PZC
Sommigen
bestellen
koffie
DE PAGTER
INTERIEURS
Molen de Haan
in Brouwershaven
We hadden in de jaren
vijftig moeten leven
Redactie bijlagen: 0113-315680
www.pzc.nl
E-mail:redactie@ pzc.nl
Postbus 314460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
Noord- en Midden-Zeeland: 0113-315520;
Zeeuws-Vlaanderen: 0114-372770;
Nationaal: 020-4562500.
zaterdag 1 oktober 2005
Zitmeubelen en
interieurstoffen van
internationale allure
Herenstraat 9 Segeersstraat 8
Middelburg "S (0118)634133
www.antiekhandeldepagter.nl
Hoe zorg je er als ouders
voor dat zes kinderen
in de leeftijd van vier tot
achttien jaar een plekje vin
den in een korenmolen die
hier niet op berekend is?
Het echtpaar Ottema reali
seerde dat in de stenen bo
venkruier De Haan in Brou
wershaven
Irma Ottema in de keuken van de molen.
Ruurd en Irma Ottema liepen
vijf jaar geleden tegen de
molen in Brouwershaven aan.
„Wij woonden in Spijkenisse en
wilden meer buiten wonen", ver
telt Irma. „We gingen al regel
matig met plezier naar Zeeland,
dus daar zijn we gaan kijken.
We zochten eigenlijk een boerde
rij met een grote tuin en erf
maar voor boerderijen in het
buitengebied gelden altijd aller
lei beperkende regels waar wij
niet aan konden of wilden vol
doen." Het werd dus molen De
Haan hoog op de Noordwal van
Brouwershaven.
Er moest wel veel aan gebeuren.
Irma: „De molen was vreselijk
vochtig, de stuclaag viel van de
muren en de deuren en kozijnen
waren verrot. De vorige eige
naar gebruikte De Haan als re
creatiewoning, maar was er zel
den. Er stond alleen een kleine
gevelkachel. We hebben dus
eerst centrale verwarming aan
laten leggen en zijn gaan stoken
met de ramen open, ook als we
er niet waren. Zo hebben we de
molen droog gekregen." Eerst
probeerden Ruurd en Irma zelf
de stuclaag te repareren en
nieuw aan te brengen op de
oude laag. Maar dat lukte niet.
„We hebben toen de hele molen
leeg gehaald, en zijn met z'n
allen in het schuurtje gaan zit
ten. Vervolgens zijn alle wanden
professioneel gestuukt. Tegelij
kertijd zijn vrijwel alle leidin
gen en bedradingen in de muur
weggewerkt."
Stellingmolen
De stenen bovenkruier De Haan
dateert uit 1724. Hiervoor stond-
een houten standerdmolen op de
Noordwal. Zoals toen gebruike
lijk was, zijn er delen van de
oude molen verwerkt bij de
bouw van de nieuwe molen. Zo
staat er in de bovenste trap het
jaartal 1654 gekerfd, heel wat
ouder dan de molen zelf. Ook is
een voormalige roede van de
wieken als balk verwerkt. De
Haan kan oorspronkelijk een
stellingmolen geweest zijn. Pren
ten van Brouwershaven uit de
achttiende eeuw laten namelijk
een lage stellingmolen zien. Dat
zou betekenen dat de molen ooit
is ingekort tot grondzeiler. Het
is niet duidelijk wanneer dat ge
beurd zou zijn, maar dat maakt
deze molen bijzonder in Neder
land.
In 1954 is er voor het laatst ge
malen met De Haan. In de jaren
zestig werd het interieur ver
bouwd tot vakantiewoning en
van 1965 tot 1967 is het werk ge
restaureerd door molenrestaura
teur Jan van den Hamer. Toen
zijn onder meer de houten roe
den vervangen voor ijzeren en is
er een derde zolder aange
bracht.
Bij binnenkomst sta je meteen
in de huiskamer annex woonkeu
ken. Hoewel de doorsnee van
het ronde vertrek niet meer dan
zeven meter is, heeft Irma Otte
ma de ruimte zo kunnen indelen
dat er voor alles een plaatsje is.
