Vuilnisbelt wordt uitkijkpunt
Ondanks somber weer blijft de stemming erin
Hendrik van Loon
beleefde in Veere
zijn gelukkigste jaren
Vogelboulevard
Schouwen-Duiveland
23
dinsdag 8 november 2005
i
.0m
De zuidkust van Schouwen-Duiveland, met links de Oosterschelde en rechts plan Tureluur. Op de bult midden op de foto komt een uitzichtpunt. foto Dirk-Jan Gjeltema
Ontwerp voor het informatie- en uitzichtpunt.
illustratie Cees Bakker
De aanleg van nieuwe,
natte binnendijkse na
tuur langs de zuidkust van
Schouwen roept vooral bij
vogelliefhebbers enthousias
te reacties op. Het idee van
plan Tureluur - dat overi
gens ook langs een stuk
zuidkust van Tholen ligt -
is: zorgen voor een vogelbou
levard van (inter)nationale
allure. Dat lijkt te lukken.
Opdat iedereen van de vele
vogels kan genieten, legt
Staatsbosbeheer enkele op
merkelijke uitkijkpunten
aan.
Al jaren ligt aan de weg van
Zierikzee richting West
hoek een grote berg grond. Het
is de oude vuilnisbelt van Schou
wen-Duiveland, aan de Hoosjes-
weg bij Serooskerke. Keurig af
gedekt met een laag grond en
een stevig hekwerk erom. Als
het een beetje meezit, krioelt
het volgend jaar van de mensen
op de stortplaats. Staatsbosbe
heer Zeeland wil er een bijzon
der informatie- en uitzichtpunt
neerzetten. De Oosterschelde en
de Prunje zijn er perfect te be
wonderen.
„Het is een uitstekend punt,
hoog gelegen. Het kan wel een
leuke attractie worden", zegt
Kees de Lange, hoofd van
Staatsbosbeheer in Zeeland. Hij
vindt het een goede zaak dat er
voor de mensen een mogelijk
heid ontstaat om in alle rust,
zonder grote verstoring voor de
natuur, kennis te nemen van
wat wel de 'kernkwaliteiten'
van Zeeland worden genoemd:
weidsheid, water, natuur, land
schap en vogels. Daarom stopt
Staatsbosbeheer er, samen met
andere partijen, flink wat geld
in.
Ontwerper
De natuurbeheerder heeft ont
werper Cees Bakker uit het Bel
gische Grupont in de arm geno
men om een ontweip voor het
informatie- en uitzichtpunt
Schelphoek/Prunje te maken.
Het gaat om méér dan het neer-
poten van wat bankjes en infor
matiepanelen. Zowel voor de ei
gen inwoners als de toeristen
moet het een trekpleister wor
den. „Als je er bovenop staat er
vaar je echt Zeeland. Het uit
zicht is fenomenaal", weet De
Lange nu al.
Bedoeling was aanvankelijk be
schutte uitzichtpunten te ma
ken met keerwanden van beton
elementen. De ondergrond is
daar minder geschikt voor; de
vuilnisbelt is steeds in beweging
en dat kan leiden tot beschadi
ging en verzakking van de keer
wanden. Daarom is gekozen
voor het plaatsen van met breuk
steen gevulde schanskorven, ge
stapelde stenen muurtjes, bijeen
gehouden met staaldraad. Buig
zamer dan beton en ze passen
nog beter in het landschap ook.
Aanzet
De Lange legt uit dat de aanzet
voor het uitzichtpunt Prun-
jebelt (de naam die Staatsbosbe
heer gebruikt) eigenlijk al be
gint bij natuurgebied Schelp-
hoek, een doorbraakgebied van
de Februariramp 1953. Op het
parkeerterrein daar ligt het
startpunt. Via de onderkant van
de dijk voert een wandelroute
naar de voormalige stortplaats;
het pad is ook toegankelijk voor
rolstoelgebruikers. Fietsers wor
den vanaf de andere kant naar
een toegang aan de Hoosjesweg
geleid, waar een ingang met vee
kering en fietsenrek komt.
Aangekomen bovenop de belt,
ontmoet de bezoeker als eerste
een weerstation. Met een wind
wijzer als baken van afstand
zichtbaar. Makkelijk om meteen
te zien uit welke hoek en met
welke kracht de wind waait.
