Elke druppel is goed voor je baby
PZC
ordijnen verborgen stad worden opgetrokken
17
EUCHT
Korte animatiefilm
De Nooijers op festival
Schoondochter toont werk van
beeldhouwersechtpaar Sondaar
zaterdag 1 oktober 2005
[door Sheila van Doorsselaer
I
Voor borstvoeding geldt: 'Een goed
begin is het halve werk'. Meestal
zijn vooroordelen de reden dat moe
ders al snel stoppen met, of niet eens
beginnen aan, het zogen van hun ba
by. Volgens Petra Hofman-Vervaet,
Zeeuws-Vlaams contactpersoon van
Vereniging Borstvoeding Natuurlijk
(VBN), is er daarom dringend behoef
te aan goede voorlichting. Weg met de
bakerpraatjes.
Wereld Borstvoeding Week, die
vandaag begint en loopt tot 10 okto
ber, heeft als doel borstvoeding breed
onder de aandacht te brengen. En dat
is nodig. Bijna driekwart van de moe
ders begint na de bevalling enthou
siast met borstvoeden, maar na een
half jaar blijft er slechts vijftien pro
cent over. Vaak omdat moeders weer
aan het werk gaan en het kolven zo'n
Borstvoeding
vinden, maar ook door vooroor
delen. „Mijn melk was op, bij mijn
moeder ging het borstvoeden niet, dus
bij mij zal het ook wel niet lukken,
mijn melk is niet goed, ik wil geen bor
sten als theezakjes." Hofman heeft al
le vooroordelen al vaak gehoord en
horrorverhalen van 'kennissen-
van-nichten-van-vriendinnen' over te
pel kloven en borstontstekingen doen
ook geen goed.
Hulster Hofman, moeder van Stef
(3) en Mick (zeven maanden) is enthou
siast over borstvoeden en wil haar be
zieling overbrengen op andere (aan
staande) mama's. Anderhalf jaar na
de geboorte van Stef werd ze contact
persoon van VBN. Sindsdien geeft ze
informatieavonden over borstvoeding
en houdt ze contactavonden voor
«rstvoedende moeders. Die kunnen
haar daarnaast altijd bellen als ze vra
gen hebben (0114-320627).
Moedermelk is het puurste wat je je
kindje kunt geven. Houdt het etiket
van flessenvoeding na een tiental be-
Petra Hofman-Vervaet (links): „Borstvoeding is het mooiste wat er is."
standdelen op, de lijst van stoffen in
moedermelk beslaat ruim twee A-vier-
tjes. De melk zit boordevol antistoffen
en hoe langer je borstvoeding geeft,
des te meer het kind ervan profiteert.
Elke druppel is goed voor je baby."
GGD Zeeland bestudeert dit momen
teel. In Terneuzen wordt een unieicon-
derzoek gehouden onder jongeren die
tussen 1977 en 1986 in Terneuzen zijn
geboren. Doel van het onderzoek is te
achterhalen of moedermelk inderdaad
gezonder is dan flessenvoeding.
Borstvoeden is in ieder geval zeer in
tiem en het kindje kan jarenlang aan
de borst. Hofman: „Toch vindt men
het in Nederland soms vreemd als een
kind lang borstvoeding krijgt. In som
mige culturen krijgen kinderen nog de
borst al zijn ze de drie gepasseerd. In
Scandinavische landen wordt veelal
minstens een jaar borstvoeding gege
ven. Ik ben geen moedermelk-goeroe
hoor, geen geitenwollensok. Als moe
ders kiezen voor de fles, dan is dat ook
prima. Maar wie twijfelt, of juist kiest
voor de fles door alle fabeltjes, die wil
ik graag de juiste voorlichting geven.
Pas dan kun je goed en gedegen een
keuze maken tussen de borst en fles."
