Doden op vele manieren herdacht
PZC
c
c
c
c
Casper Hobbes
Allerzielen blijkt nog altijd populairnu ook op internet
Verlies
puzzel
Heer Bommel en de Denktank
recept
Pannenkoeken met kippenragout
weer
st
1
woensdag 2 november 2005
Twee november, ofwel Allerzielen, is dé
dag om dierbaren te gedenken. En als
er geen plek is, geen zerk of urnen
muur? Dan maak je er een. In je hart.
Of op internet.
van onze redactie binnenland
In opkomst als het gaat om gedenk-
trends: deel je oma. Als oma ervoor
heeft gekozen na haar dood tot as weer
te keren, kan het crematorium worden
gevraagd de stoffelijke overblijfselen
op te splitsen. Alle kinderen en desge
wenst kleinkinderen krijgen een eigen
urn met daarin hun stukje oma.
„Dat gebeurt vaker, ja, dat nabestaan
den zoiets willen", zegt uitvaartconsu-
lente Pauline Harmsen van de Landelij
ke Organisatie Begraafplaatsen (LBO).
„En je ziet gelukkig dat er steeds meer
mogelijk is als het gaat om individuele
wensen."
Maar als het niet oma is, maar bijvoor
beeld je buurvrouw en je bij de as verde
ling buiten de boot valt? Dan is er voor
jou geen andere plek om haar te geden
ken dan in je hart.
Harmsen: „Er wordt vandaag de dag
meer herdacht dan ooit. Alleen, de ma
nieren waarop verschuiven. Zo zie je bij
voorbeeld internet opkomen als podium
om te rouwen en om te gedenken."
Van de circa 140.000 mensen die jaar
lijks in Nederland sterven, wordt onge
veer de helft begraven en de andere
helft gecremeerd. Bij beide varianten is
volgens Harmsen een duidelijke ople
ving te bespeuren van de behoefte om
ook na het uitvaartritueel een fysieke
plek voor gedenken te houden. De
vorm waarin verandert echter in rap
tempo.
Neem de eentonige begraafplaatsen die
overal nog te vinden zijn als producten
van een no-nonsense-tijdperk. Iedere
zerk mag, als-ie maar exact hetzelfde
als alle andere is.
Nu bieden de beheerders, onder druk
van de 'klanten', alsnog meer en meer
ruimte voor creatieve uitingen op en
rond het graf. Wie bijvoorbeeld een
écht persoonlijke noot wenst, huurt een
kunstenaar in. En erg 'in' is de na-
tuurachtige vormgeving van de laatste
rustplaats.
In de crematiesector gaat de ontwikke
ling in blijvend eerbetoon nog wat
stormachtiger. Behalve de gesplitste
urn, vallen er tal van opmerkelijke ri
tuelen en gedenkcreaties te kiezen.
Daaronder behoorlijk extreme, zoals
de smartlapzanger wiens asresten per
vuurpijl richting hemel wordt gescho
ten.
Populair zijn ook de mogelijkheden die
volop worden aangeboden om de stoffe
lijke overblijfselen na crematie in een
sieraad te verwerken. Zo heb je toch je
eigen gedenkplek van je liefste. Altijd
bij je in een hanger aan je nek. Ook zijn
er mensen die een tatoeage laten zetten
met daarin de as van hun dierbare.
W ebmonumenten
Ook op internet kan in alle vrijheid een
virtuele gedenkplek worden ingericht
en dat gebeurt volop. Behalve de digi
tale condoleance-sites voor bekende
en minder bekende landgenoten, zijn
er de vaak prachtig vormgegeven
webmonumenten voor overleden dier
baren.
