Onvermogen en lichte paniek
Een greep naar de macht
PZC
Winnaars Collectie boek 7:
Simon Vestdijk
V.V.V?,;?
f
15 toppers uit de Nederlandse literatuur
WINNAARS
COLLECTIE
postkantoor
iÜP»s
IMKÉÉ rielatiiig
HHll aangeven
Ander werk
abonnees
slechts
Simon Vestdijk
vrijdag 25 november 2005
Lezersredacteur A. J. Snel is
bereikbaar per post op het
adres van de
Centrale Redactie van de PZC,
Stationspark 28,
Postbus 31,
4460 AA Goes.
Telefonisch: 0113 - 315660.
E-mail:Lezersredacteur@pzc.nl
Het forum waarop lezers zich
kunnen uiten over actuele
zaken is bereikbaar via
internet: www.pzc.nl.
Dat Guus Hiddink veel betekent
voor Nederland wisten we al,
maar dat hij ook het Nederlands
verrijkt, is verrassend. De taal
is gans een volk en daarbij ho
ren uiteraard voetballers en hun
oefenmeesters.
PSV speelde vorige week zater
dag gelijk tegen RKC Waalwijk
en Hiddink sloeg na afloop aan
het foeteren, meldde de Provin
ciale Zeeuwse Courant. En we
citeerden de Manitoe uit Varsse-
veld: „Het gogme en de stabili
teit om een voorsprong van 3-1
vast te houden of uit te bouwen,
zijn nog niet aanwezig in de
ploeg."
W.M. van Groesen uit Middel
burg benaderde ons omdat hij
wilde weten wat dat 'gogme' be
tekent. Hij vroeg zich af of 'goo
cheme' werd bedoeld.
Jiddisch
Daar zal het wellicht aan ver
want zijn. 'Goochem' is een Jid
disch woord en betekent 'slim'
of 'gewiekst'. Het Jiddisch is
een mengsel van Hoog-Duits en
Hebreeuws, met Romaanse en
Slavische elementen.
Ik had zo het vermoeden dat
Hiddink aan het knutselen is ge
weest en een eigen woord aan de
taal heeft toegevoegd. Maar 'gog
me' bestaat. Het woord is opge
nomen in het nieuwe Groene
Boekje. 'Met, en dat is in het
boekje uitzonderlijk, een verkla
ring: 'spelinzicht'.
door A.J. Snel
In een kort gesprek met een radiover
slaggever onderlijnde prof. mr. Pieter
van Vollenhoven deze week dat de
Stichting Machiavelli het bij het rechte
eind had door hem de Machiavelliprijs
voor 2005 toe te kennen. Op de vraag of
de overheid er eigenlijk wel altijd op uit
is de waarheid te vinden en te openba
ren, zei hij: „De bevolking wil de waar
heid weten." Met die korte zin zoomde
hij genadeloos in op een kwalijk, woeke
rend fenomeen: de overheid en de bevol
king vormen twee gescheiden werelden.
Hetgeen riskant is voor het democra
tisch stelsel.
De Stichting Machiavelli, die zich ten
doel stelt activiteiten op het gebied van
de publiekscommunicatie te stimule
ren, reikt jaarlijks een prijs uit aan een
overheidsinstelling of een persoon die
zich bijzonder verdienstelijk heeft ge
maakt door zich open op te stellen naar
de samenleving. Van Vollenhoven deed
en doet dat als voorzitter van de Raad
voor de Transportveiligheid en van de
opvolger daarvan, de Onderzoeksraad
voor Veiligheid. Hij toont zich betrok
ken, betracht een maximum aan open
heid en weet zijn onafhankelijkheid te
bewaren.
