Het eind der Edelmogenden
Zakenroman met emoties
PZC
WINNAARS
PZC
ctie
te voorpagina
krant
Winnaars Collectie boek 9:
Gerrit Kouwenaar
Voor tfé\
abonnees
15 toppers uit de Nederlandse literatuur
Gerrit Kouwenaar
COLLECTIE
postkantoor
vrijdag 9 december 2005
Lezersredacteur A. J. Snel is
bereikbaar per post op het
adres van de
Centrale Redactie van de PZC,
Stationspark 28,
Postbus 31,
4460 AA Goes.
Telefonisch0113 - 315660
E-mail:Lezersredacleur®pzc.nl
Het forum waarop lezers zich
kunnen uiten over actuele
zaken is bereikbaar via
internet: www.pzc.nl.
Wethouder Rein Leentfaar van
Sluis is, als het om de Neder
landse taal gaat, een vriendelij
ke, maar strenge man. Dat we
ten ze op het gemeentehuis en
dat weten wij bij de Provinciale
Zeeuwse Courant. Leentfaar
ziet niet veel fouten over het
hoofd en hij mag gaarne op mil
de toon berispingen uitdelen.
Zo ontvingen we deze week een
elektronisch poststukje van
hem. waarin hij erop wees dat
Sint-Nicolaas een goedheilig
man (twee woorden) is en geen
goedheiligman (één woord).
We hebben het opgezocht in de
hoop dat Leentfaar het mis had
We hadden beter kunnen weten.
De wethouder slaapt namelijk,
en zo hoort het ook in Sluis, met
Van Dale onder zijn hoofdkus
sen en hij heeft het goed gedaan
bij het laatste Nationaal Dictee
in België. Begin volgend jaar
doet hij weer mee.
Groene Boekje
Leentfaar houdt zich voors
hands verre van het nieuwe
Groene Boekje en de nieuwste
editie van Van Dale. Voor het
aanstaande dictee wordt name
lijk de spelling gehanteerd die
officieel tot 1 augustus volgend
jaar geldt. De nieuwe regels zou
den hem in de war brengen.
Overigens neemt hij het niet al
te zwaar op. ,,Ik ben een Rotter
dammer dus ik maakt ook wel
eens een fout."
De kerstman is al her en der waargenomen en Sinterklaas weelni»
van wijken. Ben Deurloo uit Scharcndijke maakte, als zovelen
bruik of misbruik (doorhalen wat men niet van toepassing achij
van de Heilige Kindervriend en liet Sinterklaas een visie wereldfc#.
dig maken die van Deurloo zelf is. „Ik wilde op een beetje speek
manier iets aan de kaak te stellen. Namens Sinterklaas heb ikov#
armoede iets op papier gezet wat ik graag gepubliceerd zou zien
Kan dat?
Nou, een beetje aan de late kant is het wel, maar vooruit. Deurloj
schrijft, ter lering, dit gefingeerde Goede Nieuws:
„Sinterklaas heeft de laatste weken het nieuws in de krant van^
land gevolgd. Ik moet wel even zeggen dat ik daar een beetje ver-
drietig van word. Sinterklaas is nog het meeste geschrokken vans!
berichten dat er zelfs in Zeeland mensen zijn die in armoede lew;
Na het lezen van de kranten van de laatste tijd moest ik uiteraait
weer aan het werk samen met mijn Pieten. Zodoende kwam ik«t
terecht op het kantoor van het Waterschap De Zeeuwse Eilander.
