Woorden zelden waardevrij
Een greep naar perfectie
Winnaars Collectie boek 4:
Tessa de Loo
WINNAARS
COLLECTIE
15 toppers uit de Nederlandse literatuur
re @ctie
knip de
voordeel
bon
Tessa de Loo
Voor
abonnees
slechts
vrijdag 4 november 2005
Nederlanders willen meer aandacht in en van de media over posiijJ
ve gebeurtenissen, zo bleek deze week uit een enquête onder 845
mensen door marktonderzoekbureau Millward Brown, in opdraai
van jongerenorganisatie United Smile. Bijna alle ondervraagden
vinden dat iedereen kan bijdragen aan een positieve sfeer en negei
van de tien zijn daar ook zelf toe bereid.
Da's goed nieuws, maar voor de lezers van de PZC geen echt
nieuws; deze rubriek leeft ervan. Dat weet ook lezer Jan Joziasse
Hij raakte danig in de ban van een advertentiecampagne die is op*
zet door het hulpverlenend bedrijf Route Mobiel. De nieuwkomer
op de pechmarkt is het er alles aan gelegen het monopolie van de
ANWB te doorbreken en heeft gekozen voor een agressieve aanpal
'Ze zijn weer begonnen, de ANWB opzegdagen', juicht Route Mo
biel in de advertenties. Joziasse meldt dat hij de verleiding nietlt®
weerstaan. „ANWB opzegdagen met een telefoonnummer erbij!
Mooier kon het niet, want ik heb twee auto's: één op grijs kentekea
die dit jaar al duurder is geworden in de wegenbelasting voorde
particulier en een old-timertje voor het mooie weer. Nu nog bij de
ANWB pechhulp ondergebracht, maar dan toch maar over naar
Route Mobiel om een paar cent uit te sparen."'
Joziasse belt het bijbehorende telefoonnummer en krijgt 'een lief 6
messtemmetje met een voorkeuzegebeurtenis'. „Na de keuze te hè
ben gemaakt, reclame, een stem met de boodschap 'even wachten,
wederom reclame, weer dat stemmetje 'even wachten' en zo gaat
dat enkele minuten achtereen. Totdat, jawel, een zware mannen
stem aan de andere kant vraagt om te kunnen helpen: 'Twee auto's
aanmelden, kan dit?' 'Jawel, natuurlijk, graag, zeg het maar'."
Joziasse meldt dat het gaat om een auto op grijs kenteken en een
Fiatje uit 1968. „Helaas", buldert de zware mannenstem aan de at!
dere kant, „dan kunnen wij u niet helpen. Grijs en old dekken wij
niet." Joziasse: „Een vlaag van opluchting kwam bij me naar bovtt
en ik dacht bij mezelf: Hoe kon het ook anders, een bedrijf dat gok
is in adverteren, is dat ook goed in dienstverlenen? Dan liever een
bedrijf dat goed is in dienstverlenen. En al dat adverteren, daar is
in ieder geval nog één goed mee: de PZC." En aldus bleef Joziasse
bij de ANWB, waarmee hij de afloop van dit telefoongesprek alsn«
onder de categorie Goed nieuws laat vallen.
Edward
Nog meer goed nieuws voltrok zich deze week voor Edward, dievg]
huisde van Vlissingen naar de Oosterschelde. Dat klinkt wat
vreemd, maar niet als we de identiteit van Edward onthullen: hijisj
een kreeft van Canadese afkomst en weegt 4900 gram. Omdat kreti
ten gemiddeld 100 gram per jaar groeien, ligt de leeftijd van
Edward tussen de 40 en 50 jaar. Waarschijnlijk leefde Edward aljs!
ren in de Oosterschelde tot hij in april in de netten van een visserij
rechtkwam. Eerst logeerde hij bij een handelaar en sinds septembe
verbleef hij in restaurant De Bourgondiër in Vlissingen, waar hijgs
noot van wat rauwe mosselen en een zachte kreeft. Begin deze
werd Edward teruggezet in de Oosterschelde.
