pzc
Blije gezichten op de Leie
W23
Smokkelen met GPS
Nemo-paleis
in hartje Antwerpen
zaterdag 15 oktober 2005
pitein aan en gaan we aan wal om een eind van
de 7,5 kilometer lange Ooidonkwandelroute te
lopen voor een bezoek aan kasteel Ooidonk in
Bachte-Maria-Leeme.
Het is een juweel van de 16e eeuwse
Vlaams-Spaanse bouwkunst. Met zijn torentjes
en trapgevels lijkt het een Franse Loirekasteel.
Wij worden gastvrij ontvangen door de huidige
bewoner graaf Juan t'Kint de Roodenbeke die
ons rondleidt en vertelt over het kasteel dat in
de 12e eeuw nog een boerderij was, in de 14e
eeuw een versterkte waterburcht werd en na de
brand van 1579 in 1595 werd heropgebouwd als
kasteel. Zijn famiüe bezit het sinds 1864 en
heeft het kasteel uitgebreid, zonder afbreuk te
doen aan de speelse renaissancestijl. We verga
pen ons aan de rijke collectie meubels, schilde
rijen, serviezen, sieraden, tapijten en snuiste
rijen. Het kasteel kan afgehuurd worden.
Vervolgens brengt de schipper ons in anderhalf
uur lekker rustgevend varen over die kron-
kel-Leie naar Sint Martens-Latem. Onderweg
wijst Albert Malfait naar een van de villa's en
zegt: 'Die is rijk geworden van de verkoop van
mayonaise aan de Hollanders.'
0 Toeristische informatie over de Leie-streek en over va
ren op de Leie is te verkrijgen via Westtoer/Toerisme
Oost-Vlaanderen, Huis van de Streek
Zuid-West-Vlaanderen, Dam 71, bus 22, 8500 Kort-
rijk, tel. 0032-56249995 of www.toerisme-leiestreek.be
Tussen het
Frans-Belgische
grensplaatsje Wervik
en Gent kronkelt de
Leie door een Vlaams
landschap dat vele
kunstenaars
inspireerde. Tijdens
een boottocht naar
kunstenaarsdorp Sint
Martens-Latem is het
genieten geblazen van
dat landschap, de
kunst en
herinneringen aan een
rijke geschiedenis.
Tip ^rips
Varen op de Leie. Foto Toerisme Leiestreek
der Constant Permeke.' 'Na de oorlog was de
grote periode van de kunst uit La tem voorbij.
Daarna vestigden zich nog wel kunstenaars in
het dorp. Zij maakten vooral gebruik van de goe
de reputatie van de eerste twee groepen', zegt
Piet Boyens. Tijdens de dorpswandeling staan
we op het kerkhof van de Sint Martinuskerk bij
het graf van George Minne. Boyens zegt: 'Minne
was een van de grote beeldhouwers van Europa.
Echt een grote meneer.'
Bietenoogst
Verderop passeren we het graf van Albijn van
den Abeele (1835-1918), geboren, getogen en ge
storven in Sint Martens-Latem. Hij was hier bur
gemeester en gemeentesecretaris, schreef ver
halen en schilderde landschappen van de Leie.
'Van den Abeele was de bindende figuur tussen
de bevolking en die kunstenaars van de eerste
groep, die rare snuiters die altijd in het zwart ge
kleed waren.'
Werk van hem en andere Oost-Vlaamse kunste
naars van naam zagen we voordat we aan boord
gingen in het Museum van Deinze en de Leie
streek. Het topstuk daar is het 3.30 bij 4.80 me
ter grote in 1890 geschilderde doek De Bieten-
oogst van Emile Claus (1849-1924) uit Astene.
Hij woonde en werkte er in de villa Zonneschijn
aan de Leie, waar hij in zijn tuin begraven ligt.
Claus is een van de grootste schilders van de
streek en schilderde veel Leielandschappen.
Dat de Leie nog steeds zo mooi mag meanderen
is mede aan hem te danken. Die sierlijke boch
ten zouden al lang tot de verleden tijd behoren
als begin twintigste eeuw de rechttrekkers hun
zin hadden gekregen. Die wilden een lineaal
langs de Leie leggen om zo het economische ge
win te optimaliseren. Emile Claus was een van
de kunstenaars die zich met succes inzetten
voor het behoud van 'de dronkemansloop van
de rivier', om Piet Boyens nog maar eens te cite
ren.