Daar liep een groepje mensen met feesttoeters achter elkaar de
naise te doen. Ze waren zo blij met het cadeau van hun baas, naa
lijk een forse verhoging van hun salaris! Toen ik daar binnen
kwam, werd het toch wel een beetje stiller: het was net of ze zich
een heel klein beetje schaamden. Nu heb ik gelukkig ook een Air,j
de-Piet bij me en die heeft een tijdje met hen gepraat. In hun en
thousiasme heeft dit groepje toen aan mijn Piet een fantastisch in
stel gedaan, namelijk ze zouden éénmalig hun extra gekregenge.-
beschikbaar stellen aan de armste mensen in Zeeland. Dit idee»*
als een lopend vuurtje door Zeeland en verder gegaan. Want al si"
volgden met het hetzelfde voorstel de Commissarissen van Delta,
burgemeester, wethouders, raadsleden, ja zelfs ministers, afijne:-
genlijk iedereen die er fors financieel op vooruit gaat. Je begnjc;
wel, dat Sinterklaas de dag van zijn leven had. Zo'n solidariteit
maakte hij maar zelden mee. Sinterklaas zal er, samen met zijnPt
ten, voor zorgen dat dit allemaal bij de juiste mensen terechtkom'
Dier
Dan waren er nogal wat reacties op de vondst van een nieuw roof
dier dat op Borneo zou zijn opgedoken en waarvan dinsdag eenf::
op de voorpagina stond. Sommige lezers waren wantrouwend ma
er heerste ook veel geestdrift. En er werden namen aangedragen
voor het nieuwe beest: een kangerat, een mammuis en - vanwege
zijn schichtig voorkomen - een Adje. We zullen zien. Of niet.
Minister-president Balkenende riep onlangs journalisten in Nede-
land op meer oog te hebben voor positief nieuws. Wat hij zelf als
Goed Nieuws zal ervaren: het Mediadebatbureau, een initiatief vs
de Nederlandse Vereniging van Journalisten, de Nederlandse Das-
bladpers en de NOS, organiseert op 15 december in Den Haags:
debat over goed nieuws. Er zal aan worden deelgenomen door Ka
merleden, journalisten en een deskundige op het terrein vandeia
diageschiedenis. Ik bericht daarover nader.
Lezersredacteur A.J. Snel ontvangt graag goed nieuws van lezers
om in deze rubriek door te geven aan andere lezers. Hoe hij bereik
baar is, staat in het colofon linksboven in de rubriek Redactic&
Reactie.
Citaat:
Een naam heeft men, wanneer men geen waarde meer
hecht aan zijn titels.
Sigmund Graff
door A.J. Snel
Citaat uit een PZC-verslag over de be
raadslagingen van de Provinciale
Staten van Zeeland, eind 1970:Zowel
PvdA-fractievoorzitter dr. E.J. Prins als
KVP-woordvoerder drs. W.L.A. Lockef-
eer kwamen tot de conclusie dat de pro
vinciale begroting meer ruimte bood
dan op het eerste gezicht zou lijken."
Zo deed de redactie van de Provinciale
Zeeuwse Courant dat nog altijd in die
dagen. Publieke figuren werden ge
noemd met de titel die ze via het weten
schappelijk onderwijs hadden vero
verd. Hadden ze zo'n titel niet, dan wa
ren ze toch tenminste 'de heer' of 'me
vrouw', aanduidingen die van het begin
tot het eind herhaald werden in de ver
slaglegging.
Met de tijden zijn de mores veranderd.
De krant heeft de titulatuur goeddeels
uit de kolommen verwijderd, ministers
zijn geen excellenties meer. Vrijwel ie
dereen is 'meneer' of 'mevrouw' gewor
den.
Niettemin, ze bestaan nog altijd, Titels,
graden titulatuur. Bij Sdu Uitgevers
verscheen een boekje met die titel. Van
de hand van de heer G.H.A. Monod de
Froideville en mevrouw E.A.S. Crena
de Iongh-den Beer Poortugael. Voor
wie wil weten hoe een brief aan de ko
ningin geadresseerd moet worden en
vooral hoe de aanhef moet luiden, voor
wie niet wil blunderen voor de recht
bank en geen fouten wil maken als hij
zich tot een minister wendt, is het een
uiterst overzichtelijk werk.
Manieren
De omgangsvormen mogen minder for
meel zijn geworden en het is waar dat
de samenleving gestaag wint aan plur-
kerigheid, er bestaan nog altijd manie
ren. Hoe aardig is het niet om die bij
tijd en gelegenheid aan te wenden ten
einde van enige achting voor de mede
mens blijk te geven. Alles kan worden
overdreven, maar een zekere mate van
welvoeglijkheid zou bewaard kunnen
blijven. De twee auteurs, die doorkneed
zijn in ceremoniële en protocollaire za
ken en in titels en titulatuur, hebben
hun steentje in de muur van de welle
vendheid gemetseld.