Lezersredacteur A.J. Snel ontvangt graag goed nieuws van lezers
om op deze plek door te geven aan andere lezers. Hoe hij bereikbar
is. staat in het colofon linksboven in de rubriek Redactie Reactie
citaat
De dwerg wordt niet groter door op een berg te staan.
Seneca
Lezersredacteur AJ. Snel is
bereikbaar per post op het
adres van de
Centrale Redactie van de PZC,
Stationspark 28,
Postbus 31,
4460 AA Goes.
Telefonisch: 0113- 315660.
E-mail:Lezersredacteur@pzc.nl
Het forum waarop lezers zich
kunnen uiten over actuele
zaken is bereikbaar via
internetwww.pzc.nl.
De opwarming van de aarde
dreigt ertoe te leiden dat grote
delen van Nederland overstro
men, meldde de PZC deze week
op gezag van het Milieu en Na
tuur Planbureau.
Plenri Westland vindt dat het al
lemaal niet zo ver hoeft te ko
men, mits we zijn aanbevelin
gen uitvoeren. Uit het lijvige be
toog dat hij de PZC toevertrouw
de, komen de volgende tips:
1. Een voldoende hoeveelheid
stof naar de zon geschoten dimt
het zonlicht. De aarde koelt
daardoor tijdelijk af.
2. Een voldoende groot uitge
spannen, zonwerend scherm in
een vaste baan rond de aarde cir
kelend, zal door zijn schaduw
werking voor afkoeling zorgen.
Dit scherm kan van ultralicht
doek worden gemaakt, en met
stuwraketjes worden gekanteld.
3. Als de aarde wordt afgedekt
met een flinterdun laagje
piepschuim (vooral op de ocea
nen) zal geen enkele zonnewarm
te meer kunnen worden geabsor
beerd, noch uitgestraald.
4. Grote spiegels zullen een for
se straal zonlicht het heelal in
sturen en veel zonnewarmte
wegzenden.
5. Tropische regenwouden uit
breiden om daarmee bewolking
op te wekken.
Zijn eindconclusie luidt: 'de
door de wetenschap veronder
stelde onomkeerbare klimaatver
andering is dus een misvatting'.
door A.J. Snel
Feiten zijn heilig, meningen vrij, zo
luidt een journalistiek credo. Het
geen niet inhoudt dat de media in de be
richtgeving volledig waardevrij hun
werk doen. Wie schrijft, brengt zijn ei
gen woordenschat en stilistisch vermo
gen mee en kleurt dus in. De schrijver
die de eigen persoonlijkheid uitscha
kelt, komt uit op bloedeloze, steriele ver
slaglegging.
Lezers laten mij met een zekere frequen
tie weten dat ze gevrijwaard willen wor
den van de opvattingen van journalis
ten en dat ze zelf wel een visie kunnen
ontwikkelen op basis van de koele fei
ten. Ze hebben gelijk. Maar het is on
doenlijk een taal te hanteren die van al
le emotie is ontdaan en die derhalve
geen enkel oordeel in zich bergt.
Soms kan over een nieuwsfeit objectief
bericht worden. Een fictief voorbeeld:
de Roosevelt Acadamy heeft honderd
nieuwe studenten ingeschreven. Daar is
een bericht van te maken dat van alle
franje is ontdaan. De journalist meldt
het aantal studenten, de ingangsdatum
van de studie, de studierichtingen en zo
nog wat relevante feiten. Er hoeft geen
zweem van een opvatting in het bericht
te sluipen.
Al pas
Niettemin, voeg een woord van twee of
drie letters aan een waardevrije zin toe
en er staat iets wat in de buurt komt
van een mening. De verslaggever die no
teert 'De Roosevelt Acadamy heeft al
honderdveertig nieuwe aanmeldingen
binnen voor het komende studiejaar',
vindt dat aantal blijkbaar veel. Zou hij
hebben gezet pas honderdveertig dan
liet hij blijken dat het aantal hem, te
genviel. De keus voor de ene of andere
formulering heeft alles te maken met de
verwachtingen die de schrijver van het
bericht had. En die verwachtingen zijn,
als het goed is, gebaseerd op eerder op
gedane kennis. Als de dean van de Aca
damy een half jaar voor de nieuwe in
schrijvingen een prognose van honderd-
twintig heeft gegeven, lijkt honderd
veertig hoog; was de schatting tweehon
derd geweest dan is sprake van een te
genvallend aantal.
