PZC
Ik zet nu een
struikrover in
Italiaanse en Spaanse invloeden bij het nieuwe De Waag
Twee eeuwen
gezelschapsspelen
Redactie bijlagen: 0113-315680
iWWW.pZC.nl
E-mail:redactie@ pzc.nl
Postbus 31, 4460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
Noord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
Zeeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
Nationaal: 020-4562500.
zaterdag 3 december 2005
Anno 1805, jolijt bij het ganzenborden: 'Eh bien, made
moiselle, U moet drie beurten in de put...' Anno 2005,
hilariteit bij Kolonisten van Catan: 'Ik heb zeven gegooid,
dan mag ik een struikrover inzetten...!' Twee eeuwen gezel
schapsspellen: aan de empire-tafel of aan het Jan des Bou-
vrie-'eetgebeuren', er werd en wordt door families en vrien
denkringen driftig gespeeld. In het Stedelijk Museum Alk
maar is een kijk- en doe-tentoonstelling over gezelschaps
spellen ingericht en Jan Joost Lindner heeft het boek Lu
dieke uren: een dwarse kijk op bord- en kaartspelen ge
schreven.
Logische veronderstelling:
Jan Joost Lindner, oud-par
lementair redacteur van De
Volkskrant, heeft als kind op
wintel-avonden heel vaak onder
de perkamenten lampenkap ge
zeten en zich aan de geneugten
van Mens-erger-je-niet, Mono
poly, Triktrak, Scrabble, Strate-
go, Go en de sjoelbak overgege
ven. Lindner: „Vooral op zon
dagmiddagen. Ik kom uit een
groot gezin. Had veel broers en
zusters. Mijn vader was huisarts
in Den Haag en hij had
denksporten als hobby: schaken
en bridge. Op de zondagmiddag
speelden wij Mah Jong, rikken
en later allerlei vormen van
Yathzee en Monopoly en Scrab
ble."
Wat was zijn lievelingsspel?
Lindner: „Op dertienjarige leef
tijd was ik compleet verslingerd
aan het schaakspel. Ik heb in
Den Haag nog hoofdklasse ge
speeld. Later ben ik Go, een Ja
pans bordspel, sterk gaan waar
deren en ook Koreaans en Chi
nees schaken."
Er zijn nogal wat verschillende
spelen: kaartspel, bordspel,
pen- en papierspel, behendig
heidsspel... Lindner: „Ik heb er
een heel subjectief boek over ge
schreven. Geen glossy boek van
glanspapier en snelle vormge
ving. Ik heb vermeden dat het
vol kwam met spelregels. De na
druk ligt op de cultuur en de
spelvreugde. Ik behandel alleen
spelen waar ik zelf goed mee uit
de voeten kon en plezier aan be
leefd heb. Bij elkaar ben ik op
gegeven door de club die de Ko
lonisten van Catan uitbrengt.
Het zit ook in dezelfde sfeer,
maar is iets eenvoudiger.
Over de uitgevers vertel ik ook
beroemde verhalen. De Parker
Brothers in Amerika hebben
heel beroemde spellen gewei
gerd. Scrabble wilden ze niet
hebben. Ze vonden het 'too high
brow'. Kort daarop hebben ze
ook Monopoly geweigerd. Jaren
later hebben ze de spellen moe
ten kopen. Het gebeurt wel va
ker dat de uitvinder of een club
van vrienden op kleine schaal
met het spel begint en dat het
later wegens succes door een
grote fabrikant wordt opge
kocht." Zijn de spellen niet erg
ingewikkeld geworden? Vroeger
gooide je met een dobbelsteen
en kon je met een pionnetje
gaan lopen, nu moet je eerst een
middag op de regeltjes studeren
voor je kunt meedoen met een
nieuw spel... Lindner: „Het bes
te is om het van een ander te le
ren. Je laat het je door een routi
nier uitleggen en speelt dan een
December is bij uitstek een maand waarin in mensen een bordspel spelen.
foto GPD/Taco van der Eb
paar rondes voor spek en bonen
mee."
Volgens Lindner is 'Kolonisten'
hard op weg een klassieker te
worden. „Het wordt vooral ge
speeld door jonge mensen en
met name door veel studenten.
Het meest verkochte spel ter we
reld is Monopoly. Alleen in En
geland staat Scrabble aan de
top. Daar heeft elk huishouden
wel een scrabblespel. Mah Jong
is van Shanghai naar het westen
gebracht. Dat verkocht in de ja
ren twintig als een gek. Maar ra
ges zijn soms tijdelijk. Plotse
ling werd het maken van kruis
woordpuzzels populair en de fa
brikant bleef zitten met 1 mil
joen Mah Jong-spelen. Bridge
maakt op dit moment een hype
door."
Over het spel kan een kleine bi
bliotheek worden volgeschre
ven. Lindner wijdde zich aan
vals spelen, aan bargoense uit
drukkingen en vaktaal, maar
heeft vooral van de oorsprong
een puike studie gemaakt. Lind
ner: „Triktrak is oud-Hollands,
eigenlijk oud-Frans, maar is in
de vorige eeuw geleidelijk ver
vangen door het internationale
Backgammon. Ik kwam op het
spoor van het Griekse en Turkse
Backgammon. Bij de ambassa
des wisten ze me de varianten
uit te leggen. Het spel wordt
veel op Griekse terrassen ge
speeld en dan gaat het om flink
wat geld."
