Delta Boys vallen van voetstuk
Entertainment achter de geveltjes
Bedrijven vechten
om aandacht in
reclame-oorlogjes
Boek nuanceert belang Zeeuwse economische ommekeerin jaren zestig
het bedrijf
donderdag 13 oktober 2005 23
Aardappelzetmeel door beton
SUMAR - Het Friese bedrijf Noppert Beton uit Sumar
gaat aardappelzetmeel in beton verwerken. Het zetmeel
moet ervoor zorgen dat de stoeptegels en stenen die het be
drijf produceert goedkoper en sneller kunnen worden ge
maakt en er beter uit gaan zien. Dat hebben Noppert Be
ton en zetmeelleverancier Avebe in Veendam gisteren be
kendgemaakt.
Per kuub beton wordt 300 gram zetmeel toegevoegd. Het
zetmeel werkt als een soort spons voor het water dat
wordt gebruikt bij het maken van bijvoorbeeld straatte
gels. „Hoe meer water je bij het cement en het zand doet,
hoe beter een betontegel uithardt." ANP
Internet groeit sneller dan ooit
DEN HAAG - Het internet groeide dit jaar voor het eerst
sneller dan tijdens het hoogtepunt van de dotcom-hype.
Uit een onderzoek van het Britse internetbedrijf Netcraft
blijkt dat er dit jaar 17 miljoen websites bij gekomen zijn.
In 2000, de tijd van de 'gouden bergen', waren dat er 16
miljoen. Na het instorten van de 'nieuwe economie' was
de groei steeds lager.
Dat het internet sneller groeit dan ooit, is vooral te dan
ken aan de populariteit van weblogs en het grote aantal
kleine bedrijven dat een site opent. Volgens de onderzoe
kers begint het internet zich nu pas te ontwikkelen, zoals
het in 2000 de bedoeling was: het groeit in rap tempo en
er wordt geld verdiend. GPD
Delta Lloyd neemt belang in DIM
ROTTERDAM - Verzekeraar Delta Lloyd heeft een be
lang verworven van 6,5 procent in DIM Vastgoed. Dat liet
DIM, belegger in Amerikaanse winkelcentra, gisteren la
ten weten. Om het bedrijf is momenteel een biedingsstrijd
aan de gang.
Delta Lloyd heeft zijn belang verkregen via een omruil
van schuld in aandelen. De verzekeraar verstx-ekte DIM
zes jaar geleden een lening van 9,9 miljoen dollar, die nu
is omgezet in ruim 481.000 nieuwe aandelen.
DIM maakte dinsdag ook bekend dat het niet open staat
voor een bod van de Amerikaanse investeerder Equity
One, dat 20,50 dollar per aandeel wil betalen. De koers
van de aandelen DIM Vastgoed stegen gisteren tot boven
het niveau van beide biedingen. ANP/RTR
Denen nemen belang in De Post
BRUSSEL - Post Danmark A/S stapt samen met de Brit
se investeringsmaatschappij CVC Capital Partners in het
Belgische nationale postbedrijf De Post. In ruil voor een
kapitaalinjectie van 300 miljoen euro krijgt het
Deens/Britse consortium een belang van 50 procent min
één aandeel in De Post. De nipte meerderheid van de aan
delen blijft in handen van de Belgische overheid.
Dat hebben alle betrokkenen in een gezamenlijke verkla
ring gisteren aangekondigd. De Belgen waren al langer
op zoek naar een partner voor de posterijen. Korte tijd
wex-d daarbij ook de naam van het Nédèrlandse TNT ge
noemd.
