De ademtocht van de zaal
Een veelgeprezen debuut
PZC
z
WINNAARS
miH BPPp
Voor |PÜ« I
abonnees
slechts
15 toppers uit de Nederlandse literatuur
Jan Wolkers
COLLECTIE
vrijdag 28 oktober 2005
Lezersredacteur A. J. Snel is
bereikbaar per post op het
adres van de
Centrale Redactie van de PZC,
Stationspark 28,
Postbus 31,
4460 AA Goes.
Telefonisch: 0113 - 315660.
E-mail:Lezersr edacteur@pzc.nl
Het forum waarop lezers zich
kunnen uiten over actuele
zaken is bereikbaar via
internet: wwio.pzc.nl.
Soms leidt berichtgeving ertoe
dat de verbeelding van de lezer
sterk wordt geactiveerd en als
het een beetje meezit levert dat
enige vrolijkheid op.
Tee voorbeelden daarvan deze
week. Het oog van John Deguel-
le uit Vlissingen viel op een be
richt over Franz Beckenbauer
die op audiëntie gaat bij de
paus. 'Als onderdeel van een be
zoek aan alle deelnemende lan
den aan het WK', stond er. De-
guelle vraagt zich af of hij iets
gemist heeft, maar hij dacht
toch dat Vaticaanstad niet tot
de deelnemende landen behoort.
Hoewel: „Het zou best voor veel
publiek zorgen om een elftal kar
dinalen aan het werk te zien",
schrijft hij. En hij haast zich te
verklaren dat hij zelf katholiek
is. Om commentaren voor te zijn
dat hij zich vrolijk zou maken
over andermans geestelijken.
Vers
Dan kregen we van een lezer
een uit de PZC geknipte foto toe
gezonden waarop de directeur
stond van het bedrijf AG Vlees
waren. De foto hoorde bij een
artikel over een beurs op Neel-
tje Jans, waar zeer veel vers- en
vleeswaren werden gepresen
teerd. De inzender citeert uit
het onderschrift: 'Er komen
steeds nieuwe producten op de
markt. Denk aan cowboyvlees'.
Strenge vraag van de lezer:
„Doen wij aan kannibalisme?"
door A.J. Snel
In volle fleur gaat zij voort. Marjan
Berk laat de hinder die men kan heb
ben bij het klimmen der jaren in haar
voordeel werken. Ze benut de ervaring
die bij haar leeftijd (73) hoort om haar
verhalen reliëf te geven. Vertellingen in
de vorm van columns, romans, docu
mentaire boeken. En lezingen, die het
karakter hebben van voorstellingen.
Maandag 7 november keert ze weer in
de Mythe in Goes. Een reprise wegens
groot succes in de herfst van vorig jaar.
De profane drie-eenheid te Amsterdam,
die de kortelings vergaarde informatie
over haar Zeeuwse afkomst uitstort
over wie het maar wil horen, kwam de
zer dagen met een nieuw boek 'Te laat
voor de lobelia's'. Het is het laatste deel
van een trilogie, die gaat over liefde op
gevorderde leeftijd. Eerder verschenen
'Toen de wereld jong was' en 'Naar het
zuiden!'
Over haar columns en boeken gaat het
tijdens haar aanstaande lezing in de
Goese schouwburg. En over van alles
wat ze verder zoal heeft ondernomen in
haar leven; althans over wat ze daarvan
kwijt wil en voor zover haar gehoor
daar belangstelling voor heeft.
