Aan tafel komen
de emoties los
Uitvaart
itvaartverzorging de Groot-de Kam steekt
Rouwcentrum Middelburg in het nieuw
de Groot-de Kam
Als het druk is branden er twee ovens
(ADVERTORIAL)
Voor uitvaartondernemer
Yvon de Kam is de ver
werving en verfraaiing
van Rouwcentrum Middelburg
de kroon op 25 jaar keihard
werken. Samen met zoon
Alexander, dochter Angela,
medewerker Ad Bakhuizen en
een team van bevlogen
oproepkrachten runt zij een
bedrijf dat blijft innoveren.
Uitvaartverzorging
Veerseweg 36
Middelburg
Tel.: 0118 612868
www.degrootdekamnl
Vandaag de dag kijkt geen mens er nog van op als
de begrafenisondernemer een vrouw blijkt te zijn.
Dat is wel eens anders geweest en nog niet zo
lang geleden ook. De Zeeuwse uitvaartwereld was tot
medio jaren '90 een echte mannenwereld, waarin vrou
wen op niet mis te verstane wijze werd duidelijk gemaakt
dat zij er niets te zoeken hadden. Aan die malle situatie
kwam een eind, dankzij het pionierswerk van Yvon de
Kam. Ooit verzorgde zij uitsluitend de overledene, de kof
fie en de cake. Maar dat zou veranderen. Na het behalen
van de benodigde officiële papieren werd Yvon de eerste
vrouwelijke uitvaartleider van de provincie Zeeland.
Nadien volgden verschillende vrouwen haar voorbeeld.
Logisch ook: begraven is immers mannenwerk noch vrou
wenwerk, maar mensenwerk.
Primeurs
Er volgden nog meer primeurs. In 1997 opende
Uitvaartverzorging de Groot-de Kam de eerste uit-
vaartwinkel van Zeeland, aan de Veerseweg in
Middelburg. De winkel heeft een informatieve functie,
maar presenteert tevens een uitgebreid assortiment
urnen in verrassende stijlen, gedenksieraden, boekjes en
grafornamenten van ondermeer Zeeuwse kunstenaars.
Ook Yvon's kinderen, Angela en Alexander de Groot,
droegen baanbrekende vernieuwingen aan Zo vervult
Angela - nu heel vanzelfsprekend, maar tot voor kort
ongekend - regelmatig de rol van chauffeur (binnenkort in
een splinternieuwe rouwauto) of drager. Alexander tekent
voor een belangrijk stuk creativiteit van de zaak: van oor
sprong reclamemaker en graficus verzorgt hij op innova
tieve wijze het rouwdrukwerk en de public relations.
Daarnaast maakt hij op verzoek foto- en videoreportages
van uitvaarten. Medewerker Ad Bakhuizen trad vorig jaar
in dienst bij Uitvaartverzorging de Groot-de Kam. Net als
Yvon, Angela en Alexander is hij gediplomeerd uitvaartlei
der. Bij alle vier staat optimale zorg voor de wensen van
de cliënt bovenaan. "Het woordje 'nee' komt in ons woor
denboek niet voor", zegt Alexander. "We hebben al veel
verschillende soorten uitvaarten georganiseerd en geleid
en als ik zeg dat alles kan (mits binnen de grenzen van de
wet), overdrijf ik niet."
Uitvaartcentrum Middelburg
Binnenkort gaat de verbouwing van Uitvaartcentrum
Middelburg, in Dauwendaele, van start. "Het
gebouw ondergaat een complete metamorfose en
krijgt alle voorzieningen die je mag verwachten van een
modern uitvaartcentrum", vertelt Yvon de Kam met gepas
te trots. "In twee zalen, die ook kunnen worden samenge
voegd, is ruimte voor in totaal zo'n 160 belangstellenden.
Ook alle catering kan in het rouwcentrum worden ver
zorgd. De rouwkamers zijn 24 uur per dag toegankelijk
voor nabestaanden. Al met al is dit rouwcentrum de bekro
ning van 25 jaar hard werken - met liefde!"
woensdag 26 oktober 2005
Voor Leo Markusse was het ver
zoek even mooi als opmerke
lijk. De overleden gelovige me
vrouw had om witte en 'rode' drui
ven gevraagd, witte en rode wijn en
witte en rode druivensap. „Wit en
rood moesten het bloed van Chris
tus voorstellen. Ik vond het een
prachtig ritueel", zegt Markusse.
Eten biedt tijdens de begrafenis
plechtigheid troost en naasten
kiezen steeds vaker troostrijk eten
uit dat past bij hen of de overledene.
Dat is in elk geval de ervaring van
Leo en Ria Markusse uit Middelburg.
Zij beheren vanaf 1978 de koffieka
mer van het crematorium in Middel
burg. „In de beginjaren serveerden
we koffie, thee, limonade, een plakje
roombotercake en een candykoekje,
verpakt in plastic. Dat was alles."
De koffiekamer werd in de eerste ja
ren van het crematorium hooguit
twee a drie keer per week gebruikt.
Het aantal crematies nam toe. Het
echtpaar Markusse en zijn drie mede
werkers moesten het afgelopen jaar
meer dan 800 keer optreden als gast
vrouw en gastheer. „Ook komen
steeds meer mensen naar het cremato
rium om afscheid te nemen of om een
laatste woord in het condoleancere
gister te schrijven. We breiden daar
om over een paar maanden de aula
uit tot 350 plaatsen."