De Post heeft moeilijke jaren achter de rug, waarbij de
wens tot bezuinigen geregeld botste met weerstand van
vakbonden. Invoering van nieuwe postroutes, over een pe
riode van een jaar uitgesmeerd, heeft geregeld tot plaatse
lijke stakingen geleid. ANP
lisselkoers
izet bezoek
now aan China
KING - De Amerikaanse mi-
ter van Financiën John Snow
rijn bezoek van acht dagen
iChina begonnen. De minis-
zal het bezoek aangrijpen
k een herhaalde oproep aan
inaom het wisselkoersbeleid
ribcler te maken.
fff bracht gisteren een be
aan de beurs van Shang-
L waar hij een oproep deed
verdere hervormingen van
Ifinanciële markten. Op die
kan de snelle groei van
Chinese economie worden on-
aldus de bewinds-
i
h belangrijk element in de
Iwikkeling van de Chinese fi-
markten is de flexibili-
van het wisselkoersbe-
1 China heeft zijn munteen-
I de yuan, jarenlang gekop-
d gehouden aan de dollar
is daar voorzichtig van
gestapt en houdt zijn munt
bmnen bepaalde marges ge-
aan een 'mandje' van
tenlandse munten. Snow
rte die stap 'belangrijk en
historisch', maar vindt dat
Chinezen verder moeten
taak rond de wisselkoers is
=ng een gevoelig punt in de
tussen de Verenig
en China. China laat
munteenheid maar beperkt
sgen en de voorzichtige ont-
van de yuan en de dol-
Seft daar maar weinig aan
nderd. Volgens de Ameiïka-
«bben de Chinezen een on-
Z handelsvoordeel. In hun
!z°u de yuan daarom veel
moeten worden gereva-
tobben mede door het
wisselkoersbeleid een
handelstekort met de Chi-
II Ze voeren meer in dan
zijn Amerikaan-
dnjven in de problemen ge-
Om de scheefgroei in de
le remmen zouden de
volgens de VS meer
ietmogelijkheden moeten
Op die manier zou de
vraag kunnen wor-
fótimuleerd en is de econo-
China minder afhanke-
J» de export.De kwestie
de koers van de yuan komt
deze week aan de orde op
dtoerentie van twintig be-
windustrielanden. De fi-
leiders van onder meer
t China, Japan en Brazilië
3 en 16 oktober in de
v-an Peking samen ANP
hom^che analyses van Zeeland dui-
10 wak aan als een breekpunt:
h0t va" 9rote bedrijven maakte
i einde aan anderhalve eeuw van
umtie en verval en luidde een grote
balslag in. Willem van den Broeke
paul Brosse nemen in hun onder-
Ij'naar de economische geschiedenis
"'■Zeeland tussen 1800 en 2000 - Pro-
tót in de periferie - afstand van die
«cljje. Morgen wordt hun boek gepre
mieerd in het oude stadhuis van Mid-
ü'M rg
1DDELBURG - Zeeland stond er
1800 wel degelijk abominabel
Ook Van den Broeke en Brusse
fleren dat het na de teloorgang van
Verenigde Oostindische Compagnie
de West-Indische Compagnie snel
thleruilging met de Zeeuwse econo-
rdanks relativeringen over bijvoor-
£i de hoge ontwikkelingsgraad van
landbouw en de honderden banen
i de calicotfabrieken (katoenwe-
njai) voortbrachten, bevestigt hun
ie dat Zeeland dieper wegzakte in
.malaise dan de rest van Nederland,
rfoge lonen in de landbouw hadden
hoge lonen in de stéden tot gevolg,
boorde nijverheid slecht presteer-
De decentrale ligging en de kleine
asmarkt, altijd belangrijke aan-
aispunten voor Zeeland, vormden
jemmeringen.
1(00 ziet de provincie er onmisken-
heel anders uit. Van den Broeke
i Brusse onderkennen dat de ontwik
ken in de jaren vijftig en zestig
iivoor hebben gezorgd. De Deltawer-
maakten het gebied beter bereik-
ir. Industrieën als aluminiumsmel-
Pechiney en chemiereuzen Dow en
«hst leverden duizenden banen op.
ritiek
ié valt er volgens de onderzoekers
el wat af te dingen op eerdere econo-
iche analyses. Met name die van
Verburg, zelf betrokken bij de ont-
ikelingen in de jaren zestig als direc-
ir van het Economisch Technolo-
ïhlnstituut (ETI) in Zeeland, wordt
or hen bekritiseerd. „Het beeld dat
in zijn onderzoek uit 1996 schetst,
1860 een scheidslijn is, gaat niet
t stelt Brusse.