Voorproef
We proeven voor. „Schrijven", zegt
Berk, „dat is vorm geven aan wat je in
je kop hebt. Voor mij geldt dat ik het
liefst schrijf over dingen waar ik ver
rukt van ben. Ik kan wel eens hard zijn
of kritisch. Bij voorbeeld over de senio-
renomroep waar tien miljoen euro inge
stopt wordt. Iedere omroep moet voor
programma's voor iedereen zorgen,
vind ik. Maar dat is uitzonderlijk; ik
heb het liever over dingen waarin ik
kan opgaan. Muziek is een favoriet on
derwerp. In allerlei genres. De confron
tatie met muziek windt mij op. Ik heb
trouwens altijd wel onderwerpen. Die
dienen zich niet pas aan als ik achter de
laptop ga zitten, maar gaandeweg, in de
loop van de week. Je denkt altijd na, bij
alles wat je meemaakt vraag je je af of
er een verhaal in zit. Je gedachten dwa
len en op een bepaald moment komen
de zinnen. Het is als bouillon die staat
te trekken. Er komt altijd wat boven
drijven: de essentie."
„Je trekt sprints. Dat sluit mooi aan bij
mijn verleden bij het cabaret. Je hebt te
maken met een korte spanningsboog.
Bij het formuleren kun je lekker sand-
Marjan Berk: „Ik wil een zekere lichtheid"
wichen: een begin en een eind met daar
tussen het beleg. Ik ben vluchtig en asso
ciatief en dat past bij de column, die
strak aan een lengte gebonden is. En
god zegene de deadline. Als ik daaraan
niet gebonden zou zijn zou er helemaal
niets uitkomen. Ik heb de druk van de
tijd nodig. Dat is altijd zo geweest."
Romans
Het schrijven van een roman betekent
voor Marjan Berk een verdieping. „Een
column, daar zit in ieder geval een re
dactie op te wachten en als het goed is
een aantal lezers. Bij een boek is dat
niet zo. Niemand vraagt erom. Voor mij
is het zelfexpressie. Bij al het andere
werk dat ik doe is het boek een prettig
soort achtergrondmuziek. De column
geeft je de mogelijkheid meteen verslag
te doen van wat je meemaakt en daar
aan heb ik behoefte. Maar ik hang ook
naar meer reflectie. Je kunt doorcompo-
neren. Je weegt af of een idee levensvat
baar is, of er genoeg zuurstof zit in wat
zich aandient en dat blijkt dan soms het
geval. Nee, autobiografisch is mijn
werk niet, hoewel de personages in een
boek dat je hebt geschreven natuurlijk
altijd ook een afsplitsing zijn van jezelf.
Als ik schrijf, stel ik de eis dat het ver
haal in ieder geval mezelf niet mag ver
velen. Ik zit soms te gniffelen. Niet dat
alles komisch is, maar ik wil toch altijd
een zekere lichtheid in mijn verhalen
hebben. Dat heb ik van mijn moeder.
Zij had ironie als strategie om te overle
ven. De dingen kunnen nog zo zwart
zijn, er zit altijd wel een kant aan die je
kunt ridiculiseren."
Lezing
Of een passage in een boek werkelijk ge
slaagd is, daarover oordeelt uiteindelijk
de lezer. Of de luisteraar. Berk: „Als je
voorleest, heb je de definitieve check. Je
foto Mechteld Jansen
merkt aan een zaal of een passage te
breed is uitgelegd, of er zakken in het
verhaal zitten. Dat geeft een lezing voor
mij altijd iets extra's. Je wordt gecon
fronteerd met het oordeel over je werk.
Een zaal kan namelijk niet uit beleefd
heid welwillend reageren. Je hoort het
onmiddellijk als mensen er op een be
paald moment weinig aan vinden en dat
ligt dan alleen maar aan jou. Ik heb er
ongelooflijk veel plezier in voor een
zaal te staan. Ik kan mijn speeldrift
kwijt op een plaats waar je de adem
tocht, het ritme van het publiek voelt.
Dat is prachtig."
Marjan Berk houdt maandag 7 novem
ber een lezing in de Goese schouwburg
De Mythe. PZC-lezers die daarbij wil
len zijn, kunnen met de bon die van
daag op pagina 30 van deze krant
wordt afgedrukt, een gratis toegangsbe
wijs bemachtigen.
