PZC
onzin wat ik maak
Vitalski brengt humor op kruising van spijt en angst
Componist
Willem Breuker
ivoensdag 16 november 2005
Kerst- of oudjaarsdiner op
50 meter van zee en strand?
Informeer ook naar
onze brunch op
Ze kerst nieuwjaarsdag
Kijk op www.nolileiilulipwestiluiii.nl
Golden Tulip
Westduin 1 Koudekerke (Dishoek)
T. 0118-552510 F. 0118-552776
tnfo@goldentulipwestduin.nl
www.goldentulipwestduin.nl
nlangs kreeg hij in Berlijn de ereoorkonde van de
Deutsche Schaltplatten-kritik. Willem Breuker (61)
was de eerste Nederlander die de prestigieuze prijs
won. Mensen als Piere Boulez, Frank Zappa en Arthur Bren-
del gingen hem voor.
Willem Breuker speelt in het Concertgebouw na het ontvangen van de Boy Edgarprijs in 1993. foto Ruud Hoff
Willem Breuker: „Als je jezelf fantastisch vindt, is het einde zoek."
foto Hans Roggen
Willem Breuker: „Ik ben in
Duitsland en Frankrijk
bekender dan in Nederland.
Daar volgen ze mijn werk. Tja
waarom? Ik denk dat ze in die
landen niet van die merkwaar
dige idioten als ik hebben rond
lopen." De Duitse prijs kan
naar zolder, de kast in. Die staat
vol, zegt hij. De hele rotzooi:
Edisons, Wessel Ilcken Prijs,
Boy Edgar, diverse onderschei
dingen uit binnen- en buiten
land. Er staat zelfs een Gouden
Kalf tussen, voor filmmuziek.
„Weet je dat zo'n Gouden Kalf
levensgevaarlijk is? Ik speelde
laatst in Los Angeles. Kwam er
een Nederlandse filmer naar me
toe, die zei: 'jij hebt toch ook
een Gouden Kalf? Moest ik mee
uitkijken', zei hij. Hij had 'm op
z'n voet gekregen. Had een half
jaar niet kunnen lopen."
Die prijzen. „Ik richt iets aan.
Daar moet ik de consequenties
van accepteren." En hij heeft
nogal wat aangericht, in de loop
der jaren. Vijfhonderd composi
ties, schat hij. Waarbij hij aante
kent dat er avondvullend werk
tussen zit dat hij als één item
meetelt. „Een metertje of tien,
denk ik. Ik heb een kleine kin
derkamer vol geschreven."
Naar zijn eigen muziek luistert
hij verder nooit. „Ik hou daar he
lemaal niet van. Ik ben niet zo
dol op mijn muziek. Eigenlijk is
het allemaal onzin wat ik maak.
Ik zie het als pogingen die ik on
derneem in de hoop dat het er
gens toe zal leiden. Voor de pe
riode waarin ik het maak, heeft
het zin. Hoop ik. Maar als het
klaar is, luister ik er nooit meer
naar. Liever onderneem ik nieu
we pogingen. Als je jezelf fantas
tisch vindt, is het eind zoek.
Merkwaardig is het dat ik zo
veel mensen een plezier doe met
mijn muziek. Want ik zie het
wel, mensen die geëmotioneerd
raken of die na afloop van een
optreden met een glimlach om
hun mond naar huis gaan."
Zijn Kollektief bestaat 31 jaar.
In Nederland speelt de groep
niet veel meer. „Er zijn nog tien
jazzclubs in Nederland. Onze
redding is dat we over de hele
wereld reizen. Ze willen ons
overal horen. Daarom gaan we
na 31 jaar gewoon door. Wat let
ons? We weten ook wel dat de
interesse bij jongeren een heel
andere kant uitgaat. Vaak we
ten ze helemaal niet wat een
trompet of een saxofoon voor
een ding is. In China bijvoor
beeld, kennen ze alleen gitaren
en drumstellen. Komen ze na af
loop van een optreden altijd vra
gen wat voor instrumenten dat
nou allemaal zijn."
