Op zoek naar ideale afslankpil
Polderen met de patiënt
PZC
Hij komt niet alleen
maar voor de pillen
Eskimo's
Wetenschappers volgen achtduizend kinderen tot hun volwassenheid
10 oktober 1955
maandag 10 oktober 2005
Op 15 oktober verschijnt een nieuwe editie van het Grot
Boekje. Daarin staan enkele nieuwe spellingsregels en z
oude grondig geherformuleerd. De PZC besteedt in een1
van dertien artikelen aandacht aan de veranderingen.
Het zal de eskimo's zelf
worst wezen en zij hebben
trouwens een hekel aan de bena
ming eskimo's, maar in het nieu
we Groene Boekje krijgt 'Eski
mo' een hoofdletter.
Dat komt omdat de spellingcom
missie het geschaard heeft on
der een regel die zegt dat er een
hoofdletter moet staan als het
gaat om de naam van een bevol
kingsgroep of lid daarvan. Maar
dan moet die naam wel afgeleid
zijn van een aardrijkskundige
naam (Nederlander van Neder
land bijvoorbeeld) of het moet
om een specifiek volk gaan (Ne
derlanders).
Tot nu toe had 'eskimo' een klei-
nieuwe editie
door Wim Daniëls
ne letter, omdat het als een
soortnaam of verzamelnaam ge
zien werd, Maar de samenstel
lers van het nieuwe Groene
Boekje vinden blijkbaar dat 'Es
kimo' (ik gebruik hier alvast de
nieuwe spelling) de naam is van
een specifiek volk. Van 'zigeu
ner' vinden zij dat niet. Dat
krijgt een kleine letter, omdat
het een overkoepelende term is
voor etnische groepen. Specifie
ke zigeunergroepen, zoals de Ro
ma en de Manoesjen, krijgen
wel een hoofdletter.
De benaming 'indianen' krijgt
net als 'zigeuners' ook een klei
ne letter. Maar elke specifieke
indianengroep krijgt een hoofd
letter: Apachen, Azteken enzo
voort. Ook 'Papoea' krijgt een
hoofdletter in het nieuwe Groe
ne Boekje, blijkbaar omdat men
de Papoea's eveneens
specifiek volk ziet,
Maar wat is nu eigenlijl
cifiek volk en wat is
sche groep? De gelee:
het er niet over eens,
redelijk algemeen a
omschrijving is toch t
pen zich etnisch verboi
len als zij een gemeenst
ke afstamming en cult
ben. Met die cultuur k|
voorbeeld taal en godsc
doeld zijn.
Misschien is 'ariërs' t
voorbeeld van een over)
de term voor etnische
'Ariërs' lean in ieder ge
de naam zijn van een
volk, want je kunt dat
aanwijzen; het is imme
een bepaald land of in
paalde streek gevestigd
oorspronkelijke rassen
Noorden zijn misschiet
groepen te noemen. Ii
dat Hitier dat deed. N
heb je het hoe dan ook
een specifiek volk. 'Ark
geen aardrijkskundiger
Het woord komt van hi
sche 'arya', dat 'edele'!
Merkwaardig is dan
'Ariër' in het nieuwe
Boekje toch een hoi
krijgt, net als 'Eskimo'
poea'.
Eskimo's vinden wij in\
lende gebieden en lan
hebt ze in Canada, op
land, maar ook in Alask
berië. Het is dan ook gee
fiek volk. Ook Papoea's
niet. Er leven in Indoni
tientallen verschillende,
volkeren.
Die hebben bijna allem
eigen taal. En die talen)
sommige gevallen totaal
elkaar. De namen Es)
rauwvleeseter) en Pap
kroesharige) zijn verd
niet afgeleid van een aa
kundige naam.
Kortom, het is weer ondt
heid troef, al is het niett
dat taalgebruikers di
massaal gaan zeggen:
ling zal mij voortaan wc
zen'. GPD
Met een bijzonder uitgebreid on
derzoek gaat het Universitair
Medisch Centrum Groningen op
zoek naar oorzaken van en op
lossingen voor vetzucht. Alle ba
by's die in een jaar tijd in Dren
the ter wereld komen, worden
onderzocht, en nog eens 2200 tie
ners in Groningen en Friesland.
Zij worden daarna gevolgd tot
zij vohvassen zijn. Het mooiste
zou zijn als dit uiteindelijk leidt
tot de ideale afslankpil, die over
gewicht kan voorkomen.
door Arend van Wijngaarden
GRONINGEN - Dat wij met z'n
allen te dik worden, dat weten
wij zo langzamerhand wel. Wij
hangen te veel achter het beeld
scherm en wij eten vooral veel
te veel chips en patat. Dat leidt
tot allerlei ziektes zoals hartin
farcten, suikerziekte en kanker.