De opgestoken middelvinger, het met de wijsvinger tikken op het
voorhoofd, het plakken aan de bumper van een voorganger en hol
platvloerse schelden op de medeweggebruiker, het zijn fenomenen
waarmee de samenleving niet direct wordt opgeleukt. Veel autonio
bilisten (m/v) voelen het ego opzwellen zodra ze het contactsleutel,
tje hebben omgedraaid. Vanaf dat moment maakt alleen de ander
nog fouten.
Het is verademend eens ander gedrag in het verkeer mee te maken.
Elly Goudzwaard uit Zierikzee kwam met een mooi goed nieuwtje
over wellevendheid.
Op een rotonde niet ver van de binnenstad werd ze onlangs op de
fiets aangereden door een automobilist. Die kwam geen secondeop
de gedachte de schuld bij haar te leggen, maar erkende zonder dra
len dat hij voorrang had moeten geven.
Schade
Elly: „Hij wilde de schade meteen vergoeden. Om te weten hoehoo
die was, moest een fietsenmaker er even naar kijken. Geen enkel
probleem. Die man gaf zijn twee kinderen opdracht de fiets, met
een zwaar verbogen voorwiel, op het achterwiel naar de fietsenma
ker te sjouwen. Hij zocht zelf intussen een parkeerplek en kwam
ons daarna achterop. Vijfenzestig euro was het en ik kreeg het geld
contant. Je schrikt natuurlijk wel even als je zo'n ongelukje over
komt, maar als het daarna op zo'n manier wordt afgehandeld, hour
je daar dan weer een goed gevoel aan over."
Oh ja, wat Elly verbaasde: de man stuurde niet alleen zijn kinderer
mee, maar gaf haar ook, als een soort onderpand, zijn Personalaus-
Nederlands
Mevrouw M. Doppegieter uit Vlissingen geeft privélessen Neder
lands aan buitenlanders en dat leverde dezer dagen ook goed
nieuws op. Vijf geslaagden had ze voor het Staatsexamen NT2,pro
gramma 2. Dat houdt in dat de studenten het Nederlands als twee
de taal beheersen op een niveau waarmee ze hoger beroepsonder-i
wijs kunnen volgen.
De geslaagden, een rijtje namen dat de Nederlandse telefoongids
wat extra kleur zou geven: Laura Bogoslauskaite uit Litouwen,Bar
bara Brela uit Polen, G. Temirpolat uit Turkije, D. Gies uit Duits
land en V. Escaravage uit Frankrijk.
Doppegieter: „Het gaat hier om mensen die op eigen initiatief en
voor eigen rekening studeren. Ieder heeft zo zijn of haar reden omi
Nederlands te leren. De heer Gies komt in zijn vakanties en indeI
weekeinde vaak naar Zeeland en hij wil hier op langere termijn kij
men wonen. Mevrouw Brela heeft een tijd in Nederland gewoond,]
Ze heeft nu een zaak in schoenen in Warschau en ze wil schoenen!
naar Nederland gaan importeren. Ze is een aantal keren terug in N(
derland geweest om de lessen te volgen en examen te doen. Er wor
den heel wat inspanningen voor geleverd. En achter ieder zit een ei
gen verhaal."
Lezersredacteur A.J. Snel ontvangt graag goed nieuws van lezers
om op deze plek door te geven aan andere lezers. Hoe hij bereikbal
is. staat in het colofon linksboven in de rubriek Redactie Reactie
Citaat:
Wie zich niet kan beperken, kan niet schrijven.
Nicolas Boileau
WWMAMS
coaten t
De PZC geeft, in samenwerking met de andere kran
ten van het Wegener-concern, sinds kort ook literaire
boeken uit. Vijftien weken lang verschijnt elke week
een klassiek te noemen boek uit de Nederlandstalige
literatuur.
De boeken komen uit in de serie 'Winnaars Collectie',
omdat het gaat om schrijvers die een belangrijke lite
raire prijs hebben gewonnen.