Het lijkt gemillimeter, maar een enkel
woord, een nuance in een formulering,
kan in hoge mate bepalend zijn voor
een positief of negatief oordeel van de
gene die het bericht leest. In hoge mate,
Werd Pakistan 'opgeschrikt' of 'getroffen' door de aardbeving?
want ook de ontvanger van het nieuws
staat niet blanco tegenover de feiten.
De een zal vrolijk worden van de komst
van veel studenten en de ander haat de
jongelui met hun kapsones en herrie.
Schrik
Het hanteren van de taal, het gereed
schap van de journalist, is een fascine
rende bezigheid. Er worden doorlopend
afwegingen gevergd. Maartje van Wee
gen las dezer dagen een wervende tekst
voor om geld binnen te halen voor de
slachtoffers van de recente ramp in Pa
kistan. In de tekst was er sprake van
dat de inwoners van Pakistan waren op
geschrikt door de aardbeving. Over die
formulering is stellig goed nagedacht
door mensen die weten hoe reclame ge
maakt moet worden. De uitkomst is ech
ter merkwaardig. Pakistan werd, zou ik
denken, tenminste getroffen en zonder
overdrijving geteisterd door de aarbe-
ving. De aanduiding opgeschrikt is wel
heel ingetogen.
In de media gebeurt vaak het tegenover
gestelde, zeker als het gaat om de bekop-
ping van artikelen of in samenvattende
zinnen ter inleiding van een nieuwsuit
zending van radio of televisie. Journalis
ten hebben de neiging kort en pakkend
aan te geven waarover het zal gaan en
het gevaar om door te schieten ligt
steeds op de loer. Woorden als ontzet
ting, verbijstering en ontsteltenis wor
den nogal eens met iets te veel gemak
gebezigd. Net als kwaadheid en woede.
Politici en sportlieden komen via de me
dia tot de mensheid als grotere driftkik
kers dan ze in werkelijkheid zijn. Daar
werken ze trouwens dikwijls zelf aan
mee door op afroep in zware bewoordin
gen te melden dat ze sprakeloos zijn
over de domheid dan wel vuigheid van
de tegenstrevende partij. Of, in de
sport, dat ze zich vernederd voelen, al-
foto Rick Nederstigt/ANP
leen maar omdat het resultaat van een
balspel onbevredigend was.
Verfoeilijk is het gebruik van oude, ver
sleten stoplappen in de media. Overal,
dus ook bij deze krant, maakt men zich
schuldig aan het gebruik van termen als
de nodige, maar liefst en niet minder
dan om tot uitdrukking te brengen dat
men iets veel vindt. Zo ontstaan meldin
gen van de nodige vechtpartijen, terwijl
die welbeschouwd geheel en al overbo
dig waren. Daarbij vallen dan maar
liefst vijftien licht- en niet minder dan
vijf zwaargewonden.
Bij pogingen die erop gericht zijn het
bouwwerk van de taal op te sieren, wor
den nogal eens verflenste guirlandes op
gehangen. Daar dienen redacties attent
op te zijn. Zoals ze moeten streven naar
een hoge mate van objectiviteit in de fei
telijke berichtgeving. Maar vrijwel elk
woord kent een eigen gevoelswaarde en
zonder emotie ontstaat geen tekst.
WINNAARS
COLLECTIE
De PZC geeft, in samenwerking met de andere kran
ten van het Wegener-concern, sinds kort ook literaire
boeken uit. Vijftien weken lang verschijnt elke week
een klassiek te noemen boek uit de Nederlandstalige
literatuur.
