De familievoorstelling floreert
en onontkoombaar
PZC
Millionaire is overrompelend
We stoppen pas
als onze liedjes
niet goed meer zijn
Met het hele gezin
naar het theater
woensdag 26 oktober 2005a
Het Vlaamse MiUionaire is de zoveelste
Belgische rockband waar een zweem
van opwinding omheen hangt. Zanger, gita
rist en songschrijver Tim Vanhamel mag
dan pas vijfentwintig zijn, hij speelt al tien
jaar in de eredivisie van de Vlaamse pop en
deed ervaring op bij Evil Superstars en
dEUS. Paradisiac, het onlangs verschenen
tweede album van Millionaire, is overrom
pelend en iets dergelijks geldt voor de con
certen van de groep. Komende weken zijn
ze veel in Nederland te zien.
„We willen met onze nieuwe plaat alle
schijn van vrijblijvendheid vermijden",
zegt Tim Vanhamel, zanger, gitarist en ge
zicht van de Vlaamse rockgroep Millionai-
re. „Muzikaal niet meer van de hak op de
tak springen; op geen enkele wijze postmo
dern klinken, zoals met ons eerste album
nog wél het geval was. We hebben een plaat
gemaakt die laat horen hoe we op dit mo
ment in het leven staan."
En dat komt in de praktijk neer op 'over
rompelend en onontkoombaar', zowel op cd
als op het podium. Al is dat overrompelen
de niet nieuw - dat had de band reeds toen
ze drie jaar geleden voor het eerst ons land
aandeed voor concerten. Het nieuwe album
Paradisiac klinkt compromisloos en zwaar.
Bezwangerd met onrust ook. Live trekt de
groep een massieve muur- van rockgeluid
op. Pretentieus, maar het is geen pose.
Paradisiac klinkt niet zozeer als een gelaag
de harde popplaat, maar eerder als een klu
wen rock. Muziek waarbij de amorfe massa
te Amerikaanse stonerrockband Queens of
the Stone Age viel voor de Vlamingen en
nam ze mee op sleeptouw door Europa en
de Verenigde Staten. De Foo Fighters de
den iets dergelijks.
Het zal ongetwijfeld te maken hebben met
de zware rockbasis van Millionaire in com
binatie met hun in Amerikaanse oren exo
tisch klinkende 'dwarsigheid'.
De affiniteit van Homme met de Belgen
gaat zover, dat hij Vanhamel inlijft bij zijn
hobbyband The Eagles of Death Metal en
vervolgens bereid is om in een Califomi-
Vlaamse pop
sche studio het tweede Millionaire-album
Paradisiac te produceren.
„Maar in muzikaal opzicht heeft hij vrijwel
geen invloed op de plaat gehad", verzekert
bassist Remans. „Hij hield zich met de op
nametechniek bezig en was een vriend voor
ons in de studio. Inhoudelijk heeft hij zich
echter nergens mee bemoeid, wat her en dei-
wel gesuggereerd is."
Tim Vanhamel heeft zowel bij Evil Super
stars als - zij het als uitzendkracht - bij
dEUS gespeeld, twee koersbepalende Bel
gische rockbands van het laatste decei
nium. Millionaire heeft van beide iet
meent hij. „Dat innovatieve en het voortdt
rend op zoek zijn naar nieuwe geluiden, di
komt van Mauro en de Superstars. Maa
dat combineren we met de gedrevenhei
van dEUS' Tom Barman."
Tom Barman, Mauro Pawlowski, Rud
Trouvé van Dead Man Ray, Zita Swoon
Stef Kamiel Carlens, Vive ia Fête's Dannj
Mommens, Tim zelf, allemaal cirkelen z
rond dEUS als elementaire deeltjes rom
een atoomkern. Soms even deel uitmaken
van die kern om vervolgens weer met razen
de snelheid weg te schieten in een eiga
groep. En allemaal zijn ze breed in het cal
turele veld actief.