Tegen een aantrekkelijke prijs zullen de boeken te
verkrijgen zijn bij Bruna en andere boekhandels,
postkantoren en -agentschappen, Free Record
Shop en Read Shops. Abonnees van de krant beta
len 4,95 euro, niet-abonnees 7,50 euro. Als vierde
boek in de reeks is vanaf morgen de verhalenbun
del 'De meisjes van de suikerwerkfabriek' van Tes
sa de Loo verkrijgbaar. Zie ook www.winnaarscol-
lectie.nl
door Peter Leunissen
Tineke Duyvené de Wit is
37 als zij onder pseudo
niem Tessa de Loo haar lite
raire eersteling ten doop
houdt. Haar wangen zullen
lichtelijk rood zijn gekleurd
bij het lezen van de kritieken
die haar debuut De meisjes
van de suikerwerkfabriek
(1983) te beurt vielen. De kri
tieken waren welwillend, lo
vend zelfs.
Een aantrekkelijke bundel
van zes verhalen, al had de
schrijfster nog te leren, zo
luidde globaal het oordeel. In
NRC Plandelsblad heette het
boek 'bijzonder prettig lees
baar, vaardig geconstrueerd,
zonder een pretentieus etale
ren van kennis'. De Haagse
Courant roemt De Loos bun
del als 'een eruit springend
debuut'. En Vrij Nederland
stelt dat het boek 'leest als
een trein'. Alle recensenten
zijn het er dan over eens dat
het titelverhaal het aantrekkelijkst is.
Aantrekkelijk, dat is het verhaal nog steeds,
al is de thematiek - wouwen met ongelukkige
relaties met mannen nemen wraak - nu wat
minder pregnant actueel dan in de periode
van verschijnen.
De Loo vertelt over vier vrouwen, die dage
lijks forenzen van hun woonplaats naar hun
werk in een chocoladefabriek. In dertig pagi
na's schetst ze, daarbij rijkelijk gebruikmak
end van flashbacks, de achtergrond van de
wouwen en hoe ze gekomen zijn tot de daad
die hen voortaan zal binden. Die daad is het
uitkleden van een jonge conducteur die wei
gert door de vingers te zien dat het maand
abonnement van een van de vrouwen één dag
verlopen is.
De achtergrond van dat alles is de treurige re
laties die de vrouwen met mannen hebben.
Voor de ik-persoon is dat de vader (die de ho
ge verwachtingen ten aanzien van zijn doch
ter verloren ziet gaan). De anderen kampen
met kerels die ziek zijn, altijd ruziën of onbe
trouwbaar zijn. Als de jonge en bovendien
nieuwe conducteur zich in de beslotenheid
van de treincoupe hooghartig opstelt, is het
wraakmoment daar. Wraak die de wouwen
zelf ook schrik inboezemt, als de conducteur
huilend en naakt de coupé uitvlucht en het
perron oploopt.
Tessa de Loo (1946) studeerde Neder
landse taal- en letterkunde in Utrecht.
Ze werkte een aantal jaren in het onder
wijs voordat ze in 1983 debuteerde met
'De meisjes van de suikerwerkfabriek',
een bundel korte verhalen. Het boek
was meteen een groot succes: De Loo
kreeg er in 1984 de Anton Wachterprijs
en het Gouden Ezelsoor voor.
Internationaal brak zij door met de 'De
tioeeling' (1993), dat werd bekroond
met de Otto von der Gablentzprijs en de
Trouw Publieksprijs. Ben Sombogaart
bewerkte in 2002 de roman tot een speel
film, die zelfs werd genomineerd voor
een Oscar.
In september 2004 verscheen de meest
recente roman van Tessa de Loo: 'De
zoon uit Spanje'.