„Ik heb gekozen voor izoveel mo
gelijk doorkijk. Hoe meer je van
de vloer ziet, des te ruimtelijker
het lijkt", zegt Irma. „Alle kas
ten staan daarom op poten, ook
het keukenblok met het aan
recht en fornuis." De lange en
brede tafel domineert het ver
trek. De eettafelstoelen op wiel
tjes zijn eenvoudig te verplaat
sen om bijvoorbeeld bij de bank
te trekken. Het vertrek is mo
dern ingericht omdat, zo stelt
Irma, het met antiek veel te don
ker zou worden. Toch valt het
op dat de woonkamer zo licht is.
De drie buitendeuren hebben
een raam en bij de keuken is een
groot raam geplaatst. Irma Otte
ma: „Dat is aangebracht toen de
molen werd omgebouwd tot re
creatiewoning. Het is dus niet
origineel, maar we hebben het
laten zitten. Net als een raam op
de eerste zolder dat er'eigenlijk
ook niet hoort. We hebben wel
alle grotere ramen voorzien van
dubbel glas. De molen staat nu
eenmaal boven op de wal en
vangt wind. Daarom zijn die
drie deuren handig, er is altijd
wel een deur die in de luwte
open kan."
Originele elementen
De familie Ottema heeft bij het
verbouwen van de molen zoveel
mogelijk originele elementen
proberen te behouden. Zo wa
ren de drie deuren flink verrot.
Wat nog goed was, is herge
bruikt en de rest is nagemaakt
aan de hand van het origineel,
al zijn de kleine raampjes in de
deuren vergroot om meer licht
door te laten. „De molen had
last van houtrot en boktor, dat
hebben we laten behandelen,
Het spoorwiel dient nu als een soort kapstok voor speelgoed.
Maar het meeste hout is zo hard,
dat kan wel een stootje verdra
gen." In elk vertrek zijn de in
drukwekkende binten te zien
die de stenen constructie bij el
kaar moesten houden als de mo
len aan het malen was. Ook de
houten open trappen, zonder leu
ningen, zijn gehandhaafd. Al
leen de kinderkamer heeft een
vloerluikje gekregen om te voor
komen dat een slaapdronken
kind het trapgat in duikelt.
Boven de woonkamer ligt de
steenzolder, waar vroeger gema
len werd. Dit is de slaapkamer
van Ruurd en Irma Ottema.
Hier is ook een kleine badkamer
in gebouwd. De muur van deze
badkamer is enige rechte muur
in de molen. De vier maalstenen
liggen niet meer op de steenzol
der, maar vormen een paadje in
de tuin. „Ze lagen al buiten, één
helemaal gebroken. Die hebben
we in elkaar gepuzzeld." In de
slaapkamer is nog het hijswerk
te zien dat gebruikt werd om de
stenen te lichten als deze gesle
pen moesten worden.
De drie jongste kinderen slapen
op de luizolder. Hier is meer van
het werk te zien. Het houten
spoorwiel, ooit onderdeel van de
aandrijving van de molenste
nen, is er nog wel maar hangt
werkloos tegen het plafond. Ir
ma heeft er de tassen met speel
goed van de kinderen aan gehan
gen. De kinderen gebruiken het
houten rad als standaard voor
hun boeken.
Koud
Op de kapzolder is goed te zien
hoe de kap kan draaien en hoe
vroeger de aandrijving werkte.
Ook hier zijn weer boeken tus
sen de raderen gestoken. In het
begin was het een slaapkamer,
maar het kan er erg koud zijn.
Zo hoog, met schitterend uit
zicht over de Grevelingen, giert
de wind door alle kieren en ga
ten. Bovendien moesten de bed
den verplaatst worden als
Ruurd met zijn dochter Jade
ging draaien. „Ruurd en Jade
hebben van vrijwillige mole
naar Elvin Haak geleerd hoe je
moet draaien", vertelt Irma. „In
het begin draaiden we zowat ie
der weekeinde, nu een keer per
maand. Het is verrassend hoe
soepel de molen na bijna drie
honderd jaar nog gaat."
De oudste drie kinderen slapen
in het schuurtje onder aan de
wal. Ruurd en Irma hebben er
drie kamertjes met badkamer
gemaakt.
