Simpel maar moeilijk
PZC
PZC
r PZC
1
HWO
ym
k
DENATIONALE WETENSCHAPSQUIZ
N^O
zaterdag 26 november 2005
2 O O 5 TWAALFD E EDITIE
Ook dit jaar kunt u uw hersenen pijnigen op de tergende vragen
van de Nationale Wetenschapsquiz. De quiz verschijnt traditioneel
eind december op televisie. Op televisie nemen dit jaar onderzoe
kers van de Technische Universiteit Eindhoven het op tegen
marien biologen van het NIOZ, Alterra en het RIVO, Beide teams
kunnen een beroep doen op een slim studententeam, dat hoog
scoorde in de onlangs gehouden speciale studenteneditie van
de quiz. Rick van der Ploeg, hoogleraar economie en oud-staats
secretaris, presenteert het geheel vernieuwde televisieprogramma
met de vertrouwde, gemakkelijke vragen en de lastige antwoorden.
De strijders op tv krijgen een dik uur de tijd. U kunt er thuis tot 10
december over doen om met behulp van verstandige naslagwer
ken, slimme vrienden of het simpele internet tot grote roem en
lonkende bestemmingen te komen.
Individueel of met een schoolklas
Inzenders kunnen ofwel individueel ofwel met een schoolklas mee
doen. De individuele inzenders dingen dit keer mee naar geheel
verzorgde ontdekkingsreizen voor twee personen naar: Raar, Reet,
Ranzig en Rum. Schoolklassen maken kans op een schoolreis
naar Raar of naar Reet.
Floe doet u mee?
Knip onderstaande antwoordbon uit.
Kruis de goede antwoorden aan.
Stop de bon in een envelop en zorg dat de antwoorden voor
maandag 12 december binnen zijn bij:
NWO
De Nationale Wetenschapsquiz
Postbus 93563
2509 AN Den Haag
Of vul de quiz in op www.nwo.nl/quiz.
Veel plezier en veel succes!
c
Maak het goede
vakje
helemaal zwart
a
b
c
1
O
O
O
2
O
O
O
3
O
O
O
4
O
O
O
5
O
O
O
6
O
O
O
7
O
O
O
8
O
O
O
9
O
O
O
10
O
O
O
11
O
O
O
12
O
O
O
13
O
O
O
14
O
O
O
15
O
O
O
16
O
O
O
17
O
O
O
18
O
O
O
19
O
O
O
20
O
O
O
Stel je woont op de maan en de
y aarde staat pal boven je. Wanneer
verdwijnt de aarde aan de horizon?
a) 12 uur later.
b) 27 dagen, 7 uur en 43 minuten later.
c) Helemaal niet.
Elk uur vertrekken er vanaf sta-
L--y tion Abcoude drie treinen richting
Breukelen met verschillende tussen
pozen. Je komt op een willekeurig
tijdstip op het perron te Abcoude
voor de trein naar Breukelen. Hoe
lang moetje gemiddeld wachten?
a) Meer dan 10 minuten.
b) Precies 10 minuten.
c) Minder dan 10 minuten.
V y Een verliefd stelletje kerft op
I# twee meter boven de grond een
hartje in een boom. De boom is dan
vijf meter hoog. Na tien jaar is de
boom tien meter hoog. Hoe hoog zit
dan het ingekerfde hartje?
a) Twee meter.
b) Drie meter.
c) Vier meter.
r: J Maak in een ijsblok een kuil. Vul
de kuil met water. Verwarm het
geheel in de magnetron. Wat gebeurt
er?
a) Het water wordt heet en het ijs blijft jjs.
b) Het water bljjft koud totdat het ijs is
gesmolten.
c) Het ijs ontploft.
LH l Waarom lopen pinguïns zo
eigenaardig?
a) Omdat hun vetlagen in de weg zitten.
b) Omdat ze geen knieën hebben.
c) Omdat ze zulke korte poten hebben.
's Kun je een geslaagde foto
maken van een fata morgana?
a) Ja, zonder probleem,
b) Nee, want het is gezichtsbedrog.
c) Ja, maar alleen met een infrarood-
camera.
Heeft een melktand een wortel?
a) Nee, een tijdelijk gebit heeft dat niet
nodig.
b) Ja, maar bij het wisselen drukt de
nieuwe tand de oude wortel weg.
c) Ja, maar de wortel is zo klein datje
hem niet ziet.