Frans W. Weisglas - excuses, maar zo
presenteert de Voorzitter van de Twee
de Kamer der Staten-Generaal zich zelf
- herinnert er in het Woord Vooraf bij
Titels, graden titulatuur aan dat le-
Frans W. Weisglas houdt de Geachte Afgevaardigden in het gareel.
den van de Staten-Generaal elkaar tij
dens vergaderingen ooit aanspraken
met 'Edelmogende'. In de Grondwetten
van 1815 en 1840 werd dat ook zo vast
gelegd. Thorbecke vond dat nogal pot
sierlijk en hij nam het initiatief om de
betiteling te laten vervallen. Sindsdien
spreken parlementariërs elkaar tijdens
de vergadering aan met 'Geachte Afge
vaardigde', een gewoonte die nog altijd
niet in onbruik is geraakt. Met dien ver
stande dat Kamerleden die weten hoe
het hoort, altijd via de voorzitter het
woord richten tot hun collega's.
De auteurs van het boekje over titels en
graden duiden aan dat veel vormelijk
heid is verdwenen, zeker als het gaat
om de wijze van aanspreken en de ma
nier waarop de aanhef van brieven ge
schreven wordt. Vaak kan worden geko
zen uit diverse mogelijkheden. Niette
min, de matroos die wel eens een ge
sprekje met de Schout-bij-nacht wil,
doet er wellicht wijs aan die in de aan
hef van zijn schriftelijke verzoek aan te
duiden als Hoogedelgestrenge heer. De
kans dat hij te woord gestaan wordt is
allicht wat groter dan wanneer hij zijn
brief zou beginnen het 'Geachte heer',
hetgeen formeel wel is toegestaan. Voor
die matroos en voor iedereen die op
enig moment zijn beoogde gesprekspart
ner een goed humeur wil bezorgen, is Ti
tels, graden titulatuur een heel prak
tisch naslagwerk. Of het gaat om een ad
vocaat of een baron, een president van
de rechtbank, een wetenschappelijk ge
vormd iemand of een lid van een
bestuursorgaan, moeiteloos is te vinden
welke adresserings-, aanhef- en aan
spreekvormen worden gehanteerd.
In de krant is het gebruik van titula
tuur in de afgelopen decennia aanzien
lijk verminderd. Een tekst wordt er niet
toegankelijker op als te pas en te onpas
afkortingen als B Ec of LLB aan namen
worden toegevoegd om aan te duiden
dat iemand het tot Bachelor of Econo
mics of Bachelor of Laws heeft ge
bracht.
De Provinciale Zeeuwse Courant han
teert de regel dat titels alleen worden
gebruikt als de nadere aanduiding een
redelijk doel dient. Als de Commissaris
van de Koningin zijn visie ontvouwt op
het Zeeuwse dialect of het margarine-
trutje van Unilever, is niet ter zake dat
hij ooit met goed gevolg het doctoraal
examen economie heeft afgelegd.
Schrijft hij in de rubriek Te Gast een
stuk over regionaal economisch beleid,
zijn vakgebied, dan heet de Commissa
ris drs. W.T. van Gelder.
Titels, graden titulatuur van G.H.M. Mo
nod de Froideville en E.A.S. Crena de
Iongh-den Beer Poortugael is uitgegeven
door Sdu Uitgevers Den Haag. ISBN 90 12
10921 3. Prijs 19.95 euro
KNIP DE
VOORDEEL
BON
WINNAARS
COLLECTIE
De PZC geeft, in samenwerking met de andere kran
ten van het Wegener-concern, sinds kort ook literaire
boeken uit. Vijftien weken lang verschijnt elke week
een klassiek te noemen boek uit de Nederlandstalige
literatuur.
De boeken komen uit in de serie 'Winnaars Collectie',
omdat het gaat om schrijvers die een belangrijke lite
raire prijs hebben geivonnen
Tegen een aantrekkelijke prijs zijn de boeken te
verkrijgen bij Bruna en andere boekhandels, post
kantoren en -agentschappen en Free Record
Shops. Abonnees van de krant betalen 4,95 euro,
niet-abonnees 7,50 euro.
