IZC
Het ene jaar
een appel,
het andere
een peer
V»
Zeeuwse Boekenprijs
ictie bijlagen: 0113-315680
f?1
[us31,4460 AA Goes
^entie-exploitatie:
Midden-Zeeland: 0113-315520;
Vlaanderen: 0114-372770;
pi\. 020-4562500.
26 oktober 2005
Kerst- ol oudjaarsdiner op
50 meter van zee en strand?
Informeer ook naar
onze brunch op
2e kerst 6 nieuwjaarsdag
Golden Tulip
stduin 1 Koudekerke (Dishoek)
0118-552510 F. 0118-552776
nfo goldentulipwestduin nl
www.goldentulipwestduin.nl
Kijk op www.goldentulipwe8tduln.ni
i-het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst in Gent wordt vrijdagavond de
minnaar van de Zeeuwse Boekenprijs 2005 bekendgemaakt. Zes titels maken
kans op de prijs, waaraan een bedrag van 2500 euro is verbonden.
?las de genomineerde boeken en neemt een voorschot op de uitslag.
mRli'il 1)1 MOOR
rolhec Sturkenboom Ak
ÉÉk:
iat
Lyan
De jury van de Zeeuwse Boekenprijs
heeft al vaker het verwijt gekregen ap
pels met peren te vergelijken. Dat heeft
vooralsnog niet geleid tot een andere opzet.
„Het ene jaar wint een appel, het andere
jaar een peer", vergoelijkte secretaris Paul
van der Velde vorige maand bij de bekend
making van de shortlist.
Dit jaar koos de jury zelfs voor een comple
te fruitmand, met zes vrijwel onvergelijkba
re boeken: een essay, een geschiedenisboek,
een roman, wetenschapshistorie, jeugdlitera
tuur en een verzameling biografische schet
sen. Een dergelijk uiteenlopend aanbod
moet de beoordelaars haast wel voor duivel
se dilemma's stellen. Eenduidige criteria
zijn in elk geval onmogelijk, omdat elk gen
re met andere ogen moet worden gelezen.
De grote variatie wordt ook in de hand ge
werkt doordat twee soorten lectuur in aan
merking kunnen komen voor de prijs; niet
alleen boeken over Zeeland maar ook boe
ken geschreven door mensen met een Zeeuw
se achtergrond. Twee van de zes kansheb
bende titels van dit jaar hebben inhoudelijk
niets te maken met Zeeland, waardoor ze ge
voelsmatig ook minder aanspraak lijken te
kunnen maken op de Zeeuwse Boekenprijs,
eerder op een Zeeuwse Schrijversprijs.
De selectie die de jury uit de 43 inzendingen
- een record - heeft gemaakt is, hoe dan ook,
alleszins te verdedigen, al zullen mensen zo
als Marjan Berk (Het bloed kruipt...), Arjan
Erkel (Ontvoerd), Hans Renders (biografie
Jan Campert), Jan P. Zwemer (Zeeland
1950-1965) en Johanna Kruit (drie inzendin
gen) daar wellicht anders over denken. Feit
is dat de uitverkorenen alle zes de middel
maat ontstijgen en stuk voor stuk lezens
waardig zijn of anderszins aandacht of be
wondering verdienen. De kwaliteit van de
genomineerde titels en de ruime keuze die
de jury had, geven vertrouwen voor de toe
komst van het Zeeuwse boek.
De zes kandidaten op een rij, in een zeker
niet willekeurige volgorde:
6 Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes:
Meneer Joyce in Vlissingen (Slibreeks
nr. 113) - 48 pagina's, uitgave van CBK Zee
land, 2005.
De stapel genomineerde boeken is zeventien
centimeter hoog en omvat bijna tweedui
zend pagina's. Slechts een fractie daarvan
wordt in beslag genomen door Meneer Joy
ce in Vlissingen en alleen daarom al is het
een outsider.
Het boekje werd uitgegeven in het kader
van de James Joyce-manifestatie, afgelopen
juni in Vlissingen. Voor het eerst werd er
Bloomsday gevierd, vanwege de ontdekking
dat de Ierse schrijver in september 1912 en
kele uren in de wachtkamer van het station
in Vlissingen heeft doorgebracht. Joyce had
stampvoetend zijn vaderland verlaten, om
dat zijn boek Dubliners niet werd gepubli
ceerd vanwege een aantal als onwelgevallig
beschouwde passages. In Vlissingen, wach
tend op de trein die hem uiteindelijk naar
Triest zou brengen, begon hij aan het hekel
dicht Gas from a burner.