t belangrijkste bezwaar van Ver-
Het complex van Dow in de jaren zestig. De gerealiseerde groei van de economie was geen strikt Zeeuwse prestatie, maar
afhankelijk van groei elders. De chemische industrie in met name de Kanaalzone is daarvan een voorbeeld. Co-auteur Wil
lem van de Broeke: „Als Dow hoest, is Zeeuws-Vlaanderen verkouden."
burgs analyse is dat de Zeeuwse econo
mische geschiedenis vóór 1960 wel heel
stereotiep wordt neergezet', schrijven
Brusse en Van den Broeke in hun inlei
ding. Door te spreken van stagnatie en
verval, wordt de indruk gewekt dat er
in Zeeland niks gebeurde. Het tegen
deel is waar, stellen zij.
De landbouw begon bijvoorbeeld met
de verbouw van suikerbieten. Een aler
te reactie van de boeren op de depres
sie, menen de onderzoekers. Suikerfa
brieken kwamen er echter niet. Niet
omdat Zeeuwse ondernemers daar het
geld en het lef niet voor hadden, maar
omdat de bieten goedkoop waren af te
voeren naar de suikerfabrieken in Bra
bant. Het was dus een strategische eco
nomische beslissing om niet te investe^
ren, benadrukt Van den Broeke.
Om te onderstrepen dat lokale onderne
mers wel degelijk inzicht hadden in
kansrijke investeringen, wijst Brusse er
op dat zij wél investeerden in Brabant
se suikerfabrieken: ze grepen kansen
maar namen geen onnodige risico's.
Als geheel bleef Zeeland achterlopen.
Dat neemt niet weg dat binnen de pro
vincie grote regionale verschillen be
stonden.
Middelburg verging het in de negentien
de eeuw slecht door de malaise in de
handeLen -nijverheid, maar Vlissingen
groeide hard en nam de leidende rol
over, onder meer door de scheepswerf
De Schelde en de Stoomvaartmaat
schappij Zeeland. Arnemuiden werd
als grootste visserhaven voorbijge
streefd door Yerseke en Bruinisse. Ter-
neuzen was altijd een constante factor
en zelfs één van de snelst groeiende ste
den van het land.
De ontwikkeling van Zeeuws-Vlaande
ren werd sterk beïnvloed door het Bel
gische achterland. De regio dankte ex-
de komst van fabrieken aan, maar profi
teerde er matig van. De bedrijven haal
den hun werknemers vooral uit Vlaan
deren, omdat die goedkoper waren dan
de Zeeuwen.
Waterwegen
Ook de infrastructuur had zowel posi
tieve als negatieve invloeden, signale
ren Van den Broeke en Brusse. „De lig
ging aan goede watex-wegen is zo gun
stig, dat die een nadeel wordt. Zie de si
tuatie met de suikerfabrieken", zegt
Van den Broeke.
Kox-tom, Zeeland mag dan economisch
anderhalve eeuw achter de rest van Ne
derland hebben aangehobbeld, het was
niet alleen maar kommer en kwel.
Ook wat er na 1960 is bereikt, verdient
volgens de onderzoekei-s relativering.
De prestaties worden 'schromelijk over
schat'.
Verburg behoorde tot de zogenoemde
Delta Boys, Zeeuwen op hooggeplaat
ste posities die er alles aan deden wat
in hun vermogen lag om de regionale
economie op te stuwen in de vaart dei-
volkeren. Van den Broeke: „Zij hebben
zich het vuur uit de sloffen gelopen,
maar de inhaalslag is niet écht gelukt.
In 1970 bedroeg het aandeel van Zee
land in de toegevoegde waarde van Ne
derland 2,4 pi'ocent. In 1990 was dat
iets hogei', 2,6 pi-ocent, maar in 2000
was het weer gedaald tot zelfs iets on
der het niveau van 1970."
Slecht
Brusse: „De laatste tien jaar kende Zee
land de langzaamste groei van heel Ne
derland. Het gaat relatief slecht." Van
den Broeke: „De rest van Nederland is
ook gegroeid, en harder dan Zeeland."
