Fiets iaat Friese tram achter zich
J
PZC
Geschiedenis herdacht met expositie in Modelspoor Museum Sneek
De Vlijt
Lezers
weer
a.
Sk
at
puzzel
Heer Bommel en de Denktank
Casper Hobbes
recept
Kippenbouten met tuinkruidensaus
donderdag 1 december 2005
van onze redactie binnenland
De tram rijdt tegenwoordig
in Nederland alleen nog in
de vier grote steden. Vroeger
was er echter ook een dicht lij-
nennet op het het platteland.
Ook in noord-Nederland
schreef de tram historie. De Ne-
derlandsche Tramweg Maat
schappij (NTM) die daar de lij
nen exploiteerde, werd 125 jaar
geleden opgericht. Daarom is er
vanaf deze week in het Natio
naal Modelspoor Museum in
Sneek een expositie over de ge
schiedenis van de tram.
Den Haag had in Nederland de
primeur. In 1864 verscheen daal
de eerste paardentram. Het noor
den zag pas in 1880 de paarden
tram langskomen op het traject
Dokkum-Veen wouden. De Bel
gische zakenlieden Mertens en
Finet wilden het hele land be-
SWISSPILl^' Perfectionisme in slaapcomfort
Wij vieren onze verjaardag
en u krijgt de cadeaus.
600, m prijsvoordeel.
Bedden
De Slaapvoorlichter® g1
voor Zeeland
Beestenmarkt 12 Goes Tel. (0113) 23 22 13
strijken en noemden het bedrijf
daarom Nederlandsche Tram
weg Maatschappij. Zo ver
kwam het niet, al was het 325 ki
lometer lange net wel groot.
„Het werd vooral aangelegd op
trajecten waar het te duur was
om treinspoor aan te leggen", al
dus de samensteller van de expo
sitie, Frank Hemkes. Op de
zandgronden in het Friese wou
dengebied werden rails zonder
fundering in de grond gelegd.
„Die waren slecht. De tram
schoot er nogal eens uit. Kinde
ren probeerden door te schud
den de tram te laten ontsporen."
In 1882 verscheen in Friesland
de eerste stoomtram. Daar ge
beurden veel ongelukken mee.
„Dat kwam vooral omdat men
sen niet op ander verkeer waren
berekend en dus niet goed uitke
ken", aldus Hemkes.
De NTM rendeerde slecht, mede
doordat de ongefundeerde rails
zo slecht waren, dat ze vaak
moesten worden vervangen. En
de snelheid lag met twintig kilo
meter per uur in de eerste jaren
te laag. De fiets was dan ook
een zware concurrent.
„Van 1900 tot 1920 was de NTM
redelijk succesvol. Door de
komst van de bus in de jaren
twintig dreigde de tram te ver
dwijnen. De Tweede Wereldoor-
bracht uitstel. Toen zijn veel
treinbruggen vernield en was er
Botsing tussen tram en vrachtwagen in Sneek. Het ongeluk gebeurde in 1931.
brandstofschaarste waar vooral
de bussen last van hadden. Ook
vorderden de Duitsers bussen,
waardoor de tram het enige ver
voermiddel was", aldus Hem
kes. Toen de infrastructuur voor
de treinen in 1948 was hersteld
viel het doek voor de NTM. De
bustak ging uiteindelijk op in
de huidige Britse vervoerder Ar-
riva. De NS nam het goederen
vervoer over. De meeste van die
lijnen verdwenen in de jaren zes
tig. In 1985 is de laatste goede-
renlijn gesloten. Dat was het
spoor van Philips in Drachten
naar Groningen.
Ook elders in Nederland verdwe
nen na de oorlog de plattelands
tramlijnen. In Zeeland werd het
vervoer verzorgd door de Stoom
tramwegmaatschappij Bres-
kens-Maldegem, de Zeeuw-
sch-Vlaamse Tramwegmaat-
Halverwege mijn parcours bij de sport
school, boog een vrouw zich over mijn be
drijvige lichaam. Ze had een vriendelijke, licht
beschroomde manier van kijken en verontschul
digde zich op zachte toon voor de onderbreking
van mijn oefening. Ze vroeg me of het in orde
was dat ze mij even stoorde. 'Maar natuurlijk'
antwoordde ik. Een lief gezicht weiger ik weinig
tot niets.