De boeken komen uit- in de serie 'Winnaars Collectie',
omdat het gaat om schrijvers die een belangrijke lite
raire prijs hebben gewonnen.
Tegen een aantrekkelijke prijs zijn de boeken te
verkrijgen bij Bruna en andere boekhandels, post
kantoren en -agentschappen, Free Record Shop en
Read Shops. Abonnees van de krant betalen 4,95
euro, niet-abonnees 7,50 euro.
Als vijfde boek in de reeks is vanaf morgen 'Het
stadspaleis van Geert Mak verkrijgbaar.
Zie ook wivw.winnaarsc.ollectie.nl
door Dirk Vellenqa
foto Phil Nijhuis/GPD
Ander werk
De engel van Amsterdam
(1992)
Een kleine geschiedenis van
Amsterdam (1995)
Hoe God verdween uit Jor-
werd (1996, Henriëtte Roland
Holst-prijs)
Het ontsnapte land (1998, Boe
kenweekessay)
De eeuw van mijn vader
(1999, Trouw Publieksprijs)
De nachtmerrie van Steiner
(2002, met Felix Rottenberg)
In Europa (2004, NS Pu
blieksprijs)
Gedoemd tot kwetsbaarheid
(2005)
Nagekomen flessenpost (2005)
Geert Mak werd geboren op 4 december
1946 als zoon van een gereformeerd pre
dikant en groeide op in Friesland. Hij
studeerde staatsrecht en rechtssociolo
gie aan de Vrije Universiteit in Amster
dam.
Hij koos vervolgens voor de journalis
tiek, was redacteur van De Groene Am
sterdammer, schreef in NRC Handels
blad en werkte voor VPRO-radio.
In zijn boeken verenigt hij zijn histori
sche interesse en zijn journalistieke
vaardigheden.
Door het succes van vooral de boeken
'Hoe God verdween uit Jorwerd', 'De
eeuw van mijn vader' en 'In Europa' is
hij een veelgevraagde gast in tv-pro-
gramma's en het inleidingen- en lezin
gencircuit.
Mak eindigt zijn boek in de jaren tachtig, met
de inhuldiging van koning Beatrix en met die
mysterieuze avond waarop het paleis begon
te schudden, 'alsof het zich van een last wilde
bevrijden, alsof het zichzelf opnieuw moest
voegen en hervinden'. De oorzaak van het
voorval is nimmer opgehelderd. „Na een paar
seconden was het allemaal weer voorbij. De
nachtportier noteerde de gebeurtenis in zijn
logboek en vervolgens werd het allemaal
weer vergeten, want wat koopt een mens voor
dat soort onverklaarbaarheden."
Het Paleis op de Dam in
Amsterdam is een monu
ment van historie, hoogmoed
en Hollandse competentie
strijd. Een ideaal pand dus
voor de historicus/journalist
Geert Mak.
Mak ziet zich vooral als am
bachtsman. „Ik ben gewoon
een goede timmerman: ik zet
een ingewikkelde kast in el
kaar", zei hij eens. Zijn speur
tochten door de geschiedenis
hebben hem duidelijk ge
maakt dat goed en kwaad
niet bestaan in de historie.
„De geschiedenis is er om
van onze fouten te leren. Ze
leer je zien waaróm iets ge
beurt."
In Het stadspaleis (1997) laat
hij het gebouw zelf vertellen
over zijn intrigerende geschie
denis. Het begon in 1652,
toen een vernietigende brand
korte metten maakte met het
oude stadhuis, niet meer dan
een 'ijslick rattennest'. Het is de Gouden
Eeuw, de rijke bestuurders van Amsterdam
willen een nieuw stadhuis neerzetten met de
allure van een koninklijk paleis. Een machtig
bouwwerk dat de burgers ontzag inboezemt
en nederigheid leert.