De overheid laat ons dan ook in
reclamespotjes weten dat wij
meer moeten sporten en gezon
der moeten eten. En allerlei be
drijven spelen in op de gezond
heidsrage.
Allemaal goed en belangrijk,
maar alleen hiermee lossen wij
het probleem van de uitdijende
buiken niet op, vindt de Gro
ningse professor Pieter Sauer.
„Het aantal jonge kinderen met
overgewicht neemt gestaag toe,
ook in de groep van 0 tot 4
jaar", legt hij uit. „Bij oudere
kinderen kun je nog zeggen dat
het komt door te weinig bewe
ging. Maar bij die heel jonge kin
deren gaat dat niet meer op. Er
moet met hen meer aan de hand
zijn en daar is eigenlijk nog
nooit goed onderzoek naar ge
daan."
Hersenen
Om dit onderzoek grondig uit te
voeren, heeft Sauer het Gecko
opgericht, het Groningen Ex
pert Centrum voor Kinderen
met Overgewicht. Met steun van
onder meer drogisterijketen het
Kruidvat kan een hele batterij
wetenschappers aan het werk in
zeven verschillende deelonder
zoeken waarbij bijna achtdui
zend kinderen in het noorden
van Nedeidand onder de loep
worden genomen. Maar er wor
den ook onderzoeken met proef
dieren gedaan.
Een van de onderzoekers is bio
loog Gertjan van Dijk, die zich
bezighoudt met de invloed van
de hersenen op de energieba
lans. De hersenen geven name
lijk een seintje of het lichaam
enex-gie moet opslaan in vet.
„Het lichaam heeft energie no
dig maar het evenwicht tussen
verbranding en opname van
energie is niet altijd goed", legt
hij uit. Gedui'ende de evolutie
heeft het menselijk lichaam zich
blijkbaar ingesteld op periodes
van honger. Eerste vereiste is
dat er altijd genoeg energie over
blijft om de hersenen te laten
draaien. Voor dat doel slaat het
lichaam energie op in vet. Maar
hoeveel, dat is een kwestie van
afstelling.
„Al in de jaren zeventig van de
vorige eeuw is ontdekt dat het
hormoon leptine in die afstel
ling een belangrijke rol speelt",
vervolgt Van Dijk. „Bij expei'i-
menten met proefdieren zagen
wij dat ratten minder gaan eten
als je leptine in hun hersenen
spuit. Het hormoon beïnvloedt
blijkbaar de eetlust."
Receptoren
Voor de werking van dergelijke
hormonen heeft het lichaam re
ceptoren. Die geven het signaal
van het hormoon door aan het
brein. Nu zijn er mensen die
door een of andere oorzaak
slecht werkende leptine-recepto-
ren hebben. Van Dijk laat foto's
zien van een heel dik driejaiig
jongetje dat daar last van had.
In zijn geval bleek het inspuiten
van leptine ook goed te werken.
Een foto van hetzelfde ventje op
zijn zevende jaar laat een nor
maal slank jongetje zien.
Maar leptine is niet de enige
stof die de eetlust beïnvloedt.
„Er is ook een cannabis-achtige
stof die als de ideale afslankpil
kan werken", voegt Sauer toe.
„Mensen die dagelijks cannabis
(hasj en wiet) gebruiken, kun
nen veel eten maar worden niet
dik." Gecko kijkt dan ook hoe
deze stof werkt.
Een spekkie voor je bekkie.
Naast het onderzoek van Van
Dijk gaat nog een aantal andere
onderzoekers laboratoriumproe
ven doen. Bijvoorbeeld om er
achter te komen hoe suiker,-glu
cose, wordt omgezet in vet. En
foto Jan Zeeman/GPD
hoe hart- en vaatziekten eigen
lijk samenhangen met vetzucht.
Ten slotte doet Gecko ook onder
zoek naar een project waarin
kinderen veel vaker gymnas
tiekles op school krijgen. „Maar
of dat ook werkelijk effectief is
tegen overgewicht gaan wij
eveneens onderzoeken", zegt
Sauer.
De professor erkent dat dergelij
ke programma's om mensen
meer te laten bewegen belang
rijk zijn. „Tegelijkertijd is het
zeer de vraag of je daarmee ook
de echt dikke kinderen bereikt.