In Nederland, zegt hij, kunnen
ze de radio en televisie vergeten.
„Met onze muziek zitten we in
een soort niemandsland. Ik trek
me er niet zoveel van aan. Jam
mer dat het zo is." Het Kollek
tief is een hechte groep, zegt
Breuker. Jongens als Arjen Gor
ter, Maarten van Norden, Boy
Raaymakers en Rob Verdunnen
zitten er vanaf het begin bij, 31
jaar. En nog steeds spelen ze
tachtig tot honderd concerten
per jaar over det hele wereld.
„We hebben er plezier in. We
zijn een collectief. We verdienen
hetzelfde en iedereen kan zeg
gen wat-ie wil. Er kan maar een
tje kapitein zijn, maar iedereen
heeft z'n rol. Iemand regelt de
bus, iemand doet de kaartver
koop, iemand regelt de drank in
de bus, iemand regelt de romp
slomp aan papieren die je nodig
hebt als je bijvoorbeeld naar In
donesië gaat zoals volgende
maand."
Hoe het komt dat ze het al 31
jaar volhouden? „Omdat we
niets evalueren. We bespreken
een optreden nooit na. Nooit
hebben we het erover hoe het is
geweest is, welke foute noten er
zijn gespeeld. Dat weten de mu
zikanten zelf wel. Niemand
wordt gecomplimenteerd als-ie
een goede solo heeft gespeeld.
Iedereen is professioneel genoeg
om te zelf te weten wat-ie
waard is. Daarom zetten alle
muzikanten zich voor 100 pro
cent in. Daar hoef je niet om te
vragen. Er staat nooit iemand te
lummelen, of op z'n horloge te
kijken."
Ton Ouwehand
Willem Breuker Kollektief. Bezet
ting: Willem Breuker (sax, klarinet),
Hermine Deurloo (sax, mondharmo
nica), Maarten van Norden (sax),
Boy Raaymakers (trompet), Andy Al-
tenfelder (trompet), Andy Bruce
(trombone), Bernard. Hunnekink
(trombone, tuba), Henk de Jonge (pia
no), Arjen Gorter (bas), Rob Verdur-
men (drums).
De Vlaamse conferencier, punkrocker
en schrijver Vitalski komt later deze
|?nd in Arnhem de Johnny van Doorn-
pnjs voor gesproken letteren ophalen. Hij
best beroemd worden in Nederland,
ar dan een beetje rap graag. „Ik heb
Knzin om stapvoets door Holland te trek-
'Cn' me* de camionet van parochiehuis
«aarcultureel centrum."
maar zijn grote voorbeeld
1 J0011 Hermans. Net als Toon heeft Vi-
llsö (Vital Baeken, 1971, Turnhout) maar
e"ng nodig als hij op het podium staat,
en kruk, een glas bier en een lamp dat zijn
ongeveer de enige attributen van zijn one-
anshows. Hij is een drukke prater. Melig-
r.en malligheid gaan bij Vitalski hand in
"de moet ook weten te zwijgen, hè.
_°°n was geniaal in het scheppen van rust.
nan de conferenciers van tegenwoor-
zebabbelen zichzelf voorbij."
Vlaamse conferencier, punkrocker en schrijver
Vitalski, winnaar van de Johnny van Doornprijs
voorgesproken letteren.
foto Thomas Legreve/ GPD
In Vlaanderen is hij inmiddels een populair
verschijnsel. Althans in de grote steden, Ant
werpen, Gent, Oostende, waar hij voor volle
zalen speelt. De provincie heeft hij 'nog niet
ten volle veroverd'. De jeugd daar kent hem
wel. Want. Vitalski, voortgekomen uit de
Antwerpse underground, heeft onder het
jonge volkske al een solide cultstatus als
standup-comedian, punker en stripmaker
opgebouwd. Nu moet Nederland eraan gelo
ven. De Johnny van Doorn-prijs voor ge
sproken letteren, die hij later deze maand
op het Wintertuin-festival in Arnhem mag
komen ophalen, zou een belangrijke rol kun
nen spelen. Het geeft hem, hoopt hij, een
voet tussen de deur van de noorderburen.