Brusse nuanceert ook de i*ol die de Del
ta Boys zichzelf toedichten: „Waren zij
niet opgestaan, dan waren er wel ande
ren geweest. Er is tweehonderd jaar
lang door van alles en iedereen gelob
byd in het belang van Zeeland. De Del
ta Boys hebben het over stagnatie en
verval om de periode daarna te bena
drukken."
De onderzoekers vragen zich tevens af
of de grote bedrijven zich daadwerke
lijk naar Zeeland hebben laten lokken
door de inspanningen van de Delta
Boys, of dat er andere redenen waren.
Zij zouden graag zien dat daar een
nieuw onderzoek naar gedaan wordt.
Daar komt bij dat de wel gerealiseei'de
groei van de economie geen strikt
Zeeuwse prestatie was, maar afhanke
lijk was van groei elders. De chemische
industrie in met name de Kanaalzone is
daarvan een voorbeeld. Dat maakt de
regionale economie tegelijk kwetsbaar.
Van den Broeke: „Als Dow hoest, is
Zeeuws-Vlaanderen verkouden."
'Ten diepste is de conclusie, dat de
Zeeuwse regio gedurende de hele negen
tiende en twintigste eeuw de periferie
bleef ten opzichte van de economische
centra in de Europese ruimte', schrij
ven de onderzoekers. Van den Broeke.
„We hebben de geschiedenis ontdaan
van mythes en gereconstrueerd hoe het
werkelijk is geweest."
door Henk Postma
Stap Partycentrum De Gevel
tjes binnen, en je staat met
een weer buiten. Het is alsof je
in een dorp uit over-grootmoe-
ders tijd terecht bent gekomen.
Op de markt is het disco. Al kan
die ook als koffietafel zijn ge
dekt. Je kan er terecht in een Ier
se pub of Hollands feestcafé, om
geven door museale attracties
als een smidse, hoerenkamer,
dorpswinkel en klompenmake
rij, en dat alles tot in de puntjes
ingericht. De ambiance van De
Efteling is er niets bij.
Zatex-dagavondkoorts in 's-Hee-
renhoek. Wat uitbaatster Mar-
got van Damme betreft is het de
hele week feest. „Dat het hier
elke dag helemaal vol zit, dat is
mijn droom." Of ze dan geen
handen te kort komt? „Ik ben op
m'n best als het druk is." Met
echtgenoot Kees van Damme
bouwde ze de discotheek uit tot
een partycentrum waar ieder
een, jong of oud, terecht kan.
Het ademt een sfeer van vervlo
gen tijden, maar herbergt de
nieuwste technieken om van elk
evenement een succes te maken.
Maakt niet uit of dat nu een
bruiloft of personeelsfeest, een
jubileumviering of teambuil
dingsbijeenkomst is.
De Geveltjes herbergt ook
Kiekieris, 'al dei'tig jaar de swin-
gendste discotheek van Zee
land', zoals trots in de folders
staat. En alsof dat nog niet ge
noeg is, runnen de Van Dammes
sinds koi't ook een uitgaansgele
genheid in het Land van Hulst:
disco Love in Kloosterzande,
die nu als 2nd Love door het le
ven gaat.
Toch is Kiekieris Ontspannings
centrum, zoals het bedrijf nog
steeds bij de Kamer van Koop
handel te boek staat, een een
manszaak. Dat wil zeggen, een
bedrijf dat door de twee echtelie
den helemaal zelf wordt gerund,
Vast personeel houden de Van
Dammes er niet op na. Ze heb
ben wel meer dan dertig oproep
krachten achter de hand.