„Ach, ik vind het wel plezant eigenlijk, wa
hier in Vlaanderen allemaal gebeurt". 74
Vanhamel. „Ik vergelijk het het liefst ffi
acteurs die samen aan een film werken 0
vervolgens weer uit elkaar gaan om elkaa
misschien bij een later project nogmaalstf
gen te komen. Het is goed dat dat kan. He
is ook niet zo dat iedereen met iedereen om
gaat. Maar er is een sterk wederzijds res
peet. En het is uiteindelijk ook niet de mu
ziek, de film of het schilderen dat al
mensen gemeen hebben, maar de creativi
teit."
Peter Bruyi
Concerten in onder meer: Breda, donderdag
tober (Mezz), Rotterdam, zaterdag 29 oktobin
vrijdag 16 december (Nighttown), Den Haag-a,{
dag 17 december (State X New Forms Festival
oe de deur van een
grote theaterzaal
open en je ziet een
familievoorstelling. Waar
komt die hausse vandaan? En
is het een bedreiging voor de
kleinschaligere, gesubsidieer
de variant? „Het is een strijd
die in de portemonnee wordt
uitgevochten."
Als je een gezin hebt en met
z'n allen naar het theater
wilt, is de keuze dezer dagen
zeer groot. Veel groter dan tien
jaar geleden. Dat komt doordat
de vrije producenten het familie
theater hebben ontdekt.
De musical Pietje Bell ging deze
maand van start, en een paar da
gen later de musical Annie. Jan,
Jans en de kinderen volgen. De
GVR (Grote Vriendelijke Reus)
is hernomen, Tita Tovenaar
komt eraan en eigenlijk is de
Van den Ende-musical Beauty
en het Beest ook een familie
voorstelling.
Het theaterbezoek mag de laat
ste jaren iets zijn afgenomen, cle
familievoorstelling floreert.
Maar dat is logisch, zou je zeg
gen. Zo'n voorstelling is altijd
een dubbelslag. De schouwburg
directeur en de producent krij
gen de ouders én de kinderen
binnen. Maar zo eenvoudig ligt
dat niet.
Ruud de Graaf, de producent
van Pietje Bell en eerder van
Kruimeltje: „Bij familievoorstel
lingen richt je je op de hele fami
lie en krijg je dus meteen vier
mensen binnen, maar dat is
juist ook de reden dat zo'n voor
stelling langzaam volloopt. Als
je met vier personen naar Pietje
Bell gaat, ben je toch honderd
euro kwijt. We krijgen niet al
leen geen subsidie, de investe
ring bij een grote productie is
ook groot. Ik heb al 750.000 eu
ro in Pietje Bell geïnvesteerd,
nog voor er een voorstelling is
gespeeld."
Herkenning
De toename van het jeugdthea
ter in de grote zalen is ook Fons
Dejong opgevallen. Hij is voor
zitter van de jeugdtheater- en
concertjury van de VSCD (vere
niging directeuren van schouw
burgen en concertzalen) en pro
grammeur bij het Maastrichtse
Theater aan het Vrijthof. De-
jong: „Steeds meer producenten
richten zich op familievoorstel
lingen, ja. Bij jeugdtheater zie je
meer specifieke, soms zware the
ma's, terwijl het bij het familie
theater meer om het feest der
herkenning gaat: Pluk van de
Petteflet, Pippi Langkous, Nijn-
tje. In de grote zaal moet ver
diend worden. Het aanbod
neemt toe, en dat vind ik plezie
rig. De variatie wordt groter en
de kwaliteit beter. Van Kabou
ter Plop word ik niet warm of
koud, maar het publiek vindt
het fijn en dat moet je met ze vie
ren."
Kees Blijleven, directeur van
het Amsterdamse jeugdtheater
de Krakeling: „Producenten
zien een groot publiek waaraan
valt te verdienen. Dat hoeft
geen diskwalificatie te zijn,
maar ze hebben een ander uit
gangspunt dan van het artistiek
hoogwaardige aanbod. Vrije pro-
Schouwburgen zagen Nijntje aanvankelijk niet zitten foto GPD
ducenten nemen bijna altijd een
bekende titel. Hoe lang duurt
het nog, voordat die op zijn?"
Volgens Matthijs Bongertman,
producent bij Impresariaat Jac
ques Senf (Pippi, Jan, Jans en
de kinderen, Nijntjekomt de
groei van de familievoorstelling
voort uit de andere beleving van
het gezin.