Naam krant PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Naam
Adres
Postcode
Plaats
Telefoon
E-mail
LeeftijdMar
Beroep bezigheid
Als u meedoet met een schoolklas vul dan hierboven de naam van de contact
persoon in en hieronder de naam en adresgegevens van de school, de klas en
het aantal leerlingen van de klas.
Naam school
Klas
Aantal leerlingen
Stuur de bon in een gefrankeerde envelop naar:
NWO, De Nationale Wetenschapsquiz,
Postbus 93563, 2509 AN Den Haag
Kan water branden?
a) Ja, bij zeer hoge druk gecombineerd
met zeer hoge temperatuur en
voldoende zuurstoftoevoer.
b) Ja, bij zeer lage druk gecombineerd
met voldoende koolzuurtoevoer.
c) Nee.
Kjf.Waarom lijken alle pausen en
\y bisschoppen zo op elkaar in
de eersté gedrukte, geïllustreerde
boeken?
a) De illustratoren mochten geen goed-
geljjkende portretten maken om
religieuze redenen.
b) De illustratoren gebruikten voor elke
geestelijke dezelfde houtsnede.
c) De illustratoren verzonnen maar wat
omdat ze de geestelijken nooit
hadden gezien.
L4K j Een parachutespringster hangt
-I 'T boven zee aan haar parachute
op 300 meter hoogte. Achter haar de
avondzon, voor haar een regenbui.
Ideale omstandigheden voor een
regenboog en die ziet ze dan ook.
Hoe ziet ze die?
a) Als een boog.
b) Als een horizontale band.
c) Als een cirkel.
Je legt een bezemsteel horizon
taal op je twee evenwijdig uitge
stoken wijsvingers. Je beweegt rustig
de ene vinger naar de andere toe.
Wat gebeurt er?
a) De bezemsteel beweegt mee op de
bewegende vinger totdat hij van de
andere vinger afvalt.
b) De bezemsteel steunt beurtelings op
de ene en de andere vinger, tot die
elkaar raken.
c) De bezemsteel bljjft liggen op de niet
bewegende vinger. De andere vinger
schuift onder de bezemsteel door tot
de bezemsteel kantelt.
Als een fotograaf zijn camera
45 graden scheef houdt, vinden
we alles op de foto hinderlijk scheef
staan. Maar als je je hoofd scheef
houdt, heb je daar geen last van.
Hoe komt dat?
a) We weten dat bomen en huizen
rechtop staan.
b) Onze ogen compenseren onze
hoofdbeweging door om hun kjjk-as
te draaien.
c) Onze hersenen corrigeren het
gedraaide beeld.
Bouw een toren van vierkante
stoeptegels die zo ver mogelijk
naar een kant overhelt. De tegels
mogen alleen op elkaar gelegd
worden, niet naast elkaar. Hoe ver
helt hij maximaal over?
a) Precies twee tegels.
b) Ongeveer anderhalve tegel.
c) Oneindig ver.
Een eend zwemt met haar
jongen in een diepe sloot. Een
van de kuikens dwaalt af. Moeder
eend haalt het kuiken snel in. Wat is
het verschil in de hoeken van de
V-vormige boeggolven van moeder
enjong?
a) De hoek die de moedereend maakt is
scherper
b) De hoek die de moedereend maakt is
stomper.
c) Er is geen verschil.
Waarom zie je in het centrum
van je gezichtsveld minder
sterren dan daarbuiten?
a) De randen van je gezichtsveld
bestrijken een groter stuk heelal.
b) De rand van je netvlies is lichtgevoe
liger dan het centrum.
c) Het is gezichtsbedrog.
Uitslag en uitzending
De Nationale Wetenschapsquiz
wordt zoals altijd georganiseerd
door de Nederlandse Organisatie
voor Wetenschappelijk Onderzoek
(NWO) en VPRO. Kijk voor de
antwoorden op kerstavond
24 december om 22.15 uur naar
Nederland 3 en zie een geheel
vernieuwde wetenschapsquiz.
In de uitzending worden ook de
prijswinnaars van de quiz in de
krant bekendgemaakt.