Constance vertelde me dat ze mij al enige tijd
had willen aanspreken, maar me niet had lastig
willen vallen. Het betrof mijn columns in de
PZC.
'Ik wil u laten weten dat ik ze elke week lees.
Dat ik ze prachtig en ontroerend vind. Dat u erg
moedig bent om als man zo open te zijn over uw
gevoelens. Waren er maar meer zoals u.'
We praatten nog wat door over onze levens tot
we afscheid konden nemen van elkaar en het ge
sprek. Constance trok zich discreet terug in de
Meindert Inderwisch
contreien van de anonimiteit waarin we alle
maal min of meer verkeren.
De ontmoeting die ik zojuist had gehad was een
bijzondere, want weinig mensen nemen de moei
te iets van hun innerlijk behang te delen met an
deren. Ik dacht na over het schuchtere aspect
van de kennismaking. Over de vrouw die moed
had verzameld om uit louter positieve oogpun
ten contact met mij te maken. Een bijzondere
ontmoeting zoals gezegd, maar niet ongewoon.
In de afgelopen drieënhalf jaar dat ik voor de
PZC schrijf overkomt het me met enige regel
maat dat ik word aangesproken op mijn co
lumns. Op een zeer zeldzame uitzondering na,
zijn het altijd vrouwen die, in mijn beleving, het
een en ander achter de rug hebben en van daar
uit een aardse wijsheid hebben ontwikkeld. Dat
is wat hen verbindt, want verder komen ze uit
alle lagen van de bevolking.
Mijn hypothese is dat deze mensen de diepte aan
kunnen omdat ze er zijn geweest. Ze nemen de
moeite om het introspectieve speurwerk dat ik
lever te doorgronden omdat ze herkenning vin
den en daarmee hun isolement tijdelijk doorbre
ken. Door mij aan te spreken bevrijden ze mij
uit het kluizenaarsbestaan dat ik leid. Feitelijk
wisselen we onze vormen van afzondering uit en
worden daarin even een wereld die zich binnen
stebuiten keert. Een wereld die omgeven is door
een veilig heelal waarin de meest uiteenlopende
ervaringen hebben geleid tot een ontmoeting die
onze levens valide maakt.
Zeeland: Lage druk
foto ANP
schappij, de Stoomtram Walche
ren de Rotterdamse Tramweg
Maatschappij (op Schou-
wen-Duiveland) en de NV
Spoorwegmaatschappij
Zuid-Beveland. ANP
De expositie loopt tot eind
maart 2006. Openingstijden,
dinsdag t/m zaterdag 10-17 uur,
zondag 12-17 uur, maandag ge
sloten.
Dat is een van de redenen waarom ik met zoveel
inzet en hartstocht mijn columns schrijf. De an
der te bereiken op een manier die niets opdringt.
Niemand hoeft mijn stukken te lezen. Ik ben
niet meer dan de krant van gisteren, verpakking
voor wat vis op de markt. Dat sommige mensen
zich storen aan mijn uitlatingen amuseert me. Ik
neem er met enige verbazing kennis van. Als
man die het nooit heeft geschopt tot krantenle
zer, zal het mij een worst zijn wie zijn woorden
toevertrouwt aan het papier van een dagblad en
wie niet.
Voor mij is het een geschenk om wekelijks uitge
nodigd te worden op een podium zoals de PZC
dat biedt. Er is een afstand tussen mij en de le
zers die ons beiden vrij laat en toch kan verbin
den. Het allermooiste echter zijn de liefdesbetui
gingen die ik op deze manier aan mijn beminden
kan overbrengen. Aan mijn allerliefste Dochter
wolkje, aan mijn moeder die mij zo diep kent
dat ze mijn bestaan kan rechtvaardigen.
den Ber.,
De barometer gaat opnieuw onderuit. Door: Reinier
Een groot lagedrukgebied ontwikkelt
zich in de omgeving van Ierland. Een herhaling van afgelopen vrij
dag wordt het niet.Toen trok een diepe depressie precies naar ons
land. Dit keer blijft de depressie op gepaste afstand. Maar we krij
gen er wel iets van mee. In de eerste plaats merken we de invloed
van de depressie door de aantrekkende zuidenwind. Boven de
Zeeuwse wateren wordt de wind later vandaag zelfs krachtig.