Als tiende boek in de reeks is vanaf morgen 'Noor
derlicht' van F. Bordewijk erkrijgbaar.
Zie ook www.winnaarscollectie.nl
door Mieske van Eek
De roman Noorderlicht
(1948) van F Bordewijk
behoort tot het zeldzame gen
re van de zakenroman. Dat
wil niet zeggen dat in dit fa
voriete boek van de schrijver
zelf geen ruimte was voor
emoties. Integendeel. Noor
derlicht verhaalt over de hef
tige, botsing tussen twee ster
ke persoonlijkheden, die el
kaar aantrekken en afstoten.
Aga Valcoog en Hugo van
Delden hadden onder betere
omstandigheden een liefdes
paar kunnen zijn, maar de
vonk tussen hen is er een van
haat en wantrouwen gewor
den.
Inzet van de strijd is het fami
liebedrijf van de Valcoogs,
een ijzerhandel in Leiden die
ergens tussen de twee wereld
oorlogen is omgezet in een
NV, waarvan Aga de directri
ce is. Zij bestiert de vennoot
schap. maar ook het ouderlo
ze gezin, waarvan zij de jongste is, met ijze
ren hand.
Prachtige beschrijvingen wijdt Bordewijk
aan dit gezin, dat zich om onopgehelderde re
denen van Aga niet mag voortplanten. Zij
wenst dat zij en haar twee zuster en twee
broers straks bij hun ouders in het familie
graf komen te rusten. Dat daarmee haar ge
slacht tot ondergang gedoemd is lijkt haar
niet te deren.
Van rusten is bij leven nog geen sprake. Aga
drinkt en rookt pijp en sigaren als een ketter
en hoewel ze nauwelijks lezen en schrijven
kan, toont ze een groot zakelijk inzicht
Maar Aga is niet de werkelijke hoofdpersoon.
Dat is haar bewonderaar en grootste vijand
Hugo van Delden. Hij voelt, hoewel hij ver
loofd is met Adeline de Valleije Oofke, zich
sterk tot Aga aangetrokken, maar schijnt dat
nauwelijks tot zich door te laten dringen. In
plaats daarvan koopt hij zoveel mogelijk aan
delen van de Leydsche Ijzerhandel op met
het duidelijk oogmerk Aga af te zetten als di
rectrice. Hun gevecht lijkt erop gericht el
kaar te naderen, maar leidt tot het tegendeel.
De onwetenheid van hun diepere gevoelens,
die Bordewijk suggereert, geeft het boek een
geheimzinnige bekoring
De krachtmeting bereikt haar hoogtepunt tij
dens een dramatische aandeelhoudersverga-
F. Bordewijk
F. Bordewijk (Amsterdam 1984 - Den
Haag 1965) is vooral bekend van zijn ro
mans 'Bint' en 'Karakter'. 'Bint'gaat
over een confrontatie tussen een school
klas en zijn leraar Bint en beschrijft de
tucht die Bint zijn klas oplegt en waar
aan hij zelf bezwijkt. Karakter behan
delt een machtsstrijd tussen vader en
zoon. Bordewijk was eigenlijk advocaat
en procureur in Schiedam. Hij liet ook
een omvangrijk oeuvre na. Van zijn suc
cesromans 'Bint' en 'Karakter' had hij
lang niet zo'n hoge dunk als van de za
kenroman 'NoorderlichtIn de jaren
voor de oorlog hanteerde Bordewijk een
beknopte stijl, de Nieuwe Zakelijkheid,
die hij later losliet. Bordewijk kreeg on
der meer de P.C. Hooftprijs en de Con-
stantijn Huygensprijs.
dering, waarin beide partijen zich van zo veel
mogelijk steun proberen te verzekeren. De
schrijver behandelt hier met kennis van za
ken en zichtbaar ironisch genoegen de trucs
en streken van het zakenleven.