Leren
Hoe natuurlijk borstvoeding ook is, je
moet het wel leren. Via zwanger
schapscursussen van de Thuiszorg
kunnen aanstaande moeders informa
tie krijgen over de voeding van hun ba
by. Na de bevalling kan de verloskun
dige of de kraamhulp helpen bij die
eerste pogingen het kind aan de borst
te laten drinken, er zijn boeken over
borstvoeding en daarnaast is Hofman
er voor advies. „Na een goede voorbe
reiding kan een kind met succes en
veel plezier borstvoeding krijgen, net
zolang als jij dat wilt en het bij jou
past. De steun van de omgeving, van
de vader in het bijzonder, is ook heel
belangrijk." De vooroordelen kloppen
in ieder geval niet. Melk kan nooit op
zijn, zolang mama's kinderen maar
vaak genoeg aanleggen, zolang is er
melk. Daarnaast is de samenstelling
van moedermelk altijd goed. Hofman:
foto Camile Schelstraete
„En theezakjes? Als je borstspieroefe
ningen doet, valt dat reuze mee.
De voordelen van borstvoeding zijn le
gio: de melk heeft altijd de juiste sa
menstelling, is altijd voorradig, op
temperatuur en ook nog eens licht ver
teerbaar. Vrouwen die borstvoeden,
herstellen sneller van de bevalling en
borstvoeden vreet energie, dus de
zwangerschapspondjes verdwijnen
sneller. Hofman: „Natuurlijk zijn er
ook nadelen. Als vrouw ben je altijd
de pineut, want je moet er 's nachts al
tijd uit voor een voeding en je moet je
na zes weken het kolven gaan aanwen
nen. Maar over het algemeen... (geluk
zalige zucht)... Borstvoeding is het
mooiste wat er is."
Vrouw rijdt sloot bij A58 in
NIEUW- EN SINT JOOSLAND - Een 36-jarige vrouw uit
Vlissingen is gistermorgen vroeg gewondgeraakt bij een
eenzijdig ongeval op de A58 bij Nieuw- en Sint Joosland.
Ze verloor de controle over haar auto en reed via de sloot
de berm in. Daar kwam ze tot stilstand.
Ze is door een vrachtwagenchauffeur uit haar auto ge
haald en door een ambulance naar het ziekenhuis ge
bracht.
Haar auto is geheel vernield.
Drankrijder bestraft
MIDDELBURG - Een 43-jarige man uit Vlissingen is gis
teren door de Middelburgse politierechter veroordeeld tot
een werkstraf van veertig uur en een voorwaardelijke rij
ontzegging van zes maanden voor het rijden onder in
vloed. De man werd in maart en april van dit jaar kort
achter elkaar betrapt terwijl hij door Vlissingen reed.
„Was u niet gewaarschuwd na de eerste keer?" vroeg de
politierechter hem. Daarop zei de man dat hij een 'stom'
risico had genomen. „Ik had thuis veel stress en door te
drinken kan ik dat even vergeten."
De Vlissinger zei niet te begrijpen hoe hij die eerste keer
aan het alcoholgehalte kwam. Daarvoor had de officier
van justitie wel een verklaring. „Ik lees hier in uw pro
ces-verbaal dat u de avond daarvoor ook acht biertjes
had gedronken. Misschien dat u daarom zo hoog scoort."
Bij de man was de eerste keer 415 en de tweede keer 530
microgram geconstateerd.
Rechter mild voor vechtersbazen
MIDDELBURG - De twee Vlissingers (35 en 28 jaar) za
ten gisteren vol spijt tegenover de Middelburgse politie
rechter. Op 6 maart dit jaar waren de mannen hun boekje
te buiten gegaan nadat ze te veel hadden gedronken.
„Normaal zijn we helemaal niet agressief", beweerde de
35-jarige.
In het café waren moeilijkheden ontstaan met een plaats
genoot. Die onenigheid was later op de avond op straat
uitgevochten. Daarbij had het slachtoffer rake klappen
opgelopen. De verklaringen van de verdachten dat het bij
duw- en trekwerk was gebleven, strookten niet met getui
genverklaringen. „Alcohol zorgt ervoor dat je de zaken
niet meer goed waarneemt", reageerde officier van justi
tie A. Flikweert. Hij eiste tegen beide mannen een werk
straf van 24 uur. Eerder hadden de mannen een transac-
tievoorstel gekregen van 330 euro. Die hadden ze niet of
te laat betaald.
