Zet streekproduct
op de kaart
19
Soms weetje van gekkigheid niet wat te doen
Een uniek strandje
van drie keer niks
23
dinsdag 13 december 2005
Een dronk op de Zeeuwse wijn.
foto's Dirk Jan Gjeltema
De Zeeuwse streekpro
ducten stevig op de
kaart zetten. Dat gaat lang
niet zo snel als hij graag zou
willen, al komt er langzaam
maar zeker meer vaart in,
meldt voorzitter Pieter van
Belle van de stichting
Streekproducten van 't
Zeeuwse Land. Volgend
jaar moet er flink geoogst
worden.
De aandacht voor streekei
gen producten neemt ge
staag toe. Zowel bij de makers
als bij de consumenten. Streek
producten zijn in. Zij kunnen
een aardige (bij)verdienste ople
veren en zij zijn prima te gebrui
ken als toeristische trekker.
Daarover is iedereen het wel
eens. Moeilijk ligt het met de
presentatie ervan. Het besef dat
samenwerking geboden is om de
producten aan de man te bren
gen is wel aanwezig - daaraan
uitvoering geven blijkt niet van
zelfsprekend te zijn.
Voorzitter Pieter van Belle van
de stichting Streekproducten
van 't Zeeuwse Land is daar in
middels achter. Hoe zijn de pro
ducenten ervan te overtuigen
dat eendracht macht maakt?.
Daar heeft hij het afgelopen
jaar veel tijd en energie in gesto
ken. Dat het niet van een leien
dakje gaat, schrijft hij mede toe
aan enkele mislukte pogingen in
het verleden om de Zeeuwse pro
ducten krachtig te promoten.
Hierdoor is bij de makers enig
wantrouwen ontstaan.
Beatrix
Ongewild heeft koningin Bea
trix een flinke duw in de goede
richting gegeven. Tijdens haar
bezoek aan Zeeland in juni zette
de stichting op de Goese Grote
Markt een grote presentatie van
Zeeuwse producten op poten.
De majesteit toonde zich erg en
thousiast en proefde volop. Bete
re reclame was er niet; het aan
tal deelnemers in de stichting
steeg meteen (nu zijn er 38 en de
verwachting is dat er snel meer
bijkomen).
Van Belle beseft dat er méér no
dig is dan koninklijke bijval
Het probleem is dat het om vrij
willigerswerk gaat. „Je zit met
deelnemers die meestal op klei
nere schaal bezig zijn. Die heb
ben niet zo veel tijd voor organi
satorische besognes." Nochtans
vindt hij dat er vooruitgang is
geboekt.
Naast de geslaagde 'komnginne-
markt' noemt Van Belle de elf
streekmarkten die in Colijns-
plaat gehouden zijn, op donder
dagen als er ook vis gemijnd
wordt. „Dat is leuk gelopen. Er
komen inwoners, mensen die in
de haven liggen, mensen die aan
het fietsen zijn en heel veel toe
risten. Het is een soort Franse
boerenmarkt, zonder kramen,
van graan tot fruitsappen. We
gaar) er volgend jaar mee door."
Wat hem betreft mogen dergelij
ke markten ook elders opgezet
worden, al zal de stichting dat
niet allemaal zelf kunnen doen.
Hoog op de lijst staat een goed
distributie- en verkoopnetwerk.
Van Belle: „Er zijn al best een
hoop punten in Zeeland waar
streekproducten te koop zijn.
We willen dat graag uitbreiden,
waarbij we denken aan cam
pings en andere recreatievoor
zieningen, verzorgingshuizen,
ziekenhuizen en restaurants.
Als aanvulling op de boerderij
winkels. Om ervoor te zorgen
dat de producten zonder hoge
kosten van de pi'oducenten naar
de afnemers komen, is een goed
distributiesysteem nodig. Als
we daarvoor een ondernemer
kunnen vinden, gaan we daarna
verkooppunten zoeken. Dat
moet volgend jaar echt van de
grond komen."