De Joyce-kenners Bindervoet en Henkes be
schrijven in hun 'essai' op amusante wijze
de gemoedstoestand van de schrijver en to
nen aan dat 'het diepste middelpunt van
zijn leven zich precies in Vlissingen be
vond'. De stijl is niet voor iedereen toegan
kelijk, maar blijft wel dicht bij de grote
meester.
De nominatie is een mooie blijk van waarde
ring, tegenover de auteurs maar ook tegen
over de fraaie Slibreeks als geheel. De prijs
zou, ook gezien de grote concurrentie, ech
ter wat te veel van het goede zijn.
SRiniis Ferdinandusse: Als sterren naar
de hemel gaan - 384 pagina's, uitgeverij
Thomas Rap, 2004.
In zijn tijd bij Vrij Nederland schreef Ferdi
nandusse geregeld over de filmsterren van
weleer, vaak als er een boek van of over hen
was verschenen of als een ster voorgoed was
gedoofd.
Die vele artikelen heeft hij 'knippend en
plakkend' omgewerkt tot 21 portretten van
'beroemde Hollywood-godinnen', van Greta
Garbo tot Rita Hayworth en van Audrey
Hepburn tot Elizabeth Taylor. Het is een
edele vorm van recycling van kennis die, on
danks de Frans Bauer-achtige titel, een on
derhoudend boek heeft opgeleverd over
vooral ook de keerzijde van de roem, ge
schreven in een licht-ironische stijl waarbij
anekdotes aaneen worden geregen.
foto
Mechteld
Jansen
Het is de derde keer dat de Zeeuwse Boekenprijs wordt uitgereikt. Eerde
re winnaars waren Anna: het leven van Annie M.G. Schmidt van Annejet
van der Zijl (2003) en Moen, tussen Toorop en Mondriaan van Francisca
van Vloten (2004).
De jury bestaat dit jaar uit dichter Emma Crebolder, publicist Frank Hel
lemans en auteur Nelleke Noordervliet. Voorzitter is commissaris van de
koningin Wim van Gelder. Paul van der Velde, hoofdredacteur van het
Zeeuws Tijdschrift, treedt als secretaris op.
De prijs is een initiatief van het Zeeuws Tijdschrift, in samenwerking met
de Zeeuwse Bibliotheek. De uitreiking is dit jaar in Gent omdat daar 55
jaar geleden het eerste nummer van het tijdschrift werd gepresenteerd.
Voorafgaand aan de prijsuitreiking maakt Dick Anbeek, directeur van De
Drukkerij in Middelburg, de winnaar van de jaarlijkse Prijs van de Zeeuw
se Boekhandel bekend. Deze ging vorig jaar naar René Hoebeke, voor zijn
boek Slagveld Sloedam.
Op den duur gaat de eenzijdige aandacht
van Ferdinandusse voor de lichamelijke ken
merken van de diva's, hun liefdesleven en
hun activiteiten in de (buiten)echtelijke
sponde tegenstaan. Het is wel erg een boek
over sterrendom - veel minder over film. En
Zeeland is héél ver weg.
4 Jan J.B. Kuipers en Robbert Jan Swiers:
Het verhaal van Zeeland -310 pagina's,
uitgeverij Verloren, 2005.
Opvallend genoeg de enige écht Zeeuwse
kandidaat: Zeeland als onderwerp én twee
Zeeuwen als auteurs: de veelschrijvers Kui
pers en Swiers. Het is een moedige poging
om de geschiedenis van de provincie, van de
prehistorie tot en met de opening van de
Roosevelt Academy, handzaam en toeganke
lijk te presenteren. Echt nieuwe gezichts
punten levert dat niet op, doordat de au
teurs voor het overgrote deel beschikbare
kennis hebben geordend en samengevat.
Dat is consciëntieus gebeurd, met vaak
mooie illustraties en vooral aardige zijspron
getjes. Dat hadden er nog wel meer mogen
zijn, want die zorgen voor de échte verhalen
in de geschiedenis. Als geheel is het boek
geen verhaal dat je van begin tot eind leest.
Het is vooral een naslagwerk (helaas ont
breekt - een doodzonde - een register), geen
geestdriftwekkend maar een nuttig boek.
En dat is nu eenmaal geen kwalificatie die
garant staat voor een prijs.
De mannelijke genomineerden lijken het,
net als voorgaande jaren, af te leggen tegen
hun vrouwelijke tegenstrevers, die zeer aan
elkaar gewaagd zijn:
3Dorothee Sturkenboom: De elektrieke
kus. Over vrouwen, fysica en vriend
schap in de 18de en 19de eeuw -336 pagi
na's, uitgeverij Augustus, 2004.