Open vizier dus. Dat is complimenteus
voor Van Vollenhoven. Maar in het ju
ryrapport van de Stichting Machiavelli
wordt ook een keerzijde getoond. In dat
rapport staat déze openingszin: „Het
jaar 2005 mag met recht het jaar van de
mislukte politieke communicatie wor
den genoemd." Er wordt verwezen naar
de manier waarop de overheid met de
bevolking van gedachten heeft gewis
seld over het referendum over de Euro
pese Grondwet en het verdict wordt
handzaam samengevat: 'Onhandigheid,
bevoogding, betutteling, onvermogen
en lichte paniek'. Een kleine opsom
ming die politici en hun communica
tie-adviseurs in een lijst met een zwart
randje op een in het oog springende
plek in hun kantoor zouden moeten han
gen.
Kwartjesvinders
Wat deStichting Machiavelli benoemt,
is niet van gisteren of vandaag. De over
heid wordt niet alleen bevolkt door idea
listische, intelligente lieden, maar ook
door opdringerige kwartjesvinders, die
nog net het besef hebben dat de uitkom
sten van hun inspanningen niet voor
De overheid benadert ons als zwakbegaafde kleuters
een prijs in een schoonheidswedstijd in
aanmerking komen.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw
brak het inzicht door dat de overheid
moet tonen waar ze mee bezig is. In
1980 werd de Wet Openbaarheid van Be
stuur aangenomen en daai'mee kreeg de
burger een werktuig in handen om toe
gang te krijgen tot veel informatie.
Aanvankelijk werkte dat niet onaardig.
Communicatie-adviseurs (toen nog
voorlichters geheten) van de verschillen
de bestuurslagen trachtten de bestuur
ders er nogal eens van te overtuigen dat
de wet ruimhartig diende te worden toe
gepast.
Daarin kwam verandering. Veel be
stuurders gaven bij nader inzien de
voorkeur aan het goud van het zwijgen
boven het zilver van het spreken. Ze
voelden zich onbehaaglijk als ze hun be
leid moesten verhelderen en verklaren.
De voorlichtingsafdelingen hoefden
zich daarmee dus bij nader inzien niet
meer zo ernstig bezig te houden en kre
gen een nieuwe, naar binnen gekeerde
functie.
De beeldvorming van bestuurders is ge
wichtiger geworden dan wat ze preste
ren. Wie op de televisie een tweehoevig
herkauwend zoogdier van drie letters
kan noemen waarvan de soortnaam be
gint met een 'k' en eindigt met een 'e',
die schopt het verder dan degene die
iets zinnigs weet te melden over de toe
komst van de rundveehouderij.
De voorlichtingsdiensten van de overhe
den zijn voortvarend aangepast aan de
afkeer van openheid. Ze worden meer
en meer bevolkt door functionarissen
die wat van de plank gestote ingrediën
ten uit de keukens van de psychologie
en de sociologie door elkaar klutsen en
daarvan non-descripte gerechten bak
ken.
De resultaten zijn weinig verheffend.
foto Ruben Oreel
De overheid doet haar best om de bevol
king te infantiliseren. Als ze ons al eens
iets wil wijsmaken, trakteert ze ons op
een campagne als I love' etcetera.
Waarbij we een hutspotje van taal en
beeld in de mond gelegd krijgen en met
de bedoeling dat we van verkeersregels
gaan houden.
Wij worden massaal benaderd als zwak
begaafde kleuters. En dan heerst er
toch nog verbazing als we een keertje
ongehoorzaam zijn bij de stemmingen
over de Europese Grondwet
Het kabinet voelt nattigheid en riep dit
jaar een 'strategische unit' in het leven
om de overheidscommunicatie te
stroomlijnen. Het zou wellicht beter
eens raad te vragen aan Pieter Van Vol
lenhoven. Die kennelijk weet dat er zijn
twee werkelijkheden zijn: die van de
overheid die de waarheid soms als hin
derlijk ervaart; en die van de bevolking
die de waarheid wil kennen.
Unicef brengt mensen bijeen. Niet alleen wereldwijd, ook op l0y
niveau leiden de activiteiten van de hulporganisatie van de Veren»
de Naties tot zinvolle ontmoetingen en solidariteit tussen mensen1
Zo ervaren Willy Kaland, Margreet de Pagter en Ineke Maljaars I
het. Ze hebben sinds zestien jaar in Westkapelle een winkel waar]
ten bate van Unicef tweedehands spullen verkopen.