Slagboom
Van Deinze brengt schipper Albert Malfait ons
naar 't Sas van Astene, een in 1861 aangelegde
afkorting van de Leie van enkele honderden me
ters, die de schippers vijf kilometer hevig kron
kelen bespaarde. Albert toetert zijn scheeps
hoorn en even later komt de Sasmeester uit het
Oude Sashuis om de slagboom te sluiten en de
brug omhoog te takelen, zodat onze boot door
de smalle sluis kan varen. Er achter meert de ka-
joof HANS VAN ALEBEEK I
ten zeeaquarium in een hotel? Waar-
niet dacht de eigenaar van het Ant
werpse Astrid Plaza hotel. Aanvanke-
JJ'K hij bij zijn immense hotel
een shopping-mall realiseren waar
è°°pjesjagers tussen de vitrines en rol-
•toppen konden kijken naar bakken
vol fraaie visjes. Maar de vissen won
den het uiteindelijk helemaal van de
etalagepoppen. In oktober 2003 ging
Aquatopia open om na anderhalf jaar
d weer dicht te gaan voor een ingrij
pende verbouwing.
Het was nog niet die belevenis die ons
''Wrogen stond', verklaart Christel Ca-
wnierde verbouwing van 2,5 miljoen
euro. 'We wilden iets unieks, een com
binatie van een themapark en aqua
rium. Anders gezegd: vissen waren er
«enoeg, maar de aankleding was nog
niet ®hes. Daar is dan ook het meeste
pld in gestoken want de hedendaagse
toerist is Disney en de Efteling gewend
«s het gaat om het juiste sfeertje van
een attractie.
En da's heel aardig gelukt in Antwer
pen. Met licht, geluid, muurschilderin
gen, decoraties en allerlei attributen
zijn themagebieden ingericht waar het
watervolk mooi tot zijn recht komt. Zo
huizen giftige kikkertjes en bijtgrage
piranha's in een klein regenwoudje
mét nevel, bliksemflitsen en af en toe
een bescheiden stormpje. Op vergelijk
bare manier zijn zo onder andere een
mangrovebos en rivierbedding inge
richt.
Zeeveulentjes
Allemaal redelijk authentiek voor zo
ver je dat van namaak kimt zeggen na
tuurlijk. In de duikbootruimte gaat de
meeste aandacht uit naar de glazen
hamsterkooi vol pijpen en bakken
waar Fibu zit. Het is een akelige veel-
poot die vanuit zijn schuilhut het pu
bliek schuw aankijkt. Maar misschien
komt dat ook omdat er kleintjes op
komst zijn. Dat gebeurt hier overigens
ook wel vaker. Met de zeepaardjes zit
Aquatopia bijvoorbeeld in een kweek-
programma dat aan de lopende band
nieuwe 'zeeveulentjes' aflevert.
Nemo en zijn vriendjes als de vergeet
achtige Dory en de kogelvis kunnen
hier natuurlijk niet ontbreken.
Maar veruit het spectaculairst zijn na
tuurlijk de haaien. Die ruimte betreed
je via een roltrap die verdwijnt in een
enorme Jaws-bek. Eenmaal beneden
loop je in een glazen tunnel tussen de
zebrahaaien, verpleegsterhaaien en
zwartpunt rif haaien door. Ziet er en
ger uit dan het is want de glazenwas
sers die hier de boel schoon houden
kunnen er elke week gewoon tussen
door zwemmen.
Aquatopia mikt op zo'n 300.000 bezoe
kers per jaar. Afgaande op de belang
stelling in de eerste maanden na de
opening, zal dat wel lukken want toen
kwamen er elke dag zo'n 1200 mensen
kijken. Een uur of anderhalf kunnen
die er zich zeker vermaken.