Pauline Harmsen: „Net als de gedenkte
kens langs de openbare weg voor slacht
offers van verkeersongevallen, hebben
dit soort uitingen ook hun functie in
het rouwproces. Maar gelukkig ver
dringt het publieke eerbetoon niet de
Ik mijmer. Ik zit op de stoel naast de chauf
feur. Het is voor mij de beste positie in de au
to. Zeker als je rozig na een warme maaltijd
door de Zeeuwse polder rijdt. Mijn man rijdt op
een aangename sukkeldraf terug naar huis. Dij
ken van bonkige bieten glijden langs mijn oog.
Hoelang zal dat nog het geval zijn? Wat wordt er
geplant als de suikerbieten verdwijnen?
We rijden verder en komen langs groentetuinen
onderaan de dijk. Een oude man in overall klimt
naar boven. Zijn pet, die ongetwijfeld bij zijn
vaste uitrusting hoort, staat stevig op de prachti
ge oude kop. Zijn bewegingen zijn van een stram
me vloeiendheid. Geen haast, zijn lijf zou het
niet toelaten, maar zelfs dan. Al die jaren heeft
zijn lichaam hetzelfde tempo aangehouden, een
rustige volhardendheid die bergen kon verzet
ten. Dat verandert niet. Alleen zijn kracht werd
gaandeweg minder. De kracht is gestold in zijn
m
Marleen Blommaert
ogen. Het is zichtbaar als hij ons groet. Hij wuift
met een hand vol rode bieten, kroten. Hij is oud.
Hoe lang zal zijn lichaam hem nog toestaan in
zijn tuin te werken?
Op een dijk verderop staat een Zeeuws trek
paard. Achter de dijk is niets zichtbaar en lijkt
de wereld op te houden. Het enige dat zichtbaar
is, is de lucht. Die is teer geschilderd in roze en
blauw en vormt de achtergrond voor zijn impo
sante zwarte verschijning. Hij bewaakt het ach
terland naar het verleden. Zijn bewegingen weer
spiegelen de rust van de oude boer. Twee jonge
re paarden grazen onderaan de dijk. Hij houdt
ze in de gaten en als we langs komen, kijkt hij
ons aan. Uit zijn ogen spreekt geen vurigheid,
geen passie maar een onvoorstelbare kracht en
rust. Eigenschappen die niet bij deze tijd horen.
Ik kijk door de tunnel van de tijd en benijd hem.
Uit mijn tas steekt de hoek van een foto. Ik pak
hem en breng hem naar de juiste afstand voor
oudere ogen. Op de foto staat mijn blonde doch
tertje met rode laarsjes in een boomgaard. Op de
foto hangen takken nog zwaar van vruchten. De
boomgaard heeft echter zijn laatste vruchten ge
dragen. De eigenaren stoppen ermee. Het fruit
heeft zwaar te lijden gehad onder de hagelstor
men in het voorjaar. De plukkers zijn oudere
mannen, gepensioneerd of gevut. Ze leren me
hoe een je appel plukt zonder hem te beschadi
gen. Met gemak torsen ze de zware appellast op
hun buik. Ook hier is een generatie rustige
Streep op elke regel de letters weg,
die samen het woord vormen dat over
eenkomt met de omschrijving. De res
terende letters vormen van boven naar
beneden en van links naar rechts een
citaat.
1. Venetiaanse titel; 2. vogel; 3. feest;
4. kleur; 5. golf; 6. taille; 7. zuivelpro
duct; 8. kerf; 9. vrucht; 10. kleur; 11.
zanggroep; 12. gelijktijdig afvuren
van vuurwapens als eerbewijs; 13.
zevende maand; 14. muziekstuk.
Voeg telkens een letter toe aan de
gegeven letters en maak zo 9 juiste
woorden van 4 letters. De toegevoeg
de letters dienen samen op de hori
zontale balk een woord te vormen.