Een fraai, voorbeeldig staaltje van geschie
deniswetenschap: helder en leerzaam. De
van oorsprong Brabantse historica Sturken
boom, verbonden aan de Vrije Universiteit
in Amsterdam, verdiepte zich intensief in
de geschiedenis van het Natuurkundig Ge
nootschap der Dames - ook wel het
Damesphysica genoemd - dat van 1785 tot
1887 in Middelburg heeft bestaan. Het was
waarschijnlijk de eerste natuurwetenschap
pelijke vereniging voor vrouwen in de wes
terse wereld.
Het grootste probleem waarmee Sturken
boom te kampen had, is uiteindelijk de
kracht van het boek geworden. Doordat het
archief van het genootschap bij het bombar
dement op Middelburg in 1940 verloren is
gegaan, moest zij allerlei omtrekkende be
wegingen maken om de historie van de vere
niging te reconstrueren.
Als vanzelf wordt het genootschap daar
door in de bredere maatschappelijke ontwik
kelingen uit die periode geplaatst. Daar
naast heeft het de auteur - een enorme stap
voor een wetenschapper - gestimuleerd een
beroep te doen op haar verbeelding, de
grens tussen geschiedschrijving en fantasie
op te zoeken, door regelmatig scènes te
schrijven zoals die zouden kunnen hebben
plaatsgevonden. Het levert de beste passa
ges op.
2 Margriet de Moor: De verdronkene - 334
pagina's, uitgeverij Contact, 2005.
Veelgeprezen roman met als belangrijkste
onderwerp de watersnoodramp, een thema
dat nog nauwelijks eerder serieus is ver
beeld. Dat alleen al maakt De verdronkene
een belangwekkend boek, een bijna ver
plicht nummer voor elke geïnteresseerde
Zeeuw, samen met Kees Slagers De ramp.
Daarmee is het ook de meest voor de hand
liggende kandidaat voor de Zeeuwse Boe
kenprijs.
Het is ontegenzeggelijk een goed boek, dat
de lezer de verborgen maar uiteindelijk ver
nietigende kracht van het water indringend
laat ei-varen. Mooi is ook hoe De Moor het
levensverhaal van twee (Amsterdamse) zus
sen verweeft met de gebeurtenissen van fe
bruari 1953.
Hier en daar valt er ook wat op het boek af
te dingen. De stijl is soms wat moeizaam,
waardoor de lezer er wat weinig grip op
heeft. De ruime aandacht voor exacte gege
vens, zoals de meteorologische ontwikkelin
gen en het vermelden van allerlei maten ('de
op deze plek oorspronkelijk 5,54 meter hoge
Oosterscheldedijk'), versterkt dat gevoel al
leen maar. De vele research die de schrijf
ster in Zeeland heeft verricht, is soms wel
erg nadrukkelijk zichtbaar.
IFloortje Zwigtman: Schijnbewegingen -
510 pagina's, uitgeverij De Fontein,
2005.
Het dikste boek van de stapel: ruim vijfhon
derd pagina's, terwijl het nog maar de helft
is van het tweeluik Een groene bloem. En
dat voor een historische jeugdroman! De
ambitie van Floortje Zwigtman, pseudo
niem van de 30-jarige Andrea Oostdijk uit
Middelburg, is merkbaar groot.
Toch maakt ze die ogenschijnlijk moeiteloos
waar, net zoals ze in 2003 deed met Wolfs-
roedel, dat onder meer de Gouden Uil won.
Het verhaal over de zestienjarige Adrian
Mayfield, levend aan het eind van de negen
tiende eeuw in het Victoriaanse Londen,
grijpt de - ook niet meer zo jeugdige - lezer
vanaf de eerste pagina vast om daarna niet
meer los te laten. Een belangrijk thema is
homoseksualiteit, waarover onbeschroomd
wordt verhaald.
Door historische personages te introduce
ren, met name Oscar Wilde en diens vrien
denkring (de 'purperen hofhouding'), la
veert Zwigtman net zoals Sturkenboom en
De Moor tussen feit en fictie. Zij doet dat
echter het soepelst, vooral dankzij haar be
genadigde stijl: geestig, lenig en bloemrijk,
zonder te barok te worden. In Schijnbewe
gingen sprankelt de taal van begin tot eind,
wat een groot talent verraadt dat zijn weg
toch wel vindt. Met of zonder Zeeuwse Boe
kenprijs, al zou die wel verdiend zijn.
Rolf Bosboom