De rechter toonde zich mild en gaf hen alsnog de kans om
ieder 330 euro te betalen.
Werk aan weg Noord-Beveland
WISSENKERKE - De Oost-Westweg op Noord-Beve
land, de hoofdverbinding op het voormalige eiland, wordt
vanaf maandag onder handen genomen. Op verschillende
plekken komt een nieuwe asfaltlaag en de belijning wordt
aangepast. De witte, dubbele asstreep in het midden van
de weg wordt opgevuld met groene verf om nog duidelij
ker te maken dat de Oost-Westweg een autoweg is waar
inhalen verboden is.
Het karwei duurt drie weken, ijs en weder dienende. Tij
dens de werkzaamheden zullen delen van de weg afgeslo
ten zijn. Het verkeer wordt dan omgeleid.
(unst
oekers kunnen niet om een grote opblaaspop van Alex Vermeulen heen.
1
De braincar van Olaf Mooij.
foto's Ruben Oreel
m r Edith Ramakers
SSINGEN - De imposante
itwerkerij op het KSG-ter-
in Vlissingen daagt circa ne-
lien kunstenaars uit om er
nieuw domein van te ma-
Zodra de laatste havenar-
ler vertrokken is naar het
p [gebied, wordt de plaatwer-
het domein van de Vlissin-
De gordijnen rond de ver-
jen stad worden opgetrok-
s Dalstra, een van de kunste-
ikrs, wandelende vier jaar
langs de hekken van het
l-terrein. Hij maakte aante-
Ingen tijdens zijn rondwan-
en schilderde in zijn a te-
alles bij elkaar 78 werken,
krijgt nu de kans om zijn
Iderijen te laten zien, met
se ledoeling een bijdrage te le-
ia' n aan de invulling van de
we stad.
■tra wandelde en zag bijvoor-
d 'een hond met een witte
op de Commandoweg' en
jv vissersvrouw met knoetje
n( f Landingstraat'. Tijdens de
isitie neemt Dalstra bezoe-
mee om over zijn wandelin-
langs de voor hem verboden
te vertellen.
f inningsveld
p, i Riekwell van Buro Beel-
jr ie Kunst Vlissingen en On-
s< Bakker van stichting Het
llicht werken samen in het
oi eet Mijn domein; binnen is
niet buiten. „Het gaat over het
spanningsveld tussen de bin
nen- en de buitenruimte waar
de kunstenaars mee aan het
werk zijn gegaan. Dat gaat dus
verder dan de vormgeving van
een gebouw of de inrichting van
een publieke ruimte", zegt initia
tiefnemer Riekwell.
Het achterliggende idee is dat
de kunstenaars ideeën lanceren
hoe er in een gebied als het voor
malige Scheldeterrein geleefd
en gewerkt kan worden. „In de
nieuwe omgeving moeten men
sen zich thuis voelen."
Dat binnen niet buiten is, en dat
daar een spanningsveld tussen
bestaat, heeft Martin McNama-
ra haarscherp weergegeven. Hij
heeft een mensenfiguur ge
maakt waarvan de contouren
zijn gemaakt van stroomdraad,
waar spanning op staat. De
schrikdraad stoot af, maar het
warme kloppende hart vraagt
om toenadering.
Kunstenaar Frank Havermans
liet de plaatwerkerij op zich in
werken om zijn installatie neer
te zetten. Hij balanceert tussen
kunst en architectuur en bouw
de voor deze gelegenheid een
kraan van hout. Tijdens zijn
zoektocht vond hij een wegge
werkte deur. Niemand, ook de
medewerkers van de Schelde
niet, wisten dat er achter de la
gen verf een ijzeren toegang was
verborgen. „Die hebben we
opengebrand en tot onze verba
zing stonden we ineens achter
de ijssalon." Vlakbij de afbeel
ding op de Scheldemuur van
Gert-Jan Evenhuis' nieuwe
stad. „Dat was een letterlijke
doorbraak naar buiten, naar de
stad", zegt Riekwell.