Ik was zelf vroeger op school
een vrij dik kind. De gymles was
daarom niet leuk, ik was altijd
de laatste. Tiet is belangrijk om
te proberen op jonge leeftijd al
de leefstijl te veranderen, maar
daarmee ben je er niet."
Uiteindelijk zijn de wetenschap
pers van Gecko op zoek naar
een sooxd medische behandeling
van vetzucht. Zij willen kunnen
vooi'spellen welk jong kind een
grotere kans heeft om dik te wor
den. „Het vinden van de ideale
afslankpil zou prachtig zijn",
zegt Sauer. Gecko is daarmee be
paald niet de enige in de wereld.
De hele farmaceutische indus
trie beseft dat er wereldwijd een
enorme vraag zal ontstaan naar
een echte werkzame en veilige
dieetpil.
Anderzijds is een leven lang pil
len slikken niet ideaal. „Het
voorkomen van vetzucht is veel
beter dan te proberen het te ge
nezen." Misschien moet er wel
meer gedacht worden aan een
bepaald soort levensstijl. Of mis
schien gaat het alleen om een be
paald dieet bij baby's waar men
sen later baat bij hebben.
Zo is bekend dat zwangere vrou
wen die honger lijden, vaak ba
by's krijgen met een sterkere
aanleg voor diabetes en hax-t- en
vaatziekten. Door de 'afstelling'
van hun systeem, al in de baai
moeder, slaan zij de rest van
hun leven het vet op een andere
manier op. „Als het lukt al op
heel jonge leeftijd de energieba
lans anders af te stellen, dan
kunnen mensen daar hun hele le
ven profijt van hebben", zegt
Sauer. „Dan hebben wij echt de
kans iets te doen aan het pro
bleem van de vetzucht." GPD
door Marieke van Schie
Meneer Faber zegt: „Ik
kom voor de pillen."
Hij ziet er moe en gespannen
uit. Gebruikt antidepressiva.
„Gaat het niet goed?", vi*aag
ik. Het wordt even stil. „Ik
zit financieel aan de gx'ond",
zegt hij dan. „Twee weken ge
leden heb ik een kleine gekre
gen. Het lukte steeds om met
een nieuwe lening de oude
schulden af te betalen. Nu
heeft de bank onze pasjes in
getrokken en ik ben naar de
schuldsanering gegaan. Maar
ik hoor maar niks."
Heb ik iets gemist? Ik weet
niet eens dat zijn vrouw
zwanger is. Dat klopt, zijn
vrouw en kind zijn bij een an
dere huisarts ingeschreven.
Hij vindt het prettig om hier
te blijven, dat geeft hem pxi-
vacy.
„Slaapt u nog?", vx-aag ik.
Dat is niet het geval, hij pie
kert zich suf. De pillen hel
pen zo natuurlijk niet. Eens
te meer besef ik hoe nuttig de
regelmatige spreekuurcontro
les zijn. Bij verstrekkingen
via de telefoon raak je op den
duur de draad in het leven
van de patiënt kwijt. Sinds
kort hebben wij een spreek
uur van maatschappelijk
werk in de pi'aktijk. Ik raad
hem aan bij hen een afspraak
te maken.
Faber is een hardwerkende
man, hij drinkt en gokt niet.
Hoe heeft het zover kunnen
komen? „Wij bestelden spul
len voor de babykamer bij
een postorderbedrijf en eer-
der hadden we op de pof ge
kocht. Een vei-haal van jaren.
Steeds meer rood staan, maar
de banken leken alles goed te
vinden." Deze keer geef ik
hem voor drie weken medica
tie mee en vraag hem dan te
rug te komen.
Faillissement
Diezelfde week komt Irene
op het spreekuur. Ook voor
pillen. Zij kwam drie jaar ge
leden in de problemen. Tegen
slag leidde tot hun faillisse
ment. Dapper zette zij de te
ring naar de nei*ing, maar
hun huis moest worden ver
kocht en zij raakten aan de
drank, waardoor ook hun ge
zinsleven onder druk kwam.
De kinderen bleven weg. On
langs kwamen zij elkaar
weer tegen in de wachtkamer
van de tandarts. „Het was zo
x-aar", vertelt zij. „Zaten wij
daar met zijn tweetjes, mijn
oudste zoon en ik. Plotseling
keek hij me aan en zei: 'Hoe
is het me je?' Ik moest bijna
huilen. Ik zei dat we gestopt
waren met de drank, nu bijna
uit de schulden zijn en het ei
genlijk wel weer goed heb
ben. Ze hebben ons het boot
je laten houden, dat van mijn
vader is geweest. Daar heb
ben we de hele zomer mee ge
varen. Kost bijna niets. In
plaats van sherry kochten we
benzine voor de buitenboord
motor. Ik heb hem gevraagd
als hij er aan toe was weer
eens langs te komen. Toen
was hij aan de beurt. 'Komt
goed mam', zei hij. Pas toen
hij binnen was kwamen mijn
tranen."