Een standaardvraag van begrafenis
ondernemingen aan familie van de
overledene is of er nog speciale wen
sen zijn tijdens de ontvangst in de au
la. Is het koffie en cake of toch iets
meer? „Begrafenisondernemer Jobse
heeft ons jaren geleden aangespoord
om ook gevulde koeken aan te bie
den. Hij had dat bij een uitvaart in
de Randstad gezien. Vanaf dat mo
ment hebben we onze lijst fors uitge
breid met allerlei zoetigheden, van
spritsen tot appelkoeken."
Bij koeken bleef het niet. De koffieta
fel met luxe broodjes werd een vast
begrip in Middelburg. Dat was weer
in navolging van het zuiden, waar de
katholieken eerder dan de protestan
ten hadden ontdekt dat 'samen aan
een koffietafel zitten, verlichting
biedt'. Gereformeerden en hervorm
den waren daarin minder vrij. „Maar
een koffietafel of sandwiches zijn nu
ook bij hen niet meer uit den boze."
Gebak
Hij denkt aan de rouw om een overle
den oma van tachtig jaar. Zij werd
begraven op de dag van haar verjaar
dag. Haar familie vroeg om na de cre
matie op gebak en petit fourtjes te
tracteren. „Ik kan me nog de verba
zing van de bezoekers herinneren dat
er gebak was. Ik heb de opmerking
een paar keer gehoord: het is toch
geen feest. Vanaf dat moment heb ik
gevraagd om altijd even duidelijk te
maken waarom er wordt afgeweken
van cake, een koffietafel of een ge
bruik dat je verwacht bij een begrafe
nis."
Soms krijgt de familie Markusse de
vraag om champagne en toast met
zalm en kaviaar of paling te serve
ren. „Dat komt absoluut niet vaak
voor. Maar als vader een echte
Bourgondiër is geweest, dan willen
zijn kinderen hem op bourgondische
wijze eren."
Aan tafel komen de emoties vaak los.
Markusse en zijn medewerkers heb
ben zwijgplicht, dus laten zij niets
los over het tafelgesprek. „Soms loop
je met een brok in je keel rond, om
dat het verdriet groot is." Maar een
andere keer vangen medewerkers op
dat de gasten juist blij zijn dat 'hij
eindelijk overleden is'.
Markusse blijft dan stoïcijns. De
dood brengt nu eenmaal onverwach
te emoties met zich mee. De beheer
der vindt het jammer dat er in Vlissin-
gen een begrafenisonderneming is,
die zijn klanten na de dienst mee
neemt naar haar eigen rouwcentrum
in Vlissingen. „Ik vind dat voor me
zelf natuurüjk niet prettig, want ik
verdien er niets mee. Maar erger vind
ik het voor de bezoekers. Van hen
hoor ik dat zij hier afscheid hadden
willen nemen.
Maar de klant bepaalt en regelt het
persoonlijke afscheid. En dat kan be
tekenen dat de nabestaanden direct
na de dienst naar het favoriete restau
rant van de overledene vertrekken.
Joost van Damme van hotel Arion in
Vlissingen zegt dat Arion soms een
alternatieve locatie voor het cremato
rium is. „Mensen komen naar ons toe
omdat ze zo snel mogelijk afstand
willen nemen van het crematoriumge-
voel of de begrafenissfeer ."Hij heeft
weieens de vraag gekregen of de to
matensoep geserveerd kan worden,
die 'oma ook altijd zo lekker vond'.
„Dat doen we dan. En graag ook."
Edith Ramakers
foto's Mechteld Jansen
Als het aan hem ligt, ivordt het cremeren. Dat
is een mooiere methode dan begraven, vindt
Martin Jilleba. Hij is beheerder van het cremato
rium en de begraafplaatsen in Middelburg.
Jilleba kwam in de begrafenisbranche omdat hij
hovenier was. „Het stoorde me dat iedere keer
als ik iets netjes had gemaakt, iemand er met zijn
fiets doorheen reed." Veel van zijn collega's ko
men uit de groensector. Werken op een begraaf
plaats vraagt wel meer dan alleen groene vin
gers. „We moeten de begraafplaats onderhouden,
maar ook mensen ontvangen, muziek afspelen en
cremeren.
Achter de aula staan twee ovens. Op drukke da
gen gaan ze allebei aan, maar het personeel pro
beert zo efficiënt mogelijk te werken. De ovens
slijten van opstoken en aflcoelen. „Daarom probe-
soon is gestorven. De oven is 850 graden als het
lichaam wordt ingevoerd, tijdens een crematie
kan dat oplopen tot elfhonderd graden, zegt Jille
ba. De hoge temperatuur is de reden dat perso
neel beschermende kleding draagt: een masker
en een jas van brandwerende stof. Het verbran
dingsproces is volledig geautomatiseerd. Vroeger
moest een ovenist de apparatuur met de hand be
dienen. „Tien minuten na de invoer valt de kist
uit elkaar. Dat is nog altijd een moment datje
het proces in de gaten moet houden.Daarna
gaat het vanzelf.
Na de crematie worden de resten verzameld in
een metalen bak. Met behulp van metalen bollen
wordt alles in een machine verpulverd. Dan wor
den onderdelen die niet verbrand zijn, kunstheu
pen bijvoorbeeld, uit de as gezeefd. Metaal wordt