Vreemd genoeg voert de zuidenwind nog niet direct zachte lucht
aan. Met een middagtemperatuur van 4 graden voelt het water-
koud aan. Het is in ieder geval wel droog maar de zon laat zich nk
of nauwelijks zien. Vannacht neemt de wind nog wat verder toe e- f
haalt langs de kust uiteindelijk kracht 7, uit een zuidzuidoostelijke
richting. Pas morgen overdag komt een front van de depressie die
terbij. Bij een stevige zuidoostenwind gaat het in de loop van de
dag af en toe licht regenen. Grote hoeveelheden worden niet ver
wacht. Nog altijd is het water
koud maar tegen de avond
komt de temperatuur wellicht
toch tot een maximum van een
graad of 7. In de loop van het
weekend komt het lagedrukge
bied via Engeland dichterbij
maar de activiteit begint dan al
af te nemen.Toch kunnen er
vooral op zaterdag enkele ste
vigere buien worden verwacht.
De temperatuur gaat omhoog
en komt overdag op een
niveau van 8 of zelfs 9 graden.
De wind ruimt naar het zuid
westen en neemt geleidelijk in
kracht af. Na het weekeinde
verandert de luchtdrukverde
ling; waarschijnlijk wordt het
met een noordoostenwind dan
wat kouder.
Bewolkt
Vooruitzichten
weer
vrijdag
zaterdag
zondag
maandag
max.
7°
9°
8°
7°
min.
2°
5°
6°
4°
wind
ZO 5
ZO 5
Z 4
W 4
HORIZONTAAL:
1.Tijdperk; 4. dwaasheid; 8.
indien; 10. Japanse parelduik
ster; 11. nagerecht; 13. rivier in
Italië; 15. familielid; 16. bazige
vrouw; 17. soort gas; 20. naald
boom; 21. knol; 22. staat van
de USA; 24. rund; 25. voorzet
sel; 26. familielid; 28. vochtig;
29. graanafval; 32. bovendien;
34. rijstbrandewijn; 35. los
boekomslag.
VERTICAAL:
1. Diepe snee; 2. bijwoord; 3.
verbrandingsrest; 5. rondhout;
6. voorzetsel; 7. schaapkameel;
9. nauwe steeg; 11. op de eer
ste rij; 12. sierplant; 14. baby
sit; 16. jongen; 18. vogel; 19.
oude vochtmaat; 23. betrek
king; 24 zwaardwalvis; 27.
soorf appel; 30. paardenslede;
31. muzieknoot; 32. voorzetsel;
33. voegwoord.
Op elke regel twee woorden
invullen. Twee of meer eindlet
ters van het eerste woord zijn
meteen de beginletters van het
tweede woord.
HORIZONTAAL:
5. Bewijs van emigratie uit
Afrika (5);
Pelsdier? (7);
6. Kennis van het antwoord
(6);
Zijn drift is aanstekelijk (5);
7. Heel hard op zijn kop
geslagen (6);
Gaat hij naar de mis in de
gevangenis? (6);
8. Ome Frans (5);
Gestremde vis (6);
VERTICAAL:
1. Dans- en sportkleding (8); Geldgewicht (4);
2. Magische witte plek? (8); Een maalstroom heeft weer de tijd (4);
3. Familie van een rotspad? (8); Kleding van de garde (4);
4. (On)verharde route (7); De rest is verdwenen van de straat (5).
Begin bij vakje 1. Bij
elk volgend cijfer
begint een nieuw
woord. De laatste
letter van een woord
is telkens de eerste
letter van het vol
gende woord. Bij
goede invulling, is in
de licht gekleurde
vakjes een woord te
lezen.