Architect Jacob van Campen ziet er een bijna
religieuze opdracht in. Zijn gebouw is een
greep naar perfectie, 'volcomenheit'. Het
stadsbestuur schrikt van de kosten. Dan be
gint de strijd tussen koninklijke pracht en
praal aan de ene kant en de zuinige soberheid
van de overheid in de polder Nederland aan
de andere kant. Het is een conflict dat zich
door de eeuwen in verschillende vormen zal
herhalen.
In het Amsterdamse stadspaleis is een roem
ruchte historie op één plaats samengebald.
„Hier gebeurde alles dat met het stadsbe
stuur te maken had", schrijft Geert Mak.
„Het was jaren en jaren het belangrijkste
pand van Amsterdam. Het bestuur zat er, de
rechtbank en de cellen, de politie, er was een
kunstkamer en ook de wapens van de stad la
gen er opgeslagen."
Het boek van Mak gaat over stenen, ambtelij
ke besluiten, maar ook over mensen die hun
lot verbonden aan een stadhuis dat uiteinde
lijk de functie kreeg van paleis van de konink
lijke familie.
voorpagina
15 gelauwerde Nederlandse schrijvers. Allen winnaars van prestigieuze literaire
onderscheidingen Een prachtige collectie boeken in harde kaft gebonden en
voorzien van een fraaie stofomslag. Met zorg samengesteld door de boekenredactie van
qia de PZC en alleen voor abonnees te koop met een éénmalige korting op elke titel. U vindt
uw voördëelbon 3x per week op de voorpagina van deze krant. Knip de bon uit
èn lever 'm in bij één van de filialen van Bruna. Free Record Shop of op het Postkantoor.
U ontvangt .dan het boek van de week met 2,55 korting (normale prijs
7.50). Iedere zaterdag verschijnt er een nieuw 'Winnaars' boek in de verkoop, leder boek
is 3 wëkèrt verkrijgbaar, zolang de voorraad strekt. U kunt de collectie ook per
post ontvangén Als u zich intekent op de hele collectie ontvangt u het laatste boek gratis.
Kijk ook op www.winnaarscollectie.nl.
De meisjes van de suikerwerkfabriek
Tessa de Loo (Bussum, 1946) is het pseudoniem van Tineke
Duyvené de Wit. Zij debuteerde in 1983 met de verhalenbundel
'De meisjes van de suikerwerkfabriek'. Het boek was een groots
succes en vestigde in een klap de naam van de schrijfster. Tessa de Loo kreeg er in
1984 de Anton Wachterprijs en het Gouden Ezelsoor voor. Internationaal brak de
schrijfster door met haar inmiddels verfilmde boek 'De tweeling'. Dit werk kreeg de
Trouw Publieksprijs en de internationale Otto von der Gablentz-prijs. De verfilming
van 'De Tweeling' trok in vier weken meer dan 210.000 bezoekers. Het titelverhaal
'De meisjes van de suikerwerkfabriek' handelt over vier vrouwen die dagelijks met de
trein naar hun werk reizen. Als een treinconducteur een van hen wil bekeuren omdat
ze geen geldig vervoersbewijs heeft, komt de teleurstelling van de vrouwen over
liefde en huwelijk tot uitbarsting. Ze kleden de man compleet uit.
o.a. verkrijgbaar bij
samengesteld door de
boekenredactie van uw krant
Remco CampertHet'leven is. vumukkuiiuk
Thomas Rosenboom i Dé mensen thuis
Jan Wolkers l De doodshoofdvlinder
Tessa de Loo l De meisjes van de suikerwerkfabriek
Geert Mak I Het stadspaleis
Cees Nooteboom I De verliefde gevangene
Simon Vestdijk I Op afbetaling
Jan Cremer I Ik, Jan Cremer
Gerrit Kouwenaar I ik was geen soldaat
F. Bordewijk l Noorderlicht
Hugo Claus De geruchten
A.F.Th, van der Heijden I Advocaat van de hanen
K. Schippers I Eerste indrukken
Willem Brakman i Een winterreis
Gerard Reve I Werther Nieland
het alfabet van Zeeland
www.wirmaarscollecfie.nl
Normale winkelprijs 7,50 pst.
(zolang de voorraad strekt)
