5); 9. Hekwerk voor verdedi
gers (5); 10. Het dopinggebruik
accepteren (7).
VERTICAAL:
1. Hout van een gerookte paling (7);
2. Afdak van het veer (9); 3. Takje
aan de voet (4); 6. Toon een (raadsel
achtige) trommel! (5); 8. Hij heeft
geen inspraak op het schaakbord (4).
De markies had zich echter reeds verwijderd en heer Bom
mel sjokte landerig voort, totdat ze bij een tweesprong kwa
men.
„Ik ga naar huis", mompelde hij. „Soms vraag ik me af, of
ik niet te veel van mijn zwakke gezondheid vraag. Ik ben
uitgeput."
„En ik ga nog een eindje verder de heuvels in", zei Tom
Poes. „Dat is goed tegen de sufheid."
Hij sloeg de zijweg in, en nadat hij een eindje gelopen had,
zag hij tot zijn verrassing de heer Dorknoper in het herfst
landschap zitten. De stipte beambte had een servetje over
het kille gras gespreid, daarop een schaal biscuitjes en een
thermosfles geplaatst - en nu was hij doende met smaak een
kopje thee te gebruiken.
GLAZEN
Als er zeven glazen te weinig zijn om er twaalf op elke plank van een glazenkast
te kunnen zetten, en er zijn vijf glazen te veel om er tien op elke plank van die
zelfde glazenkast te zetten, hoeveel planken heeft die kast dan?
Oplossingen van gisteren:
Kruiswoord-min-een
Horizontaal: 1. Rob(e); 5. h(a)al; 7.
(h)oorbaar; 8. (m)are; 8. (I)aks; 11.
kors(e)t; 14. s(i)r; 16. V(i)S; 17. (m)ode;
18. ede(l); 19. ne(e); 20. t(e)l; 22.
(v)enter; 25. gal(a); 27. (r)eet; 29.
afkeri(n)g; 30. (n)Est; 31. (k)nol.
Verticaal: 2. (k)Oor; 3. b(r)oek; 4
(s)ober; 5. haa(s)t; 6. (h)ark; 8 (w)als; 10.
s(p)ijs; 12. opeen(s); 13. stere(o); 15.
roe(t); 16. ve(n)t; 19. nog(a); 21. lo(n)t;
22. (h)elft; 23. to(r)en; 24. (t)rein; 26.
(k)aas; 28. e(r)go.
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Zitter; 5. drumboy; 7.
ether; 9. cadet; 10. tipgeld.
Verticaal: 1. Ijzertijd; 2. stommetje; 3.
fado; 6. zucht; 8. hond.
3
2
7
6
1
9
4
5
8
4
5
6
8
7
3
1
2
9
1
8
9
4
2
5
7
6
3
5
7
8
2
9
4
6
3
1
6
4
2
5
3
1
8
9
7
9
1
3
7
6
8
5
4
2
7
9
1
3
5
6
2
8
4
8
3
5
1
4
2
9
7
6
2
6
4
9
8
7
3
1
5
IK KAN 9TRAFFEL005 POEN
WAT IK WIL'
PU5 WA£H7" EVEN TOT IK HE0
D Puzzelland.com
)e kalfsoesters kunnen ook dienen als
een hoofdgerecht met Kerstmis.
Voor 4 personen: 8-12 kalfsoesters, elk
ca. 75 gram; 1 grote rode en 1 kleine
re groene paprika; zout; witte peper
uit de molen; 130 gram boter; 1 eetl.
pittige paprikapoeder; 1 dl.
(kalfs)vleesfond, uit potje; 1 dl rode
wijn; zoals Rioja (Sp.); 3 dl
(kook)room; 1 eetl. fijngehakte
(blad)peterselie; bieslooksprieten
voor de garnering.