De winkel aan de Koestraat 4 is op alleen woensdagmorgen open
tussen 09.00 en 12.00, maar dat betekent niet dat de opbrengst^
ring is. Jaarlijks leveren de activiteiten van de vrijwilligers voor
Unicef tussen de 20.000 en 30.000 euro op, waarbij dan moetwor.
den meegerekend dat de dames ook een keer of acht per jaar mei
hun spullen een markt bezoeken waar ze als regel gratis een
mogen bezetten. De winkel vergt trouwens ook geen uitgavenvot
huur; het is een eigen pandje.
Willy Kaland: Het goede nieuws is dat er wekelijks heel veel
mooie en goede spullen en kleding gebracht worden die wij dan
weer verkopen. Maar ook dat er wekelijks veel tevreden klanten
ons winkelpand verlaten. Zo zijn er veel mensen blij: mensen die
spullen brengen, kopen, wij als verkopers, en Unicef met de op
brengst."
De klantenkring is breed: inwoners van Westkapelle, maar ook
sen uit de omgeving. En buitenlanders. Er zijn nogal wat Duitse,
en Belgen die in de Unicef-winkel spullen kopen voor hun caravi
of appartement. Willy Kaland: „Die vakantiegangers komen ti
wens ook met spullen van thuis, die wij dan weer verkopen. He!
gaat om een activiteit waarbij je veel verschillende soorten mensj
ontmoet en waar je heel veel voldoening uit haalt."
Hobby's
„Met enige ergernis las ik gisteren het artikel over postzegelveia
meling in de krant van 21 november 2005", schrijft MichaelBewt
wijk uit Zaamslag. Het begon al met de kreet dat de hoogtijdag
van de postzegelverzamelaars voorbij zijn. Dat vind ik een loze
kreet. In de jaren zeventig en tachtig was het postzegels verzameld
hot. Dat had echter tot gevolg dat de leek dacht dat er met elke»
gel geld te verdienen viel. In die tijd kocht men ook niet één serie
maar direct een heel vel. Het gevolg is nu dat de verzamelingenni
die mensen van toen, die nu met pensioen zijn of reeds zijn overl
den, op de markt komen. Dan blijkt ineens dat 'het niets t
Wat ik niet begrijp is dat kennelijk alleen postzegels verzamelen
geld op moet brengen terwijl dat niet hoeft bij andere hobby's,1"
Dan het goede nieuws. Beverwijk vindt dat er geen enkele reden
om somber te zijn over een gebrek aan betrokkenheid van
bij verenigingen van postzegelverzamelaars. „Ik ben zelf nu3?ji
en verzamel (met tussenpozen) sinds mijn zesde. Toen ik zes was
dacht ik zeker niet aan een postzegelvereniging; al die oude men
sen. Bovendien verzamelde ik gewoon postzegels, waarom zou ik
toen lid geworden zijn van een postzegelvereniging? Ik denk da!
de jeugd ook met dat idee moeten benaderen. Onze vereniging,!]
Bevelanden, heeft meerdere jeugdleden. Deze leden zijn zelfs zeer;
fanatiek en komen ook trouw naar de postzegelavonden."
Lezersredacteur A.J. Snel ontvangt graag goed nieuws van lezers
om op deze plek door te geven aan andere lezers. Hoe hij bereikbar
is, staat in het colofon linksboven in de rubriek Redactie Reactie
Citaat:
De mensen hebben zelden de moed om volkomen goed of
volkomen slecht te zijn.
WINNAARS
COLLECTIE
De PZC geeft, in samenwerking met de andere kran
ten van het Wegener-concem, sinds kort ook literaire
boeken uit. Vijftien weken lang verschijnt elke week
een klassiek te noemen boek uit de Nederlandstalige
literatuur.