De antwoorden op de vragen zijn
na afloop ook op Teletekst en in
de VPRO-gids terug te vinden. Een
uitgebreide toelichting staat vanaf
26 december op de internetsites
van VPRO (www.vpro.nl) en van
NWO (www.nwo.nl/quiz). De
toelichting is ook aan te vragen
via e-mail: quiz@nwo.nl of per
post: NWO, afdeling Voorlichting
en Communicatie, Postbus 93138,
2509 AC Den Haag.
Waardoor is een rode wijnvlek op
een tafelblad in het centrum lich
ter dan aan de randen van de vlek?
a) Bij het vallen vloeien de gekleurde
deeltjes naar de randen.
b) Bij het opdrogen trekken de gekleur
de deeltjes naar de randen.
c) Het is gezichtsbedrog, veroorzaakt
door het kleurverschil tussen de vlek
en de omgeving.
Een zwembad gevuld met
maïzena wordt gemengd met
water totdat een dikke pap ontstaat.
Wat gebeurt er als je over het
mengsel naar de overkant probeert
te rennen?
a) Je bereikt de overkant zonder weg te
zakken.
b) Na elke stap zakje dieper weg.
c) Je zakt direct weg.
NWO
J Een trampolinespringer springt
met springstelten (schoenen met
bladveren eronder) vanaf een stellage
die één meter hoger is één keer op
een trampoline. Hij zet zich zo hard
mogelijk af op de trampoline.
Wanneer springt hij duidelijk het
hoogst?
a) Met de springstelten aan zijn voeten.
b) Met de springstelten in een rugzak.
c) Maakt niet uit.
Hoe komt het dat we de vage
geur van een gaslek beter ruiken
als we snuffelen in plaats van rustig
door de neus inademen?
a) Snuffelen maakt van de constante
prikkel pulsen. Dit voorkomt gewen
ning.
b) Snuffelen veroorzaakt wervelingen die
zorgen dat de geur hoog in de neus
holte dringt.
c) Het snuffelen regelt onze aandacht.
Als mensen een grote geestelij
ke inspanning verrichten dan
wordt de temperatuur van hun:
a) voorhoofd aan de oppervlakte lager.
b) wangen aan de oppervlakte hoger.
c) neus lager.
Over de uitslag van de quiz wordt
niet getelefoneerd of gecorrespon
deerd. Personeelsleden van NWO,
VPRO en hun gezinsleden zijn van
deelname uitgesloten. Inzenders
kunnen ofwel persoonlijk ofwel
klassikaal meedoen. Dus met niet
meer dan één inzending per
persoon. Per huisadres kan slechts
één prijs gewonnen worden. De
prijzen gelden vanuit Nederlan'd
of België in het jaar 2006.
Zit u met een prangende vraag, die
het waard is om volgend jaar in de
quiz behandeld te worden, mail die
dan naar wetenschapsquiz@nwo.nl.
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
DENATIONALE WETENSCHAPSQUIZ
2005 ACH
TE EDITIE
Als een fotograaf zijn camera 45 graden scheef houdt, vinden we alles op de foto hinderlijk scheef staan. Maar als je je hoofd scheef houdt,
heb je daar geen last van. Hoe komt dat (vraag 16)? Foto Marijke Folkertsma
Samenstellers weten elk jaar weer met wat bijzonders te komen
van onze wetenschapsredactie
GOES - Het zijn van die vragen
die op het eerste gezicht zo sim
pel lijken, maar geef er maar
eens een goed antwoord op. Zo
als: waarom lopen pinguïns zo
eigenaardig? Twintig van dit
soort vragen zijn verzameld in
de Nationale Wetenschapsquiz,
die dit jaar zijn twaalfde editie
beleeft.
Ook dit jaar kunnen lezers van
de PZC weer meedoen aan de
Nationale Wetenschapsquiz.
Ook deze editie is onderver
deeld in een vragenserie voor
jongeren, de juniorquiz, en een
voor ouderen. De televisie-uit
zending van de Nationale Weten
schapsquiz 2005 is op kersta
vond zaterdag 24 december om
22.15 uur. Op Eerste Kerstdag
om 9.45 uur volgt de Nationale
Wetenschapsquiz Junior. De ant
woorden op de vragen die op de
ze pagina staan, moeten worden
ingestuurd vóór maandag 12 de
cember. Rick van der Ploeg,
hoogleraar economie en oud
staatssecretaris Cultuur en Me
dia, presenteert de Nationale
Wetenschapsquiz. Actrice en
presentatrice Froukje Jansen as
sisteert.