Halveer de paprika's. Verwijder steelaan
zetten, kernen, zaad en zaadlijsten Snijd
het vruchtvlees in (piep)kleine gelijkmati
ge blokjes. Maak de oesters droog met
keukenpapier en wrijf ze in met wat zout
en peper Verhit een grote koekenpan en
laat 50 gram boter heet worden. Wacht
tot het schuim grotendeels is weggetrok
ken. Bak de oesters anderhalve minuut
aan de ene en anderhalve minuut aan de
andere zijde. Neem de oesters uit de pan
en houd ze warm (bij voorbeeld in een
ovenvaste schaal in de tot 125 gr. C. voor
verwarmde oven). Voeg 50 gram boter,
verdeeld in 4 stukjes, aan de bakboter in
de pan toe. Laat de boter bruisen en roer
Zeeland: Zachte week
PZC/Meteo Consult
Inuit maken beeldjes in Iqaluit, in de Canadese provincie North
West Territories. Door de opwarming verliezen ze hun traditionele
middelen van bestaan en leggen ze zich toe op het maken van kunst
voorwerpen van hout, steen en ivoor. foto Carlo Allegri/AFP
ming van de aarde raakt mij per
soonlijk. Als het ijs smelt, raakt
dat ons leven." GPD
ter een gesloten deur wordt gehouden. Men richt
een nieuwe tentoonstelling in. Wij mogen hem
niet zien.
Plan B dan maar, winkelen. Dan ben ik de mees
te tijd onderdak. Vakantiebuit kopen. Later zeg
je dan achteloos: „O, ja dat heb ik in Brugge ge
kocht." De hele wereld lijkt op elkaar. De mees
te winkels hebben wij in Middelburg ook. Nou
ja, behalve de kantwinkeltjes. En om nu kanten
schortjes te kopen en kanten kleden of doopjur
ken en kleine dure priegelschoentjes voor één
dag, hoewel zij allemaal om te kwijlen zo mooi
zijn, nee.
En schrijven? Ook dat wil niet. Geen gedicht,
niets. Wat humeurige aantekeningen zijn geen
wonder van creatief vernuft.
Als wij weer naar huis gaan en de Tomtom de
kortste route een half uur langer maakt dan de
snelste, grijpt mijn M. in. „Dit is vlugger", zegt
zij en wij rijden lekker linea recta naar huis te
rug. Vlugger dan de heenreis. Waarom denken
wij dat plannen helpt?
De wind heeft deze week een voor- Door: Reinier van di
keur voor de noordwesthoek. Wat
temperatuur betreft kan het dan eigenlijk alle kanten op. Zoals»;
gisteren hebben gemerkt, kan het zacht zijn met een noordwestei.
wind. De temperatuur haalde met gemak de 9 graden. Deaanoe-
voerde lucht kwam met een boog om Schotland vanaf het midden
van de Oceaan. Maar een noordwestenwind kan ook koudere,van
de poolstreek afkomstige lucht aanvoeren. In dat geval krijgt hei
weer al gauw een guur karakter. Die kant gaat het later deze weet
op, dus dan wordt het guur met regen- en hagelbuien. Op de we?
kaart zien we nog steeds dat krachtige hogedrukgebied in debuir
van Ierland. In het centrum staat de barometer op ruim 1045 hPa
Tegenspeler is een diepe depressie boven het noorden van Firfej
Tussen de druksystemen in staat de genoemde noordwestelijke
stroming. Vandaag voert de noordwester nog zachte en tamelijk
vochtige lucht aan. Er drijven wolkenvelden over en hetism
uitgesloten dat er een spatje
regen valt. Veel stelt het in
ieder geval niet voor. De tem
peratuur loopt wederom op tot
9 graden. Woensdag verandert
er niet zo gek veel. Het blijft
aan de bewolkte kant, al kan
de zon zich misschien ook even
laten zien. Een buitje blijft
mogelijk en het blijft zacht met
9 a 10 graden. Donderdag
Wolkenvelden
NW3
4Sa
neemt de noordwester toe en
wordt aan zee mogelijk hard.
Regen en buien maken er een
echte herfstdag van. Vrijdag
wordt het met hooguit 8 gra
den minder zacht, daarna gaan
we nog een paar graden ver-
der naar beneden en wordt het
guur. De buien houden aan en
gaan soms gepaard met hagel.
em
j NW 3 rX
Maximumtemperatuur i
Vooruitzichten
weer
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
max.
10°
9°
8°
6°
min.