De boeken komen uit in de serie 'Winnaars Collectie',
omdat het gaat om schrijvers die een belangrijke lite
raire prijs hebben gewonnen
Tegen een aantrekkelijke prijs zijn de boeken te
verkrijgen bij Bruna en andere boekhandels, post
kantoren en -agentschappen, Free Record Shop en
Read Shops. Abonnees van de krant betalen 4,95
euro, niet-abonnees 7,50 euro.
Als achtste boek in de reeks is vanaf morgen 'Ik,
Jan Cremer' van Jan Cremer verkrijgbaar.
Zie ook www.winnaarscollectie.nl
door Peter Leunissen
In de drie weken na het ver
schijnen van het boek had
Jan Cremer drie plakboeken
vol met commentaren van ge
schokte recensenten, mede
daardoor 50.000 exemplaren
van Ik, Jan Cremer verkocht
en 30.000 gulden van zijn uit
gever ontvangen. In diezelf
de drie weken gaf hij dat
geld ook weer uit. Aan cha
teaubriands in het Hilton en
een zilvergrijze open Merce
des sport.
Jan Cremer liet zo zien dat
zijn debuutroman zeker ten
dele autobiografisch mocht
heten. Dat hij tegendraads
was, afwijkend van de norm,
was overigens wel bekend.
Het leven was immers niet an
ders dan een grote kleurplaat
vol zwarte lijnen die je zelf
met kleur in mocht vullen, zo
stelde Cremer. En dat invul
len, op de uitbundigste ma
nier, deed hij met graagte.
Ik, Jan Cremer is het verhaal van de kansar
me en onhandelbare jongen, die van inrich
ting naar inrichting wordt overgeplaatst om
uiteindelijk zijn eigen weg te gaan. Een weg
die hem in belangrijke mate langs vele vrou
wen en de zelfkanten van de maatschappij
voert. Uiteindelijk eindigt de hoofdpersoon
weer in eigen land. Waar hij dan geldt als te
gendraads, maar evengoed een beroemdheid
is. Kortom, zoals de auteur Cremer zichzelf
Met Ik Jan Cremer, zei de auteur later, 'verste
vigde ik mijn imago en deed ik een greep naar
de macht'. Het boek bracht inderdaad een
schokgolf teweeg. Het werd verguisd als een
toen-en-toen-en-toen verhaal dat nergens de
naam van literatuur verdient, het werk van
een psychopaat. Uitgever de Bezige Bij werd
'de smerige Bij' genoemd, een uitgever die
voor geen enkele banaliteit terugdeinsde.
Maar er was ook bewondering over de rauwe
beschrijvingen van de zelfkant van de maat
schappij. Het heette ook amusant te zijn, vol
humor zelfs. De auteur had wel talent. En
zelfs meende een enkeling dat het boek eigen
lijk ouderwets was, op het Victoriaans af.
Al op de eerste druk van Ik, Jan Cremer stond
op het omslag, naast de op zijn Harley Da
vidson zittende auteur, de tekst 'onverbidde
lijke bestseller'. Dat bleek te kloppen. In
Jan Cremer (1940) groeide op in de
'slechte' Enschedese wijk Pathmos. Hij
verliet voortijdig de school, had talloze
baantjes. Maar ook begon hij te schrij-
ven. Op 15-jarige leeftijd zette hij zelf
een eigen tijdschrift 'De Tukkerbode' in
elkaar. Vanaf dat moment schreef hij
verhalen en gedichten voor (literaire)
tijdschriften als HP/De Tijd, Lyra en
Austerlitz. Vanaf 1956 volgde hij de kun
stopleiding in Arnhem.
Zijn definitieve doorbraak kwam in
1964 met 'Ik, Jan Cremer'. In 1984 publi
ceerde Cremer zijn magnus opus: de ro
mantrilogie 'De Hunnen'. Vanaf 1990 is
hij voornamelijk actief als beeldend kun
stenaar.
Cremer woont en werkt afwisselend in
New York, Amsterdam en Parijs.
april 2000 verscheen de 50ste druk van de Ne
derlandse uitgave. Sinds de eerste publicatie
is de 'schelmenroman' in meer dan 30 landen
verschenen met een totale wereldwijde op
lage van circa 12 miljoen exemplaren.