„Vroeger bleven de mensen va
ker thuis en deden ze spelletjes.
Nu gaan ze vaker op vakantie,
naar pretparken, maar ook naar
het theater. Men wil dingen met
elkaar doen en daar kwaliteit
aan geven. Daardoor heeft het
theater zich sterk ontwikkeld.
Twintig jaar geleden stond in de
schouwburg toneel en af en toe
cabaret. Als je nu ziet wat er al
lemaal staat, is de diversiteit
enorm."
De vraag of de producenten de
trend hebben aangevoeld of dat
ze die zelf hebben gecreëerd is
een kip-of-ei-kwestie, zegt Bon
gertman. „Een belangrijk mo
ment, vind ik, was Annie, de mu
sical van Henk van der Meyden,
zo'n tien jaar geleden, met Nelly
Frijda. Wij zelf hadden een door
braak in de kinderproducties
met Nijntje, in 2002. Voor het
eerst stond een eenvoudige voor
stelling voor die leeftijdscatego
rie in de grote zaal. Daarvoor
had je op zondagochtend pop
penkast in het café van de
schouwburg voor de allerklein
sten.
„Ik geloof dat we met Nijntje
echt een uitvinding hebben ge
daan. Schouwburgen zagen het
in het begin ook helemaal niet
zitten. Nu zijn ze blij. Het is een
onvergetelijk moment, zo'n voor
stelling voor de allerkleinsten.
En je hoopt, droomt, dat het
hun verbeelding prikkelt en dat
ze daardoor later ook de weg
naar het theater zullen vinden."
OSM
Jaap Jong, directeur van de
VNT (Vereniging van Nederland
se theatergezelschappen en -pro
ducenten) ziet een groot verschil
tussen de bezoekers van vrije en
van gesubsidieerde voorstellin
gen. „Je zit met een bepaald pu
bliek, als je op zondagmidddag
in Haarlem in de Toneelschuur
zit: met wat wel OSM wordt ge
noemd, Ons Soort Mensen. Bij
Pluk en Pippi zit toch een ander
publiek. Daarbij is de publici
teit heel bewust gericht op le
zers van Margriet, Libelle, Viva,
Story. Ze gaan er onbeschaam
der vanuit dat zestig, zeventig
procent van de bezoekers van de
podiumkunsten vrouwen zijn."
Kleinschalige, gesubsideerde
voorstellingen kunnen wel dege
lijk last ondervinden van de gro
te voorstellingen. Jaap Jong
zegt: „Funderen uit het OSM-cir-
cuit horen van vriendjes en
vriendinnetjes over die grote
voorstellingen en daar willen zij
dan ook naar toe. De kosten
daarvan zijn aanmerkelijk ho
ger. Voor de meeste mensen
geldt: je doet zulke dingen maar
een paar keer per jaar. Die ene
keer naar die grote voorstelling
gaat daarvan af. Sommige men
sen gaan 36 keer per jaar naar
het theater, maar tien keer is al
veel."
Vrije producent Ruud de Graaf
gelooft niet dat vrij en gesubsidi
eerd elkaar bijten, maar direc
teur Kees Blijleven van het Am
sterdamse jeugdtheater De Kra
keling heeft andere ervaringen:
„Het effect op ons is niet recht
evenredig, maar we merken het
wel. Voor sommige gezinnen is
het na één bezoek aan Annie
weer even een half jaar geen
theaterbezoek. Dan is het bud
get voor dat soort uitjes op.
De vrije familieproducties staan
altijd in grote zalen. En dat
heeft het gesubsidieerde theater
aan het denken gezet. Fons De-
jong van VCSD: „Ook gesubsidi
eerde gezelschappen gaan nu de
grote zaal in. Het Filiaal, Arte-
mis, Sonnevanck, Max. Een be
langrijke ontwikkeling. Pro
grammeurs hebben erom ge
vraagd, maar de regisseurs wil
len het ook. Het is een grote
stap in de artistieke ontwikke
ling, interessant en weldadig,
omdat ze een groter publiek ver
dienen en omdat ze een ander
soort voorstelling maken."
