De schuld, de schaamte en het geweld voorbij
PZC
zaterdag 3 december 2005
suikerwerk
RUDEN RIEMENS FOTOGRAFIE
Natuurlijk wil je ingrijpen als je vader je
moeder slaat. Uiteraard vind je datje de po
litie moet bellen als je de buurvrouw ziet
rondlopen met ogen die bont en blauw zijn.
Wanneer besluitje dat het tijd is om die pri
vacy te schenden? Wat doe je dan?
Esthers vader mishandelde haar moeder
elke avond. Hij sloeg en schopte haar.
De 10-jarige Esther lag in bed en hoorde
het. Elke avond. „Ik durfde niet te slapen
en ik durfde er ook niet uit. Ik hoorde mijn
moeder gillen en ik schreeuwde: Hou op!,
maar hij stopte niet." Zij is blij dat haar va
der weg is en dat de rechter hem een con
tactverbod heeft opgelegd. Esther houdt
niet meer van haar vader.
Eenderde van alle geweldsdelicten in Ne
derland valt onder de categorie huiselijk ge
weld. De meeste moorden worden gepleegd
in huiselijke kring. Een op de vijf vrouwen
krijgt ermee te maken. In alle geledingen
van de maatschappij en in het hele land.
Kinderen krijgen er altijd een psychische
klap van. Veertig procent krijgt te maken
met posttraumatische klachten: depressie,
angst, woedeaanvallen, slaapproblemen en
asociaal gedrag. De laatste jaren is er meer
aandacht voor deze groep.
Sinds kort komt gerichte hulpverlening op
gang, zoals het project Met je vingers in je
Oren, waarin Jeugdzorg, de Stichting Toe
vluchtsoord en de GGz Groningen samen
werken. Het is bedoeld voor kinderen tus
sen 8 en 12 jaar, die in groepjes praten over
wat er is gebeurd, him emoties delen en ad
viezen krijgen over hoe zij in gevallen van
huiselijk geweld kunnen handelen.
Buurvrouw
Want niet iedereen is zo moedig als Martin.
Op het Drentse platteland veranderde hij
het leven van zijn nieuwe buurvrouw. Op
een avond kwamen zijn buren op bezoek
voor een kennismakingsborrel. Bij binnen
komst zag hij meteen het blauwe oog van
zijn buurvrouw. „Ik ben tegen de kast gelo
pen", luidde haar smoes. Martin bedacht
zich geen moment en richtte zich in onom
wonden bewoordingen tot de buurman:
„Laat ik niet merken dat jij met je vingers
aan je vrouw zit. Als je dat nog eens doet,
dan maak ik er werk van. Handen thuis."
Een heldere boodschap. „Ik heb nooit meer
iets bespeurd en het leek wel of zij prettiger
met elkaar omgingen. Ik werd plotseling
met die mishandeling geconfronteerd en
daarom kon ik er iets van zeggen. Het lijkt
me veel lastiger als je iets hoort van mogelij
ke mishandeling. Ik denk niet dat ik me er
dan mee had bemoeid."
Esther had op een zekere avond geen be
gon het weer. Dan stond hij voor de deur te
schreeuwen dat hij ons dood zou maken."
De plegers van huiselijk geweld zijn grof
weg in te delen in drie categorieën, zeggen
Martrees Groffen en Rob Slootman, dader
behandelaars bij de AFPN, de Ambulante
Forensische Psychiatrie Noord Nederland.
„Dat zijn de oppotters, de korte lontjes en
mensen met een psychiatrische aandoe
ning. Er is opvallend veel alcoholverslaving
Ik schreeuwde: Hou op!, maar hij stopte niet
moeienis meer nodig. „Mijn moeder en ik
hadden erover gepraat om samen weg te
gaan. Toen mijn vader 's avonds thuis
kwam, schreeuwde hij dat hij mij mee zou
nemen." Toen het slaan en schreeuwen van
haar moeder weer begon, was voor Esther
ineens de maat vol. „Toen heb ik de politie
gebeld. Ik ben met mijn moeder naar een
blijf-van-mijn-lijfhuis gegaan. Daar was
het wel rustig. Toen wij terugkwamen be
te zien bij deze plegers." Bij de AFPN mel
den zich gemiddeld acht daders per week.
Bijna allemaal mannen. Gestuurd door de
politie en nadat zij hiermee zelf hebben in
gestemd. Hun behandeling geschiedt met
een stok achter de deur; als iemand niet wil
meewerken, dan kan dat van invloed zijn
op de strafmaat. In zo'n acht gesprekken
wordt met hen nagegaan wat zij kunnen
doen om uit die geweldsspiraal te klimmen.
„Wij gaan na in welke situatie zij agressief
worden, hoe zij reageren en wat het alterna
tief zou kunnen zijn voor dit gedrag", legt
Groffen uit. „Hoe zij hun signalen kunnen
herkennen voordat het uit de hand loopt:
zweten, versnelde hartslag, schreeuwen.
Even weggaan is dan belangrijk. Wij ma
ken deze afspraken over het gedrag altijd
samen met de partner en het maatschappe
lijk werk. In die afspraken kan worden vast
gelegd dat een vrouw niet gaat schreeuwen
dat hij een mietje is als hij wegloopt."
Want bij het stoppen van geweld achter de
voordeur heb je zowel dader als slachtoffer
nodig. Dat is de basis van Thuisfront, een
samenwerking tussen hulpverleners, justi
tie en politie. Het is gebaseerd op de gedach
te: slaan mag niet en bij het stoppen ervan
heb je hulp nodig. Zowel dader als slachtof
fer krijgen hulp; vrouwen van het maat
schappelijk werk, mannen van de AFPN.
„De mannen die hier komen vinden het
heel fijn dat zij eens een luisterend oor krij
gen", zegt Groffen. De methode werkt. Een
op de drie daders stopt met mishandelen.
Voor meisjes als Esther wacht echter wel
een uitdaging. De helft van de kinderenv
ouders met losse handjes verzeilt later zei
in een situatie waarin huiselijk geweld
wordt gebruikt, zegt Astrid Steenkamp vaj
de regiopolitie Groningen. Of als dader of
als slachtoffer. Want als het eenmaal alsgj
woon wordt gezien, dan is de weg terug j
zwaar. Steenkamp: „Het is een spiraal. Dj
eerste klap valt niet zo hard. Dan volgen j
wittebroodsweken, de dader heeft spijt®
alles is weer goed. Tot de spanning op
bouwt en het escaleert, vaak erger dan de
eerste keer. Ik hoorde wel eens slachtoffer
zeggen: dan had ik maar niet zo moeten za
ren. Slaan is niet normaal. Nooit."
Orkaankracht
Esthers leven ging ook door. Zij bezocht
Met je Vingers in je Oren. „Dat hielp wel.
Wij moesten een soort weerbericht geven
van hoe wij ons voelden." Voelde zij zich
vroeger vaak als een zondvloed met orkaa
kracht 12, nu staat haar barometer op op
klaringen met hier en daar een bui.
Anita Pepping en Inki de Jon?