1
J
E
D
K
O
U
G
E
2
D
N
U
T
I
F
G
E
3
E
F
N
U
M
I
F
E
4
G
N
R
S
O
E
O
N
5
V
B
E
A
R
A
R
T
6
L
U
E
I
E
S
G
T
7
K
E
N
A
D
A
O
S
8
O
S
N
R
E
H
D
E
9
B
E
R
A
M
A
T
M
10
B
O
T
E
I
Z
G
E
11
W
IJ
K
G
O
O
E
R
12
S
A
N
L
T
v
E
O
13
B
R
J
E
U
N
L
I
14
R
O
G
N
E
D
O
N
HORIZONTAAL:
4. De uitwerking van een spin (6);
6. Echt bekwame lui zet men bij
elkaar in het stadion (9); 7. Als hij
gaar is roept hij u op (6); 8. Letters
om naar te kijken (2); 9. In etappes
geschopt (7).
VERTICAAL:
1. Een paar schaakstukken zijn ver
dwenen (9); 2. De wedstrijd is
begonnen, maar de kwaliteit van
de schoenen is bar slecht (9); 3.
Een dialect krijgt de nadruk (6); 5.
Nóg lekkerder in de hemel (7).
Zoek de zescijferige code met behulp
van de onderstaande aanwijzingen.
De cijfers kunnen variëren van 0 t/m
6. Er komt dus nooit een 7, 8 of 9 in
de code voor.
A B C 12
Oplossing van gisteren:
Anagram:
1. staf - staaf-Asfalt
2. span-pasen-Naspel
3. lied-gelid-Geldig
4ogam-mango-Omgang
5lord-doler-Roddel
6. eelt-teelt-Atleet
7. leed-degel-Geleed
8. erts-stier-Estrik
9. poon-knoop-Inkoop
10. tien-niets-Tennis
Gevraagd woord: ANGORAGEIT
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Rolkei; 5. opkomst; 7. kaper; 9.
pasta; 10. topstuk.
Verticaal: 1. Propjes; 2. slootkant; 3. lens; 6.
depot; 8. pink.
Oefeningen: 65
Puzzelland.com
De heer Steenbreek zette zijn hoed op om beter te kunnen
kijken.
„Het brandt", herhaalde hij. „Maar wie bewijst mij, dat u
het niet op een batterijtje hebt aangesloten?" „Deze lamp
brandt niet op een batterij", zei de geleerde koeltjes. „Pro
beert u het maar. Nee, hij gloeit alleen aan op mentale ener
gie."
„Zeer interessant", hernam de ander getroffen. „Ahum. Als
dat waar is, zullen we zeker tot zaken komen. Maar wat is
dat toch voor een geluid op de achtergrond? Zo kunnen we
niet praten."
„Ei!", riep professor Sickbock uit. „Daar was ik de
HOE WANHOPE MOET JE
WEL NIET ZIJN OM ZOIETS
ALS PIT UIT TE
Hans Belterman
Eierpannenkoeken met een ragout met
kippengehakt zijn eigenlijk 'uit de tijd'.
Voor gezinnen met kinderen blijft het een
ideaal gerecht omdat de bereiding weinig
tijd kost.
voor 3 - 4 personen:
350 gram kippengehakt, grof ge
draaid;
50 gram boter;
35 gram bloem;
2 theelepels milde kerriepoeder;
2 deciliter gevogeltefond;
zout;
witte peper;
3 - 4 eetlepels kookroom;
3 eetlepels fijngehakte peterselie;
1 eetlepel fijngesneden kervel.
Voor het beslag:
60 gram bloem;
2 deciliter melk;
2 eieren, losgeroerd;
zout;
30 gram boter, gesmolten.
Verhit een braadpan en laat de boter
smelten. Wacht tot het schuim begint
weg te trekken. Voeg het gehakt toe en
laat alles zachtjes bakken tot het gehakt
lichtbruin is geworden.
Strooi bloem en kerriepoeder over het
gehakt en schep goed om. Schenk er
de fond en 1 deciliter water bij en blijf roe
ren tot een gebonden ragout is verkre
gen.