Onderzoekers van de Techni
sche Universiteit Eindhoven ne
men het op tegen zee-onderzoe
kers van het Nioz (Nederlands
Instituut voor Onderzoek der
Zee) uit Texel, Alterra uit Wage-
ningen en het Rivo (Rijksinsti
tuut voor Visserijonderzoek) uit
IJmuiden. De twee teams wor
den bijgestaan door inventieve
studenten die verschillende
proeven en experimenten uitvoe
ren.
De Nationale Wetenschapsquiz
is een initiatief van de Neder
landse Organisatie voor Weten
schappelijk Onderzoek en de
VPRO. De quiz trok vorig jaar
ruim 22.000 deelnemers, iets
minder dan in 2003.
Keer op keer weten de samen
stellers van de quiz met iets bij
zonders te komen. Vorig jaar
ging het bijvoorbeeld over de
vraag waarom eeneiige tweelin
gen verschillende vingerafdruk
ken hebben. Erfelijke zaken,
maar ook wat hun moeder at tij
dens de zwangerschap en zelfs
hoe ze erbij lagen in de baarmoe
der, hebben die print op hun vin
gertoppen gevormd. De Zeeuw
se deelnemers aan de Weten
schapsquiz Junior hadden de
waag of alle mensen verschillen
de vingerafdrukken hebben,
goed beantwoord.
Niet eenvoudig
De jeugdeditie van de weten
schappelijke wagenlijst was vo
rig jaar niet eenvoudig. Gemid
deld wisten de deelnemers net
iets meer dan drieënhalve vraag
(van de acht) juist te beantwoor
den. De Zeeuwse mededingers
zaten daar nog iets onder, met
gemiddeld ruim drie goede ant
woorden. Vooral het antwoord
op de vraag waarom een nacht
vlinder, ondanks zijn voorliefde
voor duisternis, lamplicht niet
kan weerstaan (omdat hij denkt
dat het de maan is), bleek in Zee
land maar moeilijk te vinden.
Ook bij de volwassenen scoor
den de Zeeuwse deelnemers iets
minder goed dan het landelijk
gemiddelde. Werden landelijk
ruim tien van de zestien wagen
goed beantwoord, in deze pro
vincie waren het er iets minder
dan tien. Een vraag waarbij van
verschillende woorden de let
ters dooreen gehusseld waren,
werd in Zeeland juist goed be
antwoord. De waag hoe een
wouw reageert als ze testoste
ron krijgt toegediend, werd
door alle Zeeuwse deelnemers
van een juist antwoord voor
zien. Alledrie de antwoorden wa
ren namelijk goed: de wouw
wordt én agressiever, én domi
nanter én is meer geneigd risi
co's te nemen.
Kunnen duiven zichzelf kietelen en gaan ze dan lachen? Als je een
zachte voetbal in een glaasje met cola schopt, gaat de prik er dan
uit? Zien nachtvlinders eigenlijk wel verschillende kleuren bij een
kaarsvlam? En hoe komt het dat baby's net na de geboorte alle
maal dezelfde blauwe vingerafdrukken hebben?
Valt niet mee hè, de Nationale Wetenschapsquiz JUNIOR? Gelukkig
zjjn dit maar nepvragen en zijn de echte vragen, die je hiernaast vindt,
een heel stuk makkelijker. Dus waarom zou je dit jaar niet meedoen?
Misschien win je dan wel een spannende ontdekkingsreis met je ouders
en je broers en zussen naar een hoofdstad in Europa!
Wat moet je doen?
Knip onderstaande antwoordbon uit.
Kruis de goede antwoorden aan.
Stop de bon in een envelop en zorg dat de antwoorden voor maandag
12 december binnen zijn bjj:
NWO
De Nationale Wetenschapsquiz JUNIOR
Postbus 90825
2509 LV Den Haag
Of vul de quiz in op www.nwo.nl/quiz.
En dan maar wachten tot zondag 25 december. Want dan
s ochtends om 9.45 uur zendt VPRO's Villa Achterwerk de Nationale
Wetenschapsquiz JUNIOR uit. De kinderen die de acht vragen van
dit jaar hebben ingestuurd, proberen als quizkandidaten de juiste
antwoorden te vinden. Ook dit jaar weer veel leuke experimenten,
films en professoren om er achter te komen hoe het precies zit.