Bordewijk schreef zijn boek net na de oorlog,
maar het speelt kort ervoor. De dreiging van
de strijd en het steeds sterkere antisemitisme
liggen als een doem over het boek. De uit
komst van de strijd tussen Aga en Hugo is ver
rassend, maar de oorlog maakt winnen of ver
liezen bij voorbaat onbelangrijk.
Ander werk
Paddestoelen (debuut onder
het pseudoniem Ton Ven, poë
zie, 1916).
Fantastische vertellingen
(1919).
Blokken (roman, 1931).
Knorrende beesten (roman,
1933).
Bint (roman, 1934).
Rood paleis (roman,1936).
De wingerdrank (roman,
1937).
Karakter (roman, 1938).
Appolyon (roman, 1941).
Eiken van Dodona (roman,
1941).
Bij gaslicht (verhalen, 1947).
Het eiberschild (roman,
1949).
Zwanenpolder (verhalen,
1949).
Vertellingen van generzijds
(1950).
Bloesemtak (roman,
1955)
De Golbertons (roman, 1965).
v™W-wmnaarscollect,e.nl SleChtS
Normale winkelprijs 7,50 pst,
(zolang de voorraad strekt)
I5 gelauwerde Nederlandse schrijvers Allen winnaars van prestigieuze literaire
onderscheidingen Een prachtige collectie boeken in harde kaft gebonden en
voorzien van een fraaie stofomslag. Met zorg samengesteld door de boekenredactie van
o.a. de PZC en alleen voor abonnees te koop met een éénmalige korting op elke titel U vindt
uw voordeelbon 3x per week op de voorpagina van deze krant. Knip de bon uit
en lever 'm in bij één van de filialen van Bruna, Free Record Shop of op het Postkantoor
U ontvangt dan het boek van de week met 2,55 korting (normale prijs
7,50). Iedere zaterdag verschijnt er een nieuw Winnaars' boek in de verkoop (zolang de
voorraad strekt) U kunt de collectie ook per post ontvangen 2,50 verzendkosten per boek)
Als u zich intekent op de hele collectie ontvangt u het laatste boek gratis.
Kijk ook op MnvwfsYinn39r?«ll«tig-nl.
I Ik was geen soldaat
Gerrit Kouwenaar (1923) maakte in de naoorlogse periode
furore als een van de Vijftigers. Hij is nu vooral bekend als
dichter, maar in de jaren vijftig legde hij zich ook toe op
proza. Dat leidde behalve tot Negentien-nu (1950) en Val, bom (1956) in 1951
tot de uitgave van Ik was geen soldaat, een roman over de jonge Mink die zich
tijdens de oorlog in de illegaliteit begeeft en noodgedwongen zijn boezem
vriend Harm verraadt. Kouwenaar schetst indringend en gedetailleerd de manier
waarop Mink na de oorlog zijn schuldgevoel op afstand probeert te houden,
een vorm van zelfverloochening die uiteindelijk vergeefs blijkt te zijn. Het
oeuvre van Gerrit Kouwenaar werd in 1970 bekroond met de P.C. Hooftprijs en
in 1989 met de Prijs der Nederlandse Letteren.
Winnaar nr. 10: F. Bordewijk
vanaf zaterdag 10 december verkrijgbaar
samengesteld door de
boekenredactie van uw krant
1Remco Campert I Het leven IS vurrukkulluk
2. Thomas Rosenboom De menser. thuis
3. jan Wolkers I Oe doodshoofdvlinder
4. Tessa de Loo I Do me-sjes van de suike-rwerkfabrifk
5. Geert MakHet stadspalets
6. Cees Nooteboom De verbelde- gevangene
7. Simon Vestdijk i Op afbetaling
8. Jan Cremer i ik. Jan Crcmer
9. Gerrit Kouwenaar i ik was geen soldaat
10. F. Bordewijk I Noorderlicht
11Hugo Claus I De geruchten
12. A.F.Th, van der Heijden I Advocaat van de hanen
13. K. Schippers I Eerste indrukken
14. Willem Brakman I Een Winterreis
15. Gerard Reve I Wenher Nieland
o.a. verkrijgbaar bij
het alfabet van Zeeland