Jaap Jong van de VNT: „Het is
een discussie bij ons. Moeten we
zeggen: dat kunnen wij nu een
maal niet of moeten we de han
den ineenslaan en toch groot
schalige voorstellingen maken?"
De dreiging van commerciële zij
de kan dus ook een stimulans
zijn.
Kees Blijleven maakt zich voor
alsnog geen ernstige zorgen.
„Maar de toestand zou op den
duur zorgelijk kunnen worden.
En dan bedoel ik niet, zorgelijk
wegens het zieleheil van de kin
deren; we zijn geen dominees.
Maar we willen ook zo graag la
ten zien dat er andere dingen
zijn dan K3. Het is een strijd die
in de portemonnee wordt uitge
vochten."
Jos Bloemkolk
De Vlaamse rockband Millionaire
het statement moet maken en niet de de
tails. Van de teksten versta je een half
woord en de gitaarpartijen zijn verweven
in het totaalgeluid. Toch zit er bij vlagen
ook iets lichtvoetigs in de melodieuze zang
van Vanhamel, die in de verte aan T Rex'
Mare Bolan herinnert. En er is zeker sprake
van een subtiele kwetsbaarheid zoals je die
ook terughoort in de muziek van The Pixies
foto Lex van Rossen/GPD
of Sonic Youth. „Ja, ik denk dat onze mu
ziek direct een totaalbeeld geeft", zegt Van
hamel. Bassist Bas Remans valt hem bij,
dat dat ook wel met de eerste indruk te ma
ken heeft. „Als je de plaat vaker draait ga
je de details horen." En Vanhamel weer:
„Toch is het goed als je het de eerste keer
als één brok ervaart. Dat had Nirvana
ook."
Jong als hij is, halverwege de twintig, heeft
Verhamel al een serieuze muzikale loop
baan van zo'n tien jaar achter de rug. In het
verleden zei hij eens in een interview dat de
musici die hij bewondert allemaal een ba
lans hadden gevonden tussen volwassen
heid en kinderlijke onbevangenheid. Dat
gold voor Beek, voor oude bluesmannen en
noem maar op.
„Als je niets van die speelsheid in je hebt
kun je dat ook nooit aanleren. Maar als je
het wél in je hebt kun je het wel degelijk
kwijtraken. Het kan doodbloeden, dat zie
je vaak. Daarom is het ook belangrijk om je
zelf en dat kinderlijke in jezelf voortdurend
te blijven uitdagen."
Zestien was Vanhamel toen hij halverwege
de jaren negentig gevraagd werd om in Evil
Superstars, de trendsettende rockband van
de excentrieke Vlaming Mauro Pawlowski
te komen spelen. Maar Mauro is een grillig
kunstenaar die iedere paar jaar een nieuw
vehikel zoekt om z'n demonen te lijf te kun
nen gaan en in 1998 was het gedaan met de
groep. Tim kon echter direct als 'huurling'
bij België's beroemdste rockband van de
laatste jaren, dEUS, terecht tijdens hun uit
gebreide Ideal Crash-tournee in 1999.
Daarna heeft hij eindelijk tijd voor een ei
gen project, Millionaire, met ex-Evil Super
stars-drummer David Schroyen en verder
bassist Remans, toetsenman en gitarist Al-
do Struyf en de inmiddels weer opgestapte
gitarist Ben Wijers.
In 2001 verscheen het debuutalbum. Nie
mand minder dan Josh Homme van de gro
tijd zo nuttig mogelijk J
Dat doen Linda en ik met J
ziek maken en liedjes sdJ
ven."
Hij schrijft over mensen, hun rj
laties en de natuur." WmJ
uit het raam: „Wat dat J
betreft heb ik hier natuurijs
stof genoeg. Als je de wegoJ
steekt naar de heuvels, dan kj
je zo twee dagen lopen zond
ook maar een huis of een men
tegen te komen. Een fascineren
landschap, vol grotten enverli
ten loodmijnen. Als jongen va
veertien trok ik er vaak metee
paar vrienden op uit. Soms df
den we dat hartje winter. Da
namen we dekens mee en o«
nachtten bij een waterval. I
omdat we stoer wilden zijn, d<
ken we soms zo een meer ui o
tussen de ijsschotsen te zwei
men. Ja, wat dat betreft beni
altijd een vrije jongen gewee
Daarom ben ik ook in demuzu
gegaan. Maar dat deed ik nk
voor het geld. De eerste jam
met Magna Carta was het pm
armoede. We gingen op weg.