Op de verlanglijst staat ook uit
breiding van het aantal winkels
met streekproducten in grotere
plaatsen. Tot nu toe is er nog
maar een van de grond geko
men, een initiatief van Barend
Midavaine van braai-tapperij
De Mug in Middelburg. „We wil
len ook in andere historische ste
den zoals Zierikzee, Hulst en
Sluis, zoiets ingevuld krijgen. Je
moet een ondernemer zien te vin
den die de streekproducten in
wil passen. Het loopt langzaam,
maar we hoeven niet alles tege
lijk te doen", stelt de voorzitter.
Daarnaast werkt de stichting
aan verbetering van de informa
tie. Begonnen is met het regel-
Van Zeeuwse bodem.
matig uitgeven van een nieuws
brief, voor aangesloten deelne
mers en andere belangstellen
den. En er is een tweetalige (Ne
derlands en Duits) brochure in
voorbereiding, waarin de bedrij
ven die streekproducten bren
gen, zich kunnen presenteren.
„Mensen zeggen wel: we horen
zo weinig van jullie. Dat klopt
wel een beetje en dat gaan we
veranderen."
Donateurs
Hierin past ook het plan om do
nateurs te werven. Dat vergroot
niet alleen de bekendheid en
steun, maar ook de financiële
armslag. „We zijn nog op zoek
naar een hoofdsponsor, een be
drijf dat de streekproducten
echt ziet zitten. Bedrijven die
ons steunen kunnen met een lo
go in onze informatie-uitgaven
komen", vertelt Van Belle.
Er bestaat een landelijk keur
merk van de Stichting Streek
producten Nederland. Iedere
producent kan dat, onder voor
waarden, aanvragen. Een her
kenbaar Zeeuws keurmerk (zo
dat een koper weet dat het om
een écht Zeeuws product gaat)
is er niet. Voorzitter Van Belle
acht dat wel gewenst, maar hij
geeft er geen voorrang aan. „Of
iemand een pot jam koopt met
of zonder keurmerk - ik geloof
niet dat het veel verschil maakt.
We hebben voorlopig genoeg te
doen. We letten bij het inschrij
ven van deelnemers er wel op
dat ze streekproducten maken."
Rinus Antonisse
In de winkelpassage Lange Zel-
ke te Vlissingen wordt op vrij
dag 16 en zaterdag 17 december
een kerstmarkt van Zeeuwse
streekproducten gehouden. Zo'n
twintig standhouders presente
ren tussen 11.00 en 18.00 uur
hun producten.
Aardkundige waarden - het
klinkt deftig en vaag tege
lijk. Het gaat om, vaak duizen
den jaren oude, onderdelen van
het landschap en de bodem die
door de natuur én de mens zijn
gevormd. Door hun aanwezig
heid vertellen ze iets over de ont
staanswijze van een gebied.
Zeeuwse voorbeelden zijn de
duinen, de dekzandruggen in
Zeeuws-Vlaanderen, kreken,
kreekruggen en -beddingen en
de vanwege de turf gemoerneer-
de (afgegraven) gronden.
Aardkundige waarden - ze heb
ben soms fantastische namen.
Barchaan staat voor actieve, na
tuurlijke duinvorming; een
donk voor een rivierduin. Pod-
zolbodem is een bodemtype in
zandgronden. Een Strang bete
kent een buiten gebruik geraak
te, maar nog zichtbare, oude ri
vierloop, dikwijls gevuld met
water. Wijst geeft aan dat er
langs een breukvlak in de bo
dem grondwater naar boven
komt. Het zijn woorden die zó
in een Bommel-verhaal passen.
Wie er oog voor heeft komt over
al in de provincie wel aardkun
dige waarden tegen. Een voor
beeld waar de mens voor zorgde
is de Yerseke Moer; één en al
aardkundige waarde, gevormd
door het afgraven van veen. De
Kapelse Moer idem dito. Wind
en zee waren verantwoordelijk -
en zijn dat nog steeds - voor de
duinvorming langs de kust.