Laat de ragout op een laag pitje 20 minu-
Zeeland: Later kouder
Allerzielen wordt tegenwoordig heel modern gevierd (op internet), maar ook nog heel traditioneel zoals op de Katholieke
begraafplaats Sint Barbara in Utrecht. foto Rick Nederstigt/ANP
behoefte aan puur individuele gedenk-
plekken. Integendeel. Ga met Allerzie
len maar eens kijken op de begraaf
plaats of in het columbarium. De do
den worden massaal geëerd." GPD
November is zacht begonnen, maar Door: Jordi Blo,
op langere termijn wordt het dan toch
eindelijk kouder. Vanmiddag komt de temperatuur in onze regi»
weer hoog uit: het wordt maximaal 16 tot 17 graden, terwijl
11 graden gebruikelijk is. Het is overwegend bewolkt en van tijj
tot tijd valt er, tot en met de komende nacht, lichte regen of
motregen. De wind waait uit het zuiden en is aan de Zeeuwse'
kust krachtig, kracht 6. Vannacht blijft het zacht met minimaal
12 tot 13 graden. De wind neemt nauwelijks af. Morgen over-
dag breekt de zon regelmatig door, maar kan er vooral in de
kustgebieden een enkele (stevige) bui vallen. De wind zal iets i
toenemen en wordt aan zee af en toe hard, kracht 7. Het wordt,
tijdelijk opnieuw erg zacht, zoniet (bijna record-)warm, met
18 a 19 graden! Vrijdag neemt de wind iets af en zijn er enkele
opklaringen, afgewisseld door een verspreide bui. De maximi?
temperatuur komt uit op 14, in Zeeuws-Vlaanderen 15 graden.:
Zaterdag trekt er een sterk
krachtpatsers aan de gang. De kisten vol verha-
geld fruit worden voor een appel en ei opge
haald door Duitsers die er sap van maken en
dan weer in de Aldi verkopen voor diezelfde ap
pel en dat ei. De bomen zullen worden gerooid.
Wat rest zijn foto's.
Het leven hier in de polder is verstild en vele ta
ferelen lijken gemaakt om druktemakers zoals
ik weer naar de werkelijkheid te halen. De
schoonheid en weidsheid van het landschap kun
nen me ook na twee jaar weer dagelijks roeren.
Erachter lijkt echter een onbestemd gevoel van
verlies schuil te gaan. Een onbenoembaar verlies
dat knaagt aan de rand van mijn gevoel. Een
stijl van rust en kracht wordt vervangen door
een stijl van lust en jacht. Het zal de herfst zijn
die maar niet wil komen. En bloemen die in no
vember willen bloeien.
hogedrukgebied vanuit Zuid-
Frankrijk naar het noordoos
ten en daar profiteren wij
gedeeltelijk van. Waarschijn
lijk is het zaterdag droog en
schijnt de zon geregeld.
Na een weer eens frissere
nacht met minimumtempe
raturen tot een graad of 7 in
het binnenland, wordt het
zaterdagmiddag ook niet
zo zacht meer: 13 graden.
Zondag pakt nog iets kouder
uit met maximaal 11 tot 12
graden, al zijn deze waarden
gebruikelijk voor begin
november. Verder zal het
droog blijven, zijn er zonnige
perioden en waait het niet
hard.
Vooruitzichten
(Mot)regen
weer
donderdag
vrijdag
zaterdag
zondag
max.
18°
14°
13°
12°
min.
13°
11°
7°
6°
wind
Z 6
ZW 4
ZW 4
Z 3
Zon
o
Maan
vandaag
op 7.39
onder 17.(
vandaag
op 8.11
onder 16.;
©Toonder Studio's
Nautisch bericht
Stevige zuidelijke wind, op het open water kracht 6 en buiten-'
gaats mogelijk 7. In regen/motregen matig zicht. j
Kustwatertemperatuur 15 graden.
proefpersoon bijna vergeten. Tut, tut." Hij trad op de
paars opgezwollen heer toe en maakte met een geschoolde
beweging de klampen los, die hem aan zijn zetel kluister
den.