Ik ben blij voor haar en besef
dat dit het tweede gezin is
waarvan ik weet dat zij in de
schulden zitten.
Mijn assistente noteex-t wie er
uit het ziekenfonds gaan.
Niet iedereen komt dan in de
pax-ticuliere verzekering. Re
gelmatig blijkt dat patiënten
onverzekerd rondlopen. Voor
een consult bij de huisarts is
er een mouw aan te passen,
maar hoe moet dat als ik hen
door moet verwijzen naar een
ziekenhuis?
In het licht van het nieuwe
zorgstelsel ben ik mijn prak
tijk op oi-de aan het brengen.
Zo ontdekken wij de proble
men bij de mensen. In janua
ri zal het vanzelf aan het
licht komen, als wij via de
zorgvex-zekeraar de adressen
krijgen van mensen die onvex-
zekerd rondlopen. Ik houd
mijn hart vast. GPD
M. van Schie is huisarts
Rechtlijnige artsen hebben de
neiging hun patiënten met type
2-diabetes onder een berg regel
tjes te bedelven. De Venlose
huisarts Henk van Dam zet daar
vraagtekens bij in een proef
schrift waarop hij vorige week
is gepromoveerd.
door Will Gerritsen
VENLO - Val af. Stop met ro
ken. Matig het drinken. Eet ge
zond. Let op verzadigde vetten.
Let op zout. Check regelmatig
de glucosespiegel. Houd een dag
boek bij met alle gegevens die in
zicht bieden in diabetes. Draag
bij sporten goede sokken.
Genoemde tips zijn slechts enke
le van de raadgevingen uit het
118 pagina's tellende boekwerk
met richtlijnen en adviezen van
de Nederlandse Diabetes Fede
ratie. Huisarts Henk van Dam:
„Veel mensen met diabetes heb
ben grote moeite om alle advie
zen op te volgen die hun ai-ts,
verpleegkundige en diëtist over
hen uitstoi-ten. Het blijkt vaak
niet te doen."
Nogal wat mensen met type
2-diabetes - ook wel bekend als
ouderdomssuiker - volharden in
derdaad in hun ongezonde ge
woontes. Daarnaast neemt liefst
de helft te veel, te weinig of hele
maal geen medicijnen, waarmee
de regulering van de glucose in
het bloed in de soep loopt. On
wenselijk, want mensen met dia
betes lopen extra gezondheidsri
sico's. Zij hebben bijvoorbeeld
beduidend meer kans op hart
en vaatziekten dan gezonde men
sen.
Epidemie
Van Dam: „Veel zit in de com
municatie tussen dokter en dia
betespatiënt, de manier waarop
de dokter of zuster hem kan
ovei'tuigen, motiveren en onder
steunen." Daar gaat het proef
schrift over waaraan hij de afge
lopen twaalf jaar heeft gewerkt.
Diabetes type 2 neemt bijkans
epidemische vormen aan; min
stens vijfhonderdduizend Neder
landers lijden aan deze aandoe
ning, terwijl veel gevallen nog
niet eens zijn ontdekt. Mensen
blijken op steeds jongere leef
tijd de ziekte onder de leden te
hebben.
Van Dams belangrijkste conclu
sie: de arts moet meer aandacht
besteden aan de leefwereld van
de patiënt. „Veel artsen werken
ziektegericht: zij focussen op me-
Een overdosis aan richtlijnen en adviezen werkt niet.
illustratie Mare Janssen/GPD
dische dossiers, richtlijnen, cij
fertjes, metingen van bloedglu
cose en bloeddruk. Dat is niet
slecht, het is juist de taak van
de professional. Voor de patiënt
is diabetes echter slechts één
aspect uit zijn leven. Hij heeft
wel méér aan zijn hoofd."
Weten artsen dat wel? Zij me
nen bijvoorbeeld dat hun diabe
ten de jaarlijkse controle trouw
bezoeken. „Wegblijven? Dat
doet niemand, dachten wij",
zegt Van Dam. Hij ontdekte ech
ter in een steekproef onder 38
Limburgse praktijken en bijna
duizend patiënten dat gemid
deld één op de acht diabeten een
jaar of zelfs langer niet op con
trole is geweest.
