Kwetsbaar in de lens
Eindhovenlstanbul knettert aan alle kanten
Rineke Dijkstra
in Amsterdam
Expositie
Van Abbemuseum
jdactie bijlagen: 0113-315680
ww.pzc.nl
■rnail:redactie@pzc.nl
jstbus 314460 AA Goes
dvertentie-exploitatie:
oord-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
>euws-Vlaanderen: 0114-372770;
ationaal: 020-4562500.
/oensdag 2 november 2005
Urban Trade mixt folk en techno 30
Als een van de locaties voor
haar recente werk koos
Dijkstra het Vondelpark in Am
sterdam. Daar fotografeerde ze
op 19 juni van dit jaar op een
zonnige dag aan de rand van
een vijver een jongen en een
meisje in de puberleeftijd. In dit
mooie decor kijken de twee onze
ker de lens in, eender in zichzelf
gekeerd en kwetsbaar als de jon
geren op haar eerdere werk.
De expositie omvat rond de vijf
enzeventig foto's. Daarvoor
maakte Stedelijk-conservator
Hripsimé Visser een keus uit de
series waarmee Dijkstra (Sit-
tard, 1959) de reputatie kreeg
een van de belangrijkste fotogra
fen van haar generatie te zijn.
Ze vestigde haar naam met
strandportretten van pubers
van wie ze scherp de eenzaam
heid op weg naar volwassenheid
wist te treffen. Het meisje dat
Dijkstra op 26 juli 1992 in haar
lichtgroene badpakje fotogra
feerde op het strand van het
Poolse Kolobrzeg werd de be
kendste foto en is er nu uiter-
Buzzclub Liverpool, 3 maart 1995
Een dezer dagen zeer actuele
reeks begon Dijkstra op 14
maart 1994 in een asielzoekers
centrum in Leiden. Daar portret
teerde ze voor het eerst Almeri-
sa, als klein meisje net uit
Bosnië in Nederland gearri
veerd. Het laatste portret da
teert van 25 juni 2003, als Alme-
risa is uitgegroeid tot een aan
trekkelijke en zelfbewuste jonge
vrouw. Ze registreerde ook hoe
Olivier in juli 2000 een tikje on
zeker begon als soldaat in het
Franse Vreemdelingenlegioen,
maar op 18 juni 2001 al een zelf
bewuste militair was geworden.
Dijkstra maakte in de jaren ne
gentig bovendien de video The
Buzzclub/Mystery world. Jon
gens en meisjes dansen in deze
film op twee naast elkaar gepro
jecteerde beelden op discodreu-
nen. De Buzzclub is de disco in
Liverpool waar Dijkstra op 3
maart 1995 ook het dikkige
kindvrouwtje fotografeerde dat
zich op deze expositie in een te
kort jurkje met alleen de steun
van haar sigaretten, opnieuw on
zeker in het feestgedruis stort.
Frangoise Ledeboer
Expositie: Rineke Dijkstra, Portret
ten - Stedelijk Museum CS (Ooster-
dokskade 5) Amsterdam, van 4 nov.
t/m 6 feb. Geopend dag. 10-18 uur.
Catalogus 27,50.
n het Stedelijk Museum CS in Amsterdam opent vrijdag
de grote overzichtstentoonstelling van Rineke Dijkstra
die eerst in Parijs, Winterthur en Barcelona was te zien.
De expositie omvat foto's vanaf het begin van de jaren negen
tig, toen Dijkstra internationaal doorbrak met strandportret
ten. Het Stedelijk krijgt aan het slot van deze tournee met een
kleine aanvulling de primeur van recent werk.
Olivier in het Franse Vreemdelingenlegioen, 18 juni 2001.
aard ook weer bij. In 1994 maak
te ze aangrijpende portretten
van net bevallen vrouwen. Uitge
put met hun baby's trots tegen
zich aangeklemd, ogen ze als
oermoeders. Daarna volgde on
der meer haar serie van met
bloed besmeurde Portugese stie
renvechters, zeer voldaan vlak
na een gevecht.
Vondelpark, 1.9 juni 2005
iet is de eerste grote presentatie van
Charles Esche in 'zijn' Van Abbemu-
in Eindhoven. De directeur geeft met
gelijk zijn visitekaartje
hoe levendig een museum kan zijn.
meent dat de nieuwbouw van Abel Ca
heilig zou worden verklaard, stapt na
rondgang door de tentoonstelling 'Eind-
enigszins verbouwereerd
naar buiten. Wie het eens is met de op-
tting dat het definitieve museum niet be-
.at, kan niet anders dan deze presentatie
it veel genoegen bekijken.