„Vergeef mij het kleine ongemak", begon hij, maar verder
kwam hij niet. Toen heer Bommel voelde, dat hij niet langer
werd vastgehouden, sprong hij met zo'n kracht van zijn zit
plaats, dat de helm werd losgerukt en de draden braken. De
hoogleraar deinsde ontdaan achteruit en de heer Steen-
breek hief afwerend een slanke hand op.
„Inderdaad", prevelde hij ontsteld. „Hier is heel wat ener
gie opgewekt."
Waterstanden
woensdag
Hoog
water
Laag water
2 novemberNM
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
Vlissingen
1.51
251
14.05
249
8.06
175
20.30
Terneuzen
2.12
275
14.26
272
8.38
185
21.00
Cadzand
1.27
239
13.41
236
7.46
173
20.08
Roompot Buiten
1.48
192
14.06
185
7.55
121
20.09
Roompot Binnen
3.15
154
15.26
146
9.16
103
21.35
Zierikzee
3.25
180
15.40
171
9.20
120
21.35
Krammersl. West
3.46
189
15.24
179
9.30
125
21.46
Hansweert
2.47
288
14.57
283
9.06
198
21.27
Stavenisse/Yers.
3.36
185
15.45
176
9.26
122
21.39
donderdag
Hoog
water
Laag water
3 november
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
Vlissingen
2.25
259
14.39
258
8.42
183
21.09
Terneuzen
2.45
283
14.59
282
9.12
191
21.36
Cadzand
1.59
247
14.16
247
8.20
180
20.46
Roompot Buiten
2.21
198
14.36
195
8.25
127
20.45
Roompot Binnen
3.50
155
16.06
150
9.35
106
22.00
Zierikzee
4.00
181
16.15
175
9.50
124
22.08
Krammersl. West
4.10
187
15.48
184
10.00
127
22.16
Hansweert
3.17
292
15.31
291
9.41
203
22.03
StavenisseA'ers.
4.11
185
16.15
179
9.55
125
22.15
door Bill Watterson
H Hogedrukgebied
jU» zonnig
A A
Koufront
licht bewolkt
Warmtefront
Samengesteld front
zwaarbewolkt
lichte sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
Europa: Bewolkt
ten sudderen tot het gehakt gaar is. Voeg
naar smaak zout of peper toe. Roer daar
na de room en peterselie erdoor.
Maak voor de pannenkoeken een glad be
slag. Roer als laatste de gesmolten boter
erdoor. Bak in een grote koekenpan drie
of vier grote en niet al te dikke pannenkoe
ken, zonder boter. Die is al in het beslag
verwerkt.
Presentatie: Leg de pannenkoeken op
voorverwarmde borden. Schep op de
helft van elke pannenkoek een deel van
de ragout en sla de onbedekte helft er
over.
Bestrooi de pannenkoeken met wat ker
vel. Geef er een salade van kropsla, wit
lof, bosui en friszure appel bij.
In grote delen van noord- en west-Europa overheerst de bevw
king en zo nu en dan valt er wat regen of motregen. Alleen of
de Britse eilanden en het westen van Frankrijk kan er plaatsel
veel regen vallen. Met een zuidelijke wind is het warm met in
het midden van Frankrijk lokaal meer dan 20 graden. De zachl
lucht kan doorstromen tot het uiterste noorden van Europa.
Nog warmer is het in het zuidoosten van Spanje waar met ve
zon de temperatuur ruim boven de 20 graden uitkomt. In het
centrale deel van de Middellandse Zee vallen een paar lokale
buien met onweer. Meer naar het oosten is het overwegend
droog met flinke opklaringen. Met een noordenwind is het in
Griekenland slechts 15 tot 18 graden.