Diabetenpolitie
Opmerkelijk: de gezondheidstoe
stand van deze 'spijbelaai's'
bleek niet slechter te zijn dan
die van de 'controletrouwe' dia
beten. Van Dam concludeerde
dat de arts de keuze van de hard
nekkige wegblijvers uiteindelijk
moet respecteren. Daarmee
maakte hij heftige reacties bij
vakgenoten los. Vooral van art
sen die stevig vasthouden aan re
gels en richtlijnen. „Gewone
huisartsen geven mij gelijk, Wij
zijn geen diabetenpolitie!"
Van Dam deed aan de hand van
literatuurstudies nog meer op
merkelijke bevindingen. Patiën
ten die via telefoon of internet
veel steun krijgen van lotgeno
ten zorgen beter voor zichzelf
dan diabeten die veel steun uit
hun naaste omgeving krijgen.
Ook hebben eerstgenoemde pa
tiënten hun diabetes beter on
der controle.
Nog een verrassende ontdek
king: een dokter die zijn best
doet om bij zijn patiënt vriende
lijk over te komen, verbetert de
diabeteszorg niet.
Mondige, assertieve patiënten
doen het beter dan die lievige
KAMERBEDIENDE - Hans
Linge, de voormalige kamerbe-
diende van Hitler, is zater
dagnacht met negenhonderd
andere Duitse krijgsgevange
nen gex-epatrieerd. Direct na
aankomst werd hij apart geno
men en ondervraagd over de
laatste levensuren van Hitier.
In Rusland was daarvoor geen
aandacht. Linge is de derde
overlevende ooggetuige van de
laatste momenten in de schuil
kelder waar Hitier de dood
vond.
KINDERWETTEN - In Middel
burg is zaterdag stilgestaan bij
het vijftigjarig bestaan van de
Kinderwetten. Mevrouw!
van Mook uit Den Haagv
de over de ontwikkeling
de kinderbescherming
1905 en vroeg aandacht
kinderen en gezinnen.
MOND- EN KLAUWZE
De gevreesde veeziekte rr
en klauwzeer is opgedoke
der het vee van laixdbp
C. van Parijs uit Eede.
schapen en vier koeien zij
middels afgemaakt
De veeartsenijkundige d
in Breda heeft maatregel!
Eede genomen om vers
ding van de ziekte te voc
men.
dokter of zuster, zo stelde Van
Dam in een litei'atuurstudie
vast.
Mondje roeren
Conclusie: de diabeet moet zijn
mondje roeren, de arts moet
zich inleven in zijn patiënt:
„Stel dat de patiënt niet in staat
is 20 kilo af te vallen, ofschoon
dat wel wenselijk is.
Misschien kun je met hem af
spraken maken over wat wel
haalbaar is. Bijvoorbeeld 5 of 2
kilo eraf in één jaar. Ik pleit niet
voor een overlegcultuur: iemand
met 300 bloeddruk of met bloed
glucose van 30 moet acuut be
handeld worden.
Maar in de gewone contacten
met type 2-diabetespatiënten
moet de hulpverlener ook kun
nen zeggen: 'In het dagelijkse le
ven bent u de beste expert.
Waar kunnen we elkaar vin
den?' Inderdaad, de arts moet
poldex-en met patiënten." GPD
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A- L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
BuitenruststraatlS
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax:(0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel, (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax. (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax-(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 30 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 lot 17.00 uur
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 12.00 uur
Abonnementen:
0800-0231231
aulom. afschrijving acceptgiro
per maand: 20,55 n.v.t
per kwartaal: 59,75 62,00
per jaar: £229.20 233,30
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezorsservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voorhs
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice.
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk.
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,80
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uiige®
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en volgt
de Regelen voor het Advertentiewezsn.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16,00 tot 18,00 uur
Tel. (076)5312550
Fax. (076)5312340
Personeelsadvertenties:
Tel: (076)5312240
Fax: (076)5312340
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (076)5312104
Fax (076)5312340
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerend go»
Tel: (076)5312277
Fax:(076)5312274
Internet: w
zc.nl/adverleren
Auteursrechten vooroenouoen nsilotfi
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van hot Wegener-concern. tie
s verstrekte gegevens hebben wi| opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor -
enladminlstratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante i
in van de titels on de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig
rrrien. Als u op doze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk meidon bi|. -
ervice, Postbus 314460 AA Goes.
Behoort tot -ir WGGGNGR