De Loos verhalen lezen gemakkelijk weg, al
maakt ze rijkelijk gebruik van perspectiefwis
selingen en verspringingen in de tijd en is
haar zinsbouw soms (onnodig) complex. De
positieve recensies en toegankelijkheid van
de verhalen maken dat het debuut meteen
een bestseller is. Van De meisjes van de sui
kerwerkfabriek gaan 46.000 exemplaren over
de toonbank, wat in die jaren een fenomenaal
aantal is voor een debuut. Met het winnen
van het Gouden Ezelsoor en de Anton Wach
terprijs is haar naam definitief gevestigd.
foto Romy Sonneman
Ander werk
Meander (1986, roman)
Het Rookoffer (1987, novelle,
Boekenweekgeschenk)
Isabelle (1989, roman)
De tweeling (1993, roman)
Alle verhalen tot morgen
(1995, verhalen)
Een varken in het paleis
(1998, reisverhaal
n.a.v. fascinatie voor Byron)
Een gevaar op de weg (1999,
autoportretten).
Een bed in de hemel (2000,
roman)
Alle verhalen (2003)
De zoon uit Spanje (2004,
roman)
www. winnaarscollectie, nl
Normale winkelprijs 7,50 pst.
(zolang de voorraad strekt)
15 gelauwerde Nederlandse schrijvers. Allen winnaars van prestigieuze literaire
onderscheidingen Een prachtige collectie boeken in harde kaft gebonden en
voorzien van een fraaie stofomslag. Met zorg samengesteld door de boekenredactie van
o.a. de PZC en alleen voor abonnees te koop met een éénmalige korting op elke titel. U vindt
liw voordeelbon 3x per week op de voorpagina van deze krant. Knip de bon uit
en lever 'm in bij één van de filialen van Bruna, Free Record Shop of op het Postkantoor.
U ontvangt dan het boek van de week met 2,55 korting (normale prijs
7,50). Iedere zaterdag verschijnt er een nieuw 'Winnaars' boek in de verkoop, leder boek
is 3 weken verkrijgbaar, zolang de voorraad strekt. U kunt de collectie ook per
post ontvangen Als u zich intekent op de hele collectie ontvangt u het laatste boek gratis.
Kijk ook opwww.winnaarscollectie.nl.
De doodshoofdvlinder
Jan Wolkers (1925) brak in de jaren zestig krachtig door met
romans en verhalen over zijn gereformeerde jeugd en
taboedoorbrekende thema's in onverbloemde taal. Opgeleid als beeldhouwer
debuteerde hij in 1961 met de bundel 'Serpentina's petticoat'. Hij ontwikkelde zich
tot een gedreven en beeldend verteller. Zijn boeken 'Turks Fruit', 'Brandende liefde'
en Terug naar Oegstgeest' werden met succes verfilmd. Het overlijden van zijn vader
inspireerde Wolkers tot 'De doodshoofdvlinder', dat verscheen in 1979 en waarin de
sfeer wordt getekend door dichte mist, ontbinding en dood. Jan Wolkers woont
sinds 1980 op Texel en daar situeerde hij 'Zomerhitte', het Boekenweekgeschenk van
2005 en zijn eerste roman na twintig jaar.
Winnaar nr. 4: Tessa de Loo
vanaf zaterdag 29 oktober verkrijgbaar
samengesteld door de
boekenredactie van uw krant
Remco Campert I Het leven is vurrufckulluk
Thomas Rosenboom I De mensen thuis
Jan Wolkers i De doodshoofdvlinder
Tessa de Loo I De meisjes van de suikerwerkfabriek
Geert Mak I Het stadspaleis
Cees Nooteboom I De verliefde gevangene
Simon Vestdijk I Op afbetaling
Jan Cremer I Ik, Jan Cremer
Gerrit Kouwenaar I Ik was geen soldaat
F. Bordewijk I Noorderlicht
Hugo Claus I De geruchten
A.F.Th, van der Heijden I Advocaat van de hanen
K. Schippers I Eerste indrukken
Willem Brakman I Een winterreis
Gerard Reve I Werther Nieland