1. Afbrekingsteken; 2. bijwoord; 3. soort vogel; 4. gebraad;
5. in het land zelf thuishorend.
Oplossingen van gisteren:
Citaat: Vloer, kroeg, unie, fraai, piano, baan, sport, goal, spion, braak, spil, trans,
haast, trots. Het citaat was van S. Carmiggelt: "Geld maakt niet gelukkig, dat heeft
het met armoe gemeen."
Cryptogram: Horizontaal: 4. Blinderen, 6. mededogen; 7. gis; 8. toga; 9.
snoepgoed. Verticaal: 1. Bloedgang; 2. enkelspel; 3. demontage; 5. evengoed.
Toevoegen: Organisch
Kraak de Code: 0-5-44-3-5
©Toonder Studio's
pwifl
Ze waren terechtgekomen in een grote ruimte, waarop vele
gangen uitkwamen. In het midden daarvan bevond zich een
zuil, die aangaf waar de verschillende loketten waren en
heer Ollie haastte zich daar naartoe.
„Loket K, hè?" vroeg hij dreigend. „Daar ga ik ze op hun
nummer zetten. Mijn advocaat is ingeschakeld, zodat ze
vreemd zullen opkijken. Onmiddellijke ontruiming van dit
zondige pand; dat is wat ik eis!"
Intussen had hij al rondlopend de knop gevonden, die naar
loket K wees, en vol opgekropte woede haastte hij zich de
aangewezen gang in. „Kunt u niet beter naar Dorknoper
gaan?", vroeg Tom Poes. „Hij is tenslotte degene die uw
zaak in behandeling heeft."
„De eerste dingen eerst", verklaarde heer Bommel. „Men
J/KKE5.'NIÉT WEER Z(TN
ENORME CUtt-ÜP VAN lEMANf?
PEPOo^vKPraerwoflTT
VERSCmi®!
WAAK0M ZOOMEN P\E
CAMERA'S ALTIJl? ZO VER IN
PAT JE NIÉT EENS HET HEL£
HOOR? VAN IEMANP IN 0EELP
KF1JCT? AL50F WE CSZlCHT'r
UimUKKlNÓBH FA9 VANAF 5 CM
AF5TANP MEE
KRIJGEN?'
WAT EEN IN0RÉ1K OF IÉMANP5
FFNACy.i WAT EÉN 0N&PI9TE
VERTONING.' WAT EÉN LAFEE
AANVAL OP IÉMAND
WAARPIGHEJP.'
Hans Belterman
De gestoofde kippenbouten worden op
gediend met een fijne saus waarin ver
se tuinkruiden voor een belangrijk deel
de smaak bepalen.
Hoofdgerecht voor 2 personen:
2 flinke kippenbouten; zout; witte pe
per uit de molen; 30 gram boter; 2
eetl. (zonnebloem)olie; 1 middelgrote
ui of grote sjalot, gesnipperd; 2 teen
tjes knoflook, ragfijn gehakt; 5 - 6
jonge worteltjes, in plakjes gesne
den; 75 gram. ontbijtspek, in kleine
blokjes; 1 dl droge witte wijn, zoals
Pinot Blanc; 2 dl kippenbouillon; 1
kruidenboeketje (6 takjes blad peter
selie; 2 takjes bladselderij; 1 takje
tijm, 1 klein laurierblad); 1 dl kook-
rooml eetl. fijngehakte (blad)peterse-
lie; 1 theel. verse kervelblaadjes.
Wrijf de kippenbouten in met wat zout en
peper. Verhit een braadpan en laat boter
en olie er heet in worden. Wacht tot het
schuim van de boter grotendeels is weg
getrokken. Bak de bouten er aan alle kan
ten goudbruin in. Trek daarvoor 12-15 mi
nuten uit. Neem de bouten uit de pan, ver
pak ze in aluminiumfolie en laat even rus
ten.
Fruit de ui of sjalot 2 minuten in het reste
rende boter- en oliemengsel. Voeg spek
blokjes toe en laat ze 2 minuten samen
met ui of sjalot fruiten. Roer daarna knof-
Nautisch bericht
Vrij krachtige, later soms krachtige zuidenwind. Goed zicht.