Een zonnewijzer geeft de tijd
aan. Midden op de belt wordt
een centraal uitzichtpunt in
schelpvorm gemaakt van waar
uit zowel de Oosterschelde (bui
tendijks) als Pi-unje (binnen
dijks) goed te overzien zijn. Bor
den geven informatie over onder
meer de watersnood, de storm
vloedkering en de natuurwaar
den.
In een hoekpunt aan de kant
van de rijksweg N59 wordt een
tweede beschut uitzichtpunt ge
maakt, dat vooral uitkijkt over
de natuurontwikkeling in de
Prunje. Met een kaart van het
plan Tureluur, vogelsilhouetten
en zitbanken. Dit is in het bij
zonder geschikt voor vogellief
hebbers. Ook hier komt de
schelpvorm terug.
Schapen
Het gebied waar weerstation en
uitzichtpunten staan, wordt af
gerasterd; buiten het looppad
moet een bloemenweide ont
staan. Daarbuiten kunnen scha
pen grazen.
De Lange wijst erop dat veel
aandacht wordt besteed aan het
uitzetten van duidelijke routes.
Dat geldt voor zowel de toelei-
dende fietsroute met bewegwij
zering en het parkeren van au
to's, als voor de route op de
stortplaats zelf. Staatsbosbe
heer zou het liefst zien dat de
Hoosjesweg wordt afgesloten
voor het verkeer, omdat dit de
veiligheid ten goede komt. Voor
auto's loopt de toegang dan van
af de verkeerslichteninstallatie
bij Schelphoek.
Om aan te geven dat het aanleg
gen van het informatie- en uit
zichtpunt niet een, twee, drie te
verwezenlijken is, noemt De
Lange de deelnemende partijen:
de provincie, de gemeente
Schouwen-Duiveland, de
Dienst Landelijk Gebied (uit
voerder van plan Tureluur),
nutsbedrijf Delta (dat op de vuil-
stort gas wint) en uiteraard
Staatsbosbeheer zelf. Het bete
kent dat veel overleg nodig is en
elke partij heeft zo bepaalde
wensen en eisen. „Maar ik hoop
toch op uitvoering in 2006. Het
hangt een beetje af van de mede
werking van de gemeente, die
eigenaar van de grond is."
De financiering is een eind
rond. De provincie wil het weer
station annex baken betalen uit
een legaat en Staatsbosbeheer
heeft 60.000 euro uitgetrokken.
Kees de Lange merkt op dat er
met de dikke toren van Zierik
zee aan de oostkant, de Plompe-
toren aan de westkant en uit
zichtpunt Prunjebelt in het mid
den, voor de mensen een mooie
keten ontstaat.
Rinus Antonisse
De naam Hendrik Willem
van Loon doet bij de mees
te mensen geen belletje rinke
len. Hooguit bij degenen die
zich interesseren voor het mari
tieme erfgoed. De naam van
Van Loon is namelijk verbon
den aan de jaarlijkse hardzeil
dag voor platbodems op het
Veerse Meer. Hij nam er in 1928
het initiatief voor. En een enke
ling herinnert zich nog als kind
Van Loon in Veere te hebben
ontmoet of gezien.
Het geeft aan dat bekendheid
een betrekkelijk begrip is: zo ge
wonnen, zo geronnen. Wie weet
dat Hendrik Willem van Loon
ooit Amerika's beroemdste Ne
derlander genoemd werd? Toch
kon de journalist, historicus, ra
diocommentator en illustrator
in de jaren twintig tot veertig
van de vorige eeuw zeker aan
spraak maken op deze waarde
ring.
Dat blijkt uit de biografie die
Comelis A. van Minnen, direc
teur van het Roosevelt Study
Center in Middelburg, aan Van
Loon heeft gewijd. Terecht
neemt in het lijvige boek de
Zeeuwse episode in Van Loons
leven (hij woonde van 1927 tot
1931 aan de Kaai in Veere) een
bescheiden plaats in. Zijn activi
teiten in de Verenigde Staten
waren belangrijker en langduri
ger. Hij maakte de Amerikanen
vertrouwd met de Nederlandse
geschiedenis en cultuur, stelt
Van Minnen.