Nederland heeft in Jules Deelder zijn nacht
burgemeester van Rotterdam, Vlaanderen
heeft Vitalski. Als nachtburgemeester van
Antwerpen. Die naam hield hij over aan de
onstuimige levenswandel die hij zich van
zijn twintigste tot zijn dertigste permitteer
de. „Ik woonde op café", vat hij op zijn
Vlaams samen. Hij had slechts drie interes
ses: seks, drugs en rock 'n' roll. Sloten de ca
fés, dan gaf hij aansluitend thuis feestjes,
liefst elke nacht. „Ik werd wel eens midden
in de nacht wakker in mijn eigen woonka
mer temidden van mensen die ik geen van
allen kende."
Toen hij eenmaal zijn graad in de algemene
literatuurwetenschap had, ontwikkelde hij
zich in rap tempo tot eersteklas 'bierbar
baar'. Maar hij was niet alleen maar een
'dorstige neanderthaler'. „Ik ben wel altijd
erudiet geweest, ik heb hersenen. Ik las boe
ken." Later verzon hij erbij dat hij ook een
paar jaar geneeskunde had gestudeerd. Net
als Céline, de arts-schrijver die hij zo graag
leest. Schrijven beschouwt hij als zijn roe
ping. Hij doet niets liever dan aan een tafel
zitten en in hoog tempo romans fabriceren.
Er verschenen er inmiddels vier, die hij res
pectievelijk kenschetst als een 'tragische
liefdesroman', een 'autobiografische rond-
hangroman', een 'weeshuisroman in brie
ven' en een 'pornografische nachtmerrie'. Al
le romans tellen tweehonderd pagina's.
„Goed om in één avond en één nacht uit te
lezen. Dat is mijn bescheidenheid, zie je. Ik
durf van mijn lezers niet nog meer tijd te
vergen."
Economie
„Is schrijven mijn roeping, comedy is mijn
economie. Jarenlang was ik straatarm. Zo
arm dat ik steeds weer bij andere vrienden
ging eten. Nu heb ik succes, trek ik volle za
len en ben ik schatrijk." Hij liefhebbert in
onzin, maar 'absurd' mogen we zijn grap
pen niet noemen. „Ik heb een hekel aan ab
surdisme. Ik ben een realist. Mijn grappen
zijn geworteld in de werkelijkheid van alle
dag. Echt gebeurde dingen."
De rode draad in zijn oeuvre, voorzover hij
die zelf mag signaleren: „Ik benader het tra
gikomische in de mens. De mens bevindt
zich eeuwig op een kruispunt, van spijt over
het verleden en angst voor de toekomst. Op
die kruising zoeken we vertroosting. Ik doe
mijn best om die troost te bieden.
Hij is een podiumbeest. Zet hem op een ver
hoog en hij wordt een ander mens. Op het
podium durft en doet hij dingen waarover
.hij anders niet zou piekeren. Als conferen
cier, vooral ook als punkzanger van The Li
ving Tornado's. Vier maal belandde hij in
het ziekenhuis. De laatste tijd doet hij het
wat rustiger aan. Stagediven is er niet meer
bij. Wat blijft, zegt hij, is het 'erotisch cha
risma' dat zich van hem meester maakt zo
dra hij planken onder zich voelt. Op dat
vlak ziet hij ook een niet te verwaarlozen
voorsprong van de podiumartiest op de een
zame schrijver: je doet het beter bij de vrou
wen.
Hans Gulpen
Vitalski neemt zijn prijs in ontvangst tijdens de
Johnny van Doorn Memorial, zondag 27 november
in het Theater aan de Rijn in Arnhem.