Over geld gesproken, poker
neemt op dit moment ook een ho
ge vlucht. Lindner: „Er zijn
zelfs televisieprogramma's waar
bij je wedstrijden live kunt zien.
Ik weet dat poker op grond van
de literatuur en films een heel
wild imago heeft. Neem alleen
al The Cincinnati Kid met
Edward G. Robinson en Steve
McQueen, waarbij een jonge spe
ler door een oude rot onderuit
wordt gehaald. Maar poker is
helemaal niet zo wild. Je moet
het onderkoeld, analytisch spe
len."
Rob Bouber
'Aan zet'. 1001 gezelschapsspe
len. Tot en met 27 maart 2006 in
het Alkmaars Stedelijk Mu
seum, Canadaplein 1, Alkmaar.
Dinsdag tot en met vrijdag van
10 tot 17 uur; zaterdag, zon- en
feestdagen van 13 tot 17 uur. Ge
sloten op 25 december en 1 ja
nuari.
Jan Joost Lindner: 'Ludieke
uren: een dwarse kijk op bord
en kaartspelen'. Uitgeverij Wal
burg Pers. Prijs: 17,50 euro.
27 hoofdstukken uitgekomen;
22 ervan gaan over de geschiede
nis en ontwikkeling van de spe
len. Veel spellen heb ik cultu
reel benaderd, daar ben ik de
oorsprong van nagegaan. Het
ganzenborden bij voorbeeld was
er al in 1587. In dat jaar stuurde
een lid van de familie De Medici
het spel aan koning Philips II.
Twee jaar later wérd het in
Duitsland nagemaakt en al snel
veroverde het heel Europa. Het
is een soort levensweg waar je
pech en geluk tegenkomt. Je
kunt in de put en in de gevange
nis terechtkomen. In de Sahara
werd 3000 voor Christus met
kuiltjes en pitten Aware ge
speeld. Go is ook heel oud. En
de oude Romeinen speelden al
backgammon. Het oudste
schaakspel werd in India ge
speeld, eind 6e eeuw na Chris
tus in de Punjab. Via Perzië is
het naar de westerse wereld ge
komen. Pas tegen 1500 zijn er
ingrijpende veranderingen aan
gebracht. De dame en de loper
mochten het hele bord over en
daardoor werd het spej scher
per, dynamischer en tacti-
scher."
Lindner: „Thuis verzon ik ook
variaties. Bij Mens-erger-je niet
brachten we barricades aan. Als
er twee 'clubs' naast elkaar ston
den, mocht je er niet overheen
springen. Dat is een kenmerk
van het boek: ik geef overal aan
hoe je het spel anders kunt spe
len. Bij Stratego verzon ik dat
de figuren ook schuin mogen lo
pen. Daar wordt het spel dyna
mischer van. Omdat je dan kunt
zigzaggen, bommen ontwijken,
langs de hoeken van de meertjes
kunt gaan. Het wordt er echt
sterker van."
Balans
Waar moet een goed spel aan
voldoen? Lindner: „Er moet een
goede balans zijn tussen geluk
en behendigheid. Het moet niet
al te lang of te kort duren en het
moet een zeker beroep doen op
je intelligentie. Een voorbeeld
van een goed nieuw spel is Car
cassonne. Je moet tegeltjes aan
elkaar passen en je kunt ze zo
leggen dat er wegen en vaarwe
gen en kastelen en steden ont
staan. Je legt als het ware land
schappen. Je loopt wel het risico
dat de hele tafel vol komt te lig
gen. In Nederland wordt het uit
De keuken en de bediening van Restau
rant De Waag in Serooskerke op
Schouwen hebben een hectisch openings
weekeinde achter de rug wanneer ik er aan
tafel schuif en me door gastheer Ivor Kaats
uitvoerig de gang van zaken laat uitleggen.
De nieuwe eigenaar, zo vertelt hij, is de
Spaanse familie Amador die een pension
heeft uitgebaat in Domburg en na een vierja
rig verblijf in Spanje terug is in Zeeland.
Spaans en Italiaans, De Waag pikt van bei
de keukens wat mee en dat begint al bij de
borrelhap: uit enkele royale plakken Spaan
se serranoham, mousse van courgette en olij
ven en piadina, plat Italiaans brood. En dat
gaat heel goed in combinatie met Schouwse
producten, zoals in carpaccio van Schouws
rund met oude Schouwse kaas en een ver
fijnde salade met geschaafde wintertruffel
13). „Die truffel, daar zijn we
speciaal om geweest bij de ISPC in Breda",
onthult gastheer Ivor die bij elk gerecht en
e'ke wijn uitvoerige verklaringen aflegt
enna elk leeg bord met volle tevredenheid
concludeert dat 'het heeft gesmaakt'. Het
aperitief van het huis, Champagne opgevro
lijkt met wat crème de cérises, wordt de
gast ter gelegenheid van de opening aange
boden. Dat gebeurt nog tot 22 december.