Wie kan er meedoen en wat kun je winnen?
De Nationale Wetenschapsquiz JUNIOR is bestemd voor kinderen
die op de basisschool zitten. Als je wint en in Nederland, België of
Luxemburg woont, mag je in 2006 met je ouders/verzorgers en
broertjes en zusjes een weekend op ontdekkingsreis naar:
Een Europese hoofdstad naar keuze (1s,:e prijs)
Een hoofdstad in de Benelux naar keuze (2dd prijs)
Een provinciehoofdstad in Nederland naar keuze (3de prijs)
De beste basisschoolklas wint een reis met de hele klas in 2006 naar
een Nederlandse provinciehoofdstad. Als je meedoet met je schoolklas,
dan mag je niet ook zelf nog eens meedoen.
Lukt het je niet om op 25 december naar Villa Achterwerk te kijken,
geen nood. We maken de uitslag ook bekend op Teletekst en in de
VPRO-gids. Een uitgebreide uitleg kun je vanaf 26 december 2005
vinden op de site van NWO (www.nwo.nl/quiz) en VPRO (www.vpro.nl).
Je kunt hem ook schriftelijk opvragen bij NWO, afdeling Voorlichting en
Communicatie, Postbus 93138, 2509 AC Den Haag, e-mail quiz@nwo.nl.
Maximaal één inzending per schoolklas of per persoon. En hooguit één
prijs per huisadres. Over de uitslag van de quiz wordt niet getelefoneerd
of gecorrespondeerd. Kinderen van bureaumedewerkers van NWO en
VPRO kunnen helaas niet meedoen.
Wat gebeurt er met de
elektrische stroom als
een hoogspanningskabel
doormidden breekt en op de
grond valt?
a) De stroom stopt.
b) De stroom loopt in de grond
weg.
c) De stroom hoopt zich op en
de kabel explodeert.
Waarom blijf je drijven op
een grote strandbal?
a) De lucht in de bal wordt
samengedrukt en duwt jou
omhoog.
b) Een grote strandbal vermin
dert de golfslag.
c) Samen met de bal ben jij
lichter dan water.
Waarom is het op een
berg kouder dan in een
dal, hoewel je dan dichter bij
de zon bent?
a) De lucht op de berg is ijler.
b) Je zit boven de wolken.
c) Je zit boven de boomgrens.
Als een vlieg zich in een
rijdende auto op de snel
weg bevindt, hoe hard moet
hij dan vliegen?
a) Even snel als de auto rijdt.
b) Hij zweeft in de auto, dus zo
hard als hjj zelf wil.
c) Sneller dan de auto rijdt.
Waarom wrijft een vlieg
in zijn pootjes?
a) Hij maakt ze schoon.
b) Hij is bljj.
c) Hij warmt ze op.
Als je jezelf terughoort
op een video-opname
klinkt je stem anders dan je
gewend bent. De stemmen
van anderen klinken wel
gewoon. Hoe komt dat?
a) Door de stand van je oren,
b) Door je schedel.
c) Als je praat, hoor je minder
goed.
Waarom heb je het buiten
y heet als het 37 graden
Celsius is, terwijl je lichaam
ook ongeveer 37 graden
Celsius is?
a) Je kunt je warmte niet kwijt.
b) Je bloed zet uit.
c) Je spijsvertering slaat op hol.
Kan een vallende ster op
je hoofd vallen?
a) Nee, dat kan niet.
b) Ja, dat gebeurt geregeld.
c) Ja, maar de kans is minimaal.
Veel plezier en veel succes!
Maak het goede vakje zwart.
a
b
c
1
O
O
O
2
O
O
O
3
O
O
O
4
O
O
O
5
O
O
O
6
O
O
O
7
O
O
O
8
O
O
O
NWO
L.
Naam krant PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Naam
Adres
Postcode
Plaats
Telefoon
E-mail
Leeftjjd Jongen/meisje
Hobby
Stuur de bon in een gefrankeerde envelop naar:
NWO, De Nationale Wetenschapsquiz JUNIOR,
Postbus 90825, 2509 LV Den Haag
Als je meedoet met een schoolklas vul dan hierboven de
naam van de contactpersoon in en hieronder de naam en
adresgegevens van de school, de klas en het aantal leer
lingen van de klas.
Naam school
Klas
Aantal leerlingen
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzotl
J