In de postuum gepubliceerde en
onvoltooide autobiografie Re
port to Saint Peter schrijft Van
Loon zelf: 'Vanaf mijn tiende
jaar (of zelfs eerder) wilde ik
niets liever dan een heel beroem
de historicus zijn'. Dat is hij, zij
het gedurende korte tijd, ook ge
worden. Hij wist moeilijke, ogen
schijnlijk saaie onderwerpen
over cultuur en historie op een
aansprekende, heldere wijze
voor een breed publiek te ont
sluiten.
Dat daarbij de nauwkeurigheid
van de feiten wel eens te wensen
overliet, trok Van Loon zich
niet aan; kritiek vond hij 'peda
gogische vervolging'. Als je iets
maar lang genoeg gelooft, moet
het wel waar zijn, vergoelijkte
hij oneffenheidjes in zijn ge
schriften. En wat daarvan ook
zij, bij zijn overlijden in maart
1944 werd in necrologiën wél op
gemerkt dat honderdduizenden
mensen schatplichtig aan Van
Loon waren voor veel van hun
kennis over historie, kunst, geo
grafie en andere onderwerpen.
Hendrik Willem van Loon zag
in 1882 in Rotterdam het levens
licht. Zijn jeugd in een gegoed
milieu kende geen grote pieken
en dalen. Zomervakanties
bracht hij regelmatig door bij
zijn oom H. A. Hanken in de Wil-
helminapolder en toen ontdekte
hij de schoonheid van stadjes
als Middelburg en Veere, die la-
I
ITT,
ter nog een rol in zijn leven
speelden. Als twintigjarige ver
trok hij naar Amerika, om er
zich te bekwamen in de journa
listiek. 'Niet de journalistiek
van een klein land waar men
zich druk maakt om de kandida
tuur van een burgemeester', zei
hij zelf. maar 'de grote journalis
tiek van de wereld'. Van Loon
maakte dat waar, onder meer
door al snel als correspondent
voor Associated Press uitgezon
den te worden naar Rusland en
Polen. In 1921 brak hij als schrij
ver door in de VS met het boek
The Story of Mankind.
Uit Van Minnens biografie (die
eerder in een Engelse versie ver
scheen) komt Van Loon naar vo
ren als een uitbundig man, ook
in zijn privéleven en omgang
met vrouwen, met een groot ego
en enorme geestdx-ift voor vele
onderwerpen. Hij had zijn leng
te, 1,90 meter, en postuur, rond
130 kilo, mee. Van Loon schreef
meer dan veertig boeken, waar
van hij er veel zelf illustreerde,
met een geschat aantal van zes
miljoen verkochte exemplaren.
Bekende Amerikanen kon hij
tot zijn vriendenkring rekenen,
onder wie president Franklin
D. Roosevelt, die Van Loon 'my
true and trusted friend' noemde.
Tijdens de Tweede Wereldoor
log onderhield hij contacten met
prinses Juliana (zijn dikste boek
Van Loon's Lives - waarin Eras
mus een grote rol speelt - is aan
haar opgedragen) en hij was
gast van koningin Wilhelmina
bij haar bezoek aan Amerika in
1942. Korte tijd gaf hij als Oom
Henk voor bezet Nederland ra
diocommentaar op het Ameri
kaanse nieuws.
Psychische wonden
Zijn korte verblijf in Zeeland
was bedoeld om te herstellen
van psychische wonden. Van
Loon zocht in 1928 een schuil
plaats in huis De Houtuin in
Veere. In brieven beschreef hij
de stad als 'een sprookjesachtig
oord'. Van Loon stortte zich op
maatschappelijke activiteiten
en dat leidde tot de zeilrace
voor hoogaarzen. Ook schonk
hij een beker voor ringrijwed-
strijden en bedacht hij arme ge
zinnen in Veere met geld en ga
ven.
In 1931 vertrok hij uit Veere, om
zich voorgoed in de VS te vesti
gen (enkele jaren later schonk
hij De Houtuin aan de kerk).
Zijn woning in Old Greenwich,
Connecticut kreeg de naam
Nieuw Veere. Bewuste keus,
want Van Loon zag de tijd in
Veere als 'de gelukkigste jaren
van mijn leven'.
Rinus Antonisse
Amerika's beroemdste Nederlan
der. Een biografie van Hendrik
Willem van Loon. Door Cornelis
A. van Minnen. Uitgeverij
Boom, Amsterdam. Prijs
€34,50.