Gouden greep
Het begon in 1974 met een initia
tief van Toon Martens. Hij werd
in het dorp voor gek verklaard,
toen hij aan de Marktstraat 16
een discotheek begon, en daar
na enige tijd een tweede dans
zaal bij liet bouwen. Maar het
bleek een gouden greep. Kiekie
ris trok zowel drommen disco-
Kees en Margot van Damme laten zich bij de exploitatie van hun dans- en partycentrum niet gek maken door trends. „Dat oude, dat nostal
gische, dat blijft. Het geeft een sfeer die meteen warmte brengt." foto Willem Mieras
jeugd als liefhebbers van stijl
dansen, en werd tot in verre om
trek een begrip. In 1991 deed op
richter Martens de zaak aan zijn
bedrijfsleider Kees van Damme
over. Die vond een aantal jaren
later Margot op zijn pad. Ook
zij bleek voor de horeca gebo
ren. Ze stond al achter de tap
toen ze aan het Cios voor sportle-
rares studeerde. Nadat een bles
sure haar dwong met de studie
te stoppen, begon ze, op negen
tienjarige leeftijd, haar eerste
café. In Dans- en Partycentrum
De Geveltjes leeft ze zich nu vol
ledig uit, als horecabaas, als or
ganisator, als gastvrouw en als
keukenprinses. „Alle gerechten
bereiden we zelf, met verse in
grediënten. Zelfs de aardappels
schil ik zelf." Ondertussen
steekt Kees hart en ziel in de dis
cotheek. Ook die vergt zowel in
zet als inventiviteit, wil het jeug
dig publiek elk weekend weer
terugkeren.
Er was een tijd dat Kiekieris
vanzelf vol liep. Op zaterdag
avond verdrong de jeugd zich
massaal voor de deur. En op zon
dagmiddag stond jong en oud in
Naam:
Dans en Partycentrum
De Geveltjes
Plaats:
's-Heerenhoek
Opgericht:
1974
Aantal medewerkers:
30 oproepkrachten
de xij om te komen stijldansen.
Op werkdagen voerde de Olau
Line bussen vol Engelsen aan.
En ook veel Belgen, clie op boter-
reis door Zeeland trokken, leg
den aan in 's-Heerenhoek. Die
tijd is voorbij. „Ouderen zie je
tegenwoordig zo vaak niet meer
in het uitgaansleven. En de
jeugd is kritischer geworden. Je
moet behoorlijk wat bieden."
Dus biedt de disco steeds weer
een andere attractie of sfeer.
„De jeugd is mobieler, en be
steedt nu ook minder gemakke
lijk geld in de horeca. Ik zeg wel
eens: onze grootste concurrent
is de mobiele telefoon. Daar
gaat heel wat geld in zitten. Elk
nieuw gesprek is al gauw een
drankje minder."
Dus het roer moest om. De Ge
veltjes timmert nu nadrukkelijk
ook als partycentrum aan de
weg, en mikt daarmee zowel op
het bedrijfsleven als op groepen
particulieren. De discotheek
draait alleen nog op zaterdag
avonden, en biedt de bezoekers
speciale attracties aan. Van Mar
co Borsato tot Guus Meeuwis en
Ali B, vrijwel alle top-40 arties
ten hebben er op de planken ge
staan.
Om publiek naar De Geveltjes
te trekken, fungeert het bedrijf
ook als organisatiebureau. „Of
het nu gaat om een band of een
bekende Nederlander, een vuur-
spuwer of slangenact, een dag
tocht met gids of een stel fiet
sen, we regelen het, of we heb
ben het in huis. Tot de
standaarduitrusting behoort
een automatisch Belgisch dans-
orgel en natuurlijk is een karao-
ke-installatie stand-by.
Trends
De Van Dammes laten zich niet
gek maken door trends. „Dat
oude, dat nostalgische, dat
blijft. Het geeft een sfeer die
meteen warmte brengt." De mu
ziekkeus is divers: top 40, maar
daarnaast ook trance, hardstyle,
retro, r&b, Nederlandstalig en
ambiance, om maar eens wat te
noemen.
Ouders die elkaar ooit voor het
eerst in Kiekieris ontmoetten,
weten er nu hun kinderen in vei
lige handen. Dat schept wel een
imagoprobleem. „Mensen herin
neren zich Kiekieris als plek
waar je ging stappen. Ze realise
ren zich niet altijd dat je hier nu
ook met je hele bedrijf of fami
lie kan feesten."