De Brabantse Wal, de overgang
van het Brabantse naar het
Zeeuwse land is ook een aard
kundige waarde op zich, evenals
het Verdronken Land van Saef-
tinge. Ook met de slufter in het
Zwin is dat het geval. De Schen-
gekreek bij Wolphaartsdijk is
een getemde getij stroom.
Aandacht
De aandacht voor het aardkun
dig erfgoed is groeiend, al sco
ren natuur en cultuurhistorie
nog altijd hoger. In het boek Ei
gen Aardig Nederland wordt al
les over de aardkundige waar
den uit de doeken gedaan. De
aardigste onderdelen zijn de be
schrijvingen van aardkundige
waarden verspreid over het hele
land. Over het Lutterzand, de
Sint-Pietersberg, het stroomdal
van de IJssel, de heuvels van
Ootmarsum en - het Zeeuwse
element - de Kaloot, dat een
uniek natuurhistorisch monu
ment wordt genoemd.
Een strandje van drie keer niks,
omschreef gedeputeerde M. Kra
mer in een openhartige bui de
natuurwaarden van de Kaloot.
Waar of niet, het is hem niet in
dank afgenomen. Zeker met
door de schrijvers van het hoofd
stuk over de Kaloot, Frank Wes-
selingh en Freddy van Nieulan-
de. Ze noemen de Kaloot een El
Dorado voor fossielenliefheb
bers. Fossielen van verschillen
de ouderdom, de oudste van
zo'n 50 miljoen jaar geleden.
Het strand is misschien wel de
meest soortenrijke fossielenvind
plaats van Nederland, stellen
Wesselingh (conservator Natura-
lis Leiden) en Van Nieulande
(conservator Zeeuwsch Genoot
schap). Door de ligging van de
diepe geul de Honte (tot 60 me
ter) vlak langs het strand,
brengt de vloedstroom fossiel
materiaal aan. Veel meuwe soor
ten voor Nederland en Europa
worden voor het eerst op de Ka
loot ontdekt
De rijkdom is mede een gevolg
van de aanwezigheid van zeven
verschillende fossielhoudende
pakketten in de ondergrond.
Als de aanleg van de Wester-
schelde Container Terminal
doorgaat, verdwijnt de Kaloot
en daarmee de vindplaats van
fossielen.
De slakken, schelpen en haaien-
tanden zijn per ondergrond-pak
ket onder te verdelen in zeven
groepen, die elk een andere geo
logische periode vertegenwoor
digen. Van het Eoceen (55-35
miljoen jaar oud) tot het Laat
Pleistoceen (130.000-10.000 jaar
geleden). Juist die soortenrijk
dom van oud naar jong maakt
de Kaloot zo bijzonder. De fos
sielen geven veel inzicht in de
geschiedenis van het Noordzee
bekken, aldus Wesselingh en
Van Nieulande. Zowel tropische
omstandigheden als ijstijden
zijn terug te vinden in de fossie
le schelpen.
Het strandje bij de Kaloot staat
overigens niet op de lijst van zes
tien Zeeuwse gebieden die door
de provincie zijn geselecteerd
vanwege hun aardkundige waar
den. In het verleden zijn nogal
wat oeroude waarden verdwe
nen door ruilverkavelingen, ont
grondingen, stedenbouw, aanleg
bedrijfsterreinen en wegen. De
selectie moet voorkomen dat de
aardkundige waarden verder
verrinnewêêrd raken.
Rinus Antonisse
Eigen Aardig Nederland. Over
aardkundig erfgoed -
Eindredactie Y. van Groenen-
daal en S. de Straat. Uitgave
KNNV, Utrecht en stichting
Aardkundige Waarden. Prijs
22,95 euro.
De Kaloot, een uniek natuurhistorisch monument.
foto Willem Mieras
KINDERBOERDERIJ
De kinderboerderij aan de
Evertsenlaan in Temeuzen
is een drukbezochte plek.
Even brood brengen voor
de dieren, even eruit met
de kinderen, even een om
metje maken. Verstande
lijk gehandicapten van de
stichting Tragel verzorgen
de dieren en onderhouden
de stallen. In deze rubriek
wordt wekelijks bericht
over het wel en wee op de
Temeuzense kinderboerde
rij.