5°
6°
6°
3°
wind
NW 4
NW 5
NW 5
NW 5
©Toonder Studio's
Nautisch bericht
Matige noordwestenwind, toenemend tot kracht 4. Goed zicht.
Temperatuur kustwater meest van 6 tot 9 graden.
„Is het niet een beetje koud voor een picknick?", vroeg Tom
Poes, toen hij hem genaderd was.
„Dit is geen picknick", sprak de ambtenaar onderwijzend.
„Het is vier uur, en dus tijd voor de theepauze volgens arti
kel 8 van het huishoudelijk reglement voor ambtenaren."
Hij nam aandachtig een teugje en voegde er toen gemoede
lijk aan toe: „De dienstauto ondergaat de voorgeschreven
onderhoudsbeurt, en daarom begeef ik mij te voet naar
mijn nieuwe kantoor op de Steenheuvel. Het blijkt nogal af
gelegen te liggen."
„Uw nieuwe kantoor?" herhaalde Tom Poes. „Is dat niet
een beetje voorbarig? Ik weet toevallig, dat er morgen een
rechtszaak over is. Ze zeggen, dat het gebouw daar zonder
vergunning is neergezet."
Waterstanden
dinsdag
13 december
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
woensdag
14 december
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog water
uur cm uur cm
12.09 204 -
0.12 231 12.28 226
11.46 190
12.09 151
1.21 136 13.35 127
1.25 161 13.45 151
1.37 167 13.34 155
0.45 247 13.01 240
1.30 162 13.45 151
Hoog
uur cm
0.41 217
1.05 238
017 204
0.38 163
2.06 137
2.20 163
2.36 168
1.36 253
2.26 163
water
uur cm
12.57 217
13.15 239
12.30 204
12.56 162
14.26 136
14.38 161
15.06 164
13.49 252
14.46 160
Laag water
uur cm
6.21 151 1
6.46 162 19.10'
5.56 145 18.261
6.26 104 1
7.05 95 19.35'3
7.25 111 19501
7.30 116 19.501
7.06 175 1933 2
7.36 112 19.45'
Laag water
uur cm
7.06 164 19251
7.30 175 19.55
6.42 160 19061
6.53 113 19.143
8.00 102 2019'
8.10 118 20.351
8.15 123 20.36'i
7.56 188 2
8.15 120 20.41';
door Bill Watterson
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
lichte sneeuw
matige sneeuw
zwaie sneeuw
lichte regen
7'
matige regen
-OT-
zware regen
Hans Belterman
paprikapoeder er door Voeg daarna de
fond en de rode wijn toe. Roer de aanzet-
sels van de bodem van de pan goed los.
Laat alles even flink doorkoken. Temper
de warmtebron en schenk de room er bij.
Laat de saus zolang zachtjes koken tot ze
de gewenste dikte heeft verkregen. Voeg
naar smaak zout en/of peper toe. Verhit
een kleine koekenpan en laat 30 gram bo
ter heet worden. Laat de paprikablokjes
er, boven een vrij laag afgestelde warmte
bron, onder voortdurend omscheppen
niet langer dan 1 minuut in 'zweten'.
Strooi er een beetje zout over. Laat de pa
prikablokjes daarna op een zeef uitlekken.
Europa: Lange latten
Turkije, het overgrote deel van Spanje en Zuid-Zweden attend
daag in de zon, voor de rest overheersen wolkenvelden, neo
mist in Europa. Stevige regen valt voornamelijk in Noord-Abu
en op de Balearen. Ook in de Noorse en Schotse berggebied1
is het uitermate nat. Interessant wordt het weerbeeld eigenlip®
in de loop van deze week. Dan stroomt koude lucht in vliegen*
vaart het continent op en gaat het in de Alpen en de Duitse
middelgebergten stevig sneeuwen. De koude en vochtige Iu0i>
'stuwt' tegen de bergen op en sneeuwt uit. Goed nieuwsvofl'
diegenen die tijdens de kerstvakantie op de lange latten wille"
staan. Vooralsnog wordt er op meerdere plaatsen meer dan ee"
meter sneeuw verwacht!