Hendrik Willem van Loon en zijn echtgenote Jimmie in Veere, 1931.
foto uit besproken boek
De kinderboerderij aan de
Evertsenlaan in Temenzen
is een drukbezochte plek.
Even brood brengen voor
de dieren, even eruit met
de kinderen, even een om
metje maken. Verstande
lijk gehandicapten van de
stichting Tragel verzorgen
de dieren en onderhouden
de stallen. In deze rubriek
wordt wekelijks bericht
over het wel en wee op de
Terneuzense kinderboerde
rij.
Het is deze ochtend spek
glad op de paden langs de
kinderboerderij. Een combina
tie van bladeren en regenwater
heeft geresulteerd in een smeer
bare bladerpap, die geen enkel
pardon heeft met onvoorzichti
ge voetgangers. Voor je het
weet lig je op de grond, al pro
beert de gemeente Terneuzen
daar een stokje voor te steken.
Een veegwagentje gaat de smur
rie te lijf om de paden weer vei
lig en begaanbaar te maken.
Het oranje karretje is eigenlijk
het enige lichtpuntje deze vroe
ge ochtend. Het regent, het dag
licht wil maar niet doorbreken
en door die sombere aanblik
hebben ook de beheerders moei
te om op gang te komen. Lia en
Angelique beginnen hun dag
met een partijtje mopperen, om
na een paar minuten elkaar
maar eens lachend aan te kij
ken. Want over wat voor kleinig
heden maken zij zich nou eigen
lijk druk? De Tragel-cliënten
hebben duidelijk minder last
van de trieste weersomstandig
heden. Neem Jurgen, die vijf mi
nuten na binnenkomst alweer
gekscherend zegt dat hij weer
naar huis gaat. Lia en Angeli
que spelen het spel met verve
mee. Ze zwaaien hem met veel
tamtam uit, waarna Jurgen
voor alle zekerheid toch maar
even terugkomt om te zeggen
dat hij heus wel op de boerderij
blijft.
Cliënte Sonja is al net zo goed
gemutst. Enthousiast trekt ze
een paar gele, rubber hand
schoenen aan. Wc schoonma
ken? Geen probleem, Sonja
draait haar hand niet om voor
vervelende klusjes. „Ze neemt
ook heel vaak cd's mee", zegt
Lia. „Altijd dezelfde. Fransje
Stagiaire Evie Ploegaert: „Ik kom natuurlijk, gezien mijn opleiding,
vooral voor de mensen, maar het werken met dieren bevalt me ook
prima." foto Peter Nicolai
Bauer, hè. Dan zegt ze tegen mij
dat ze zijn cd heeft meegeno
men, omdat ik dat zo leuk vind.
Maar ze vindt hem natuurlijk
vooral zelf fantastisch."
Zo heeft elke cliënt zijn eigen
grappen en grollen, elk poppe
tje zijn eigen bijsluiter. Dat
weet inmiddels ook Evie Ploe
gaert, een zeventienjarige sta
giaire uit Hoek. Evie doet een
mbo-opleiding Sociaal Pedago
gisch Werk in Terneuzen en
loopt daarom tien maanden sta
ge op de boerderij. Waarom op
een kinderboerderij? „Omdat ik
hier ben ingedeeld. Het is niet
zo dat ik specifiek naar de kin
derboerderij wilde. Ik heb bij
de Stichting Tragel aangegeven
dat ik stage wilde lopen, waar
na ik hier ben terechtgekomen.
Dat neemt niet weg dat ik het
hier ontzettend naar mijn zin
heb. Ik kom natuurlijk, gezien
mijn opleiding, vooral voor de
mensen, maar het werken met
dieren bevalt me ook prima.
Nou ja, behalve met de paar
den. Mooie dieren, leuk om te
aaien, maar verder houd ik ze
het liefst een beetje op afstand.
Bang? Nee, dat niet. Ik heb er
gewoon niets mee", zegt ze.
Evie deed een vorige stage op
een orthopedagogisch dagver
blijf, waar ze vooral met kinde
ren werkte. „De kinderboerde
rij is dus totaal anders. Als ik
tussen de twee moest kiezen?
Dan bleef ik hier, al was het al
leen maar omdat ik hier geen
luiers hoef te verschonen. Ja,
hier moet wel poep worden ge
schept, maar dat is toch net
even wat anders dan een kind
dat begint te plassen op het mo
ment dat je een nieuwe luier om
doet."
Raymond de Frel