Temperatuur kustwater 11 graden.
kan als heer niet met een parkeerboete boven het hoofd
rondlopen, zodat ik die eerst recht ga zetten, voordat ik Dor-
knopers mantel ga uitvegen. Want dat moet ik met een onbe
vlekt vizier doen; dat zal je met me eens zijn."
Zo sprekende rondde hij de gang en legde zijn bon op het
vensterbankje, dat loket K sierde.
„Ik zal dit betalen, maar onder protest", sprak hij. „Hier ge
schiedt onrecht, dat tot de bodem..."
Hij zweeg, want de dienstdoende ambtenaar dreunde met
een schokkende beweging een stempel op het papiertje en
sprak met metalen stem: „Afrekenen aan loket B. Geld ge
reed houden. De volgende."
„Een r-robot!", stamelde heer Ollie onthutst. „Ook dat
nog!"
Waterstanden
donderdag
1 decemberNM
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stave nisse/Yers.
vrijdag
2 december
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog
uur cm
1.19 242
1.43 266
0.57 229
1.19 184
2.47 147
2.50 173
2.45 183
2.16 280
2.56 177
Hoog
uur cm
1.59 250
2.21 275
1.35 238
1.57 190
3.31 149
3.35 174
3.19 183
2.51 286
3.36 178
water
uur cm
13.37 243
13.58 268
13.11 230
13.35 183
15.07 142
15.05 167
14.55 178
14.27 281
15.04 172
water
uur cm
14.16 256
14.36 281
13.51 243
14.13 194
15.55 149
15.55 174
15.25 184
15.06 292
15.44 178
Laag water
uur cm uur
7.36 174 20.02
8.08 183 20.30
7.15 171 19.41
7.26 122 19.46
8.34 106 21.06
8.48 123 21.05
8.55 127 21.15
8.33 197 20.57
8.56 125 21.10
Laag water
uur cm uur
8.18 186 20.42
8.48 194 21.12
7.59 183 20.21
8.05 132 20.25
9.20 112 21.46
9.25 129 21.45
9.36 132 21.50
9.15 206 21.38
9.36 130 21.50
door Bill Watterson
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebred
O zwirg
-14e lichte sneeuw
mat-ge sneeuw
mis'.
A
Koufront
bcht bewoM
zware sneeuw
lichte regen
-y' onwöt
Samengesteld front
zwaarbewolkt
matige regen
zware regen
Europa: Lange latten
look en worteltjes er door. Schenk er na 1
minuut wijn en bouillon bij. Laat alles
even flink doorkoken. Leg de kippenbou
ten in de pan en schik het kruidenboeket
je ertussen.
Temper het vuur. Leg het deksel op de
pan en houd alles 30 minuten tegen de
kook aan.
Keer de bouten wel enkele malen om.
Neem de bouten na het stoven uit de
pan. Houd ze warm.
Schenk de saus door een zeefje in een an
dere pan Schenk de kookroom er bij.
Roer alles krachtig door en laat de kook
er even over gaan. Voeg naar smaak zout
en peper toe. Roer daarna peterselie en
kervel door de saus.
Neerslag valt de komende twee etmalen voornamelijk buiten
onze landsgrenzen. Niet ver west van Nederland bevindt zich
namelijk een uitgestrekte neerslagzone. Dit resulteert vandaag in
veel regen in Groot-Brittanniè en Portugal. Vanaf vanavond
komen Frankrijk en Spanje in de buien terecht- Het gaat er dan
dermate plenzen, dat lokaal wateroverlast kan optreden. De zui
delijke Alpen komen vrijdag aan de buurt, met in de Italiaanse
bergen ook sneeuw. De huidige sneeuwlaag in de Duitse mid
delgebergten wordt niet aangevuld, maar ook niet afgebroken.
De temperaturen vertoeven er meestentijds rond het vriespunt
en komend weekeinde zijn daar dus de lange latten nog te
gebruiken.