Voor Cremer zelf is dat geen reden om op lau
weren te rusten. In een recent artikel in
HP/de Tijd (ter gelegenheid van zijn 65ste ver
jaardag), zegt hij: „Ik ga nog veel mooiere
schilderijen maken en boeken schrijven. Er
komt zeker nog een Ik, Jan Cremer 3. Wat
dacht je, ik ga voor de 120."
Ik, Jan Cremer, tweede boek
(1966)
Made in USA (1969)
The late late show Oklaho
ma Motel (1969)
Sneeuw (1976)
Jan Cremer's logboek (1978)
Het zwijgzame korps (1978)
Tropen (1980)
De avonturen van Jan Cremer
(1980)
De Hunnen (1984)
De liefdes van Jan Cremer
(1988)
De Venus van Montparnasse
(1999)
www.w,nnaarsco/Jectje.n,
Normale winkelprijs 7,50 pst.
(zolang de voorraad strekt)
15 gelauwerde Nederlandse schrijvers. Allen winnaars van prestigieuze literaire
onderscheidingen Een prachtige collectie boeken in harde kaft gebonden en
voorzien van een fraaie stofomslag. Met zorg samengesteld door de boeken redactie van
o.a. de PZC en alleen voor abonnees te koop met een éénmalige korting op elke titel U vindt
«v/ voordeelbon 3x per week op de voorpagina van deze krant. Knip de bon uit
en lever 'm in- bij één van de filialen van Bruna. Free Record Shop of op het Postkantoor
U ontvangt dan het boek van de week met 2,55 korting (normale prijs
- 7,50). Iedere zaterdag verschijnt er een nieuw 'Winnaars' boek in de verkoop (zolang de
voorraad strekt) U kunt de collectie ook per post ontvangen 2.50 verzendkosten per boek).
Als u zich intekent op de hele collectie ontvangt u het laatste boek gratis
Op afbetaling
Simon Vestdijk (1898 - 1971) leverde zowel voor als na de
Tweede Wereldoorlog een belangrijke bijdrage aan de
Nederlandse literatuur. Hij schreef poëzie, essays en verhalen,
maar vooral een indrukwekkende hoeveelheid romans. Vanwege zijn enorme
productiviteit wordt hij wel omschreven als 'de man die sneller schreef dan God
kan lezen'. Vestdijk ontving tal van belangrijke literaire prijzen, waaronder de P.C.
Hooftprijs (1950), de Constantijn Huygensprijs (1955) en de Staatsprijs der
Nederlandse Letteren (1971). Hij werd bovendien lange tijd beschouwd als
Nederlands voornaamste kanshebber op de Nobelprijs voor de literatuur. Vestdijk
was de meester van de psychologische roman, De roman 'Op afbetaling' (1952) is
daarvan een sprekend voorbeeld. Het boek vertelt het aangrijpende verhaal van
de jonge advocaat Hendrik Grond die zijn vrouw Olga haar eenmalige overspel
- ze weet niet dat hij haar heeft betrapt - subtiel en stapsgewijs betaald zet.
Winnaar nr. 8: Jan Cremer
vanaf zaterdag 26 november verkrijgbaar
samengesteld door de
boekenredactie van uw krant
Remco Cam pert I Het leven is vurrukkulluk
Thomas Rosenboom I De mensen thuis
Jan Wolkers I De doodshoofdvlinder
Tessa de Loo I De meisjes van cle suikerwerkfabrièk
Geert Mak t Het stèöspaleis
Cees Nooteboom l De verliefde gevange-"
Simon Vestdijk i Op afbetaling
Jan Cremer I Ik, Jan Cremer
Gerrit Kouwenaar I Ik was geen soldaat
F. Bordewijk I Noorderlicht
Hugo Claus I De geruchten
A.FTh. van der Heijden I Advocaat van de hanen
K. Schippers I Eerste indrukken
Willem Brakman I Een winterreis
Gerard Reve I Werther Nieland
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
o.a. verkrijgbaar bij
het alfabet van Zeeland