Ik noemde al een voorgerecht, andere zijn
een timbaaltje van kreeft en krab met een
crème van artisjok 12), dun gesneden zee
baars met een verfijnde salade en huisge-
maakte mayonaise van stokvis (€14), salade
van kreeft met confit van aardappel en
schaaldierenvinaigrette 18,50) en als war
me hapjes vooraf: houtduiffilet met polenta
en saus van gekarameliseerd knoflook en
amontillado-sherry 12,50), lasagne van
courgette en coquille met jus van gegrilleer
de paprika en schuim van Parmezaanse
kaas 16) en roerei met kreeft en winter
truffel (15). Ik bestel dit laatste voorafje en
geniet in afwachting daarvan van de amuse,
een flensje dat is gevuld met ricotta en dat
vergezeld wordt door een helaas wel erg
klein drupje olijfolie en aceto balsamico.
Intussen heb ik de wijnkaart bestudeerd
waarop nog (dure) curiositeiten van vorige
eigenaar Co Simmers prijken die liefheb
bers wellicht zullen bekoren zoals een Mu-
signy Grand Cru, Chambolle Musigny uit
1977, een kommervolle tijd voor domeineige
naar Comte Georges de Vogüé die tien jaar
later, in 1987 dus, overleed. Nu gaat het
weer heel goed met het wijngoed onder lei-
v m
AAN TAFEL
Rien van Reems
ding van des graven dochter Elizabeth, baro
nes Bertrand de Ladoucette. Deze witte
bourgogne doet 46,50 terwijl Pulig-
ny-Montrachet, premier cru La Garenne
2002 (genoemd naar het nabij gelegen bos)
van Olivier Leflaive 49 kost.
Gelukkig hoef ik niet te kiezen. De Waag
biedt de gast een wijnarrangement en de
gastheer heeft voor bij mijn roerei met
kreeft en wintertruffel een Duitse Riesling
Kabinett Trocken van Georg Mosbacher uit
de Pfalz gekozen omdat die past bij het zoet
je van de kreeft. De combinatie kreeft en
smeuïg roerei is op zich al lekker en met de
truffel helemaal geslaagd. „Voelt u mis
schien iets voor een soepje", waagt de gast
heer die een goede verkoper is. Nou vooruit
dan maar en ik kies uit de wildbouillon met
diverse paddenstoelen 7,50), romige soep
van paling in het groen met crème fraïche
9,50) en bisque d'homard 11,50) de lek
kere palingsoep met verse majoraan waarin
evenwel de stukjes paling aan de zeer gare
kant zijn.
De drie vleesgerechten op de kaart zijn in
deze tijd vooral wild: wilde eend met stamp
potje rode kool en saus van gekarameliseerd
knoflook en rode port 22), filet van de her
tenbout met puree van spruitjes en chorizo
24,50) en entrecöte van de grill met puree
van witte bonen en geroosterde truffelaard
appel (21,50). Ook mogelijk is een halve
kreeft gebakken met tijm, knoflook en beur-
re blanc 8,50 per ons), zeebaars op de
huid gebakken met coquilles en Zeeuwse
Vlegel 26,50) of zeeduivelfilet gemari
neerd in pimenton met gamba's in tempura
van citroengras (22,50). Ik kies het laatste,
merk weinig van de Spaanse paprika maar
bevind de zeeduivel in perfect gebakken
staat, terwijl de op een spriet sereh gespiet
ste gamba's daaraan een lekker fris citrus-
achtig smaakje overhouden.
Hierbij voorziet het wijnarrangement in een
Oro de Castilla 2004 uit Rueda van de verde-
jodruif die is gezegend met een aroma van
ananas en citrus.
Bij het afsluitende chocoladetaartpuntje ge
niet ik van een glaasje bijna stroperige Pe
dro Ximenez, waarmee het hele arrange
ment op 19,75 komt.
Chef-kok Martij n Mastenbroek ken ik nog
van De Beuze in Zierikzee, hij kookt inge
houden en nog een beetje verkennend. Zijn
wouw is half Spaans en zijn rechterhand is
Victor Amador, zoon van de patron en afge
studeerd in Koksijde. Spaanse invloeden lij
ken onvermijdelijk.
Er is al een veelvuldig wisselend drie-gan
gen menu voor 33.
Restaurant De Waag
Dorpsplein 6
4327 AG Serooskerke (Schouwen)
Tel. 0111-671570
Fax.0111-672908
www.dewaag.com
info@dewaag.com
Dinsdag en woensdag gesloten
Keuken open van 18.00 tot 21.00 uur
Lunch op zaterdag en zondag van 12.00 tot
14.00 uur, in de week op afspraak
Creditcards: Visa, Eurocard en Amex
Rolstoel: moeilijk
Kinderen: kindermenuutje
Vegetarisch menu 37,50
Roken wordt niet aangemoedigd
Glutenvrij dieet en allergieën: bij reserve
ren melden.