Daar zaten zij dan, beheers
ter Angelique en kantine
baas Theo. Duimen te draaien,
elkaar verveeld aan te kijken.
Geen moer te beleven, geen
hond die het in dit koude week
einde in zijn hoofd haalde om
ze door. Ze hebben hier de hele
boel nog eens moeten opengra
ven, omdat de riolering verstopt
raakte. Op dat moment natuur
lijk vervelend, maar achteraf
hebben we er vreselijk om moe
ten lachen."
Vrijwilliger Niek maakte ook
eens kennis met de streken van
Els. Niek was nog een kleine
jongen, toen hij niet van een
speeltoestel wilde wijken. Els
wilde het ding juist schoonma
ken, maar Niek hield stug vol.
Dat heeft-ie geweten. Els was
het op een gegeven moment zo
zat, dat ze haar emmer met sop
zonder pardon over Niek kiep
te.
Die onberekenbaarheid van
sommige cliënten is af en toe las
tig voor de dagelijkse werk
zaamheden, maar anderzijds is
het juist de charme van het wer
ken met verstandelijk gehandi
capte mensen. Andrea onder
vond het vorige week nog eens,
toen ze met cliënt Kees in de
buurt van een modderpartij in
de weer was. Opeens lag Kees
in de blubber. En Andrea ging
er achteraan. Om een paar da
gen later collega Angelique ook
eens te laten ondervinden hoe
een partijtie modderworstelen
voelt. Joligheid ten top dus op
deze wat stille dagen. En als je
dan eenmaal aan het lachen
bent, is ophouden ontzettend
lastig. Zeker bij de aanblik van
een 'vernuftige uitvinding' van
beheerder Jan, die tijdens de
iachsessie niet van de partij is.
Jan vertelde twee weken gele
den nog vol trots dat hij bij wij
ze van bezigheidstherapie een
voederbiet aan een touwtje in
de kippenren had gehangen.
Precies op zo'n hoogte dat de
kippen zich flink moesten strek
ken voor een lekker maaltje.
Leuk bedacht, maar effectief?
Neen, helaas. Een beetje kip
moet je namelijk niet onder
schatten. Want je hupt even op
een boomstronk en je bent op
eens een stuk groter. En dus
zijn de bieten in de ren niet aan
te slepen!"
Raymond de Frel
de regen te trotseren voor een
bezoekje aan de kinderboerde
rij. En wat is het voorspelbare
gevolg? Precies, je gaat elkaar
maar een beetje klieren.
Het regende het hele weekeinde
pijpenstelen en dus bleef het
doodstil op de boerderij. „Tja,
op zulke dagen kom je tot de
vreemdste conclusies. Zo houdt
onze poes Minoes wel van teken
films, maar niet van schaatsen.
Toen ik de televisie overschakel
de op Studio Sport, had Minoes
het wel gezien en ging maar bui
ten spelen. Oh ja, opeens kwa
men er toch nog twee bezoekers
binnen. Die bleven eerst een
tijdje verbaasd aan de ingang
van de kantine staan. Bleek het
bordje nog op 'gesloten' te han
gen", vertelt Theo.
Op dit soort stille dagen passe
ren regelmatig de doldwaaste
bloopers nog eens de revue.
Neem cliënt Jacques, die er stee
vast genoegen in schept om een
kop koffie tot over de rand vol
te schenken. Zeg je dat je nog
maar een half bakje wil, dan
vraag je Jacques eigenlijk om
een voetbadje. Beheerster
Andrea weet er ook nog wel een
tje. „We hebben hier een tijd
Een partijtje modderworstelen. foto Peter Nicolai
cliënte Els, een vrouwtje met
het Downsyndroom, over de
vloer gehad. Dat was echt een
clown. Stond ze met een stapel
borden in haar handen, lag op
eens alles in scherven. Waarna
ze verbaasd een hand voor haar
mond deed. En de schoonmaak-
doekjes voor de wc? Die spoelde