I door Eva Meyer-Hermann en Charles
phe samengestelde tentoonstelling is
)ots, stelt fundamentele vragen over feno-
inen als biënnales en musea en zet ook
g eens delen van de vaste verzameling te-
tijdelijke werken die ooit op de
van Istanbul te zien waren. Kort-
deze tentoonstelling 'knettert' aan alle
t is geen geheim dat de nieuwe directeur
museum beschouwt als een van de weini-
plekken waar nog een eerlijke dialoog
El Lissitzky: Sla de witten met de rode wig,
1919-1920, herdruk 1966
kan plaatsvinden over allerhande maat
schappelijke onderwerpen. Dat kan slechts,
zo stelt Esche, als het museum werkelijk
wordt gebruikt als een open huis; waar de
kunst met respect en open vizier wordt be
sproken; waar muziek wordt gemaakt, waar
wordt gediscussieerd.
Niet voor niets is nu op twee plekken plaats
gemaakt voor The living archive. Daarin
wordt de veelbesproken tentoonstelling 'De
straat, vorm van samenleven' uit 1972 van
oud-directeur Jean Leering uit de doeken
gedaan. Niet dat Esche een van zijn voorgan
gers wil nabootsen, maar de vernieuwende
wijze waarop Leering destijds sociale en
maatschappelijke aspecten behandelde in
het museum, spreekt de huidige directeur
bijzonder aan. Eindhovenlstanbul, als pen
dant van de negende Biënnale van Istanbul
waarvan Esche een van de twee curatoren
was, is de eerste getuigenis' van die opvat
ting in 'zijn' museum.
Eén plus één is drie, zo moet de opvatting
zijn geweest en dus barst het museum nu
bijna uit zijn voegen met het werk van veer
tig kunstenaars dat te zien was op een van
de voorgaande biënnales in Istanbul, gekop
peld aan bepaalde werken uit de collectie
van het Van Abbe. En dus bots je zomaar er
gens in het museum plotseling tegen het
prachtige object Scultura nera van Miche
langelo Pistoletto. Pal daarachter een reeks
aan schilderijen van diverse kunstenaars uit
verschillende tijdvakken. Toorop, Wilmink,
Bra que en Sluyters hangen er broederlijk
naast en boven elkaar.
Ze hebben gemeen dat het allemaal portret
ten zijn. En dat communiceert weer prach-
tig met de vier zeer onpersoonlijke gestalten
in het werk Pistoletto uit 1983. Mooi, om
juist hier dat werk van hem te plaatsen en
niet de tekenende vrouw op de spiegel - die
elders wel te zien is. Het maakt deze ruimte
in de nieuwbouw van een indringende
schoonheid. In de oudbouw is uitsluitend
werk te zien uit de vorige biënnales. Daar
zitten fraaie combinaties tussen zoals die
van Bernhard Frize en Joseph Grigely. Van
laatstgenoemde is een remake van Listening
te zien. Dat bestaat onder meer uit een tafel
waarop allerlei blaadjes zijn neergelegd
waarop teksten zijn geschreven. Het zijn
neerslagen van 'gesprekken' die de volledig
dove kunstenaar in de loop der jaren heeft
gevoerd met mensen die geen gebarentaal
kennen.
Al lezende vormt de beschouwer een beeld
in zijn hoofd en dat verhoudt zich weer
prachtig met de kleurrijke, abstracte doe
ken van Frize. De Fransman slaagt erin om
steeds weer op zoek te gaan naar de essentie
van het schilderen en tovert niets anders
dan verf-op-doek tevoorschijn waar het fe
nomeen schilderen tot op het bot is uitge
kleed. Hoe mooi kunnen 'beelden' en 'tek
sten' zich tot elkaar verhouden... Wat zou
er gebeuren als die twee elkaar eens zouden
ontmoeten? Zo zijn er veel, heel veel span
nende momenten in het Van Abbe. Het schil
derij Luchtaanval van Constant bijvoor
beeld, pal tegenover het noeste Zonder titel
van Kounellis uit 1986, of een duizelingwek
kende wand met doeken van Mondriaan, Ko-
koschka, Chagall, Braque, Delauney, Léger
en Kandinsky. En dat alles op pakweg
twaalf vierkante meter gipsplaat... Het kan,
blijkt hier. Sterker: Kokoschka blijkt veel
meer op te hebben met Mondriaan dan al
tijd gedacht.
Zo buitelen de verrassingen over elkaar; na
een paar uur Eindhovenlstanbul heb je geen
notie meer wat nu tot de verzameling be
hoort en wat ooit in Turkije heeft gestaan.
Het onderscheid valt volstrekt weg en is on
dergeschikt gemaakt aan de kwaliteiten van
elk werk afzonderlijk en de wijze waarop
dat zich verhoudt tot het kunstwerk er te
genover. Het definitieve museum bestaat
dus inderdaad niet. Gelukkig maar.
Rob Schoonen
Expositie: Eindhovenlstanbul - Van Abbemuseum
Eindhoven, tot 1 februari 2006. Open: di t/m zo
van 11-17 uur, do tot 21 uur. Www.vanabbemu-
seum.nl