Lex de Meester heeft bewoners
van Vlissingen gefotografeerd
die uitkijken vanuit hun huis op
het Scheldeterrein. Op geen en
kele foto ontbreekt iets van de
Schelde, al is het maar een deel
van een kraan.
Hersenkwab
De braincar van Olaf Mooij
springt in het oog. Een Ameri
kaanse slee wordt haast opgege
ten door een enorme hersen
kwab. Riekwell: „De hele dag
door wordt er gefilmd en die
films worden geprojecteerd op
de hersenpan. De indrukken spe
len nog door in de brains, in het
meest private domein van de
kunstenaar."
Bezoekers kunnen niet om een
grote opblaaspop en een bewo
ner heen die hoog oprijst boven
een grootsteedse bebouwing.
Alex Vermeulen speelt met de
menselijke verhoudingen in ste
delijke samenlevingen.
Bouwplaats
BentaU Bommeljé betrekken
de bezoekers bij de inrichting
van het KSG-terrein, met be
hulp van een computerprogram
ma kan iedereen een eigen virtu
ele bouwplaats maken. „Dit is
onze eerste fase", zegt Bommel
jé. „We koppelen hieraan nog
een sociologisch onderzoek door
aan Vlissingers te vragen hoe zij
hun stad verder willen inrich
ten."
Manifestatie
Dit is de aftrap van een meerjari
ge manifestatie, die het hele pro
ces van de omvorming van de
scheepswerf tot woon-, werkge
bied zal volgen.
„Zie de inbreng van de kunste
naars maar als een creatief de
pot, waaruit telkens opnieuw ge
put kan worden. Hier wordt dus
geen Wehkampgids gemaakt,
waarin onderwerpen staan, die
kant en klaar overgenomen wor
den. Het gaat meer om een ande-
UTRECHT - Tijdens het Neder
lands Filmfestival in Utrecht
gaat morgenavond de korte ani
matiefilm Test One Two van
Paul en Menno de Nooijer uit
Middelburg in première.
De film, die bijna vijf minuten
duurt, is een enigszins aangepas
te versie van de film die vader
en zoon vorig jaar maakten voor
de theatershow Kijkshock van
Vinex Productions. Daarin com
bineerde de muziekgroep diver
se animatiefilms met live-mu-
ziek. De muziek is nu onder de
beelden gemonteerd.
re denkwijze", zegt Riekwell.
Verder in Mijn Domein; 'binnen
is niet buiten': Eelco Brand, Til
burg CowBoys, Laurent Malher-
be, Rien Monshouwer, Erik Olof-
sen, Kevin van Braak, Frank
Bragigand, Muzieklab Brabant,
Atelier van Lieshout, Kees
Roovers, Elza Jo, Wolfgang El-
lenrieder.
Van zondag 2 oktober tot en met
27 november is in de zware plaat
werkerij op het KSG-terrein in
Vlissingen de expositie Mijn Do
mein 'binnen is niet buiten' te zien.
Openingstijden woensdag tot en
met zondag van 12.00 tot 17.00
uur. Toegang gratis.
door Rolf Bosboom
MIDDELBURG - Het is een bij
zondere collectie in een bijzon
der pand. Jet Sondaar stelt van
af morgen één keer per maand
haar prachtige, monumentale
woning in de Middelburgse bin
nenstad open. Binnen is werk te
zien van haar schoonouders, het
beeldhouwersechtpaar Bertus
Sondaar en Ton Sondaar-Dob-
belmann.