Aquatopia ligt tegenover het Centraal Sta
tion in hartje Antwerpen. Het aquarium is
het hele jaar van 10.00 tot 18.00 uur ge
opend, met uitzondering van Eerste Kerst-
Een van de populairste dingen van Aquatopia is de 'meet greet' met echte slangen.Foto's GPD
dag. Toegang kost 11,45 euro voor volwas- vakanties liggen de prijzen hoger, respectie-
senen en 8 euro voor kinderen tussen de 4 velijk 12,45 euro en 9 euro.
en 12 jaar. In het weekeinde en tijdens de www.aquatopia.be
Tieners die in de herfstvakantie wel eens wat an
ders willen dan een saaie boswandeling of een kin
derachtig fietstochtje, kunnen in de omgeving van
Rekken in de Achterhoek het avontuur opzoeken
door met behulp van GPS te gaan smokkelen. Zo
vlak bij de grens
met Duitsland
zijn in dit gebied
al honderden ja
ren smokkelaars
actief. Vanuit Rek
ken (bij Eibergen)
is een 9 kilome
ter lange
GPS-smokkelrou-
te uitgezet spe
ciaal bedoeld
voor tieners. Zij
gaan op pad met
een smokkelpas-
poort en een
GPS-ontvanger,
volgen de rou- Met een GPS-ontvanger smok-
te-aanwijzingen kelen in de Achterhoek.
en proberen vee, Foto GPD
wiet, jenever, ta
bak of koffie over de grens te smokkelen. Iedere
deelnemer krijgt een geheime opdracht die vertelt
welke spullen naar Duitsland en weer terug naar
Nederland moeten worden gesmokkeld. Onder
weg wachten geheime schatkistjes waar smokkel
waar kan worden geruild. Deelname aan het spel
kost 5,95 euro p.p., voor de GPS-ontvanger en de
opdrachtkaartjes wordt een borg van 50 euro ge
vraagd.
www.vwachterhoek.nl
Familiemaand in Zandpoort
Zandvoort heeft de maand oktober uitgeroepen
tot familiemaand. Dit houdt in dat er voor families
in de bandplaats deze maand allerlei voordeeltjes
te halen zijn. Zo kan er na een lekkere strandwan
deling bij diverse horecagelegenheden worden
aangeschoven voor een lunch die slechts vijf euro
p.p. kost. Een dertigtal winkeliers doet mee aan de
actie door zijn klanten kortingen tot 25 procent te
geven. Een bioscoopje in Cirucs Zandvoort is ook
te pakken voor 5 euro en voor datzelfde bedrag
kan een duik genomen worden in het subtropi
sche zwemparadijs van Center Pares.
www.zandvoort.nl
Historische verhalen in de
Achterhoek
Zes steden in de Achterhoek bieden bezoekers tij
dens de herfstvakantie de mogelijkheid letterlijk
en figuurlijk op verhaal te komen. In iedere stad
neemt een historische figuur geïnteresseerden
mee terug in de tijd tijdens een stadswandeling.
Tijdens de rondleidingen vertellen de figuren hun
eigen verhaal. Zo gaat in Bredevoorde Hendrickje
Stoffels, de levenspartner van Rembrandt met be
zoekers op stap. In 's-Heerenberg verzorgt Mech-
teld ten Ham, de laatste heks van Nederland, de
rondleiding. Frederik Hendrik, de zoon van Wil
lem van Oranje, vertelt zijn levensverhaal in
Groenlo. De handelsvrouw Charlotte Colenbran
der verhaalt in Doesburg over haar winkel in kolo
niale waren. Van stadsomroeper Klepper Dirk krij
gen bezoekers te horen wat de overeenkomst is
tussen Lochem en Troje. Stadstrompetter Thonis
Drogenap neemt zijn gasten mee door Zutphen.
De bijzondere stadswandelingen vinden plaats op
steeds wisselende dagen.
www.vvvachterhoek.nl
Handelsvrouw Charlotte Colenbrander begeleidt
rondwandelingen door Doesburg. Foto GPD
Joods leven in Amsterdam
Wie meer te weten wil komen over het Joodse le
ven in Amsterdam, kan komend weekeinde zijn
hart ophalen in de hoofdstad. Daar houdt kunsthis
toricus Vincent Rottier vrijdag een dialezing, waar
in hij zijn toehoorders meeneemt op een virtuele
wandeling door Joods Amsterdam. De lezing wordt
een dag later, op zaterdag 15 oktober, gevolgd
door een echte wandeling door de Plantage, de
Weesperbuurt, Uilenburg en Valkenburg. Tijdens
die tocht wordt gezocht naar sporen van het Jood
se leven van voor de oorlog. Verzamelen voor deze
wandeling om 14.00 uur bij de entree van het
Joods Historisch Museum (deelname kost 8 euro).
De dialezing met fragmenten van historische films
en foto's vindt plaats in wandelcafé In de Boom
spijker, Rechtboomsloot 52, Nieuwmarktbuurt,
Amsterdam. Aanvang 20.00 uur, toegang 2 euro.