een oud busje om 15 pond teve
dienen, maar we maakten mi|
stens 10 pond onkosten. Ik he
toen veel geleerd, maar eigenlij
leer ik nog steeds. 'j
Een van de nummers die Siiq
son na jaren nog steeds naaa
het hart ligt, is 'Fields Of Eda
Een liedje waarin hij een saa
ber toekomstbeeld scheb
„Maar ik ben ook niet optuni
tisch over de toekomst", beaa
Simpson. „Mensen misbni
de natuur en dat zal de werd
op den duur opbreken. Wanta
je iets van de aarde afneen
moet je hem ook iets terug
ven. En dat gebeurt niet. Ma
sen als mijn ouders wisten da
In mijn liedjes zing ik ooko«
hen. Zulke sterke mensen zuil
nooit meer geboren worde
Mijn moeder leeft nog steeds.:
is 94 en heeft een moeilijk lea
gehad, maar haar geloof ha
haar overal doorheen gesis
En dat bewonder ik. Ik komi
een familie waar gepraat m
aan de etenstafel. Tegenwoor
praten mensen niet meer
het maar eens vragen aan a
meubelhandelaar. Die verkot
nauwelijks meer eettafels, 4
de mensen zitten liever met hl
bord op schoot voor de televü
En daar kan ik dan zo weert
liedje over maken", grinni
Simpson. „Want ik zal not
stoppen met muziek makt
Nou ja, ik zal pas stoppen als
erachter kom dat mijn bed
niet meer goed zijn.
Harry deJat
Behoedzaam zoekt de jeep
zich een weg door het einde
loos lege landschap van de York
shire Dales. De heidevelden op
de zacht glooiende heuvelrug
gen kleuren donkerbruin en hiel
en daar klonteren een paar huis
jes van grijze baksteen samen in
een diep uitgesneden vallei.
Chris Simpson stuurt de jeep
naar de kant. „Kijk", zegt hij en
wijst naar het lege land. „Dit is
Magna Carta
het land waar ik geboren ben.
Dit is de omgeving die mij inspi
reert voor het schrijven van lied
jes."
Als zanger/gitarist is Chris
Simpson ruim drie decennia de
spil van Magna Carta, de Britse
folkrockgroep die zich in de ja
ren zeventig uit de anonimiteit
speelde met nummers als
'Seasons' en 'Lord Of The Ages'
en zich sindsdien verzekerd
weet van een hondstrouwe aan
hang in heel Europa. Hoewel de
groep inmiddels is gereduceerd
tot een duo dat bestaat uit Simp
son en zijn echtgenote Linda, is
de fut er nog lang niet uit. De
Simpsons ondernemen nog regel
matig tournees en binnenkort
staat Nederland ook weer op
het programma. Om het 35-jarig
bestaan van Magna Carta te vie
ren, heeft Chris een driedub-
bel-cd/dvd samengesteld met
oud en nieuw werk van de
groep. Liedjes met een tijdloos
karakter die balanceren op het
snijvlak van pop en folk.
Uitvalsbasis van het zingende
echtpaar is het piepkleine dorp
Hebden Village. Tien huizen en
een bedachtzaam voortkabbe
lend beekje, meer is het niet.
Simpson kan op zijn 63-ste te
rugkijken op een rijk muzikan-
tenbestaan. Want zonder veel
noemenswaardige hits te heb
ben gescoord, heeft Magna
Carta in totaal acht miljoen al
bums weggezet. „En toch heb ik
het idee dat Linda en ik er nog
lang niet zijn", filosofeert Simp
son. „Vooral de laatste maanden
barst ik weer van de inspiratie
voor nieuwe liedjes. Maar daar
heb ik echt geen pretenties mee.
We komen met niets in deze we
reld en we gaan met niets. Het
gaat erom dat je je in die tussen-
Het Britse folkrockduo Magna Carta (Chris en Linda simpsom)
nenkort naar Nederland