Bertus Sondaar (1904-1984) ge
noot een grote reputatie als por-
trettenbeeldhouwer. Hij maakte
onder meer afbeeldingen van ko
ningin Juliana, acteur Eduard
Verkade, letterkundige en cul
tuurhistoricus F. Schmidt Dege-
ner, schrijver Louis Couperus
en architect M. Dudok.
Ton Sondaar (1907-2000), stond
vaak in zijn schaduw, maar was
niet minder actief, zelfs nog op
hoge leeftijd. „Beeldhouwen is
mijn leven", zei ze vaak. Zij
hield zich ook bezig met kinder
boeken en maakte bijbelse voor
stellingen van gedroogde blade
ren
„Mijn schoonmoeder heeft voor
haar dood de wens te kennen ge
geven dat hun beeldhouwwerk
bij elkaar zou blijven", zegt Jet
Sondaar. Het landgoed van de
familie in Loenen aan de Vecht
bleek daarvoor niet geschikt. In
2002 kochten Jet en haar man
Paul Sondaar het monumentale
pand in de Koepoortstraat in
Middelburg, mede om de collec
tie te kunnen exposeren.
Paul Sondaar overleed echter
kort nadien. Jet Sondaar heeft
nu de wens van haar schoonmoe
der alsnog kunnen vervullen.
Daarbij heeft zij veel hulp ge
had van studenten van de Rein-
wardt Academie te Amsterdam,
die als afstudeerproject de bega
ne grond van het pand hebben
ingericht als expositieruimte,
als museum bijna.
Atelier
Als inleiding is er een 'Context
kamer', waarbij vooral aan de
hand van foto's de geschiedenis
van de Sondaars wordt belicht.
Aan de andere zijde ligt het Ate
lier, ingericht alsof de beeldhou
wers even zijn weggelopen en zo
terug kunnen keren. Er staan di
verse beelden, maar ook foto's
die zijn genomen tijdens het ont
staansproces. Opvallend is on
der meer het beeld dat Ton Son
daar in 1968 maakte van prins
Willem-Alexander, toen nog een
baby. Op een dvd is te zien hoe
bronsgieten in zijn werk gaat.
Achter het Atelier ligt de zogehe
ten Schatkamer, met beelden
van vooral Bertus Sondaar. Het
portret van Dudok staat er bij
voorbeeld, van Groen van Prin-
sterer, maar ook van een onbe
kende Zeeuwse, allemaal voor
zien van nieuwe sokkels. In de
tuin staat eveneens werk, onder
meer een pauw en een opvliegen
de eend.
Sondaar stelt verder een ruimte
open die de Rode Kamer wordt
genoemd, een salonachtig ver
trek, met een uiterst fraai pla
fond en vier originele grisailles,
die de bezoekers onvermijdelijk
op het verkeerde been zetten.
De keuze van de werken is ge
maakt door de studenten. Het is
maar een deel van de omvangrij
ke collectie die Sondaar be
heert. De rest bewaart zij in de
kelder. „Het is mijn bedoeling
de expositie regelmatig te wisse
len."
Expositie: beelden van Bertus Son
daar en Ton Sondaar-Dobbel-
mann, Koepoortstraat 6, Middel
burg. De tentoonstelling is morgen
- en daarna elke eerste zondag van
de maand - te bezoeken tijdens de
Kunst- en Cultuurroute Middel
burg, 13.00-17.00 uur. Tevens op af
spraak (0118-626171).
Test One Two gaat over twee
vrouwen (gespeeld door Ricky
Koole en Evelien Karssen) en
een man (Theo Schouwerwou)
die een slechte geluidsinstal
latie testen door steeds luider
'test one two' in de microfoon te
roepen. De luidspreker blijkt
uiteindelijk een prachtig ge
luid te reproduceren, waarna
het trio in harmonie een lied
zingt.
De film, waarin Paul en Menno
de Nooijer ook zelf zijn te zien,
gaat na Utrecht naar het Inter
national Animation Festival in
Ottawa.
Madonna met kind, een beeld van Bertus Sondaar.
foto Ruben Oreel