„De ruimte is krap, dat was ook
wel wennen. Maar we wonen
hier heerlijk en iedereen heeft
zijn of haar plek gevonden." Er
kleeft eigenlijk maar een echt
bezwaar aan de molen; de toeris
ten die denken dat ze zo maar
binnen kunnen lopen. „Je hebt
er bij die me zowat wegduwen
om het allemaal goed te kunnen
zien. Sommigen bestellen kof
fie. Daarom heb ik toch dat on
vriendelijke bordje 'Verboden
toegang' dat ik eerst had wegge
haald, weer teruggeplaatst."
Inge Heuff
DE VOORDEUR
De voordeur biedt toegang tot een woning, maar wat
daar achter schuil gaat, blijft voor velen onzichtbaar.
In deze serie een kijkje achter de voordeuren van
Zeeuwse huizen. Iedere week gaat een andere deur
open en geeft de bewoner een blik in zijn of haar leven.
foto's Mechteld Jansen
Ze is apetrots op haar echte American kitchen. De
jaren vijftig keuken, met de zo kenmerkende ron
de vormen afgewerkt in hoogglans, staat te pronken in
de woning van Monique Havenveer (37) in Colijns-
plaat. Het is overigens niet alleen die karakteristieke
keuken die de sfeer van de jaren vijftig ademt. De hele
benedenverdieping van de woning, inclusief garage, is
ingericht in de stijl van die tijd. Consequent. De moder
ne televisie is zelfs aan het oog onttrokken door een ori
ginele houten behuizing.
Monique: „Mijn man en ik hebben echt het gevoel dat
we te laat geboren zijn. Wij hadden in de jaren vijftig
moeten leven. Die tijd spreekt ons allebei heel erg aan.
Alles uit die periode; de muziek, de auto's, de meubels.
De vormgeving is echt mooi."
Als je de woning aan de Havelaarstraat aan de buiten
kant ziet, valt niets bijzonders op. Een leuk, vrijstaand
huis aan de voet van de molen, witgeschilderd, zonder
opvallende details. Maar eenmaal binnen, waan je je
halverwege de vorige eeuw. Achter de voordeur staat
de eerste van de drie jukeboxen. „Dat is de Porto Bel-
lo, die hebben we nu drie jaar staan. We hebben hem
eigenlijk gekocht vanwege het rood-gele licht. Er
staan nog twee andere, waarvan er nog één echt
speelt." Daarnaast is de woning een oude flipperkast
rijk, een echte Classic Williams Pinball.
De liefde van het echtpaar voor het vervlogen tijdperk
zit heel diep. „We zijn begonnen met een oude trap-
naaimachine en wat meubels van mijn tante. De meu
bels, in geel, rood en blauw uitgevoerd, waren heel
stug, niet echt comfortabel. We zijn toen op zoek ge
gaan naar wat anders. Ook uit die tijd natuurlijk. En
dat is gelukt." In de woonkamer, voor het grootste deel
uitgevoerd in blauw en geel, is de bar een blikvanger.
Op een blauwe ondergrond zijn grote, gele wiebers ge
schilderd. Voor de bar staan chromen krukken met
zwarte zittingen. Op de bar colaflesjes, een ronde, licht
blauwe radio en een telefoon in de vorm van een benzi
nepomp. „We hebben ook een 'gewone' telefoon, die
staat hier achter", geeft Monique schoorvoetend toe.
Boven de zelfgemaakte bar hangt een lichtbak, met
naar believen rood of wit licht, van een biermerk.
Naast de bar zit een deur die toegang geeft tot de werk
plaats van echtgenoot Renée. „Hij knapt oude Merce-
dessen op. Dat is een hobby van hem." Aan de andere
kant van de woonkamer biedt een raam uitzicht op een
garage. De voorgevel is eruit gehaald en vervangen
door een glazen wand. Die laat het zicht vrij op een ge
restaureerde Mercedes 250 CE Automatic in gebroken
wit. „Dat is de originele kleur, die zie je niet zo veel
meer. De auto komt uit Florida."
Details als een Betty Boop in de vensterbank, een
blauw-wit geschilderde gitaar en hoogglanslak op al
het houtwerk, maken het jaren vijftig beeld in de wo
ning af. Het echtpaar heeft twee zoons die de passie
van hun ouders wel leuk vinden, maar er verder niet
actief in mee gaan. „Hun slaapkamers zijn niet in 'on
ze' stijl. De jongens hebben er gewoon hun eigen spul
len staan."
Annemarie Zevenbergen