Easyjet pest de KLM, Edah
vergelijkt bonnetjes met die
van de concurrentie en Route
Mobiel maakt de ANWB
zwart. Het draait allemaal
om aandacht.
door David Davidson
NIJMEGEN - 'We hadden het
zelf niet beter kunnen zeg
gen', kopt Route Mobiel in pa
ginagrote advertenties. De
pechhulpdienst reageert hier
mee op de advertentie waarin
de ANWB stelt dat 99 procent
van de leden lid is van de
ANWB om de wegenwacht,
terwijl dit maar 1 procent is
van wat de ANWB doet.
Natuurlijk wil de ANWB be
wijzen dat hij leden meer
waar voor hun geld biedt,
maar Route Mobiel greep de
advertentie aan om overtolli
ge ANWB-diensten te bena
drukken, De ANWB wil er al
leen over kwijt dat 'het niet
leuk is om mee geconfron
teerd te worden'. Concurren
ten vegen in reclamecampag
nes de vloer met elkaar aan.
Het mocht altijd al, maar nie
mand deed het. Reclamema
kers in Nederland vonden het
'not done'.
Volgens Piel Hein Smit van
reclamebureau XXS uit Am
sterdam hebben vergelijken
de reclames de toekomst. Het
bedrijf maakt onder andere
de campagnes van prijsvech
ters als Easyjet en Routemo
biel. Met een vergelijking is
volgens Smit aandacht gega
randeerd. „Een voorbeeld is
Easyjet, waarvoor we in 1998
als eerste een vergelijking
met de KLM maakten. Deze
vorm van reclamemaken
brengt een discussie op gang,
mensen vertellen door wat ze
hebben gezien. Hierdoor is
Easyjet een sterk merk gewor
den."
Smit adviseert bedrijven die
worden uitgedaagd niet te rea
geren. „Ze moeten uitgaan
van hun eigen kracht. Met te
rugslaan maak je het erger,
Hoe meer stof een campagne
doet opwaaien, hoe beter het
is voor de uitdager. Aan de an
dere kant proberen we juist
een reactie uit te lokken. We
pesten net zo lang tot ze terug
slaan."
Vergelijken mag, toch is niet
alles geoorloofd. „Het is ver
boden om een concurrent af
te zeiken of belachelijk te ma
ken in een reclame-uiting",
zegt ANWB-raadsman Paul
Reeskamp. Hij doelt daarmee
op de advertentietekst: 'nooit
meer langs de wegen wach
ten' van Route Mobiel, een
toespeling op de ANWB-we-
genwacht. Reeskamp doet
steeds meer zaken voor bedrij
ven die vinden dat ze op een
oneerlijke manier met een
concurrent worden vergele
ken. „Het is moeilijk te zeg
gen wat precies wel en niet
mag. De scheidslijnen zijn
heel dun. De kern is dat een
reclame een consument niet
op het verkeerde been mag
zetten. Een vergelijking moet
objectief en controleerbaar
zijn. Zomaar beweren dat
jouw product lekkerder is,
mag dus niet, tenzij een
smaakpanel dat heeft aange
toond. Zeggen dat jouw pro
duct, groter of goedkoper is,
mag wel. De voorwaarde is
dat de vergelijking eerlijk en
volledig is", aldus Reeskamp.
Dat betekent dat je een Por
sche 911 en een Suzuki Al to
niet mag vergelijken op basis
van prijs alleen. Reclamema
kers moeten ook het verschil
in kwaliteit benadrukken.
Cola-oorlog
Coca-Cola en Pepsi vochten
midden jaren tachtig in de
Verenigde Staten al de 'co-
la-oorlog' uit, door elkaar
zwart te maken.
In de VS mag volgens Rees
kamp meer dan in ons land.
„Lange tenen worden in Ne
derland nu nog goed be
schermd, maar toch denk ik
dat we hier schoorvoetend
ook die kant op gaan. De Ne
derlandse rechter wordt
steeds liberaler. Bovendien is
de Europese Unie een groot
voorstander van vergelijken
de reclame, omdat het goed is
voor de markttransparantie."
GPD