Zeilen met workshops bij Tussock
Varen op en met traditionele Turkse zeilschepen
regelt Tussock Cruising uit Amersfoort al wat jaar
tjes. Elk vaarseizoen biedt Tussock thema-vaarten.
Een overzicht: 29 maart Eclipsreis met Bob Ursem,
10 juni 'zangles' aan boord met Mathilde Santing.
leren schrijven met Yvonne Kroonenberg op 17
juni, een digitale fotografie cursus met Jim Moor
op 13 mei. professioneel fotograaf en vakdocent
aan de Fotovakschool op 13 mei. Verder een culi
naire cruise met chef Ramon Beuk op 26 augustus,
een gezondheidscruise met Kiki Lorier op 6 mei en
duiken op 7 oktober. Ook weer een natuurreis met
archeologie met opnieuw Bob Ursem op 30 septem
ber.
www.tussockcruisinq.com
rinor WIEL BEIJER
De Leie is beurtelings aan het gezicht
onttrokken en dan weer niet. Het is
een lui kronkelende rivier met
traag, vaalgroen water en hier en
daar hoge populieren in de rij. De grillige
stroomgeul rijgt de wisselende facetten van het
landschap tot een geheel samen.
Mooie woorden over deze kronkelrivier, waarin
volgens onze kapitein Albert Malfait zes jaar ge
leden nog ratten zwommen. 'Zo smerig was de
Leie toen. Zwart was het water. Nu zwemmen
er weer tien soorten vis, zoals karper en voorn,
is het ijsvogeltje terug en groeien er weer water
lelies', vertelt de kapitein, die ons van Deinze
naar Sint Martens-Latem brengt.
Wij zitten gemoedelijk op terrasstoelen op het
dek en genieten van het voorbijglijdende land
schap. De schipper trakteert op champagne.
Drinkt zelf een glaasje bubbeltjes mee. Onder
wijl vertelt hij over zijn geliefde rivier en over
de Vlaamse nouveau riche die in vaak protseri
ge villa's met veel groen er omheen aan de wa
terkant woont.
'Gelukkig vooral op één oever. De andere is gro
tendeels gebleven, zoals de oevers hier honderd
jaar geleden moeten zijn geweest, toen de kun
stenaars hier schilderden', weet Albert, die fa
milie is van Hubert Malfait, een van die
Leie-schilders van begin vorige eeuw.
Kunstenaar
Een Nederlandse boot vaart door de smalle sluis van 't
van Astene. Foto i
Die mooie beginwoorden over de Leie komen
niet uit de mond van onze schipper, maar lezen
we in de wandelgids 'In de voetsporen van de La-
temse kunstenaars' van Piet Boyens. Hij is cul
tuur-ambtenaar in de gemeente Sint Martens-La
tem en een groot kenner van de kunstenaars
die zich eind 19e, begin 20ste eeuw hier" in
Oost-Vlaanderen in Sint Martens-Latem vestig
den.
Terwijl hij niet eens uit deze streek komt. Hij is
een Nederlandse Limburger uit Sweikhuizen,
die kunstgeschiedenis en archeologie studeer
de en betrokken was bij archeologische opgra
vingen rond de St. Servaas in Maastricht. Piet
Boyens schreef zijn doctoraal scriptie echter
over de schilder Gustave De Smet (1877-1943)
en daarna ook diens oeuvrecatalogus.
Gust De Smet stamt uit Gent, maar vestigde
zich zoals zoveel andere kunstenaars uit die
stad (waaronder zijn schilderende broer Leon)
in Sint Martens-Latem. In feite is Piet Boyens
zijn schilder gevolgd. Ter afsluiting van een dag
je op en rond de Leie wandelt hij met ons door
zijn dorp en vertelt over de kunstenaars die
hier leefden.
'Door het impressionisme wilden eind 19e
eeuw veel kunstenaars weg uit de stad. Ze vestig
den zich op het platteland om er het landschap
te schilderen zoals het was. In Latem vestigde
de eerste groep zich rond 1898 en die bleef tot
1908. De beeldhouwer George Minne, bekend
om zijn geknielde figuren, was een van hun lei
ders. Hij bleef hier wonen.
De tweede groep bleef tot de Tweede We-
as reldoorlog. Tot die groep behoorde ook de
vyp grootste Vlaamse expressionistische schil-
